Ancient Baltic religious association Romuva p. Litwie

 

Odmowa uznania przez państwo, a nie neutralna i bezstronna decyzja, brak skutecznego środka odwoławczego dla starożytnego bałtyckiego związku religijnego – wyrok ETPC z 8.6.2021 r. w sprawie Ancient Baltic religious association Romuva p. Litwie (skarga nr 48329/19); jednomyślnie:

Naruszenie art. 14 (zakaz dyskryminacji) w zw. z art. 9 (wolność myśli, sumienia i religii) Konwencji

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego).

Sprawa dotyczyła odmowy przez Seimas (parlament litewski) przyznania wnioskującemu stowarzyszeniu statusu stowarzyszenia religijnego uznanego przez państwo.

Trybunał stwierdził w szczególności, że władze państwowe nie przedstawiły rozsądnego i obiektywnego uzasadnienia dla traktowania skarżącego stowarzyszenia odmiennie od innych związków wyznaniowych, które znajdowały się w odpowiednio podobnej sytuacji, a członkowie Seimasu nie zachowali neutralności i bezstronności w wykonywaniu swoich obowiązków. Trybunał stwierdził również, że skarżącemu stowarzyszeniu nie przysługiwał skuteczny krajowy środek odwoławczy w odniesieniu do kwestionowanej decyzji Seimasu, a Rząd nie wskazał żadnych innych środków, które mogłyby spełniać kryteria art. 13 Konwencji.

Denis i Irvine p. Belgii

 

Obowiązkowe pozbawienie wolności osób, które zostały zatrzymane przed nowelizacją ustawy z 2016 r. i których zaburzenia psychiczne utrzymywały się po tej dacie, jest zgodne z prawem – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 1.6.2021 r. w sprawie Denis i Irvine p. Belgii (skargi nr 62819/17 i 63921/17); 14 głosami do 3:

Brak naruszenia art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji;

Brak naruszenia art. 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności).

Sprawa dotyczyła dwóch skarżących, którzy zostali przymusowo pozbawieni wolności na podstawie ustawy o ochronie socjalnej z dnia 9 kwietnia 1930 r. po popełnieniu czynów zakwalifikowanych jako kradzież (pan Denis, w 2007 r.) i usiłowaniu kradzieży (pan Irvine, w 2002 r.). Przed Trybunałem skarżący skarżyli się na odmowę zwolnienia ich przez sądy belgijskie po wejściu w życie (w październiku 2016 r.) ustawy o przymusowym odosobnieniu. Zgodnie z tymi przepisami kradzież i usiłowanie kradzieży nie mogły już stanowić podstawy do wydania decyzji nakazującej umieszczenie w przymusowym odosobnieniu.

Trybunał zauważył, że pozbawienie wolności skarżących było związane z zatrzymaniem „osób umysłowo chorych” i wchodziło w zakres Artykułu 5 ust. 1 (e) Konwencji. Określono, że przepis ten wymagał wiarygodnego ustalenia, że ​​dana osoba była chora umysłowo (pierwszy warunek), że zaburzenie było w rodzaju lub stopniu uzasadniającym przymusowe odosobnienie (drugi warunek) oraz że zaburzenie utrzymywało się przez cały okres pozbawienia wolności (trzeci warunek). Tak więc Konwencja nie wymagała od władz, aby oceniając utrzymywanie się zaburzeń psychicznych, uwzględniły charakter czynów popełnionych przez osobę, które doprowadziły do ​​jej przymusowego pozbawienia wolności. Trybunał zauważył, że to w świetle tych rozważań sądy krajowe rozpatrzyły wnioski skarżących o ostateczne umorzenie postępowania. Nie wzięli pod uwagę charakteru czynów karalnych, których dopuścili się skarżący, ale zbadali, czy zaburzenia psychiczne utrzymywały się, jak wymaga tego Artykuł 5 ust. 1 (e) Konwencji. Stwierdzili, że nadal istnieje wysokie ryzyko, że skarżący popełnią kolejne przestępstwa z użyciem przemocy. W konsekwencji Trybunał uznał, że zatrzymanie skarżących nadal miało ważną podstawę prawną, a ich pozbawienie wolności było zgodne z prawem. Trybunał zauważył również, że ustawa o przymusowym pozbawieniu wolności ustanawia dwa kumulatywne warunki ostatecznego zwolnienia osoby przebywającej w przymusowym pozbawieniu wolności i że żaden z tych warunków nie został spełniony w tej sprawie.

Association ACCEPT and Others p. Rumunii

Policja nie jest w stanie zapobiec inwazji skrajnej prawicy na pokazy filmów gejowskich i homofobiczne nadużycia – wyrok ETPC z 1.6.2021 r. w sprawie Association ACCEPT and Others p. Rumunii (skarga nr 19237/16); 5 głosami do 2:

Naruszenie art. 14 (zakaz dyskryminacji) w zw. z art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego I rodzinnego) Konwencji w stosunku do indywidualnych skarżących;

Jednogłośnie: naruszenie art. 14 Konwencji w zw. z art. 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń).

Sprawa dotyczyła demonstracji, która miała miejsce podczas pokazu filmu z udziałem rodziny tej samej płci podczas Miesiąca Historii LGBT organizowanej przez skarżącą organizację w lutym 2013 roku. Pozostałych pięciu skarżących wzięło udział w pokazie. Chociaż policja zapewniała pewną ochronę, kino zostało zaatakowane przez protestujących, podobno przewożących skrajnie prawicowe akcesoria. Widzowie byli słownie obrażani. Skargi złożone przez skarżące stowarzyszenie i innych skarżących do prokuratorów nie doprowadziły do wniesienia aktu oskarżenia. W następstwie skargi sądowej uznano, że nie było dowodów na to, by ponad wszelką wątpliwość można było stwierdzić, że faszystowskie symbole były eksponowane publicznie.

