Abdalov i Inni przeciwko Azerbejdżanowi

Opóźniona rejestracja kandydatów w wyborach w 2010 r. doprowadziła do naruszenia praw trzech obywateli azerskich – wyrok ETPC z 11.7.2019 r. w sprawie Abdalov i Inni przeciwko Azerbejdżanowi (skarga nr 28508/11); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 3 Protokołu Nr 1 (prawo do wolnych wyborów) Konwencji oraz

Naruszenie Artykułu 34 (prawo do skargi indywidualnej) Konwencji w odniesieniu do drugiego i trzeciego skarżącego.

Sprawa dotyczyła skargi na długie opóźnienia w zarejestrowaniu kandydatów w wyborach parlamentarnych w listopadzie 2010 r., tak że nie mieli czasu na kampanię ani na skuteczną rywalizację.

Trybunał stwierdził w szczególności, że skarżący byli ofiarami proceduralnych naruszeń zidentyfikowanych w poszczególnych sprawach przeciwko Azerbejdżanowi oraz zostali poddani opóźnieniom z winy komisji wyborczych i sądów. Ich indywidualne prawa wyborcze zostały naruszone do tego stopnia, że znacząco podważyły ich skuteczność, naruszając Konwencję.

Olivieri przeciwko Francji oraz Bloise przeciwko Francji

Okresy na policyjnej izbie zatrzymań przed nowelizacją: Trybunał przypomina wagę prawa do milczenia oraz do pomocy prawnej – wyroki ETPC z 11.7.2019 r. w sprawach: Olivieri przeciwko Francji (skarga nr 62313/12) oraz Bloise przeciwko Francji (skarga nr 30828); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz ust. 3 lit. c (prawo do korzystania z pomocy prawnej) Konwencji w sprawie Olivieri przeciwko Francji oraz

Brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz ust. 3 lit. c (prawo do korzystania z pomocy prawnej) Konwencji w sprawie Bloise przeciwko Francji.

Obie sprawy dotyczyły okresów spędzonych w policyjnej izbie zatrzymań przed nowelizacją z 14 kwietnia 2011 r. Wiązały się z brakiem poinformowania skarżących o ich prawie do milczenia podczas okresu w policyjnej izbie zatrzymań oraz braku dostępu do adwokata w tym czasie. Obowiązujące w tamtym czasie prawo nie zawierało żadnego przepisu odnoszącego się do osób w policyjnej izbie zatrzymań w zakresie pouczenia o ich prawie do milczenia oraz pomocy adwokata w czasie przesłuchania.

W sprawie pana Olivieri, oraz w odniesieniu do jego prawa do nie samooskarżania się, Trybunał zauważył w szczególności istnienie oświadczeń i odpowiedzi udzielonych śledczym, które w sposób oczywisty wpływały na jego pozycję w postępowaniu. Po pierwsze, pan Olivieri był przesłuchiwany przez policję przez ok. 10 godzin w czasie pobytu w policyjnej izbie zatrzymań, po czym przyznał się do winy. Po drugie, nic w uzasadnieniach krajowych orzeczeń nie wskazywało na inne elementy jako integralna czy znacząca część materiału dowodowego, na którym oparto skazanie. Dlatego Trybunał stwierdził, że przedmiotowe postępowanie karne jako całe nie naprawiło błędów proceduralnych powstałych w czasie pobytu w policyjnej izbie zatrzymań.

W sprawie pana Bloise Trybunał zauważył w szczególności, że sądy I i II instancji oparły swoje orzeczenia na materiale dowodowym innym niż wyjaśnienia złożone w toku pobytu w policyjnej izbie zatrzymań, a mianowicie dowody zebrane w toku śledztwa, kiedy skarżącemu towarzyszył jego obrońca, na rozprawie przed sądem I instancji, tj. precyzyjne i szczegółowe zeznania osób trzecich bezpośrednio związanych z działaniami skarżącego, a także na ocenie danych rachunkowych i bankowych. Trybunał uznał więc, że w niniejszej sprawie postępowanie karne jako całe naprawiło proceduralne błędy powstałe w toku pobytu w policyjnej izbie zatrzymań.

