Zličić przeciwko Serbii

Serb źle traktowany przez Policję – wyrok ETPC z 26.01.2021 r. w sprawie Zličić przeciwko Serbii (skargi nr 73313/17 i 20143/19); jednomyślnie:

Naruszenia art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji,

6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego).

Sprawa dotyczyła złego traktowania skarżącego przez policję, śledztwa w sprawie jego zarzutów oraz późniejszego postępowania. Skarżącemu przyznano odszkodowanie w postępowaniu cywilnym za naruszenia doznane ze strony policji.

Trybunał uznał, że orzeczenie sądu krajowego było wystarczające do stwierdzenia naruszenia art. 3 w zakresie złego traktowania. Mimo to, zauważył wiele innych składników, które doprowadziłyby do tego samego wniosku, łącznie z dowodami z dokumentacji medycznej i zeznań świadków. Trybunał również stwierdził naruszenie art. 3 z uwagi na brak odpowiedniego śledztwa w sprawie zarzutów skarżącego. W zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego, Trybunał uznał, że domniemane złe traktowanie nie było decydujące dla skazania a skarżący miał rzetelny proces sądowy.

Gruzja przeciwko Rosji (II)

Wyrok w sprawie dotyczącej konfliktu zbrojnego między Gruzją i Rosją w sierpniu 2008 r. i jego skutków – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 21.01.2021 r. w sprawie Gruzja przeciwko Rosji (II) (skarga nr 38263/08):

11 głosami do 6: wydarzenia, które miały miejsce w aktywnej fazie działań wojennych (8-12 sierpnia 2008) nie podlegał jurysdykcji Federacji Rosyjskiej w rozumieniu art. 1 Konwencji;

16 głosami do 1, że zdarzenia, które miały miejsce po zaprzestaniu działań wojennych (po porozumienie o zawieszeniu broni z dnia 12 sierpnia 2008 r.) podlegały jurysdykcji Federacji Rosyjskiej;

16 głosami do 1, że istniała praktyka administracyjna niezgodna z art. 2, 3 i 8 Konwencji oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji;

jednogłośnie, że gruzińscy cywile zatrzymani przez siły południowoosetyjskie w Cchinwali w latach

około 10 i 27 sierpnia 2008 r. podlegało jurysdykcji Federacji Rosyjskiej dla celów określonych w art. 1;

jednogłośnie, że miała miejsce praktyka administracyjna sprzeczna z art. 3 w odniesieniu do warunków osadzenia około 160 gruzińskich cywilów a poniżające działania spowodowały ich cierpienia, co musiało być uznane za nieludzkie i poniżające traktowanie;

Jednogłośnie, że istniała praktyka administracyjna niezgodna z art. 5 w zakresie arbitralnego aresztowania gruzińskich cywilów w sierpniu 2008 r.;

Jednogłośnie, że gruzińscy jeńcy wojenni przetrzymywani w Cchinwali od 8 do 17 sierpnia 2008 r. przez siły południowoosetyjskie znaleźli się pod jurysdykcją Federacji Rosyjskiej dla celów art. 1;

16 głosami do 1, że miała miejsce praktyka administracyjna sprzeczna z art. 3 w odniesieniu do

aktów tortur, których ofiarami padli gruzińscy jeńcy wojenni;

16 głosami do 1, że Gruzini, którym uniemożliwiono powrót do Osetii i Abchazji znaleźli się pod jurysdykcją Federacji Rosyjskiej;

16 głosami do 1, że istniała praktyka administracyjna sprzeczna z art. 2 Protokołu nr 4 w zakresie niezdolności obywateli Gruzji do powrotu do swoich domów;

Jednogłośnie: brak naruszenia art. 2 Protokołu nr 1;

Jednogłośnie, że Federacja Rosyjska miała obowiązek proceduralny wynikający z art. 2 Konwencji w celu przeprowadzenia odpowiedniego i skutecznego śledztwa nie tylko w sprawie wydarzeń, które miały miejsce po zaprzestaniu działań wojennych (w następstwie porozumienia o zawieszeniu broni z dnia 12 sierpnia 2008 r.), ale także w zakresie wydarzeń, które miały miejsce podczas aktywnej fazy działań wojennych (8–12 sierpnia 2008 r.);

16 głosami do 1, że nastąpiło naruszenie art. 2 w aspekcie proceduralnym;

jednogłośnie, że nie było potrzeby odrębnego rozpatrywania skargi skarżącego Rządu na mocy art. 13 w związku z innymi artykułami;

16 głosami do 1, że pozwane państwo nie wypełniło swoich zobowiązań wynikających z art. 38; oraz

Jednogłośnie, że kwestia zastosowania art. 41 Konwencji nie była jeszcze gotowa do decyzji i dlatego powinna być w całości zastrzeżona.

Sprawa dotyczyła zarzutów rządu Gruzji o praktyki administracyjne ze strony Federacji Rosyjskiej pociągające za sobą różne naruszenia Konwencji w związku z konfliktem zbrojnym między Gruzją a Federacją Rosyjską w sierpniu 2008 roku. Trybunał uznał, że należy dokonać rozróżnienia między operacjami wojskowymi przeprowadzonymi podczas aktywnej fazy działań wojennych (od 8 do 12 sierpnia 2008 r.) i innymi wydarzeniami, które miały miejsce po zakończeniu aktywnej fazy działań wojennych - czyli po zawarciu porozumienia o zawieszeniu broni z 12 sierpnia 2008 r. Trybunał uwzględnił uwagi i liczne inne dokumenty przedstawione przez strony, a także odniósł się do raportów międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych. Dodatkowo, przesłuchał łącznie 33 świadków. Trybunał po rozpoznaniu sprawy stwierdził, że zdarzenia zaistniałe podczas fazy działań wojennych (8–12 sierpnia 2008 r.) nie znajdowały się pod jurysdykcją Federacji Rosyjskiej w rozumieniu art. 1 Konwencji i uznał tę część skargi za niedopuszczalną. Stwierdził jednak, że Federacja Rosyjska sprawowała „skuteczną kontrolę” nad Osetią Południową, Abchazją i „strefą buforową” w okresie od 12 sierpnia do 10 października 2008 r., do daty oficjalnego wycofania wojsk rosyjskich. Po tym okresie silna obecność rosyjska oraz zależność władz Osetii Południowej i Abchazji od Federacji Rosyjskiej sprawiły, że istniała „skuteczna kontrola” nad Osetią Południową i Abchazją. Trybunał doszedł zatem do wniosku, że wydarzenia, które miały miejsce po ustaniu działań wojennych - czyli po zawarciu porozumienia o zawieszeniu broni z dnia 12 sierpnia 2008 r. - podlegały jurysdykcji Federacji Rosyjskiej zgodnie z celami art. 1 Konwencji (obowiązek przestrzegania praw człowieka).

