Broda i Bojara przeciwko Polsce

 

Usunięcie przez Ministra Sprawiedliwości wiceprezesów Sądu Okręgowego w Kielcach z naruszeniem ich prawa dostępu do sądu – wyrok ETPC z 29.6.2021 r. w sprawie Broda i Bojara przeciwko Polsce (skargi nr 26691/18 oraz 27367/18); większością:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi skarżących na to, że nie posiadali żadnego środka odwoławczego pozwalającego im zaskarżyć decyzje Ministra Sprawiedliwości o przedwczesnym zakończeniu ich kadencji jako wiceprezesów Sądu Okręgowego w Kielcach.

Trybunał podkreślił znaczenie ochrony niezawisłości sądownictwa i poszanowania sprawiedliwości proceduralnej w sprawach dotyczących kariery sędziów. Trybunał zauważył, że krajowe ramy prawne mające zastosowanie do usunięcia skarżących nie precyzują warunków, w jakich prezesi sądów mogą zostać odwołani ze stanowiska, w drodze wyjątku od zasady, że sędzia powinien mieć zagwarantowane bezpieczeństwo kadencji w trakcie kadencji. Prawie wszystkie uprawnienia w tych sprawach skoncentrowane były w rękach przedstawiciela władzy wykonawczej, a w szczególności z procesu została wyłączona Krajowa Rada Sądownictwa. Trybunał ponadto zauważył, że skarżący nie zostali wysłuchani ani poinformowani o przyczynach decyzji ministerialnych. Wreszcie, żaden niezależny od Ministerstwa Sprawiedliwości organ nie mógł dokonać kontroli tych decyzji o wydaleniu. Ponieważ przedwczesne zakończenie kadencji skarżących jako wiceprezesów sądowych nie zostało zbadane ani przez sąd powszechny, ani przez inny organ wykonujący obowiązki sędziowskie, pozwane Państwo naruszyło samą istotę prawa skarżących do dostępu do sądu.

Erkizia Almandoz p. Hiszpanii

 

Władze naruszyły wolność słowa byłego baskijskiego polityka separatystów, skazując go za komentarze, które wygłosił podczas publicznej ceremonii – wyrok ETPC z 22.6.2021 r. w sprawie Erkizia Almandoz p. Hiszpanii (skarga nr 5869/17); większością:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła udziału skarżącego, polityka baskijskich separatystów, w ceremonii złożenia hołdu byłemu członkowi organizacji terrorystycznej ETA oraz skazania go za publiczną obronę terroryzmu i wymierzenia kary jednego roku pozbawienia wolności i siedmiu lat pozbawienia praw publicznych. Po przeanalizowaniu zastosowania różnych czynników charakteryzujących mowę nienawiści i oświadczenia aprobujące lub broniące terroryzmu, Trybunał stwierdził, że chociaż skarżący złożył swoje oświadczenia podczas ceremonii ku pamięci byłego członka ETA w napiętym kontekście politycznym i społecznym, treść i sformułowanie uwag skarżącego wykazało, że nie miał on zamiaru podżegać ludzi do przemocy ani tolerować lub bronić terroryzmu. W opinii Trybunału nie stwierdzono bezpośredniego ani pośredniego podżegania do przemocy terrorystycznej, a przemówienie skarżącego podczas ceremonii wręcz przeciwnie, opowiadało się za dążeniem do demokratycznych środków realizacji określonych celów politycznych lewicy abertzale. Trybunał uznał, że ingerencji władz publicznych w prawo skarżącego do wolności wypowiedzi nie można uznać za „konieczną w demokratycznym społeczeństwie”.

Hurbain p. Belgii

 