Trybunał stwierdził w szczególności, że policja nie zapobiegła homofobicznym oszczerstwom i nie zapewniła, by wydarzenie mogło się odbyć, pomimo odpowiedniej obecności na miejscu zdarzenia. Stwierdził również, że śledztwo nie podjęło uzasadnionych kroków w celu zbadania homofobicznych nadużyć skierowanych do skarżących.

Jessica Marchi p. Włochom

Zakończenie tymczasowego umieszczenia w rodzinie zastępczej było zgodne z prawem i służyło uzasadnionemu celowi ochrony interesów dziecka – wyrok ETPC z 27.5.2021 r. w sprawie Jessica Marchi p. Włochom (skarga nr 54978/17); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła decyzji Sądu ds. Nieletnich o zakończeniu przedadopcyjnego umieszczenia dziecka, które było tymczasowo pod opieką skarżącej. Decyzja została podjęta po aresztowaniu jej męża pod zarzutem pornografii dziecięcej i wykorzystywania seksualnego nieletnich. Po ustaleniu, że fakty sprawy mieściły się w sferze życia prywatnego skarżącej, Trybunał zauważył, że sądy krajowe ustaliły, że dalsze życie w rodzinie skarżącej nie leżało w interesie dziecka. Organom sądowym powierzono trudne i delikatne zadanie znalezienia sprawiedliwej równowagi między konkurującymi interesami w złożonej sprawie i kierowały się najlepiej pojętym interesem dziecka, w szczególności jego indywidualną potrzebą bezpieczeństwa. Skarżąca mogła osobiście wziąć udział w postępowaniu, uzyskała dostęp do wszystkich dotyczących jej dokumentów, a tym samym nie odmówiono jej odpowiedniego udziału w procesie podejmowania decyzji w sprawie zakończenia pierwotnego umieszczenia dziecka u niej.

J.L. p. Włochom

Zarzuty zbiorowego gwałtu: niektóre fragmenty wyroku sądu apelacyjnego naruszyły życie prywatne i intymne domniemanej ofiary – wyrok ETPC z 27.5.2021 r. w sprawie J.L. p. Włochom (skarga nr 5671/16); 6 głosami do 1:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i nietykalności osobistej) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego przeciwko siedmiu mężczyznom, którzy zostali oskarżeni o zbiorowy gwałt na skarżącej i zostali uniewinnieni przez sądy włoskie. Trybunał uznał, że prawa i interesy skarżącej wynikające z Artykułu 8 nie były odpowiednio chronione, biorąc pod uwagę treść wyroku Sądu Apelacyjnego we Florencji. W szczególności władze krajowe nie ochroniły skarżącej przed wtórną wiktymizacją w toku całego postępowania, w którym treść wyroku odegrała bardzo ważną rolę, zwłaszcza ze względu na jego publiczny charakter.

Trybunał uznał komentarze dotyczące biseksualności skarżącej, jej związków i przypadkowych stosunków seksualnych sprzed przedmiotowych wydarzeń, jako nieuzasadnione. Stwierdził, że język i argumenty użyte przez sąd apelacyjny przekazywały uprzedzenia istniejące w społeczeństwie włoskim w odniesieniu do roli kobiet i prawdopodobnie stanowiły przeszkodę w zapewnieniu skutecznej ochrony praw ofiar przemocy ze względu na płeć, pomimo zadowalających ram prawnych. Trybunał był przekonany, że postępowanie karne i sankcje odegrały kluczową rolę w instytucjonalnej reakcji na przemoc ze względu na płeć oraz w zwalczaniu nierówności płci. Dlatego ważne było, aby organy sądowe unikały powielania seksistowskich stereotypów w orzeczeniach sądowych, bagatelizowania przemocy ze względu na płeć i narażania kobiet na wtórną wiktymizację poprzez wygłaszanie komentarzy wywołujących poczucie winy i osądzania, które byłyby w stanie zniechęcić ofiary do wymiaru sprawiedliwości.

Centrum för rättvisa p. Szwecji

 Niewystarczające zabezpieczenia w masowych sygnałach – zbieranie danych wywiadowczych groziło arbitralnością i nadużyciami – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 25.5.2021 r. w sprawie Centrum för rättvisa p. Szwecji (skarga nr 35252/08); 15 głosami do 2:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania i korespondencji) Konwencji.

Sprawa dotyczyła domniemanego ryzyka, że ​​komunikacja skarżącej fundacji została lub zostanie przechwycona i zbadana za pomocą wywiadu sygnałowego, ponieważ komunikowała się ona codziennie z osobami, organizacjami i firmami w Szwecji i za granicą za pośrednictwem poczty elektronicznej, telefonu i faksu, często w drażliwych sprawach. Trybunał stwierdził w szczególności, że chociaż główne cechy szwedzkiego systemu masowego przechwytywania spełniały wymagania Konwencji dotyczące jakości prawa, system ten miał jednak trzy wady: brak jasnej zasady niszczenia przechwytywanego materiału, który nie zawierał danych osobowych; brak wymogu w ustawie o wywiadzie sygnałowym lub w innym odpowiednim ustawodawstwie, zgodnie z którym przy podejmowaniu decyzji o przekazaniu materiałów wywiadowczych zagranicznym partnerom uwzględniono interesy osób fizycznych w zakresie prywatności; oraz brak skutecznej kontroli ex post facto. W wyniku tych niedociągnięć system nie spełniał wymogu zabezpieczeń „end-to-end”, przekroczył margines oceny pozostawiony pozwanemu państwu w tym zakresie i ogólnie nie chronił przed ryzykiem arbitralności i nadużyć, prowadzących do naruszenia art. 8 Konwencji.