Shmorgunov i Inni przeciwko Ukrainie

Liczne naruszenia praw podczas protestów na Majdanie – wyrok ETPC z 21.01.2021 r. w sprawie Shmorgunov i Inni przeciwko Ukrainie (skargi nr 12482/14 i 39800/14), Kadura i Smaliy przeciwko Ukrainie (skargi nr 42753/14 i 43860/14), Dubovtsev i Inni przeciwko Ukrainie (skarga nr 21429/14) oraz Vorontsov i Inni przeciwko Ukrainie (skarga nr 58925/14); jednomyślnie:

Wiele naruszeń art. 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji;

Wiele naruszeń art. 5 ust. 1 i 3 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego);

Wiele naruszeń art. 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń);

Naruszenie art. 2 (prawo do życia) oraz

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego).

Sprawa dotyczyła zdarzeń wokół protestów na Majdanie w Kijowie i innych miastach na Ukrainie, w których dochodziło do rozproszenia protestujących, ich pozbawienia wolności, porywania aktywistów i złego ich traktowania, a także związanych z tym postępowań.

Wszyscy skarżący mieli do czynienia z policją lub niepaństwowymi agentami znajdującymi się pod policyjną kontrolą (tituszki). Zarzucali m.in. brutalność policji, odmowę przyznania im prawa do protestu, nieuzasadnione areszty, a nawet w jednym przypadku śmierć.

Trybunał uznał, że władze celowo zastosowały złe traktowania a państwo było odpowiedzialne za zamordowanie jednego z protestujących. Zauważył, że wiele aresztów było arbitralnych. Stwierdził, że władze celowo chciały zakłócić początkowo pokojowe protesty, używając nadmiernej przemocy i bezprawnych zatrzymań by to osiągnąć. Podsumowując, Trybunał uznał, że stwierdzone naruszenia stanowiły strategię władz. Dodatkowo, śledztwa w sprawie przedmiotowych zdarzeń w wielu przypadkach były nieskuteczne.

Timofeyev i Postupkin przeciwko Rosji

Administracyjny nadzór nad niebezpiecznymi więźniami po opuszczeniu przez nich zakładu karnego był raczej środkiem zapobiegawczym niż karą – wyrok ETPC z 19.01.2021 r. w sprawie Timofeyev i Postupkin przeciwko Rosji (skargi nr 45431/14 i 22769/15);

- jednomyślnie: Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu: pomoc prawna z urzędu) Konwencji w stosunku do pana Timofeyeva;

- większością  (6 głosów do 1): Brak naruszenia art. 2 Protokołu Nr 4 (swoboda przemieszczania się) Konwencji w stosunku do pana Postupkina.

Sprawa dotyczyła nadzoru administracyjnego nad skarżącymi po odbyciu przez nich kar pozbawienia wolności.

Trybunał uznał, że niemożliwość pana Timofeyeva do uzyskania pomocy prawnej z urzędu w celu zagwarantowania mu obrońcy musiała go postawić w znacząco niekorzystnej sytuacji w stosunku do drugiej strony (reprezentowanej przez zakład penitencjarny) oraz prokuratora w toku całego postępowania.

Trybunał zauważył, że pan Timofeyev, który nie miał ani doświadczenia ani specjalistycznej wiedzy na temat prawa, wspomniał o swoich problemach i domagał się od sądu ustanowienia obrońcy wskazując na swoje problemy finansowe.

Trybunał również orzekł, że nadzór administracyjny zastosowany w zakresie do pana Postupkina był proporcjonalny w stosunku do poszukiwanego celu, to jest zapobiegania przestępczości. Zauważył, że w tamtym czasie przepisy szczegółowo opisywały kategorie osób dotkniętych nadzorem administracyjnych i opierały się na obiektywnych kryteriach nie podlegających marginesowi oceny sądów krajowych w zakresie osób objętych takimi środkami zapobiegawczymi.

Trybunał oddalił skargę pana Timofeyeva pod art. 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji, wskazując, że obowiązki i ograniczenia nałożone na niego w ramach nadzoru administracyjnego nie doprowadziły do „kary” i powinny być postrzegane jako środki zapobiegawcze, do których zasada braku retroaktywności ustanowiona w tych przepisach nie znajdowała zastosowania. Uznał również, że nałożenie przedmiotowego środka na pana Postupkina nie było równoznaczne z ukaraniem go w postępowaniu karnym w rozumieniu art. 4 Protokołu 7 Konwencji i oddalił jego skargę.

Atilla Taş przeciwko Turcji

 Aresztowanie piosenkarza i felietonisty Atilli Taşa z uwagi na tweety i artykuły o nim było niezgodne z prawem i arbitralne – wyrok ETPC z 19.01.2021 r. w sprawie Atilla Taş przeciwko Turcji (skarga nr 72/17)

Sprawa dotyczyła aresztowania piosenkarza i felietonisty Atilli Taşa z uwagi na tweety opublikowane na jego koncie na Twitterze oraz artykuły i felietony, które napisały dla gazety Meydan między 2011 i 2016 r., krytykując rządową politykę. Pan Taş został oskarżony o przestępstwa związane z terroryzmem.

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji, oraz

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi)

- większością (4 głosami do 3):

Brak naruszenia art. 5 ust. 4 (brak dostępu do akt postępowania przygotowawczego).

Trybunał uznał, że w czasie zastosowania tymczasowego aresztowania wobec pana Taşa nie istniały fakty ani informacje, które mogłyby zadowolić obiektywnego obserwatora, że skarżący popełnił przedmiotowe przestępstwa. Mimo że mógł się wydawać ostro krytykujący politykę rządu i Prezydenta Republika, treść artykułów i tweedów skarżącego nie mogła przekonać obiektywnego obserwatora o wiarygodności zarzutów, na których oparto jego aresztowanie. Dodatkowo poprzez swoje artykuły i tweety pan Taş wyrażał swój sprzeciw wobec funkcjonowania systemu politycznego w Turcji w sposób satyryczny i przekazywał poglądy w sprawach o ogólnym zainteresowaniu. Stosownie do tego żadna z decyzji dotyczących zastosowania lub przedłużenia aresztu nie zawierała dowodów mogących ustanowić wiarygodny związek między jego działaniami, a mianowicie artykułami i tweetami o charakterze politycznym oraz czynami zabronionymi o charakterze terrorystycznym, o które został oskarżony. Wykładnia i stosowanie przepisów prawa, na których oparły się władze krajowe były nierozsądne do tego stopnia, że pozbawienie wolności skarżącego było niezgodne z prawem i arbitralne.

Trybunał również stwierdził, że pozbawienie wolności skarżącego doprowadziło do ingerencji w jego prawo do wolności wypowiedzi, które nie było przewidziane prawem.

Trybunał następnie uznał, że mimo że pan Taş nie miał nieograniczonego dostępu do materiału dowodowego, to został wystarczająco zaznajomiony z treścią tych dowodów, które były niezbędne do skutecznego zakwestionowania legalności jego zatrzymania.

Na koniec Trybunał oddalił skargę dotyczącą długości postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Shlykov i Inni przeciwko Rosji

Rosja musi zreformować system zakładania kajdanek w zakładach karnych – wyrok ETPC z 19.01.2021 r. w sprawie Shlykov i Inni przeciwko Rosji (skarga nr 78638/11); jednomyślnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji, oraz

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego).