Gazeta Le Soir nakazała anonimizację tożsamości zrehabilitowanego przestępcy w celu poszanowania jego prawa do bycia zapomnianym: brak naruszenia wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 22.6.2021 r. w sprawie Hurbain p. Belgii (skarga nr 57292/16); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wyroku cywilnego przeciwko panu Hurbainowi, jako wydawcy dziennika Le Soir, nakazującego mu anonimizację artykułu w jego elektronicznym archiwum, w którym wymieniono pełne imię i nazwisko kierowcy odpowiedzialnego za śmiertelny wypadek drogowy w 1994 r. Nakaz opierał się na prawie jednostki do bycia zapomnianym. Sąd zauważył w szczególności, że według Sądu Apelacyjnego, wyszukiwanie na stronie internetowej gazety lub w Google, poprzez samo wpisanie imienia i nazwiska zainteresowanego kierowcy, natychmiast wywołało kwestionowany artykuł. Sąd krajowy przyjął pogląd, że pozostawienie artykułu w Internecie może na czas nieokreślony i poważne zaszkodzić reputacji kierowcy, narażając go na „wirtualną przeszłość kryminalną”, podczas gdy nie tylko odbył on karę po prawomocnym wyroku skazującym, ale także został zrehabilitowany. Stwierdził zatem, że najskuteczniejszym sposobem zapewnienia poszanowania jego życia prywatnego, bez nieproporcjonalnego wpływu na wolność wypowiedzi pana Hurbaina, byłaby anonimizacja artykułu na stronie internetowej gazety poprzez zastąpienie jej pełnego imienia i nazwiska literą X. Sądy belgijskie wyważyła z jednej strony prawo kierowcy do poszanowania jego życia prywatnego, a z drugiej swobodę wypowiedzi pana Hurbaina, zgodnie z kryteriami określonymi w orzecznictwie Trybunału. Sąd Apelacyjny rozważył w szczególności szkodę poniesioną przez kierowcę w związku z udostępnieniem artykułu w sieci, mając na uwadze upływ czasu (około 20 lat) od jego pierwotnej publikacji oraz fakt, że jego anonimizacja na stronie internetowej Le Soir nie wpłynąłby na tekst oryginalnego artykułu i byłby najskuteczniejszym i najbardziej proporcjonalnym środkiem spośród różnych opcji. Powody podane przez sądy krajowe były zatem właściwe i wystarczające, a środek nałożony na pana Hurbaina mógł być proporcjonalny do realizowanego uzasadnionego celu (prawo do poszanowania życia prywatnego kierowcy) i zapewniać odpowiednią równowagę między konkurującymi ze sobą prawami . Trybunał wyjaśnił, że wniosek, do którego doszedł w niniejszej sprawie, nie nakładał na media obowiązku systematycznego i stałego sprawdzania swoich archiwów. Jeśli chodzi o archiwizację artykułów, nie będą musieli dokonywać takiej weryfikacji, a zatem rozważać różne prawa, o które chodzi, chyba że otrzymaliby wyraźną prośbę w tej sprawie.

Miniscalo przeciwko Włochom

 

Kryteria dyskwalifikacji kandydatów we włoskich wyborach regionalnych, w których wyrok skazujący stał się prawomocny, nie naruszają Konwencji – wyrok ETPC z 17.6.2021 r. w sprawie Miniscalo przeciwko Włochom (skarga nr 55093/13)

Sprawa dotyczyła pana Marcello Miniscalco, który skarżył się, że nie mógł kandydować w wyborach regionalnych w 2013 r. z powodu wcześniejszego wyroku skazującego za nadużycie władzy, który stał się prawomocny w 2011 r. Oparł się w tym zakresie na dekrecie ustawodawczym nr 235/2012. Pan Miniscalco argumentował, że zastosowanie przepisów tego dekretu do jego kandydatury skutkowało nałożeniem nowej kary, wykraczającej poza karę wynikającą z jego prawomocnego wyroku skazującego w 2011 r. i stanowiło retroaktywne zastosowanie bardziej rygorystycznego prawa karnego. Powołał się w związku z tym na art. 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz art. 3 Protokołu nr 1 (prawo do wolnych wyborów) do Konwencji.

Trybunał uznał skargę na podstawie art. 7 za niedopuszczalną. Uznał, że pozbawienie prawa kandydowania w wyborach regionalnych nie może być uznane za równoznaczne z sankcją karną w rozumieniu art. 7 Konwencji. Trybunał stwierdził ponadto, że nie doszło do naruszenia art. 3 Protokołu nr 1 (prawo do wolnych wyborów), stwierdzając, że pozbawienie kandydata prawa do kandydowania w wyborach regionalnych nie było nieproporcjonalne do uzasadnionego celu realizowanego przez włoskie władze (zapewnienie prawidłowego funkcjonowania władz publicznych w ogóle). W szczególności Trybunał stwierdził, że w tym kontekście krajowym natychmiastowe zastosowanie pozbawienia kandydowania w wyborach regionalnych było zgodne z celem określonym przez ustawodawcę, a mianowicie wykluczeniem osób skazanych za poważne przestępstwa z procedur wyborczych, a tym samym integralność procesu demokratycznego. Trybunał zaakceptował decyzję włoskiego ustawodawcy, aby jako podstawę do zastosowania zakazu wykorzystać datę, w której wyrok skazujący stał się prawomocny, a nie datę popełnienia przestępstwa. Stosując środek wobec wszystkich osób skazanych za przestępstwa wymienione w dekrecie ustawodawczym nr 235/2012. Po wejściu w życie tego ostatniego ustawodawca włoski wyraźnie zamierzał uzupełnić i wzmocnić ramy prawne dotyczące zwalczania bezprawnej działalności w organach publicznych.