Big Brother Watch i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu

Reżim kontroli operacyjnej w Zjednoczonym Królestwie: niektóre aspekty niezgodne z Konwencją – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 25.5.2021 r. w sprawie Big Brother Watch i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu (skargi nr 58170/13, 62322/14 i 24969/15); jednogłośnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego / komunikacje) w zakresie system masowego przechwytywania;

Naruszenie art. 8 w zakresie reżimu otrzymywania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych;

12 głosami do 5: brak naruszenia art. 8 w zakresie systemu żądania przechwyconego materiału od zagranicznych rządów i agencji wywiadu;

Jednogłośnie: naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) w zakresie zarówno systemu masowego przechwytywania i systemu uzyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych;

12 głosami do 5: brak naruszenia art. 10 w zakresie systemu żądania przechwyconego materiału od zagranicznych rządów i agencji wywiadu.

Sprawa dotyczyła skarg dziennikarzy i organizacji praw człowieka dotyczących trzech różnych systemów nadzoru: (1) masowego przechwytywania komunikacji; (2) otrzymywania przechwyconych materiałów od obcych rządów i agencji wywiadowczych; (3) pozyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych. W stosownym czasie system masowego przechwytywania i pozyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych miał podstawę ustawową w ustawie o uprawnieniach dochodzeniowych z 2000 r. Została ona zastąpiona ustawą o uprawnieniach dochodzeniowych z 2016 r. Ustalenia Wielkiej Izby dotyczą wyłącznie przepisów ustawy z 2000 r., które stanowiły ramy prawne obowiązujące w czasie, gdy miały miejsce zarzucane zdarzenia.

Trybunał uznał, że ze względu na wielość zagrożeń, przed jakimi stoją państwa we współczesnym społeczeństwie, działanie masowego systemu przechwytywania samo w sobie nie stanowi naruszenia Konwencji. Jednak taki system musiał podlegać „zabezpieczeniom end-to-end”, co oznacza, że ​​na poziomie krajowym należy dokonywać oceny na każdym etapie procesu konieczności i proporcjonalności podejmowanych środków; że przechwytywanie masowe powinno podlegać niezależnej autoryzacji na samym początku, gdy cel i zakres operacji były definiowane; oraz że operacja powinna podlegać nadzorowi i niezależnemu kontroli ex post facto.

Mając na uwadze system przechwytywania masowego stosowany w Wielkiej Brytanii, Trybunał stwierdził następujące uchybienia: przechwytywanie masowe zostało zatwierdzone przez Sekretarza Stanu, a nie przez organ niezależny od władzy wykonawczej; we wniosku o nakaz nie uwzględniono kategorii wyszukiwanych terminów określających rodzaje wiadomości podlegających zbadaniu; a wyszukiwane hasła powiązane z osobą (tj. konkretne identyfikatory, takie jak adres e-mail) nie podlegały uprzedniemu zezwoleniu wewnętrznemu.

Trybunał stwierdził również, że system masowego przechwytywania naruszył art. 10, ponieważ nie zapewniał wystarczającej ochrony dla poufnych materiałów dziennikarskich. Stwierdzono również, że system uzyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych naruszył Artykuły 8 i 10, ponieważ nie był zgodny z prawem. Trybunał orzekł jednak, że system, za pomocą którego Wielka Brytania mogła żądać informacji od obcych rządów i/lub agencji wywiadowczych, posiadał wystarczające zabezpieczenia w celu ochrony przed nadużyciami i gwarancje, że ​​władze brytyjskie nie wykorzystywały takich żądań jako środka obchodzenia swoich obowiązków wynikających z prawa krajowego i Konwencji.

Lapshin p. Azerbejdżanowi

Nieprzeprowadzenie skutecznego śledztwa i brak dostatecznego oraz przekonującego uzasadnienia – wyrok ETPC z 20.5.2021 r. w sprawie Lapshin p. Azerbejdżanowi (skarga nr 13527/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 2 w aspekcie proceduralnym (prawo do życia: skuteczne śledztwo) Konwencji oraz

6 głosami do 1: naruszenie art. 2 w aspekcie materialnym prawo do życia).

Sprawa dotyczyła incydentu podczas odbywania przez skarżącego kary pozbawienia wolności w Azerbejdżanie w 2017 r. za przekroczenie granicy państwowej poza punktami kontrolnymi podczas podróży do Górnego Karabachu i wynikającego z tego dochodzenia prokuratury w sprawie tego incydentu. Władze twierdziły, że incydent był próbą samobójczą, podczas gdy skarżący twierdził, że było to usiłowanie zabójstwa. Skarżący został reanimowany i hospitalizowany na oddziale intensywnej terapii. Następnego dnia skarżący został ułaskawiony przez prezydenta Azerbejdżanu i po wypisaniu ze szpitala trzy dni później został wydalony do Izraela. Trybunał uznał, że śledztwo w sprawie incydentu więziennego było nieskuteczne i naruszało proceduralne obowiązki pozwanego państwa wynikające z Artykułu 2 Konwencji. Stwierdził, że pozwane Państwo nie wywiązało się z spoczywającego na nim ciężaru dowodu, aby przedstawić zadowalające i przekonujące wyjaśnienie w odniesieniu do incydentu, który naraził życie skarżącego na niebezpieczeństwo. Doszło zatem do naruszenia Artykułu 2 w jego części materialnej.