Sprawa dotyczyła codziennego zakładania kajdanek skarżącym gdy opuszczali cele. Dotyczyła również warunków reżimu odbywania kary zastosowanych wobec jednego ze skarżących oraz dostępu do postępowania cywilnego.

Trybunał uznał w szczególności, że zakładanie kajdanek skarżącym za każdym razem gdy opuszczali cele stanowiło naruszenie ich praw. Zauważył, że reżim odbywania kary zastosowany wobec pana Shlykova doprowadził do nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Uznał także, że uniemożliwienie dwóm skarżącym udziału w ich postępowaniach cywilnych pozbawiło ich rzetelnego procesu.

X i Y przeciwko Rumunii

 

Odmowa władz prawnego uznania zmiany płci z uwagi na brak operacji naruszyła Konwencję – wyrok ETPC z 19.01.2021 r. w sprawie X i Y przeciwko Rumunii (skargi nr 2145/16 i 20607/16); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła sytuacji, gdy dwie osoby transpłciowe wniosły o uznanie ich tożsamości płciowej a odpowiednie administracyjne zmiany nie zostały przeprowadzone z uwagi na brak wykazania przez te osoby, że poddały się operacji zmiany płci.

Trybunał zauważył, że sądy krajowe postawiły skarżących, którzy nie chcieli poddać się operacji zmiany płci, przed niemożliwym dylematem: albo poddadzą się operacji mimo ich lepszego osądu i zrezygnować z ich prawa do poszanowania ich integralności fizycznej albo musieli zrezygnować z uznania ich tożsamości płciowej, która również wchodzi w zakres poszanowania życia prywatnego. W opinii Trybunału, zaburzyło to sprawiedliwą równowagę, jaką mają osiągnąć Państwa-Strony między ogólnym interesem a indywidualnymi interesami zainteresowanych osób.

Trybunał uznał, że odmowa władz krajowych legalnego uznania płci skarżących z uwagi na niepoddanie się operacji stanowiło nieuzasadnioną ingerencję w ich prawo do poszanowania życia prywatnego.

 

Société Editrice de Mediapart i Inni przeciwko Francji

 

Nakaz usunięcia ze strony Mediapart transkrypcji i nagrań nielegalnie zarejestrowanych rozmów w domu pani Bettencourt nie naruszył Konwencji – wyrok ETPC z 14.01.2021 r. w sprawie Société Editrice de Mediapart i Inni przeciwko Francji (skargi nr 281/15 oraz 34445/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Obie sprawy dotyczyły nakazu wydanego przeciwko Mediapart, strony informacyjnej, jej wydawcy oraz dziennikarzowi, usunięcia ze strony informacyjnej spółki wycinków audio i transkrypcji nielegalnych nagrań zarejestrowanych w domu pani Bettencourt, głównego udziałowca grupy  L’Oréal.

Trybunał powtórzył, że art. 10 Konwencji nie gwarantuje całkowicie nieograniczonej wolności wypowiedzi, nawet w zakresie relacjonowania medialnego spraw o poważnym publicznym zainteresowaniu. Korzystanie z tej wolności wiąże się z obowiązkami i odpowiedzialności, co również dotyczy prasy. Skarżący byli świadomi, że ujawnienie nagrań bez wiedzy pani Bettencourt stanowi przestępstwo, które powinno było zmusić im do wykazania rozwagi i ostrożności.

Trybunał powtórzył zasadę, że dziennikarze nie mogli korzystać z wyłącznego immunitetu od odpowiedzialności karnej z tej tylko przyczyny, że inaczej niż inne jednostki korzystają z prawa do wolności wypowiedzi, przedmiotowe przestępstwo zostało popełnione w toku wykonywania czynności dziennikarskich.

W pewnych okolicznościach, nawet gdy osoba jest znana opinii publicznej, może opierać się na „uzasadnionym oczekiwaniu” ochrony i poszanowania jej prawa do życia prywatnego. Dlatego fakt, że jednostka należy do kategorii osób publicznych nie mógł, zwłaszcza w sprawie osób takich jak pani Bettencourt nie wykonywała funkcji publicznych, upoważnić mediów do naruszenia zasad zawodowych i etycznych, które organizowały uch działania ani legitymizować wtargnięcia w jej prywatne życie. Sądy krajowe orzekły przeciwko skarżącym w celu zakończenia zakłóceń wyrządzonych kobiecie, która, pomimo że była osobą publiczną, nigdy nie zgodziła się na ujawnienie nagrań ani przedmiotowych transkrypcji, była podatna na zranienie i miała uzasadnione oczekiwanie usunięcia ze strony informacyjnej nielegalnych publikacji, których nigdy nie mogła skomentować, w przeciwieństwie do sytuacji umożliwienia jej tego w postępowaniu karnym.

Trybunał nie znalazł silnych argumentów, które przekonałyby go do zmiany poglądu wyrażonego przez sądy krajowe i uchylenia dokonanego przez nie testu ważenia konkurujących dóbr. Wskazane przez sądy przyczyny uznał za wystarczające i odpowiednie by wykazać, że ingerencja była konieczna w demokratycznym społeczeństwie oraz że przedmiotowy nakaz nie wyszedł poza to co było konieczne by ochronić skarżącą przed ingerencją w jej prawo do poszanowania życia prywatnego.

Terna przeciwko Włochom

 

Brak wykonania prawa babci dostępu do jej romskiej wnuczki naruszył jej prawo do poszanowania życia rodzinnego – wyrok ETPC z 14.01.2021 r. w sprawie Terna przeciwko Włochom (skarga nr 21052/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji oraz

Brak naruszenia art. 14 (zakaz dyskryminacji) w zw. z art. 8.

Skarżąca zarzucała odebranie i umieszczenie w placówce opiekuńczej jej wnuczki, z którą mieszkała od jej urodzenia a także niemożność wykonania swojego prawa dostępu do wnuczki zagwarantowanego przez sądy krajowe. Twierdziła, że ta sytuacja wynikła ze stygmatyzacji rodziny dziecka i była związana z ich romskim pochodzeniem.

Trybunał zauważył, że pani Terna stale usiłowała nawiązać kontakty z  dzieckiem od kiedy zostało umieszczone w domu dziecka w 2016 r. oraz pomimo licznych orzeczeń sądowych nie mogła wykonać prawa dostępu do dziecka. Trybunał uznał, że nawet jeśli środki prawne przewidziane włoskim prawem wydały się odpowiednie do umożliwienia państwu respektowania swoich pozytywnych obowiązków pod art. 8 Konwencji, to władze przez pewien okres czasy pozwoliły na sytuację faktyczną zaistniałą wbrew orzeczeniom wydanym przez sądy, ignorując długotrwałe skutki mogące wywołać w wyniku trwałego oddzielenia dziecka od osoby odpowiedzialnej za opiekę, w tym wypadku skarżącej. W konsekwencji, Trybunał uznały, że władze krajowe nie podjęły odpowiednich i wystarczających wysiłków celem zapewnienia poszanowania prawa dostępu skarżącej oraz że naruszyły prawo skarżącej do poszanowania jej życia rodzinnego.