Romeo Castaño przeciwko Belgii

Odmowa belgijskich władz ekstradycji podejrzanego o morderstwo do Hiszpanii nie była poparta wystarczającą podstawą faktyczną – wyrok ETPC z 9.7.2019 r. w sprawie Romeo Castaño przeciwko Belgii (skarga nr 8351/17); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji w aspekcie proceduralnym (skuteczne śledztwo).

W tej sprawie skarżący zarzucali, że ich prawo do skutecznego śledztwa zostało naruszone w wyniku odmowy belgijskich władz wykonania Europejskiego Nakazu Aresztowania wystawionego przez Hiszpanię w stosunku do N.J.E., podejrzanego o zastrzelenie ich ojca, porucznika Ramona Romeo, który został zamordowany w 1981 przez oddział komanda należącego do organizacji ETA. Belgijskie sądy uznały, że ekstradycja N.J.E. naruszyłaby jej prawa podstawowe pod art. 3 Konwencji.

Trybunał zauważył, że ryzyko, że osoba której wydania żądano zostanie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu stanowi uzasadniony powód odmowy wykonania ENA, a także odmowy wymaganego współdziałania. Mimo to, ustalenie, że takie ryzyko istniało nie miało wystarczającej podstawy faktycznej.

Trybunał uznał, w szczególności, że badanie przeprowadzone przez belgijskie sądy w czasie procedury wydania nie było wystarczająco pełne dla Trybunału, aby ustalić, że podstawy, na których się oparły odmawiając wydania N.J.E., na szkodę praw skarżących, miało wystarczające oparcie w faktach. Między innymi: belgijskie władze nie próbowały ustalić realnego i indywidualnego ryzyka naruszenia praw konwencyjnych N.J.E. czy też strukturalnych zarzutów w zakresie warunków osadzenia w Hiszpanii.

Mimo to, Trybunał podkreślił, że stwierdzenie naruszenia nie musiało koniecznie wiązać się z tym, że Belgia jest zobowiązana do wydania N.J.E. władzom hiszpańskim. To brak faktycznej wystarczającej podstawy dla odmowy wydania doprowadził Trybunał do stwierdzenia naruszenia art. 2. To w żaden sposób nie osłabia obowiązku władz belgijskich sprawdzenia czy N.J.E. mógłby zostać narażony na niebezpieczeństwo traktowania niezgodnego z art. 3 Konwencji w razie jej wydania przez hiszpańskie władze.

Volodina przeciwko Rosji

Odpowiedź rosyjskich władz na poważne naruszenie praw kobiety przez jej byłego partnera było „oczywiście nieodpowiednie” – wyrok ETPC z 9.7.2019 r. w sprawie Volodina przeciwko Rosji (skarga nr 41261/17); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego d

Naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 3 Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na to, że rosyjskie władze nie zapewniły ochrony skarżącej przed powtarzającymi się aktami przemocy domowej, łącznie z napaściami, porwaniem, prześladowaniem i groźbami. Zarzucała również, że aktualne prawo w Rosji nie było odpowiednie do zajmowania się taką przemocą ani dyskryminacją wobec kobiet.

Trybunał stwierdził, że skarżąca była źle traktowana przez jej partnera zarówno fizycznie jak i psychicznie oraz że władze nie wykonały swoich obowiązków konwencyjnych ochrony jej przed jego przemocą.

 Stwierdził w szczególności, że przemoc domowa nie była uznawana przez rosyjskie prawo, a także że nie istniała coś takiego jak środek ograniczający czy chroniący. Tego typu braki w sposób jasny świadczyły o tym, że władze były niechętne do przyznania ciężaru problemu przemocy domowej w Rosji oraz jej dyskryminacyjnego skutku dla kobiet.

Mihalache przeciwko Rumunii

Kierowca oskarżony dwukrotnie za to samo przestępstwo drogowe – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 8.7.2019 r. w sprawie Mihalache przeciwko Rumunii (skarga nr 54012/10); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 4 Protokół Nr 7 (prawo do nie bycia sądzonym lub karanym dwa razy) Konwencji.

W tej sprawie Pan Mihalache zarzucał, że został dwukrotnie oskarżony o odmowę poddania się badaniu krwi w ramach kontroli policyjnej w celu ustalenia poziomu stężenia alkoholu.