Amaghlobeli i Inni przeciwko Gruzji

Dziennikarze nie są zwolnienie z obowiązku przestrzegania prawa w toku śledztwa dziennikarskiego – wyrok ETPC z 20.5.2021 r. w sprawie Amaghlobeli i Inni p. Gruzji (skarga nr 41192/11); jednomyślnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zakresu swobody dziennikarskiej w podejmowaniu działań informacyjnych w strefie kontroli celnej przejścia granicznego. Dwóch ze skarżących weszło do takiej strefy, przeprowadziło wywiady z podróżnymi i zrobiło zdjęcia, i odmówiło opuszczenia, gdy zażądali tego urzędnicy celni. Skarżący podnieśli zarzut, że nałożenie grzywny za prowadzenie takiej działalności w ograniczonej strefie kontrolowanej przez państwo stanowiło ingerencję w ich prawa wynikające z art. 10 Konwencji.

Trybunał rozpatrzył okoliczności sprawy przeciwko dwóm zagadnieniom nieodłącznie związanym z jego orzecznictwem na podstawie Artykułu 10 Konwencji: wartością działań związanych ze zbieraniem informacji oraz koncepcją „odpowiedzialnego” dziennikarstwa. Niezależnie od kluczowej roli, jaką odgrywają media w społeczeństwie demokratycznym, dziennikarze zasadniczo nie mogą zostać zwolnieni z obowiązku przestrzegania prawa karnego wyłącznie na podstawie tego, że są dziennikarzami. Trybunał zauważył, że sądy krajowe należycie rozważyły ​​prawo skarżących do wolności wypowiedzi, uznały ich status dziennikarzy i podały solidne uzasadnienie ich decyzji. W rezultacie Trybunał stwierdził, że sądy krajowe zbadały tę kwestię z należytą starannością i zgodnie z orzecznictwem Trybunału oraz że nie doszło do naruszenia Artykułu 10.

Öğreten i Kanaat p. Turcji

Tymczasowe aresztowanie dwóch dziennikarzy, którzy opublikowali e-maile od ministra, początkowo ujawnione na Wikileaks: kilka naruszeń - wyrok ETPC z 18.5.2021 r. w sprawie Öğreten i Kanaat p. Turcji (skargi nr 42201/17 oraz 42212/17);

Sprawa dotyczyła zatrzymania (od grudnia 2016 r. do grudnia 2017 r.) dwóch dziennikarzy z uwagi na ich rzekome członkostwo w organizacjach terrorystycznych. Obaj dziennikarze publikowali w prasie e-maile z konta ówczesnego ministra energetyki Turcji (Berata Albayraka, zięcia prezydenta republiki), które zostało zhakowane i opublikowane na stronie Wikileaks w grudniu 2016 r.

Władze oskarżyły dwóch skarżących, którzy zostali tymczasowo aresztowani pod zarzutem członkostwa w zbrojnej organizacji terrorystycznej, o pobranie e-maili od wspomnianego ministra, a także oskarżyły pana Kanaata o posiadanie raportów z dochodzenia w sprawie „17- 25 grudnia”.

jednogłośnie: naruszenie sztuki. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa) Konwencji: Trybunał orzekł, że zarzucane skarżącym przestępstwa były powiązane z korzystaniem z ich praw wynikających z Konwencji, w szczególności z wolnością wypowiedzi. Ich zatrzymanie nie było oparte na uzasadnionym podejrzeniu, że popełnili przestępstwo. Ponadto interpretacja i stosowanie przepisów prawa, na których oparły się władze krajowe, były nieuzasadnione do tego stopnia, że ​​pozbawienie wolności skarżących było niezgodne z prawem i arbitralne. W ocenie Trybunału nie było wątpliwości, że pobieranie przedmiotowych e-maili i opublikowanie artykułu na ich temat było chronione wolnością prasy.

naruszenie art. 5 § 4 (odmowa dostępu do akt sprawy): Trybunał uznał, że ani skarżący, ani ich prawnicy, którzy zostali pozbawieni dostępu do akt sprawy bez ważnego powodu, nie mieli możliwości należytego zakwestionowania podanych powodów uzasadniających tymczasowe aresztowanie skarżących. Do czasu wniesienia aktu oskarżenia nie mieli dostępu do istotnych dowodów, a mianowicie raportów na temat zawartości sprzętu informatycznego, który został wykorzystany do uzasadnienia umieszczenia ich w areszcie tymczasowym.

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa): Trybunał uznał, że skarżący zostali zatrzymani z powodu ich działalności dziennikarskiej oraz że ingerencja w ich prawo do wolności wypowiedzi nie była przewidziana przez prawo, ponieważ nie było podstawy do podejrzenia o popełnienie przestępstwa.

Trybunał zauważył również, że tymczasowe aresztowanie każdego, kto wyraża krytyczne poglądy, wywołało szereg negatywnych skutków, zarówno dla samych osadzonych, jak i dla całego społeczeństwa, ponieważ nałożenie środka pociągającego za sobą pozbawienie wolności, jak w niniejszej sprawie, nieuchronnie wywrze mrożący wpływ na wolność słowa, zastraszając społeczeństwo obywatelskie i uciszając głosy sprzeciwu.

OOO Informatsionnoye Agentstvo Tambov-Inform p. Rosji

 Sąd zachęca do reformy przepisów dotyczących mediów związanych z kampaniami wyborczymi w świetle naruszenia praw skarżącej spółki - wyrok ETPC z 18.5.2021 r. w sprawie OOO Informatsionnoye Agentstvo Tambov-Inform p. Rosji (skarga nr 43351/12); jednogłośnie:

naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła publikacji artykułów i ankiety internetowej na stronie internetowej podczas kampanii wyborczej. Następnie doszło do skazania, a artykuły sklasyfikowano w szczególności jako „kampanię przedwyborczą” z naruszeniem odpowiedniego prawa rosyjskiego.