Trybunał stwierdził, że opóźnienia w zorganizowaniu prawa skarżącej dostępu doprowadziły do systemowego problemu we Włoszech. Mimo to, sądy krajowe na żadnym etapie nie oparły swojego uzasadnienia na pochodzeniu etnicznym dziecka ani jej rodziny by usprawiedliwić zabranie go do domu dziecka. Podane przyczyny wskazywały, że w najlepszym interesie dziecka leżało jego odebranie ze środowiska, w którym było surowo karane za wiele spraw, a także z uwagi na niezdolność skarżącej do wykonywania władzy rodzicielskiej.

Sabalić przeciwko Chorwacji

Odpowiedź chorwackich władz na pełen przemocy homofobiczny atak była nieskuteczna – wyrok ETPC z 14.01.2021 r. w sprawie Sabalić przeciwko Chorwacji (skarga nr 50231/13); jednomyślnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) w związku z art. 14 (zakaz dyskryminacji) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zarzutu, że odpowiedź władz na pełen przemocy homofobiczny atak przeciwko skarżącej była nieodpowiednia. Skarżąca została zaatakowana w klubie nocnym, kiedy odrzuciła zaloty mężczyzny ujawniając, że jest lesbijką.

Trybunał uznał w szczególności, że postępowanie karne przeciwko agresorowi nie uwzględniło elementu przestępstwa z nienawiści i skutkowało wymierzeniem śmiesznie niskiej grzywny. Tego typu zaniedbania doprowadziły do podstawowego błędu postepowania. Byłoby więc uzasadnione gdyby władze zakończyły albo unieważniły postępowanie karne i ponownie rozpoznały sprawę zamiast odrzucać ponowną skargę pokrzywdzonej z uwagi na uprzednie jej prawomocne rozstrzygnięcie.

Lăcătuş przeciwko Szwajcarii

 

Kara nałożona na żebrzącą skarżącą naruszyła Konwencję – wyrok ETPC z 19.01.2021 r. w sprawie Lăcătuş przeciwko Szwajcarii (skarga nr 14065/15); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła nałożenia na skarżącą grzywny w wysokości 500 franków szwajcarskich za żebranie w miejscu publicznym w Genewie a następnie jej pięciodniowego aresztu z uwagi na niemożliwość uiszczenia grzywny. Skarżąca była analfabetką, pochodziła z bardzo biednej rodziny, nie miała pracy i nie korzystała z pomocy społecznej. Żebranie stanowiło dla niej jedyne źródło utrzymania. Będąc w oczywiście trudnej sytuacji skarżąca miała prawo, nieodłącznie związane z ludzką godnością, do zadbania o swój los i zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb przez żebranie.

Trybunał uznał, że kara nałożona na skarżącą nie była proporcjonalna ani do celu: przeciwdziałania zorganizowanej przestępczości czy ochrony praw przechodniów, mieszkańców i sklepikarzy. Trybunał nie przychylił się do opinii Federalnego Trybunału, że mniej restrykcyjna kara nie odniosłaby podobnego skutku. W opinii Trybunału nałożona kara naruszyła godność ludzką skarżącej oraz naruszyła esencję praw chronionych art. 8 Konwencji a państwo przekroczyło margines swobody oceny w niniejszej sprawie.

Ryser przeciwko Szwajcarii

 

Wymaganie od osoby uznanej za niezdolną do służby wojskowej z przyczyn zdrowotnych zapłaty podatku, z którego została zwolniona było dyskryminujące – wyrok ETPC z 12.01.2021 r. w sprawie Ryser przeciwko Szwajcarii (skarga nr 23040/13); większością:

Naruszenie art. 14 (zakaz dyskryminacji) w zw. z art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła możliwości zwolnienia skarżącego od podatku mimo że został uznany za niezdolnego do służby. Skarżący zarzucał dyskryminację na podstawie swojego stanu zdrowia.

Trybunał uznał, że pan Ryser w rzeczywistości doznał dyskryminującego traktowania na podstawie jego stanu zdrowia. Zauważył, że rozróżnienie między osobami niezdolnymi do służby wojskowej i były zwolnione z podatku oraz osobami, które były niezdolne do służby i mimo wszystko były zobowiązane do zapłatę nie było rozsądne. Odnotował także, że pan Ryser został postawiony w sytuacji znacząco niekorzystnej w porównaniu z obdżektorami, którzy byli zdolni do służby ale mogli odbyć zastępczą służbę cywilną i w ten sposób uniknąć zapłaty przedmiotowego podatku. Trybunał również wskazał, że relatywnie niska kwota podatku nie była decydująca sama w sobie. Następnie odnotował, że skarżący w tamtym czasie był studentem. Trybunał zauważył zmiany ustawowe po wyroku Glor przeciwko Szwajcarii, które jednak nie miały jeszcze zastosowanie w sprawie pana Rysera.

Albuquerque Fernandes przeciwko Portugalii

 

Oddalenie z przyczyn proceduralnych skargi konstytucyjnej przez sędzię, która kwestionowała karę dyscyplinarną nie naruszył jej prawa dostępu do sądu – wyrok ETPC z 12.01.2021 r. w sprawie Albuquerque Fernandes przeciwko Portugalii (skarga nr 50160/13); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sadu) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania dyscyplinarnego wytoczonego przeciwko skarżącej na skutek którego Krajowa Rada Sądownictwa zdecydowała o przymusowym przeniesieniu na emeryturę a także późniejszego postępowania sądowego.

Pani Albuquerque Fernandes oskarżyła Trybunał Konstytucyjny o nadmierny formalizm przy odrzucaniu jej skargi konstytucyjnej na tej podstawie, że nie wypełniła ustawowego wymogu wynikającego z art. 79-C ustawy o Trybunale Konstytucyjnym: w jej apelacji, skarżąca odnosiła się do decyzji KRS a nie do decyzji Sądu Najwyższego.

Trybunał uznał, że niedopuszczalność decyzji wydana przez TK nie wykazywała nadmiernego formalizmu w tej sprawie. Przeciwnie, uznał, że decyzja TK gwarantowała pewność prawa i odpowiedni wymiar sprawiedliwości. TK przywrócił praworządność w związku z błędami proceduralnymi popełnionymi przez skarżącą. Ograniczenia nałożone na skarżącą nie naruszyły więc esencji jej prawa dostępu do sądu.

Gheorghe-Florin Popescu przeciwko Rumunii

 

Odszkodowania nakazane do zapłaty dziennikarzowi za opublikowanie kilku artykułów na swoim blogu krytykujących innego dziennikarza: naruszenie wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 12.01.2021 r. w sprawie Gheorghe-Florin Popescu przeciwko Rumunii (skarga nr 79671/13); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła orzeczenia władz krajowych nakazujących skarżącemu, dziennikarzowi, zapłatę odszkodowań za opublikowanie pięciu postów krytykujących L.B., innego dziennikarza, który był redaktorem naczelnym gazety w grupie medialnej Desteptarea oraz producentem w kanale lokalnej telewizji należącym do tej samej grupy.