Kurt p. Austrii

 Władze austriackie nie naruszyły wynikającego z Konwencji obowiązku ochrony życia skarżącej i jej dzieci - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 15.6.2021 r. w sprawie Kurt p. Austrii (skarga nr 62903/15); 10 głosami do 7:

brak naruszenia art. 2 (prawo do życia) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi skarżącej, że władze austriackie nie chroniły jej i jej dzieci przed jej brutalnym mężem, co doprowadziło do zamordowania przez niego ich syna. W tym wyroku Wielka Izba po raz pierwszy wyjaśniła ogólne zasady mające zastosowanie w sprawach dotyczących przemocy domowej na podstawie Artykułu 2 Konwencji. Rozwinęła te zasady na podstawie „testu Osmana” (Osman przeciwko Wielkiej Brytanii, 28 października 1998). 

Trybunał powtórzył, że władze musiały udzielić natychmiastowej odpowiedzi na zarzuty dotyczące przemocy w rodzinie i że wymagana jest od nich szczególna staranność przy zajmowaniu się takimi sprawami. Władze musiały ustalić, czy istnieje realne i bezpośrednie zagrożenie życia jednej lub więcej zidentyfikowanych ofiar; w tym celu mieli obowiązek przeprowadzenia niezależnej, proaktywnej i kompleksowej oceny ryzyka. Musieli ocenić realność i bezpośredniość zagrożenia, z należytym uwzględnieniem szczególnego kontekstu przypadków przemocy domowej. Jeżeli w wyniku oceny ryzyka zaistniało rzeczywiste i bezpośrednie zagrożenie życia, uruchamiany był obowiązek podjęcia przez władze prewencyjnych działań operacyjnych. Takie środki musiały być odpowiednie i proporcjonalne do poziomu oszacowanego ryzyka.

Trybunał zgodził się z rządem, że na podstawie tego, co było znane władzom w przedmiotowym czasie, nic nie wskazywało na rzeczywiste i bezpośrednie ryzyko dalszej przemocy wobec syna skarżącej poza obszarami, dla których obowiązujący zakaz został wydany, nie mówiąc już o ryzyku śmierci. Ocena władz wskazała pewien poziom nieśmiercionośnego ryzyka dla dzieci w kontekście przemocy domowej popełnionej przez ojca, której głównym celem był skarżący. Środki zarządzone przez władze wydawały się być wystarczające, aby ograniczyć ryzyko dalszej przemocy wobec dzieci, a władze podjęły wszelkie niezbędne środki ochronne w sposób dokładny i sumienny. Nie było dostrzegalnego realnego i bezpośredniego ryzyka ataku na życie dzieci. W związku z tym w okolicznościach niniejszej sprawy na władzach nie ciążył obowiązek podjęcia dalszych zapobiegawczych środków operacyjnych w szczególności w odniesieniu do dzieci skarżącego, zarówno w przestrzeni prywatnej, jak i publicznej, takich jak wydanie zakazu w odniesieniu do szkoła dla dzieci.

Biorąc pod uwagę wymogi austriackiego prawa karnego oraz te wynikające z art. 5 Konwencji chroniącego prawa oskarżonych, Trybunał nie znalazł powodu, by kwestionować ustalenia austriackich sądów, które postanowiły nie nakazywać prewencji E. - areszt na rozprawę. W związku z tym Trybunał powtórzył, że zgodnie z Artykułem 5 żadne zatrzymanie nie jest dopuszczalne, chyba że jest zgodne z prawem krajowym.

Melike p. Turcji

 Zwolnienie pracownika sektora publicznego za polubienie postów na Facebooku: naruszenie jej prawa do wolności wypowiedzi - wyrok ETPC z 15.6.2021 r. w sprawie Melike p. Turcji (skarga nr 35786/19); jednogłośnie:

naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła zwolnienia pani Melike, pracownika kontraktowego w Ministerstwie Edukacji Narodowej, za klikanie „Lubię to” w różne artykuły na Facebooku (opublikowane w serwisie społecznościowym przez osobę trzecią). Władze uznały, że przedmiotowe stanowiska mogą zakłócać spokój i ciszę w miejscu pracy, twierdząc, że nauczyciele dopuścili się gwałtów, zawierały oskarżenia przeciwko przywódcom politycznym i związane z partiami politycznymi. 