Trybunał wskazał, że skarżący był sądzony dwukrotnie za to samo przestępstwo, z naruszeniem zasady ne bis in idem, a wznowienie postępowania nie było uzasadnione.

W postępowaniu wykroczeniowym prokurator nałożył na niego grzywnę, a decyzja w tej sprawie stała się prawomocny z uwagi na upływ czasu określonego w art. 249 k.p.k. Następnie, wysoki rangą prokurator uchylił postanowienie niższego prokuratora i sprawa trafiła do sądu. Tam skarżący został skazany na rok więzienia w zawieszeniu.

Kurt przeciwko Austrii

Austria nie zaniedbała swojego obowiązku ochrony syna przed stosującym przemoc ojcem – wyrok ETPC z 4.7.2019 r. w sprawie Kurt przeciwko Austrii (skarga nr 62903/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji.

Sprawa dotyczyła morderstwa syna skarżącej przez jego ojca po uprzednich zarzutach przemocy domowej składanych przez skarżącą przeciwko ojcu dziecka.

Trybunał uznał w szczególności, że władze krajowe były upoważnione do stwierdzenia, że inny środek poza zakazem zbliżania się, który został wystawiony przeciwko ojcu jak tymczasowe aresztowanie nie został zastosowany w okolicznościach sprawy znanych władzom. W związku z tym wykonali swój pozytywny obowiązek pod art. 2.

Svitlana Ilchenko przeciwko Ukrainie

Rozbiórka garażu bez ustalenia odszkodowania w toku odpowiedniej procedury doprowadziło do naruszenia praw skarżącej – wyrok ETPC z 4.7.2019 r. w sprawie Svitlana Ilchenko przeciwko Ukrainie (skarga nr 47166/09); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 1 Protokół Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła rozbiórki garażu skarżącej aby zrobić drogę dla nowego projektu budowy mieszkań komercyjnych.

Trybunał stwierdził w szczególności, że skarżąca, która miała garaż i używała nieruchomości pod nim od 1980 r., została ostatecznie potraktowana przez sądy jak squatter i nie uwzględniono szczególnego aspektu jej sprawy. Skarżącą zapytano jedynie o negocjowanie odszkodowania wywłaszczeniowego, a władze nie przeprowadziły odpowiedniego postępowania aby ocenić sprawiedliwe odszkodowanie zgodne z wartością rynkową nieruchomości.

Gorlov i Inni przeciwko Rosji

Stałe monitorowanie video osadzonych w ich celach stanowiło naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 2.7.2019 r. w sprawie Gorlov i Inni przeciwko Rosji (skarga nr 27057/06); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji oraz

Naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w związku z Artykułem 8.

Większością głosów – stwierdzenie naruszenia stanowiło samo w sobie wystarczające słuszne zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez skarżących.

Sprawa dotyczyła stałego monitoringu video osadzonych w ich celach przez kamerki przemysłowe.

Trybunał uznał w szczególności, że prawo krajowe dotyczącego stałego monitorowania video nie było wystarczająco precyzyjne, jasne i szczegółowe, aby przyznać odpowiednią ochronę przeciwko arbitralnej ingerencji przez władze publiczne.

R.S. przeciwko Węgrom

Zmuszenie podejrzanego o prowadzenie samochodu po spożyciu do zrobienia testu na obecność alkoholu w moczu przez cewnik było nieludzkie i poniżające – wyrok ETPC z 2.7.2019 r. w sprawie R.S. przeciwko Węgrom (skarga nr 65290/14); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarżącego, który został zmuszony do poddania się testowi meczu przez cewnik z uwagi na podejrzenie prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu.

Trybunał uznał, że władze poddały skarżącego poważnej ingerencji w jego fizyczną i psychiczną integralność, wbrew jego woli, bez konieczności przeprowadzenia tego testu z uwagi na to, że przeprowadzono badanie krwi w celu ustalenia stanu nietrzeźwości.

Nicolae Virgiliu Tănase przeciwko Rumunii

Rumuński system prawny odpowiednio sobie poradził ze sprawą dotyczącą wypadku samochodowego – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 25.6.2019 r. w sprawie

Nicolae Virgiliu Tănase przeciwko Rumunii (skarga nr 41720/13)

Sprawa dotyczyła sędziego, który został ciężko ranny w wypadku samochodowym w 2004 r. Postępowanie karne, którego stroną cywilną był pan Tănase zostało umorzone po 8 latach ze skutkiem odmowy ścigania dwóch kierowców zaangażowanych w wypadek.

