Tydzień 50 - Casa di Cura Valle Fiorita S.r.l. przeciwko Włochom

Całkowity i długotrwały brak działania po okupowaniu budynku przez aktywistów lokalowych – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie Casa di Cura Valle Fiorita S.r.l. przeciwko Włochom (skarga nr 67944/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) oraz naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła spółki skarżącego, która nie mogła odzyskać posiadania budynku w Rzymie, który był okupowany od 2012 r., bez tytułu prawnego przez grupę aktywistów lokalowych (movimento lotta per la casa). Prawomocnym orzeczeniem sądu z 9 sierpnia 2013 r. nakazano okupującym eksmisję. Orzeczenie pozostaje do dziś niewykonane z uwagi na względy społeczne (brak możliwości znalezienia alternatywnego lokalu dla okupujących z uwagi na brak środków) oraz obawę rozruchów naruszających porządek publiczny.

Trybunał przyznał, że względy społeczne oraz obawa rozruchów mogą usprawiedliwiać trudności w wykonaniu oraz opóźnienie w ewakuowaniu ludzi z nieruchomości. Mimo to, nie znalazł uzasadnienia dla kompletnego i długotrwałego braku działania włoskich władz, powtarzając, że brak środków nie może sam w sobie stanowić akceptowalnej przyczyny dla niewykonania orzeczenia sądowego. Dlatego stwierdził, że władze krajowe, nie podejmując kroków do wypełnienia orzeczenia z sierpnia 2013 r., naruszyły art. 6 ust. 1 Konwencji, a także naruszyły zasadę państwa prawa i zasadę legalizmu.

Trybunał również uznał, że władze, biorąc pod uwagę indywidualny interes skarżącej spółki i po rozsądnym czasie usiłowania znalezienia odpowiedniego rozwiązania, powinny były podjąć odpowiednie środki, aby wykonać orzeczenie sądu z sierpnia 2013 r.

Tydzień 50 - Lekić przeciwko Słowenii

Prawo wprowadzone w Słowenii w 1990 r. zobowiązująca dyrektora do zapłaty długu jego przedsiębiorstwa było sprawiedliwe – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie Lekić przeciwko Słowenii (Wielka Izba) (skarga nr 36480/07); 15 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru sądowego oraz późniejszej odpowiedzialności jego dyrektora za długi. Procedury wykreślenia użyto przeciwko przedsiębiorstwu skarżącego zgodnie z nowym prawem wprowadzonym w 1999 r., które dawało sądom prawo wykreślenia uśpionych spółek bez możliwości likwidacji. Skutkowało to obowiązkiem zapłaty kwoty 32.795 euro jednemu z wierzycieli spółki – Spółce Słoweńskich Linii Kolejowych.

Trybunał stwierdził, że uznanie skarżącego odpowiedzialnym za dług przedsiębiorstwa nie było nieproporcjonalne, biorąc pod uwagę, że był zaangażowany w jego prowadzenie. Wysokość długu jaki miał do zapłacenia była odpowiednio wyważona, ponieważ nie był jedynym celem roszczeń Linii Kolejowych. Dlatego nie uznano, że ponosi nadmierny ciężar indywidualny.

Trybunał wziął pod uwagę interes publiczny w posiadaniu takiego prawa oraz kontekst narodowy, którym była potrzeba zapewnienia stabilizacji finansowej w czasie okresu przejściowego z socjalizmu na gospodarkę wolnorynkową. Tysiące spółek stworzonych w czasie dawnej Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii było uśpionych w 1990 r. a „podniesienie korporacyjnej zasłony”, by uczynić ich członków odpowiedzialnymi za długi przedsiębiorstw miał na celu uniknięcie zalania sądów długoletnimi postępowaniami likwidacyjnymi.