Jeśli chodzi o oskarżenia w związku z artykułami, Trybunał stwierdził – a Rząd nie zaprzeczył – że skarżąca spółka nie działała w złej wierze; sprawa i ramy prawne nie różniły się znacznie od innej sprawy rozpatrywanej wcześniej przez Trybunał, Orlovskaya Iskra przeciwko Rosji (nr 42911/08), w której stwierdzono naruszenie; że sądy krajowe nie zbadały, czy artykuły spowodowały szkodę lub czy udowodniono, że artykuły służyły do prowadzenia kampanii; oraz że oskarżenia nie były „konieczne w społeczeństwie demokratycznym”.

Trybunał stwierdził, że metodologia ankiety powinna była być oczywista na podstawie prezentacji na stronie internetowej i nie miał wystarczających dowodów, aby stwierdzić, że odpowiednie ramy regulacyjne są zgodne z Konwencją. W rezultacie nie wykazano, że ściganie w związku z sondażem było „konieczne w demokratycznym społeczeństwie”.

Sedat Doğan p. Turcji

 Sankcje sportowe i finansowe nałożone na skarżących przez Turecki Związek Piłki Nożnej: naruszenia Konwencji - wyrok ETPC z 18.5.2021 r. w sprawach Sedat Doğan p. Turcji (skarga nr 48909/14), Naki and Amed Sportif Faaliyetler Kulübü Derneği p. Turcji (skarga nr 48924/16) oraz Ibrahim Tokmak p. Turcji (skarga nr 54540/16); jednomyślnie:

naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz

naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Trzy sprawy dotyczyły sankcji sportowych i kar finansowych nałożonych na skarżących przez Turecki Związek Piłki Nożnej z powodu oświadczeń w mediach lub wiadomości publikowanych lub udostępnianych w mediach społecznościowych oraz postępowania odwoławczego wniesionego od tych sankcji przez skarżących przed Komitetem Arbitrażowym Federacji .

Odnosząc się do swojego orzecznictwa w wyroku Ali Rıza i Inni, wydanym 28 stycznia 2020 r., Trybunał zauważył strukturalne braki w Komisji Arbitrażowej Tureckiego Związku Piłki Nożnej oraz brak odpowiednich zabezpieczeń chroniących członków Komisji przed naciskami z zewnątrz . Stwierdził, że Komitetowi Arbitrażowemu brakowało niezależności i bezstronności oraz stwierdził naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji w każdej z trzech spraw.

Trybunał zauważył również, w każdej z trzech spraw, że uzasadnienie przedstawione przez organy krajowe w ich decyzjach o nałożeniu sankcji na skarżących wykazało brak odpowiedniego wyważenia, z jednej strony, prawa skarżących do wolności słowa, a z drugiej strony prawo kierownictwa TFF do poszanowania ich życia prywatnego i inne interesy, takie jak utrzymanie porządku i pokoju w społeczności piłkarskiej. W każdej z tych spraw Trybunał uznał, że władze krajowe nie przeprowadziły odpowiedniej analizy, biorąc pod uwagę wszystkie kryteria ustanowione i stosowane przez Trybunał w jego orzecznictwie dotyczącym wolności wypowiedzi. W opinii Trybunału Rząd nie wykazał, że powody podane przez władze krajowe w celu uzasadnienia kwestionowanych środków były właściwe i wystarczające oraz że środki te były konieczne w demokratycznym społeczeństwie. Wynikało z tego, że w każdym z trzech przypadków z tych samych powodów doszło do naruszenia Artykułu 10 Konwencji.

Vald s Fj lnisd ttir i Inni p. Islandii

 Odmowa uznania pary jako rodziców dziecka urodzonego w drodze macierzyństwa zastępczego nie stanowi naruszenia - wyrok ETPC z 18.5.2021 r. w sprawie Vald s Fj lnisd ttir i Inni p. Islandii (skarga nr 71552/17); jednomyślnie:

brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła odmowy uznania związków rodzinnych pomiędzy panią Fj lnisd ttir oraz Panem Agnarsdem ttir i X. Ten ostatni został urodzony dla nich w drodze macierzyństwa zastępczego w Stanach Zjednoczonych, ale żaden ze skarżących nie był z nim biologicznie związany. Nie zostali uznani jako rodzice dziecka w Islandii, gdzie surogacja jest bezprawna. 

Trybunał uznał, że mimo braku związku biologicznego między skarżącymi, istniało „życie rodzinne” w związku skarżących. Mimo to Trybunał uznał, że orzeczenie o nieuznaniu dwojga skarżących jako rodziców X miało wystarczającą podstawę w prawie krajowym oraz, biorąc pod uwagę wysiłki ze strony władz by zachować „życie rodzinne”, ostatecznie stwierdził, że Islandia działała w ramach swojej władzy dyskrecjonalnej.a

Halet przeciwko Luksemburgowi

Skazanie sygnalisty, który ujawnił dokumenty podatkowe: brak naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 11.5.2021 r. w sprawie Halet przeciwko Luksemburgowi (skarga nr 21884/18); 5 głosami do 2:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania pana Haleta w sprawie „Luxleaks” za ujawnienie dokumentów podatkowych dotyczących niektórych klientów jego pracodawcy. Sądy luksemburskie nie uznały informowania o nieprawidłowościach za usprawiedliwienie działań pana Haleta, uznając, że ujawnienie dokumentów, które były objęte tajemnicą zawodową, wyrządziło pracodawcy szkodę – wynikającą w szczególności z naruszenia dobrego imienia firmy i utraty zaufania klienta do wewnętrznych ustaleń dotyczących bezpieczeństwa – która przeważyła interes ogólny. Sąd Apelacyjny skazał pana Haleta i wymierzył mu grzywnę w wysokości 1000 euro. Pan Halet twierdził, że jego skazanie stanowiło nieproporcjonalną ingerencję w jego wolność wypowiedzi.