Trybunał uznał, że sądy krajowe nie uzasadniły odpowiednio ani wystarczająco ingerencji w prawo skarżącego do wolności wypowiedzi. Standardy zastosowane przez sądy krajowe nie były zgodne z zasadami wyrażonymi w art. 10 Konwencji, uwzględniającymi udział w debacie o zainteresowaniu publicznym, ocenę czy osoba była powszechnie znana, jej wcześniejszego zachowania, treści, formy i skutków publikacji a także surowości nałożonych kar. Sądy nie oparły swoich decyzji na akceptowalnej ocenie odpowiednich faktów.

W związku z tym ingerencja w prawo skarżącego do wolności wypowiedzi nie była „konieczna w demokratycznym społeczeństwie” i dlatego doszło do naruszenia art. 10 Konwencji.

Gestur Jónsson i Ragnar Halldór Hall przeciwko Islandii

 

Grzywna nałozona na dwóch islandzkich adwokatów za obrazę sądu: procesowy aspekt Konwencji nie ma zastosowania do procedury – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 22.12.2020 r. w sprawie Gestur Jónsson i Ragnar Halldór Hall przeciwko Islandii (skargi nr 68273/14 i 68271/14); większością, że skargi były niedopuszczalne ratione materiae.

Sprawa dotyczyła dwóch adwokatów ukaranych zaocznie grzywną przez sąd rejonowy za obrazę sądu z uwagi na to, że wypowiedzieli stosunek obrończy w postępowaniu karnym na etapie sądowym. Pomimo odmowy sądu rejonowego uwzględnienia ich wypowiedzenia stosunku obrończego, dwaj skarżący nie stawili się na rozprawie w celu obrony swoich klientów. Sąd rejonowy uznał, ze celowo spowodowali niepotrzebne opóźnienie w sprawie.

Przed Trybunałem skarżący zarzucali, że doszło do naruszenia ich praw:

- aspektu karnego art. 6 (prawo do rzetelnego procesu karnego) Konwencji z uwagi na to, że postepowanie przeciwko nim dotyczyło „oskarżenia” oraz

- art. 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji z uwagi na to, że zostali skazani za czyn, który nie stanowił przestępstwa zgodnie z prawem krajowym a nałożona kara nie mogła być przez nich przewidziana.

Trybunał uznał, że art. 6 i 7 Konwencji nie miały zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ przedmiotowe postepowanie nie dotyczyło „oskarżenia” w rozumieniu art. 6 Konwencji a kwestionowane grzywny nie mogą być określone mianem „kary” w rozumieniu art. 7 Konwencji. Skargi zostały więc odrzucone.

Trybunał zauważył, że zachowanie przypisane dwóm adwokatom nie było zagrożone karą pozbawienia wolności na wypadek niezapłacenia grzywny i nie zostały wpisane do rejestru karnego skarżących

Trybunał również przypomniał, że środki zasądzone przez sądy zgodnie ze wskazanymi przepisami były bardziej podobne do wykonywania czynności dyscyplinarnych niż wymierzania kary za popełnienie czynu zabronionego.

Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii

 

Jednomyślne naruszenie prawa do „sądu ustanowionego ustawą” z uwagi na poważne naruszenia przy powoływaniu sędziego w Islandzkim Sądzie Apelacyjnym – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 1.12.2020 r. w Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii (skarga nr 26374/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do sądu ustanowionego ustawą) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zarzutów skarżącego, że nowy Islandzki Sąd Apelacyjny (Landsréttur), który utrzymał w mocy jego skazanie za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym nie był „sądem ustanowionym ustawą” z uwagi na nieprawidłowości przy powoływaniu jednego z sędziów do rozpoznania jego sprawy.

Biorąc pod uwagę potencjalne skutki stwierdzenia naruszenia oraz ważne interesy w sprawie, Trybunał zajął stanowisko, że prawo do „sądu ustanowionego ustawą” nie powinno być konstruowane zbyt szeroko tak by jakakolwiek nieprawidłowość w procedurze sędziowskiego powołania stwarzała ryzyko naruszenia tego prawa. Sformułował więc trzystopniowy test by ustalić, czy te nieprawidłowości w procedurze powołania sędziego były na tyle ciężkie, aby skutkowały naruszeniem prawa do sądu ustanowionego ustawą.

W ciągu ostatnich dekad prawo islandzkie dotyczące powoływania sędziów było istotnie zmieniane w celu ograniczenia władzy dyskrecjonalnej ministrów w procedurze powoływania, wzmacniając niezależność sądownictwa. Kontrola nad władzą ministrów była intensyfikowana w związku z ustanowieniem sędziów do nowo powstałego Sądu Apelacyjnego, gdzie Parlament miał za zadanie zaaprobowanie każdego kandydata zaproponowanego przez Ministra Sprawiedliwości w celu wzmocnienia legitymacji nowego sądu.

Mimo to, jak ustalił Islandzki Sąd Najwyższy, prawo to zostało naruszone przez Ministra Sprawiedliwości przy ustanowieniu czterech sędziów z nowego Sądu Apelacyjnego. Podczas gdy Minister był ustawowo upoważniony do odstąpienia od oceny Komisji Ewaluacyjnej, pod pewnymi warunkami, nie spełnił podstawowej zasady proceduralnej, która go obligowała do oparcia swojej decyzji na wystarczającym dochodzeniu czy ocenie. Ta reguła była ważnym zabezpieczeniem powstrzymującym Ministra przed politycznym albo motywowanym niewłaściwymi przesłankami działaniem, które podważyłoby niezależność i legitymację Sądu Apelacyjnego a jej naruszenie było równoznaczne z przywróceniem poprzedniej władzy dyskrecjonalnej sprawowanej przez jego urząd w kontekście powołań sędziów, w ten sposób neutralizując ważne osiągnięcia i gwarancje związane z reformą sądownictwa. Istniały inne prawne gwarancje by zapobiec naruszeniu popełnionemu przez Ministra, takie jak procedura parlamentarna oraz ostateczna gwarancja w postaci kontroli sądowej sprawowanej przez sądy krajowe, ale wszystkie te zabezpieczenia okazały się nieskuteczne  a władza dyskrecjonalna użyta przez Ministra by odstąpić od oceny Komisji Ewaluacyjnej pozostała nieskrępowana.

Stosując trzystopniowy test, Trybunał stwierdził, że skarżący został pozbawiony prawa do „sądu ustanowionego ustawą” z uwagi na udział w jego procesie sędziego, którego powołanie zostało obarczone ciężkimi nieprawidłowościami, które doprowadziło do pozbawienia esencji tego prawa.

Sellami przeciwko Francji

 

Skazanie dziennikarki za wykorzystanie informacji uzyskanej z naruszeniem tajemnicy śledztwa nie stanowiło nadmiernej ingerencji w jej wolność wypowiedzi – wyrok ETPC z 17.12.2020 r. w sprawie Sellami przeciwko Francji (skarga nr 61470/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania dziennikarki za wykorzystanie informacji uzyskanej z naruszeniem tajemnicy zawodowej po tym jak opublikowała złożony obraz stworzony przez policję w związku z prowadzonym śledztwem.