Tydzień 50 - M.A. i Inni przeciwko Litwie

Niepozwolenie na złożenie wniosków o azyl przez litewską straż graniczną naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie M.A. i Inni przeciwko Litwie (skarga nr 59793/17); 4 głosami do 3: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur) oraz naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła rosyjskiej siedmioosobowej rodziny, która po opuszczeniu Czeczenii próbowała trzykrotnie złożyć wniosek o azyl na Litwie, ale za każdym razem odmawiano im prawa do złożenia wniosku na granicy.

Trybunał stwierdził, że wbrew argumentom rządu, skarżący w rzeczywistości poszukiwali azylu na Litwie za każdym z trzech razy, gdy próbowali przekroczyć granicę Białorusi z Litwą. Uznał, że litewska straż graniczna odmówiła przyjęcia wniosków skarżących o azyl i przesłania ich właściwym władzom do rozpoznania i ustalenia, czy skarżącym groziło ryzyko tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania czy karania w razie powrotu na Białoruś, a następnie do Czeczenii. Trybunał następnie stwierdził, że pomimo że skarżący nie odwołali się od decyzji odmawiającej im wjazdu na Litwę, to fakt, że złożenie odwołania nie zawiesiłoby automatycznie ich powrotu na Białoruś oznaczało, że nie mogło być uznane za skuteczny środek odwoławczy.

Tydzień 50 - Brisc przeciwko Rumunii

Prawa szefa prokuratury zostały naruszone kiedy został zwolniony za złożenie prasie oświadczeń odnośnie prowadzonego postępowania przygotowawczego – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie Brisc przeciwko Rumunii (skarga nr 26238/10); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zwolnienia szefa prokuratury za złamanie tajemnicy śledztwa poprzez złożenie oświadczeń dla prasy. Został ukarany po skardze sędzi, że jego komunikat prasowy oraz wywiad dla stacji telewizyjnej pozwolił mediom zidentyfikować ją jako zaangażowaną w oszustwo finansowe.

Trybunał stwierdził, że jedynym celem wywiadu oraz komunikatu prasowego skarżącego było poinformowanie prasy o prowadzonym śledztwie o oczywistym zainteresowaniu publicznym, a nie oskarżenie sędzi o przestępstwo. Dodatkowo, jednym z przypisanych skarżącemu obowiązków było informowanie prasy, a skarżący nie ujawnił ani w komunikacie prasowym ani w wywiadzie telewizyjnym informacji, które pozwalałyby na zidentyfikowanie sprawców. W rzeczywistości władze krajowe ograniczyły swoją analizę w sprawie do szkody na reputacji sędzi, bez wzięcia pod uwagę faktu, że oświadczenia zniesławiające o sędzi nie pochodziły od skarżącego, a od osoby trzeciej, a mianowicie osoby przeprowadzającej wywiad telewizyjny.

Tydzień 50 - Belli i Arquier-Martinez przeciwko Szwajcarii

Wymaganie, aby osoba otrzymująca nieskładkowe świadczenia z zabezpieczenia społecznego była rezydentem w Szwajcarii nie było sprzeczne z Konwencją – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie Belli i Arquier-Martinez przeciwko Szwajcarii (skarga nr 65550/13); 6 głosami do 1: brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła decyzji wydanej w sprawie pani Belli, która jest osobą niesłyszącą i niezdolną do rozeznania z uwagi na ciężką niepełnosprawność od urodzenia, dotyczącej pozbawienia jej tytułu do szczególnego zasiłku dla niepełnosprawnych z uwagi na to, że przestała być rezydentem w Szwajcarii. Krajowe prawo wymaga od osób otrzymujących nieskładkowe świadczenia, jak pani Belli, aby na co dzień być rezydentem w Szwajcarii, podczas gdy osoby otrzymujące składkowe świadczenia – zasiłek dla niepełnosprawnych – mogły otrzymywać te świadczenia przebywając za granicą.