Rozpatrując sprawę, Trybunał rozważył przede wszystkim, czy pana Haleta należy uznać za sygnalistę w rozumieniu orzecznictwa Trybunału. Uznawszy, że tak jest w zasadzie, zbadał kryteria ustanowione w orzecznictwie Trybunału w tym zakresie. Trybunał stwierdził, że dochodząc do wniosku, że dokumenty ujawnione przez pana Haleta miały niewystarczający interes, aby uzasadnić uniewinnienie go, Sąd Apelacyjny dokładnie zbadał dowody w sprawie w świetle kryteriów ustalonych w orzecznictwie Trybunału. Trybunał zauważył również, że sądy krajowe wzięły pod uwagę jako czynnik łagodzący „bezinteresowny charakter działań [Pana Haleta]” i w związku z tym nałożyły dość skromną grzywnę. Można to racjonalnie uznać za stosunkowo łagodną karę, która nie będzie miała rzeczywistego efektu mrożącego na korzystanie z wolności skarżącego lub innych pracowników. Mając na uwadze margines oceny Układających się Państw w tej dziedzinie, Trybunał orzekł, że sądy krajowe zachowały sprawiedliwą równowagę między potrzebą ochrony praw pracodawcy skarżącego z jednej strony a potrzebą ochrony a z drugiej strony wolność wypowiedzi pana Haleta.

Stetsov przeciwko Ukrainie

Brak możliwości uzyskania przez wnioskodawcę rewizji zakazu opuszczania kraju do czasu pełnej spłaty długu stanowił naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 11.5.2021 r. w sprawie Stetsov przeciwko Ukrainie (skarga nr 5170/15); jednomyślnie:

Naruszenie art. 2 Protokołu 4 (swoboda przemieszczania się) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zakazu opuszczania kraju nałożonego na Pana Stetsova z powodu niespłacenia długu ustalonego wyrokiem. Zgodnie z prawem krajowym w przedmiotowym czasie zakaz ten nie mógł zostać uchylony, dopóki nie zostanie zwrócona pełna kwota długu. Zakaz obowiązywał więc przez co najmniej cztery lata. W odniesieniu do ograniczeń nałożonych z powodu niespłaconych długów, Trybunał podkreślił, że takie środki mogą być uzasadnione tylko wtedy, gdy mają na celu zagwarantowanie odzyskania przedmiotowych długów. W związku z tym władze nie mogły przedłużać ograniczeń na długi okres czasu bez okresowego przeglądu ich uzasadnienia. W niniejszej sprawie Trybunał uznał, że Pan Stetsov został poddany środkom, które nie były wystarczająco uzasadnione i nie mogły zostać ponownie zbadane lub poddane ponownej ocenie przed ściśle określonym terminem, który stanowił dzień pełnego zwrotu kosztów. W związku z tym władze ukraińskie nie dopełniły obowiązku zapewnienia, aby jakakolwiek ingerencja w prawo osoby do opuszczenia swojego kraju była uzasadniona i proporcjonalna w stosunku do okoliczności, od samego początku i przez czas trwania ingerencji. Niemniej Trybunał odnotował reformę postępowania cywilnego z 2017 i 2018 r., która umożliwiła dłużnikom wszczęcie postępowania w celu zniesienia ograniczeń w podróżowaniu. Reforma ta jednak weszła w życie po wydarzeniach, które doprowadziły do ​​złożenia wniosku przez pana Stetsova. 

Kilin przeciwko Rosji

Skazanie za udostępnianie treści online w małej grupie mediów społecznościowych z zamiarem podżegania do przemocy wobec nierosyjskich grup etnicznych, ustanowione bez komentarza: brak naruszenia – wyrok ETPC z 11.5.2021 r.  w sprawie Kilin przeciwko Rosji (skarga nr 10271/12); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Skarżący został skazany za publiczne nawoływania do przemocy i niezgody etnicznej w związku z plikami wideo i audio, które zostały udostępnione za pośrednictwem internetowego konta sieci społecznościowej (VKontakte). Sąd apelacyjny uchylił wyrok sędziego pokoju i wydał nowy: skarżący wniósł następnie bezskuteczną skargę kasacyjną do Sądu Okręgowego.

Artykuł 10: Chociaż skarżący zaprzeczył, jakoby był użytkownikiem odpowiedniego konta w sieci społecznościowej i zarzucił, że kwestionowane treści wideo i audio zostały opublikowane przez kogoś innego, Trybunał uznał, że doszło do „ingerencji ” w jego prawo do wolności wypowiedzi, która była przewidziana przez prawo.

W kwestii, czy ingerencja służyła „uzasadnionemu celowi”, Trybunał nie był przekonany, że interesy bezpieczeństwa narodowego, integralności terytorialnej i bezpieczeństwa publicznego okazały się istotne w niniejszej sprawie. Uznał jednak, że ściganie karne skarżącego można uznać za mające na celu zapobieganie nieporządkowi i przestępczości oraz ochronę „praw innych osób”, w szczególności godności osób pochodzenia nierosyjskiego, w szczególności z Azerbejdżanu. W opinii Trybunału podżeganie do niezgody między grupami etnicznymi poprzez nawoływanie do przemocy może być szkodliwe dla wszystkich zaangażowanych grup a także pozostałych grup ludności.