Trybunał nie zauważył silnych podstaw do kwestionowania oceny sądów krajowych, które uznały, po pierwsze, że interes w poinformowaniu opinii publicznej nie uzasadniał użycia przedmiotowego materiału dowodowego oraz, po drugie, że publikacja materiału miała negatywny wpływ na przebieg postępowania karnego.

W świetle tych ustaleń oraz biorąc pod uwagę margines swobody oceny przyznany państwom, a także fakt, że dokonywanie wyważenia konkurujących interesów w sprawie zostało przeprowadzone przez sądy krajowe, które zastosowały kryteria wynikające z orzecznictwa ETPC, Trybunał stwierdził, że nie doszło do naruszenia art. 10 Konwencji mającego na celu ochronę wolności wypowiedzi.

Mile Novaković przeciwko Chorwacji

 

Zwolnienie nauczyciela za prowadzenie lekcji po serbsku naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 17.12.2020 r. w sprawie Mile Novaković przeciwko Chorwacji (skarga nr 73544/14); 6 głosami do 1:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi nauczyciela na jego zwolnienie w 1999 r. za prowadzenie zajęć po serbsku a nie po chorwacku. Jako Serb mieszkał i pracował w Chorwacji przez większość swojego zawodowego życia i w czasie zwolnienia pracował w szkole średniej we Wschodniej Sławonii, w regionie, który został pokojowo przyłączony do Chorwacji po wojnie. Władze uznały w szczególności, że nie można było oczekiwać od niego nauczenia się chorwackiego, biorąc pod uwagę, że miał wówczas 55 lat.

Trybunał orzekł, że władze zwolniły nauczyciela bez uwzględnienia jakichkolwiek alternatyw takich jak szkolenie. Opierając się wyłącznie na jego wieku i latach służby, władze zastosowały najsurowszą karę i w ten sposób znacząco zaingerowały w jego prawa.

National Movement Ekoglasnost przeciwko Bułgarii

 

Nadmierne koszty zarządzone przeciwko organizacji pozarządowej (NGO) zajmującej się ochroną środowiska – wyrok ETPC z 15.12.2020 r. w sprawie National Movement Ekoglasnost przeciwko Bułgarii (skarga nr 31678/17); jednomyślnie:

Naruszenie art. 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarżącego stowarzyszenia, któremu nakazano zapłatę nadmiernych kosztów dla elektrowni jądrowej w postępowaniu celem wznowienia postępowania cywilnego.

Trybunał uznał w szczególności, że Naczelny Sąd Administracyjny nie uzasadnił należycie dlaczego wydał orzeczenie zasądzające tak dużą kwotę ani nie wyważył między ogólnym interesem i prawami skarżącego stowarzyszenia.

Pişkin przeciwko Turcji

Z uwagi na brak skutecznej kontroli sądowej zwolnienie oparte na nagłym dekrecie legislacyjnym nr 677 naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 15.12.2020 r. w sprawie Pişkin przeciwko Turcji (skarga nr 33399/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zwolnienia skarżącego z uwagi na jego powiązania z organizacją terrorystyczną, w wyniku ogłoszenia stanu wyjątkowego w Turcji w następstwie nieudanego przewrotu wojskowego z 15 czerwca 2016 r. jak i późniejszej kontroli sądowej tego środka.

Pan Pişkin zarzucał, że ani procedura prowadząca do jego zwolnienia ani późniejsze postępowanie sądowe nie wypełniło gwarancji rzetelnego procesu sądowego. Zarzucał również, że został określony „terrorystą” oraz „zdrajcą”.

Trybunał zauważył, że dekret legislacyjny nr 667 nie tylko upoważniał do zwolnień pracowników służby cywilnej, ale również wymagał od publicznych instytucji (takich jak pracodawca pana Pişkina) do dokonywania zwolnień takich pracowników w uproszczonej procedurze. Proces poprzedzający podjęcie decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę nie wymagał jakiejkolwiek formy procedury kontradyktoryjnej a żadne gwarancje procesowe nie zostały zapewnione w dekrecie. Wystarczyło więc by pracodawca uznał pracownika za należącego lub związanego z jedną z nielegalnych struktur zdefiniowanych w dekrecie by go zwolnić bez uzasadnienia.

W odniesieniu do prawa do rzetelnego procesu sądowego, Trybunał stwierdził, że kluczowe pytanie, czy niezdolność pana Pişkina do poznania przyczyn rozwiązania umowy o pracę została właściwie zrównoważona ze skuteczną kontrolą sądową decyzji pracodawcy. Trybunał uznał w związku z tym, że sądy krajowe nie przeprowadziły pełnej i pogłębionej analizy podstawy apelacji skarżącego, że nie oparły uzasadnienia na materiale dowodowym zaprezentowanym przez skarżącego i nie dały istotnych powodów dla oddalenia jego argumentów. Powyższe uchybienia postawiły skarżącego w oczywiście niekorzystnej sytuacji naprzeciw jego przeciwnika procesowego. Pomimo faktu, że teoretycznie sądy krajowe mają pełną jurysdykcję do rozstrzygania sporów między panem Pişkinem a władzami, to jednak odmówiły właściwości do rozpoznania wszystkich faktycznych i prawnych problemów w sprawie jak tego wymaga art. 6 ust. 1 Konwencji. W końcu, Trybunał uznał, że brak wypełnienia wymogu rzetelnego procesu sądowego nie może zostać usprawiedliwiony uchyleniem stosowania zobowiązań w stanie niebezpieczeństwa publicznego przez Turcję (art. 15 Konwencji).

W odniesieniu do prawa do poszanowania życia prywatnego, Trybunał stwierdził, że zwolnienie pana Pişkina miało poważne negatywne konsekwencje dla „wewnętrznego kręgu” jego rodziny, na jego zdolność do zawierania i rozwijania relacji z innymi oraz na jego reputację. W szczególności, skarżący pozostawał niezatrudniony od czasu rozwiązania jego umowy o pracę a perspektywiczni pracodawcy nie chcieli go zatrudnić z uwagi na to, że jego zwolnienie zostało oparte na dekrecie legislacyjnym nr 667. W konsekwencji rozwiązanie jego umowy o pracę miało poważne negatywne konsekwencje dla jego życia prywatnego i osiągnęło poziom dolegliwości dla zastosowania art. 8. W ocenie Trybunału, w sprawach, gdzie bezpieczeństwo państwowe wchodzi w grę, zasady legalizmu i praworządności mające zastosowanie w społeczeństwie demokratycznym wymagają postępowania przed kompetentnym niezależnym organem mającym zdolność dokonania oceny przyczyn danej ingerencji oraz odpowiedniego materiału dowodowego.

W niniejszej sprawie sądy krajowe nie ustaliły faktycznych konkretnych przyczyn zakończenia umowy o pracę skarżącego. Sądowa kontrola zastosowania tego środka była więc nieodpowiednia a skarżący nie skorzystał z minimalnego poziomu ochrony przed arbitralnością wymaganego pod art. 8 Konwencji. Dodatkowo przedmiotowy środek nie mógł być uznany za zgodny ze środkiem wymaganym szczególnymi okolicznościami stanu wyjątkowego. 