Trybunał nie dostrzegł niezgodności z Konwencją praktyki płacenia świadczeń nieskładkowych pod warunkiem przebywania w Szwajcarii. Stwierdził, że interes skarżącej w otrzymywaniu przedmiotowych zasiłków pod tymi samymi warunkami, co osoby, które płaciły składki powinien ustąpić przed interesem publicznym państwa w zagwarantowaniu zasady solidarności w systemie ubezpieczeń społecznych, który był szczególnie ważny w odniesieniu do zasiłków nieskładkowych; było tak mimo tego, że przyczyna, dla której skarżąca nie płaciła składek leżała całkowicie poza jej kontrolą czy strefą wpływów.

Tydzień 50 - Lakatošowa i Lakatoš przeciwko Słowacji

Słowackie władze zaniechały śledztwa w sprawie możliwego rasistowskiego motywu strzelaniny przez policjanta poza służbą w domu rodzinnym Romów – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie Lakatošowa i Lakatoš przeciwko Słowacji (skarga nr 655/16); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 2 (prawo do życia) Konwencji.

Sprawa dotyczyła strzałów oddanych przez funkcjonariusza policji poza służbą w domu rodzinnym Romów. Dwoje skarżących w sprawie, małżeństwo, zostało poważnie ranionych a trzech członków ich rodziny zabitych. W czasie przesłuchania przez policję funkcjonariusz oświadczył, że myślał o „radykalnym rozwiązaniu” aby „rozprawić się” z Romami. Ostatecznie otrzymał łagodniejszy wymiar kary w postaci 9 lat pozbawienia wolności z uwagi na ograniczoną odpowiedzialność. Orzeczenie zostało wydane w formie uproszczonego wyroku – bez uzasadnienia.

Trybunał stwierdził, że nie wskazano wiarygodnej informacji w sprawie o zawiadomieniu władz o potrzebie przeprowadzenia śledztwa w sprawie możliwego motywu rasistowskiego napaści. Zauważył, że przemoc rasistowska stanowi szczególną obrazę ludzkiej godności i wymaga szczególnej czujności oraz mocnej reakcji ze strony władz. Mimo to, władze zaniechały pełnej analizy znaczących objawów rasizmu w sprawie takie jak frustracja funkcjonariusza policji na jego niezdolność do rozwiązania problemów porządku publicznego dotyczących Romów, jak sugerował w badaniu psychologicznym. Dodatkowo, funkcjonariusz policji nie został oskarżony o zbrodnię motywowaną rasizmem a prokurator w ogóle nie wskazał możliwej okoliczności obciążającej w postaci motywu rasistowskiego w akcie oskarżenia. Ponadto, sądy zaniechały uzdrowienia ograniczonego zakresu śledztwa i oskarżenia, a uproszczony wyrok w sprawie nie zawierał uzasadnienia, aby odpowiedzieć na to zaniedbanie. W rzeczywistości, jako że skarżący byli powodami w sprawie, to mogli podnosić tylko kwestie dotyczącego powództwa o zadośćuczynienie.

Tydzień 49 - Słomka przeciwko Polsce

Polak, któremu zarządzono karę porządkową aresztu za protest w czasie procesu dotyczącego komunistycznych generałów, doznał naruszenia swoich praw – wyrok ETPC z 6.12.2018 r. w sprawie Słomka przeciwko Polsce (skarga nr 68924/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 10 (prawo do wolności wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła kary porządkowej 14 dni aresztu zarządzonej wobec skarżącego za obrazę sądu po wykrzykiwaniu sloganów w czasie postępowania dotyczącego generałów komunistycznych, którzy wprowadzili stan wojenny w 1981 r.

Trybunał stwierdził, że działania skarżącego zmierzały do krytykowania sądownictwa oraz domniemanego braku sprawiedliwości, a nie do obrażania sędziów. Ci sami sędziowie wymierzyli mu potem karę porządkową aresztu - bez możliwości zaprezentowania swojego stanowiska. Późniejsze odwołanie nie naprawiło błędów proceduralnych. Okoliczności sprawy ujawniły obiektywnie uzasadnioną obawę braku bezstronności – doszło więc do naruszenia Artykułu 6. Naruszono także Artykuł 10 z uwagi na ingerencję w prawo skarżącego do wolności wypowiedzi, która nie była konieczna w demokratycznym społeczeństwie.