Przed ETPC, pan Tănase zarzucał, że postępowanie przygotowawcze było nieskuteczne i długotrwałe oraz że nie mógł otrzymać orzeczenia co do swojego roszczenia cywilnego.

Wielka Izba skorzystała z możliwości wyjaśnienia, które przepisy Konwencji powinny znaleźć zastosowanie w sprawie wypadku powodującego ciężki uszczerbek na zdrowiu. Biorąc pod uwagę rany zagrażające życiu, jakie odniósł skarżący, Trybunał zdecydował się rozpoznać część jego skargi pod art. 2 (prawo do życia) Konwencji.

Trybunał zdecydował 13 głosami do 4, że nie doszło do naruszenia Artykułu 2 w zakresie śledztwa w odniesieniu do wypadku. Było ono kompleksowe i skutkowało zebraniem szerokiego materiału dowodowego wyjaśniającego przyczyny wypadku. Pan Tănase miał dostępu do akt sprawy oraz mógł skorzystać ze wszystkich dostępnych środków dostępnych w prawie krajowym, aby zakwestionować orzeczenia władz, a także wnosić o dodatkowe dowody.

16 głosami do 1 – brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu). Nawet jeśli powództwo cywilne nie zostało nigdy rozpoznane przez sąd karny z uwagi na umorzenie postępowania przygotowawczego przeciwko dwóm pozostałym kierowcom, skarżący mógł skorzystać z innych ścieżek dochodzenia swoich roszczeń cywilnych; oraz

10 głosami do 7 – brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie). Okres prawie 8 lat aby zakończyć śledztwo, biorąc pod uwagę jego złożoność nie był nadmierny a władze stale podejmowały korki w toku postępowania aby wyjaśnić okoliczności sprawy.

Ulusoy przeciwko Turcji

Brak skutecznego śledztwa w sprawie zarzutów błędu medycznego dotyczącego noworodka cierpiącego na trwałe inwalidztwo – wyrok ETPC z 25.6.2019 r. w sprawie Ulusoy przeciwko Turcji (skarga nr 54969/09); jednomyślnie:

Naruszenie proceduralnego aspektu Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji oraz brak naruszenia materialnego aspektu Artykułu 8.

W tej sprawie pani i pan Ulusoy przypisali trwałą i nieodwracalną niepełnosprawność ich syna błędowi medycznemu w fazie przed i porodowej ciąży pani Ulusoy. Skarżyli się również na brak skutecznego śledztwa w sprawie ich zarzutów.

Trybunał uznał, że zarzuty pod art. 8, który dotyczy kwestii związanych z ochroną psychicznej i fizycznej integralności jednostek w kontekście przepisów o pomocy medycznej.

W zakresie procesowego aspektu (śledztwo w sprawie zarzutów medycznego zaniedbania), Trybunał stwierdził, że żadna władza nie była w stanie udzielić spójnej i naukowo uzasadnionej odpowiedzi na zarzuty skarżących czy też ocenić możliwą odpowiedzialność lekarzy z pełną wiedzą o faktach.

W zakresie materialnego aspektu (ochrona psychicznej i fizycznej integralności jednostek w kontekście pomocy medycznej), Trybunał zauważył, że zarzuty skarżących szeroko odnosiły się do błędnej oceny zagrożeń prenatalnych w toku porodu. Trybunał stwierdził więc, że sprawa początkowo dotyczyła zarzutów zwykłych błędów medycznych oraz zaniedbań. W związku z tym, powtarzając swoje ustalenie ze sprawy Lopes de Sousa Fernandes przeciwko Portugalii, Trybunał podkreślił, że materialne obowiązki pozytywne Turcji wiązały się ze skutecznym wprowadzeniem i wyegzekwowaniem ram prawnych zdolnych do zapewnienia ochrony pacjentom. Następnie zauważył, że obowiązujące w tamtym czasie ramy prawne nie mogły same w doprowadzić do naruszenia po stronie państwa.