Shiksaitov przeciwko Słowacji

 

Aresztowanie szwedzkiego uchodźcy na Słowacji celem ekstradycji do Rosji było niezgodne z prawem – wyrok ETPC z 10.12.2020 r. w sprawie Shiksaitov przeciwko Słowacji (skarga nr 56751/16); jednomyślnie:

Naruszenie art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) oraz art. 5 ust. 5 (prawo do odszkodowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła domniemanej niezgodności z prawem zatrzymania i aresztowania skarżącego w celu jego ekstradycji do Rosji pomimo statusu uchodźcy w Szwecji.

Trybunał uznał, że zatrzymanie skarżącego oraz orzeczenia o jego aresztowaniu były zgodne ze słowackim prawem i Konwencją. Mimo to całkowita długość pozbawienia wolności skarżącego oraz podstawy jego aresztowania ustały, naruszając jego prawa. Trybunał uznał również, że skarżący nie miał wykonalnego prawa do odszkodowania za to niezgodne z prawem pozbawienie wolności.

Ilias Papageorgiou przeciwko Grecji

 

Uniewinnienie pijanego kierowcy nie uchyliło odpowiedzialności cywilnej skarżącego – wyrok ETPC z 10.12.2020 r. w sprawie Ilias Papageorgiou przeciwko Grecji (skarga nr 44101/13); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 ust. 2 (domniemanie niewinności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła orzeczeń na niekorzyść skarżącego w postępowaniu cywilnym pomimo uzyskania uniewinnienia w postępowaniu karnym co do tego samego stanu faktycznego.

Trybunał uznał, że uniewinnienie nie zwalniało z odpowiedzialności cywilnej skarżącego a sprawa cywilna została właściwie oddzielona od sprawy karnej i zastosowano inne standardy dowodowe. Sądy w żaden sposób nie przypisały skarżącemu winy czy odpowiedzialności karnej.

M.M. przeciwko Szwajcarii

 

Wydalenie sprawcy przestępstwa seksualnego ze Szwajcarii na oznaczony czas było uzasadnione – wyrok ETPC z 8.12.2020 r. w sprawie M.M. przeciwko Szwajcarii (skarga nr 59006/18); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wydalenia skarżącego ze Szwajcarii na okres 5 lat po skazaniu go i wymierzeniu mu kary 12 miesięcy kary pozbawienia wolności w zawieszeniu za popełnienie czynności seksualnych wobec dziecka oraz spożywanie narkotyków.

Trybunał uznał, że sądy kantonalne i Federalny Sąd Najwyższy dokonały poważnej oceny sytuacji osobistej skarżącego oraz różnych konkurujących interesów. Władze wskazały na poważne argumenty na korzyść wydalenia skarżącego ze Szwajcarii na czas oznaczony. W konsekwencji, Trybunał uznał, że ingerencja była proporcjonalna do poszukiwanego celu oraz konieczna w demokratycznym społeczeństwie w rozumieniu Konwencji.

Panioglu przeciwko Rumunii

 

Brak naruszenia w sytuacji ukarania sędzi za ostrą krytykę prasową sędziego wyższego rzędu – wyrok ETPC z 8.12.2020 r. w sprawie Panioglu przeciwko Rumunii (skarga nr 33794/14); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła kar dyscyplinarnych nałożonych na sędzi, w szczególności w zakresie awansu, za artykuł, który napisała do prasy. Artykuł ostro krytykował działania Prezesa Sądu Kasacyjnego jako prokuratora w represyjnym reżimie komunistycznym.

Trybunał uznał w szczególności, że władze krajowe odpowiednio wyważyły prawa skarżącej do wolności wypowiedzi z prawami sędziego i ochrony sądownictwa. Stwierdził, że nałożone kary nie były szczególnie surowe biorąc pod uwagę okoliczności.

Victor Rotaru przeciwko Mołdawii

 

Odmowa wydania paszportu z uwagi na niezapłacony dług: naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 8.12.2020 r. w sprawie Victor Rotaru przeciwko Mołdawii (skarga nr 26764/12); jednomyślnie:

Naruszenie art. 2 Protokołu Nr 4 (Prawo do swobodnego poruszania się) Konwencji.

Sprawa dotyczyła odmowy władz krajowych przez wiele lat wydania skarżącemu paszportu z uwagi na to, że nie spłacił swojego zadłużenia wobec banku.

Trybunał zauważył, że organ administracyjny odmówił wydania skarżącemu paszportu po stwierdzeniu, że został wypełniony jedyny warunek, a mianowicie brak zadłużenia. Czas trwania zakazu w otrzymaniu paszportu nie został wskazany i nie wydaje się, by proporcjonalność tego środka została skontrolowana na jakimkolwiek etapie.

Prawo krajowe, zastosowane w niniejszej sprawie, nie przewidywało dla skarżącego wystarczających gwarancji procesowych aby zapobiec ryzyku nadużyć ze stron władz a skarżący został pozbawiony koniecznej ochrony przeciw arbitralności wymaganej zasadą praworządności w demokratycznym społeczeństwie.

 

Bostan przeciwko Mołdawii

 

Przeszukanie chłodni i podwórza domu była bezprawna: naruszenie prawa do poszanowania mieszkania – wyrok ETPC z 8.12.2020 r. w sprawie Bostan przeciwko Mołdawii (skarga nr 52507/09); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania i korespondencji) Konwencji.

Sprawa dotyczyła przeszukania przeprowadzonego przez śledczych z policji na podwórzu domu skarżących oraz sąsiadującej chłodni pod ich nieobecność, ale za zgodą członka rodziny. Szczególne znaczenie miało pytanie, czy przeszukiwana przez policję nieruchomość mogła być zakwalifikowana jako mieszkanie w rozumieniu art. 8 Konwencji.

Trybunał uznał, że kontrolowana nieruchomość mogła być postrzegana jako część domu skarżących w rozumieniu art. 8, ponieważ przestrzeń nie była otwarta dla innych, używana dla czysto zawodowych celów czy oddzielona od reszty domu.

Z uwagi na brak uprzedniej zgody sądu czy skutecznej kontroli sądowej środków śledczych na późniejszym etapie, jak przewiduje mołdawskie prawo, skarżący nie mieli wystarczających gwarancji procesowych zapobiegających ryzyku nadużycia władzy ze strony policji. Dlatego ingerencja w prawo skarżących do poszanowania ich mieszkania nie była „zgodna z prawem”.

Papachela i Amazon S.A. przeciwko Grecji

 

Bezczynność państwa w odpowiedzi na skłotowanie hotelu przez imigrantów: naruszenia praw własności pod Konwencją – wyrok ETPC z 3.12.2020 r. w sprawie Papachela i Amazon S.A. przeciwko Grecji (skarga nr 12929/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) do Konwencji.