Tydzień 49 - Haziyev przeciwko Azerbejdżanowi

Trybunał stwierdził naruszenie praw azerskiego dziennikarza – wyrok ETPC z 6.12.2018 r. W sprawie Haziyev przeciwko Azerbejdżanowi (skarga nr 19842/15).  

Sprawa dotyczyła aresztowania azerskiego dziennikarza i aktywisty opozycyjnego po sprzeczce na ulicy. Został zatrzymany w sierpniu 2014 r. i pozostawał w areszcie aż do wyroku skazującego za wybryk chuligański wydanego w styczniu 2015 r.

naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji w zakresie aresztu skarżącego od 29 października do 11 listopada 2014, który nie był oparty na orzeczeniu sądu; naruszenie Artykułu 5 ust. 3 (prawo bycia sądzonym w rozsądnym terminie albo zwolnionym na czas postępowania) Konwencji z uwagi na brak uzasadnienia potrzeby tymczasowego aresztowania pana Haziyeva.

Sądy zwyczajnie użyły standardowego szablonu orzekając o tym środku zapobiegawczym bez odniesienia się do szczegółowych faktów w sprawie oraz nie wskazały na żadne przyczyny przy przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania.

Trybunał podkreślił, że już stwierdzał naruszenia Konwencji w wielu sprawach przeciwko Azerbejdżanowi dotyczących praktyki zamykania skarżących w areszcie tylko z tego powodu, że złożono akt oskarżenia do sądu.

Tydzień 49 - Ilnseher przeciwko Niemcom

Kolejne tymczasowe aresztowanie skazanego za morderstwo nie naruszyło Konwencji – wyrok ETPC z 4.12.2018 r. w sprawie Ilnseher przeciwko Niemcom (Wielka Izba) (skargi nr 10211/12 oraz 27505/14);

15 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji w zakresie tymczasowego aresztowania skarżącego od 20 czerwca 2013 r. jako wyniku wydania nakazu za uprzednie tymczasowe aresztowanie;

14 głosami do 3: brak naruszenia Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) w zakresie tymczasowego aresztowania skarżącego od 20 czerwca 2013 r. jako wyniku wydania nakazu za uprzednie tymczasowe aresztowanie;

Jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności) Konwencji w zakresie czasu postępowania dotyczącego kontroli tymczasowego aresztowania skarżącego;

15 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji w zakresie rzekomego braku bezstronności sędziego P w głównym postepowaniu dotyczącym wydania orzeczenia w zakresie tymczasowego aresztowania skarżącego.

Trybunał uznał w szczególności, że tymczasowe aresztowanie skarżącego zastosowano w ramach dopuszczalnej podstawy pozbawienia wolności tj. zgodnie z Artykułem 5 ust. 1 lit. E Konwencji i było w związku z tym zgodne z prawem zgodnie z tym przepisem.

W odniesieniu do Artykułu 7 ust. 1 Trybunał zauważył, że tymczasowe aresztowanie skarżącego zostało zastosowane, ponieważ jego celem było leczenie zaburzenia psychicznego, mając na uwadze jego przeszłość kryminalną. Charakter i cel tymczasowego aresztowania były zasadniczo różne od tych wskazanych w zwykłym tymczasowym aresztowaniu niezwiązanym z zaburzeniem psychicznym. Następnie uznał, że prawo skarżącego do niezwłocznego ustalenia przez sąd legalności pozbawienia wolności zostało zachowane w postępowaniu dotyczącym legalności jego tymczasowego aresztowania.

