Pişkin przeciwko Turcji

Z uwagi na brak skutecznej kontroli sądowej zwolnienie oparte na nagłym dekrecie legislacyjnym nr 677 naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 15.12.2020 r. w sprawie Pişkin przeciwko Turcji (skarga nr 33399/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zwolnienia skarżącego z uwagi na jego powiązania z organizacją terrorystyczną, w wyniku ogłoszenia stanu wyjątkowego w Turcji w następstwie nieudanego przewrotu wojskowego z 15 czerwca 2016 r. jak i późniejszej kontroli sądowej tego środka.

Pan Pişkin zarzucał, że ani procedura prowadząca do jego zwolnienia ani późniejsze postępowanie sądowe nie wypełniło gwarancji rzetelnego procesu sądowego. Zarzucał również, że został określony „terrorystą” oraz „zdrajcą”.

Trybunał zauważył, że dekret legislacyjny nr 667 nie tylko upoważniał do zwolnień pracowników służby cywilnej, ale również wymagał od publicznych instytucji (takich jak pracodawca pana Pişkina) do dokonywania zwolnień takich pracowników w uproszczonej procedurze. Proces poprzedzający podjęcie decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę nie wymagał jakiejkolwiek formy procedury kontradyktoryjnej a żadne gwarancje procesowe nie zostały zapewnione w dekrecie. Wystarczyło więc by pracodawca uznał pracownika za należącego lub związanego z jedną z nielegalnych struktur zdefiniowanych w dekrecie by go zwolnić bez uzasadnienia.

W odniesieniu do prawa do rzetelnego procesu sądowego, Trybunał stwierdził, że kluczowe pytanie, czy niezdolność pana Pişkina do poznania przyczyn rozwiązania umowy o pracę została właściwie zrównoważona ze skuteczną kontrolą sądową decyzji pracodawcy. Trybunał uznał w związku z tym, że sądy krajowe nie przeprowadziły pełnej i pogłębionej analizy podstawy apelacji skarżącego, że nie oparły uzasadnienia na materiale dowodowym zaprezentowanym przez skarżącego i nie dały istotnych powodów dla oddalenia jego argumentów. Powyższe uchybienia postawiły skarżącego w oczywiście niekorzystnej sytuacji naprzeciw jego przeciwnika procesowego. Pomimo faktu, że teoretycznie sądy krajowe mają pełną jurysdykcję do rozstrzygania sporów między panem Pişkinem a władzami, to jednak odmówiły właściwości do rozpoznania wszystkich faktycznych i prawnych problemów w sprawie jak tego wymaga art. 6 ust. 1 Konwencji. W końcu, Trybunał uznał, że brak wypełnienia wymogu rzetelnego procesu sądowego nie może zostać usprawiedliwiony uchyleniem stosowania zobowiązań w stanie niebezpieczeństwa publicznego przez Turcję (art. 15 Konwencji).

W odniesieniu do prawa do poszanowania życia prywatnego, Trybunał stwierdził, że zwolnienie pana Pişkina miało poważne negatywne konsekwencje dla „wewnętrznego kręgu” jego rodziny, na jego zdolność do zawierania i rozwijania relacji z innymi oraz na jego reputację. W szczególności, skarżący pozostawał niezatrudniony od czasu rozwiązania jego umowy o pracę a perspektywiczni pracodawcy nie chcieli go zatrudnić z uwagi na to, że jego zwolnienie zostało oparte na dekrecie legislacyjnym nr 667. W konsekwencji rozwiązanie jego umowy o pracę miało poważne negatywne konsekwencje dla jego życia prywatnego i osiągnęło poziom dolegliwości dla zastosowania art. 8. W ocenie Trybunału, w sprawach, gdzie bezpieczeństwo państwowe wchodzi w grę, zasady legalizmu i praworządności mające zastosowanie w społeczeństwie demokratycznym wymagają postępowania przed kompetentnym niezależnym organem mającym zdolność dokonania oceny przyczyn danej ingerencji oraz odpowiedniego materiału dowodowego.

W niniejszej sprawie sądy krajowe nie ustaliły faktycznych konkretnych przyczyn zakończenia umowy o pracę skarżącego. Sądowa kontrola zastosowania tego środka była więc nieodpowiednia a skarżący nie skorzystał z minimalnego poziomu ochrony przed arbitralnością wymaganego pod art. 8 Konwencji. Dodatkowo przedmiotowy środek nie mógł być uznany za zgodny ze środkiem wymaganym szczególnymi okolicznościami stanu wyjątkowego.