Sprawa dotyczyła zajmowania hotelu przez okres ponad 3 lat przez imigrantów oraz grupę solidaryzującą się z nimi. Hotel należał do pani Papacheli oraz do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której była udziałowcem.

Skarżący zarzucali, że władze pozostały bezczynne w zakresie eksmisji skłotersów, którzy przebywali w hotelu od kwietnia 2016 r. do lipca 2019 r., kiedy to sami opuścili to miejsce. W międzyczasie skarżący składali wiele skarg, które albo były odraczane albo w ogóle nie zostały rozpoznane.

Orzeczenia wydane przez Sprawiedliwość i Pokój, nakazujące eksmisję oraz przeniesienie posiadania hotelu nigdy nie zostało wykonane. W tym czasie pani Papachela została zmuszona do sprzedaży swojego domu by pokryć długi wynikające z zajmowania hotelu przez skłotersów (podatki, woda, elektryczność) celem uniknięcia postępowania karnego.

Trybunał uznał, że w świetle interesów skarżących, władze powinny podjąć konieczne środki by zabezpieczyć ich prawo do niezakłóconego korzystania z ich własności, uwzględniając odpowiedni czas na podjęcie dobrego rozwiązania. Pozostając bezczynne przez ponad 3 lata, w obliczu sytuacji, która miała znaczące skutki dla prawa własności skarżących, władze krajowe nie dokonały odpowiedniego ważenia między wymogami interesu ogólnego społeczności oraz wymogami ochrony praw indywidualnych.

Danilov przeciwko Rosji

 

Proces w sprawie zdrady tajemnicy państwowej nie był bezstronny – wyrok ETPC z 1.12.2020 r. w sprawie Danilov przeciwko Rosji (skarga nr 88/05); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 i ust. 3 lit. d (prawo do rzetelnego procesu sądowego /  prawo przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia) Konwencji;

Brak zgodności z art. 38 (obowiązek przeprowadzenia wszelkich niezbędnych ułatwień celem rozpoznania sprawy) Konwencji z uwagi na odmowę dostarczenia artykułów wymaganych przez Trybunał.

Sprawa dotyczyła fizyka skazanego za zdradę tajemnicy państwowej. Skarżący zarzucał, że stronniczość sądu oraz ograniczenia w przesłuchaniu jego świadków pozbawiły go prawa do rzetelnego procesu.

Trybunał uznał, że skład sądu, mimo że niekoniecznie stronniczy, posiadał obiektywne wątpliwości co do jego bezstronności, ponieważ część sędziów posiadało poświadczenie bezpieczeństwa państwa. Sąd karny powinien więc był odnieść się do tego problemu. Brak w tym zakresie stanowił naruszenie Konwencji.

Trybunał dodatkowo stwierdził, ze skarżącemu nie pozwolono przesłuchać biegłych powołanych przez oskarżenia, co skutkowało naruszeniem jego praw.

Berkman przeciwko Rosji

 

Policja nie ochroniła protestujących osób LGBTI przed homofobicznymi atakami – wyrok ETPC z 1.12.2020 r. w sprawie Berkman przeciwko Rosji (skarga nr 46712/15);

Sprawa dotyczyła publicznego spotkania osób LGBTI (lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe i interseksualne) w Sankt Petersburgu oraz braku ze strony władz ochrony uczestników przed agresywnymi kontrdemonstrantami.

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji z uwagi na niezgodne z prawem zatrzymanie skarżącej w czasie spotkania;

Naruszenie obowiązku państwa pod art. 11 (wolność zgromadzeń) Konwencji z uwagi na to, że zatrzymanie skarżącej bez wystarczającego uzasadnienia uniemożliwiło jej kontynuowanie udziału w spotkaniu osób LGBTI;

Naruszenie obowiązku państwa pod art. 11 w zw. z art. 14 (zakaz dyskryminacji) z uwagi na to, że policja nie podjęła kroków celem ułatwienia udziału w spotkaniu oraz celem ochrony skarżącej przed homofobicznymi atakami kontrmanifestujących;

Brak naruszenia art. 14 w zw. z art. 11 Konwencji w zakresie zarzutu skarżącej, że funkcjonariusze policji zatrzymywali tylko uczestników spotkania osób LGBTI, nie biorąc pod uwagę naruszeń porządku przez kontrmanifestujących.

Trybunał uznał w szczególności, że obowiązek państwa nie ogranicza się tylko do nieingerowania w wolność zgromadzeń. By to prawo było realne i skuteczne, władze mają również obowiązek ułatwienia dostępu do spotkania, zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom. Mimo to w sprawie skarżącej policja, świadoma ryzyka postępującego napięcia i wiele wyższej liczby kontrmanifestujących, była pasywna w świetle homofobicznych ataków. Trybunał podkreślił, że obowiązkiem władz jest podjęcie działań celem ułatwienia i ochrony, co było najważniejsze w sprawie skarżącej, która należała do wrażliwej na zranienie grupy mniejszości, która od wielu lat spotyka się z wrogością w Rosji.

Şık przeciwko Turcji (nr 2)

 

Naruszenia Konwencji z uwagi na pozbawienie wolności dziennikarza Ahmeta Şıka – wyrok ETPC z 24.11.2020 r. w sprawie Şık przeciwko Turcji (nr 2) (skarga nr 36493/17)

Sprawa dotyczyła zastosowania oraz przedłużania tymczasowego aresztowania wobec dziennikarza Ahmeta Şıka, który był podejrzany o rozpowszechnianie propagandy na korzyść organizacji uznawanych za terrorystyczne albo za pomocnictwo im poprzez artykuły i wywiady publikowane w tureckim dzienniku Cumhuriyet oraz w postach w mediach społecznościowych – gdzie krytykował politykę rządu.

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji;

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności) Konwencji.

Większością:

Brak naruszenia art. 18 (granice stosowania ograniczeń praw) Konwencji.

Trybunał uznał w szczególności, że:

- postanowienia sądów krajowych o zastosowaniu i przedłużaniu aresztów skarżącego zostały oparte na podejrzeniu, które nie wypełniło wymaganego poziomu racjonalności. Innymi słowy, fakty w sprawie nie prowadziły do wniosku, że istniało uzasadnione podejrzenie przeciwko niemu.

- działania, za które skarżący został uznany karnie odpowiedzialny znajdowały się w zakresie publicznej debaty na temat faktów i zdarzeń, które były już znane, wiązały się z wykonywaniem wolności konwencyjnych i nie wspierały ani zachęcały do używania przemocy w sferze politycznej ani nie wykazywały jakiejkolwiek woli skarżących do przyczynienia się do nielegalnych celów organizacji terrorystycznych, a mianowicie użycia przemocy i terroru w celach politycznych;

- ingerencja w wykonywanie prawa skarżących do wolności wypowiedzi nie była przewidziana prawem.

- co do długości postępowania przed Tureckim Trybunałem Konstytucyjnym, Trybunał stwierdził, że w szczególnych okolicznościach sprawy nie doszło do naruszenia prawa skarżącego do ustalenia „bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności”.

- skarżący nie wykazał by jego tymczasowe aresztowanie zostało zarządzone w celach niezgodnych z Konwencją.