Trybunał musiał ustalić, czy wyrok skazujący był „konieczny w demokratycznym społeczeństwie”. Trybunał wcześniej brał pod uwagę zamiar lub cel, do którego dążył skarżący, w szczególności gdy ta uwaga stanowiła część rozumowania sądów karnych (zob. np. Jersild przeciwko Danii, 15890/89, 23 września 1994 r.). W związku z tym Trybunał odnotował również stanowisko Komisji Europejskiej Rady Europy przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI), że w niektórych przypadkach szczególną cechą użycia „mowy nienawiści” było to, że może być ona zamierzonym podżeganiem lub można racjonalnie oczekiwać, że będzie skutkować podżeganiem innych do aktów przemocy, zastraszania, wrogości lub dyskryminacji wobec osób, których dotyczy.

Skarżący był ścigany w związku z tego rodzaju „podżeganiem”, a jego skazanie było oparte na założeniu, że jego działania miały na celu podżeganie do przemocy. Stosowny przepis Kodeksu karnego nie wydawał się wymagać jakiejkolwiek oceny ryzyka wystąpienia szkodliwych konsekwencji, wystarczy bowiem ustalić bezpośrednią intencję oskarżonego i jego rzeczywisty cel do podżegania (wezwania) innych do działań ekstremistycznych, że jest – w niniejszej sprawie – wywoływanie niezgody etnicznej i naruszanie praw nierosyjskich grup etnicznych, zarówno poprzez działania z użyciem przemocy wobec nich. Stwierdzenie winy opierało się na dwóch względach: po pierwsze, stwierdzeniu, że treści stron trzecich zawierały nawoływania do przemocy, mające na celu podżeganie do niezgody etnicznej oraz naruszanie praw i wolności nierosyjskich grup etnicznych ze względu na ich pochodzenie etniczne; a po drugie, szereg wskazówek odnoszących się do stosunku skarżącego do treści, ponieważ skarżący zdecydował się zachować milczenie w trakcie postępowania karnego.

Aby ocenić wagę interesu skarżącego w korzystaniu z jego prawa do wolności wypowiedzi, Trybunał musiał zbadać charakter jego wypowiedzi. Trybunał uznał, że udostępnianie treści osób trzecich online za pośrednictwem platform mediów społecznościowych jest częstym sposobem komunikacji i interakcji społecznych oraz że nie zawsze służy żadnemu określonemu celowi lub celom komunikacyjnym, zwłaszcza gdy dana osoba nie towarzyszy mu w żadnym komentarzu lub w inny sposób nie może wyrażać swojego stosunku do treści. Nie wykluczało to, że taki akt udostępniania pewnych treści może nadal przyczynić się do poinformowanego obywatela. Skarżący nie zajął stanowiska w odniesieniu do swojego zaangażowania i motywacji do udostępnienia kwestionowanych materiałów za pośrednictwem konta VKontakte. Sądy krajowe ustaliły, że skarżący wyraził zainteresowanie tym, co można określić jako idee nacjonalistyczne, a skarżący nie zakwestionował tego ustalenia na poziomie krajowym ani przed Trybunałem. Nic nie wskazywało na to, że czynom skarżącego towarzyszyło jakiekolwiek oświadczenie, na przykład ujawniające stosunek skarżącego do kwestionowanego materiału. Powołując się na: ekspertyzę; fakt, że po przesłaniu wideo nastąpiło przesłanie podobnych treści; zeznania świadków; oraz rozmowy telefonicznej z podsłuchu, sąd apelacyjny uznał, że intencją komunikacyjną skarżącego było wezwanie do przemocy mającej na celu waśnie etniczne naruszenie praw i wolności nie-Rosjan. Trybunał nie miał powodu, by sądzić, że umieszczając kwestionowane materiały na swoim koncie i udostępniając je innym użytkownikom, skarżący przyczynił się lub przynajmniej zamierzał przyczynić się do jakiejkolwiek debaty na temat interesu publicznego.

Jeśli chodzi o kwestionowane wideo: jego tytuł odpowiadał tytułowi znanego dzieła filmowego, które można zakwalifikować jako „mockument”. Eksperci uznali, że kwestionowany fragment został nakręcony w tym gatunku i reprezentował, w ramach fabuły filmu, proces filmowania rekwizytu. Jednakże Trybunał nie miał powodu, by uznać, że akt udostępnienia przez skarżącego kwestionowanego wideo był (zamierzonym) środkiem jego własnego artystycznego wyrazu satyrycznego komentarza społecznego. Jednocześnie przekaz filmu nie był już widoczny w żaden sposób ani w formie, a wideo zostało zaprezentowane w oderwaniu od ogólnego kontekstu filmu, bez kontekstu i komentarza. W opinii Trybunału zwykły widz może pomylić się co do przekazu wideo (mianowicie, aby kpić z technik propagandowych z rasistowskim programem). Trybunał zgodził się z ustaleniem sądów krajowych, że film mógł być rozsądnie postrzegany jako wzniecający waśnie etniczne, wzywający do przemocy wobec osób pochodzenia azerbejdżańskiego i wzywający do łamania ich praw poprzez działania z użyciem przemocy: to samo można powiedzieć o pliku audio .

W świetle powyższego oraz biorąc pod uwagę rasistowski charakter materiału i brak jakiegokolwiek komentarza do takich treści, sądy krajowe w przekonujący sposób wykazały, że kwestionowany materiał podżegał do niezgody etnicznej, a przede wszystkim ujawniał wyraźny zamiar skarżącego doprowadzenia do popełnienie powiązanych aktów nienawiści lub nietolerancji.