W końcu, Trybunał uznał, że zachowanie sędziego P, w okolicznościach sprawy, nie ukazało ani, że był osobiście uprzedzony przeciwko skarżącemu , ani że istniały uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności w przedmiotowym postępowaniu.

Tydzień 49 - Magyar Jeti Zrt przeciwko Węgrom

Trybunał potępia wyrok w sprawie o zniesławienie przeciwko węgierskiej spółce medialnej, podkreślając aktualną wagę hiperlinków w Internecie – wyrok ETPC z 4.12.2018 r. w sprawie Magyar Jeti Zrt przeciwko Węgrom (skarga nr 11257/16); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarżącej spółki, która została uznana odpowiedzialną za umieszczenie hiperlinku do wywiadu na YouTube, który uznano, że posiada treść zniesławiającą.   

Trybunał podkreślił wagę hiperlinkowania dla sprawnego operowania Internetem oraz rozróżnił użycie hiperlinków od tradycyjnego publikowania - hiperlinki kierują ludzi bezpośrednio do dostępnego materiału raczej niż zapewniają treść. Uaktualniając swoje orzecznictwo dotyczące tych zagadnień, Trybunał wymienił elementy, które muszą być brane pod uwagę pod Artykułem 10 przy analizie czy umieszczenie hiperlinku może prowadzić do odpowiedzialności, a co za tym idzie konieczna jest indywidualna ocena w każdej sprawie. Trybunał stwierdził, że węgierskie prawo o obiektywnej (bezwzględnej) odpowiedzialności za rozpowszechnianie materiału zniesławiającego wyłączało możliwość jakiejkolwiek oceny prawa skarżącej spółki do wolności wypowiedzi w sytuacji, w której sądy powinny były rozważyć ją starannie. Taka obiektywna odpowiedzialność za użycie hiperlinku może zakłócić przepływ informacji w Internecie, zniechęcając autorów i wydawców od używania takich linków, jeżeli nie mogliby kontrolować informacji, do której prowadzą. Mogłoby to mieć efekt mrożący na wolność wypowiedzi w Internecie. Z tych przyczyn skarżąca spółka doznała nieodpowiedniego ograniczenia jej praw.

Tydzień 48 - Alekseyev i Inni przeciwko Rosji

Środki systemowe wymagane by odpowiedzieć na problemy wolnych zgromadzeń i dyskryminacji wynikających z zakazu demonstracji LGBT - wyrok ETPC z 27.11.2018 r. w sprawie Alekseyev i Inni przeciwko Rosji (skarga nr 14988/09); jednomyślnie:

naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń) Konwencji;

naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji oraz

naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) Konwencji. 

Sprawa 51 skarg od 7 skarżących dotyczyła ciągłego odmawiania przez władze rosyjskie zgody na wnioski organizatorów o przeprowadzenie demonstracji LGBT. 

Trybunał stwierdził, że ta sprawa była odpowiednio podobna do sprawy Alekseyev przeciwko Rosji, w której orzekł w 2010 r. i że musi ponownie wydać wyrok w tej sprawie w tym stadium. 

Uznał więc w szczególności, że decyzja o odrzuceniu wniosków skarżących by przeprowadzić publiczne wydarzenia LGBT nie mogą być uzasadniane troską o porządek publiczny i stanowiły naruszenie ich prawa do zgromadzenia publicznego. Stwierdził również, że brak jakiegokolwiek wymagania od władz, by podejmowały decyzję co do wydarzeń przed datami, w których miały się odbyć stanowił brak skutecznego środka odwoławczego. Decyzja o zablokowaniu wydarzeń LGBT stanowiła więc wyraźnie celową niezgodę władz na temat demonstracji i stanowił dyskryminację naruszając Artykuł 14 Konwencji.

Trybunał przypomniał obowiązek państw wykonania wyroków i zauważył, że Rosja powinna podjąć długotrwały wysiłek by wprowadzić środki generalne, w szczególności w odniesieniu do wolnych zgromadzeń oraz dyskryminacji.