Materiał został przesłany do serwisu społecznościowego, który był wówczas dostępny przez Internet. Dostęp do materiału zależał od akceptacji tych świadków przez użytkownika konta jako „przyjaciół” konta: około pięćdziesiąt osób mogło uzyskać dostęp do tego materiału. Trybunał nie wykluczył jednak, że udostępnianie takich treści w taki sposób w internetowej grupie (nawet stosunkowo niewielkiej) osób o podobnych poglądach może skutkować wzmocnieniem i radykalizacją ich pomysłów bez narażania się na jakąkolwiek krytyczną dyskusję lub inne poglądy.

Chociaż nic nie wskazywało na to, że materiał został opublikowany na delikatnym tle społecznym lub politycznym, lub że w tamtym czasie ogólna sytuacja bezpieczeństwa w Rosji była napięta, elementy te nie miały decydującego znaczenia w niniejszej sprawie: rozumowanie sądów krajowych w oparciu o zamiary karne skarżącego można uznać za zarówno właściwe, jak i wystarczające.

Wreszcie, charakter i surowość nałożonych kar (18-miesięczna kara pozbawienia wolności w zawieszeniu z podobnym okresem próby i pewnymi innymi wymogami) była proporcjonalna w szczególnych okolicznościach.

Artykuł 6 ust. 1: Skarżący podniósł ponadto zarzut, że rozprawa apelacyjna w jego sprawie karnej odbyła się przy drzwiach zamkniętych.

Trybunał nie wykluczył, że względy bezpieczeństwa dotyczące (zagrożenia) nietykalności cielesnej osoby mogą mieścić się w zakresie przynajmniej jednego z prawnie uzasadnionych interesów polegających na wyłączeniu prasy i opinii publicznej z całości lub części procesu. W prawie rosyjskim takie wyłączenie było uważane za jeden ze środków ochronnych w tym kontekście.

Tym samym Trybunał nie był usatysfakcjonowany, że postanowienie o przeprowadzeniu rozprawy apelacyjnej przy drzwiach zamkniętych okazało się „ściśle wymagane” z uwagi na sam fakt, że rodzaj przestępstwa, za które skarżący stanął przed sądem, był przewidziany w rozdziale Kodeksu postępowania karnego dotyczącym przestępstw przeciwko podstawom ustroju konstytucyjnego i bezpieczeństwa narodowego. Okoliczność ta sama w sobie nie wystarczała również do stwierdzenia, że ​​zagrożone było bezpieczeństwo nieokreślonych osób, które uczestniczyły lub miały zamiar uczestniczyć w rozprawie odwoławczej. Sąd apelacyjny nie wskazał żadnych faktów ani argumentów prawnych uzasadniających rozprawę za zamkniętymi drzwiami: w związku z tym sędzia pokoju przeprowadził rozprawę publiczną, nie podnosząc żadnych względów bezpieczeństwa.

Trybunał zauważył, że: sąd kasacyjny uznał, że prawa procesowe skarżącego nie zostały naruszone w związku z rozprawą apelacyjną za zamkniętymi drzwiami, w świetle rozprawy publicznej przeprowadzonej przez sędziego pokoju; obrona nie odwołała się od decyzji o przeprowadzeniu rozprawy apelacyjnej przy drzwiach zamkniętych; oraz w swojej kasacji nie przedstawili przekonujących argumentów, że rozprawa apelacyjna za zamkniętymi drzwiami znacząco naruszyła prawa obrony. Jednakże (nie)naruszenie prawa pozwanego do wysłuchania publicznego w odniesieniu do wyłączenia publiczności i prasy niekoniecznie korelowało z istnieniem jakiejkolwiek rzeczywistej szkody w korzystaniu przez pozwanego z innych jego praw procesowych, w tym chronione na podstawie art. 6 ust. 3 (prawo do obrony). Również zbadanie sprawy przez sędziego pokoju na rozprawie publicznej nie mogło prowadzić do wniosku, że art. 6 ust. 1 był przestrzegany. Rezygnacja z ustnego (a tym samym publicznego) przebiegu rozprawy w apelacji nie była właściwym rozwiązaniem, ponieważ skarżący miał już taką w pierwszej instancji. W związku z tym po rozprawie sąd apelacyjny uchylił wyrok i wydał nowy skazujący skarżącego.

Wreszcie, nie twierdzono, że zarzucane naruszenie prawa skarżącego do rozprawy w postępowaniu odwoławczym zostało zadośćuczynione w postępowaniu kasacyjnym przed Sądem Okręgowym. Dlatego stwierdzono naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji. 

Caamaño Valle przeciwko Hiszpanii

Pozbawienie praw obywatelskich kobiet z niepełnosprawnością intelektualną było proporcjonalne i zgodne z Konwencją – wyrok ETPC z 11.5.2021 r. w sprawie Caamaño Valle przeciwko Hiszpanii (skarga nr 43564/17); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia Artykułu 3 Protokołu 1 (prawo do wolnych wyborów) Konwencji

Brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 3 Protokołu 1 oraz Artykułu 1 Protokołu 12 (ogólny zakaz dyskryminacji).

Sprawa dotyczyła pozbawienia praw obywatelskich córki skarżącej, M., która była upośledzona umysłowo. Trybunał stwierdził w szczególności, że „zapewnienie, że tylko obywatele zdolni do oceny konsekwencji swoich decyzji oraz do podejmowania świadomych i rozsądnych decyzji powinni uczestniczyć w sprawach publicznych” było uzasadnionym celem, który przyświecał orzeczeniom sądów krajowych w odniesieniu do M. Stwierdził że decyzja o pozbawieniu praw została zindywidualizowana i proporcjonalna do tego celu. Uznał także, że jej pozbawienie praw obywatelskich nie przeszkodziło „swobodnemu wyrażaniu opinii ludu”. Trybunał stwierdził, że władze krajowe wzięły pod uwagę szczególny status M. i nie dyskryminowały jej.