Trybunał zauważył, że na przedmiotowe treści składały się zjadliwa krytyka polityczna rzekomo represyjnych praktyk ze strony władz, wezwania i zachęty do demonstracji w proteście przeciwko tym praktykom, wyrazy oburzenia z powodu zabójstwa prezesa izby adwokackiej, donosy na rzekome znęcanie się nad uczniami w placówkach kontrolowanych przez władze oraz ostra reakcja na postrzeganą jako seksistowską wypowiedź znanej postaci religijnej. 

Trybunał uznał, że były to zasadniczo i bezdyskusyjnie kwestie interesu ogólnego. Powtórzył, że na mocy art. 10 ust. 2 Konwencji istnieje niewielkie pole do ograniczenia wolności wypowiedzi w dwóch obszarach: wypowiedzi politycznej i spraw interesu publicznego. Zauważył również, że komisja dyscyplinarna i sądy krajowe nie wzięły pod uwagę wszystkich istotnych faktów i czynników, dochodząc do wniosku, że działania skarżącej zakłócały spokój i ciszę w jej miejscu pracy. W szczególności władze krajowe nie dążyły do ​​oceny możliwości wywołania przez odnośne „polubienia” niepożądanych reakcji w miejscu pracy pani Melike, biorąc pod uwagę treść materiałów, do których się odnosiły, kontekst zawodowy i społeczny, w którym zostały dokonane oraz ich potencjalny zakres i oddziaływanie. W związku z tym powody podane w niniejszej sprawie uzasadniające zwolnienie skarżącej nie mogły zostać uznane za stosowne i wystarczające. Trybunał uznał również, że kara nałożona na panią Melike (natychmiastowe rozwiązanie jej umowy o pracę bez prawa do odszkodowania) była wyjątkowo surowa, w szczególności ze względu na staż pracy skarżącej na jej stanowisku oraz jej wiek. Wreszcie stwierdził, że z uwagi na brak odpowiednich i wystarczających powodów uzasadniających kwestionowany środek, sądy krajowe nie zastosowały standardów, które były zgodne z zasadami zapisanymi w art. 10 Konwencji. W każdym razie nie było rozsądnego związku proporcjonalności między ingerencją w prawo pani Melike do wolności wypowiedzi a uzasadnionym celem realizowanym przez władze krajowe.

Ersoy p. Turcji

 Skazanie studenta za wypowiedź na temat premiera: naruszenie prawa do wolności wypowiedzi - wyrok ETPC z 15.6.2021 r. w sprawie Ersoy p. Turcji (skarga nr 19165/19); jednogłośnie:

naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skazania studenta (Pana Ersoya) ODT (Ortadoğu Teknik niversitesi), któremu zarzucono znieważenie funkcjonariusza publicznego z powodu pełnionych przez niego funkcji.

Władze oskarżyły pana Ersoya na podstawie oświadczeń, jakie wygłosił na temat ówczesnego premiera (Recepa Tayyipa Erdoğana) w przemówieniu wygłoszonym przed sądem w Ankarze w dniu 22 grudnia 2012 r. podczas wiecu poparcia dla studentów, który został umieszczony w areszcie policyjnym w dniu 18 grudnia 2012 r. na terenie kampusu uniwersyteckiego ODT  za protest przeciwko wizycie premiera.

Trybunał uznał, że uwagi pana Ersoya były związane z debatą w interesie publicznym dotyczącą interwencji policji w demonstracji studenckiej w dniu 18 grudnia 2012 r. oraz postawą i polityką władz państwowych i Prezesa Rady Ministrów w stosunku do studentów ODT . Wspomniane komentarze wskazywały na pewien opór i wrogość wobec premiera, potępiając jego stosunek do instytucji ODT  i jej studentów, który pan Ersoy uważał za skandaliczny i przesadny, oraz opisany przez niego sposób rządzenia. jako dyktatura.

Trybunał powtórzył, że granice dopuszczalnej krytyki były szersze w odniesieniu do polityka w tym charakterze niż w odniesieniu do osoby prywatnej. Zauważył jednak, że skazując pana Ersoya, sądy krajowe oparły się na przepisie Kodeksu karnego, który zapewnia urzędnikom państwowym większy stopień ochrony niż innym osobom w zakresie ujawniania informacji lub opinii ich dotyczących. W związku z tym Trybunał powtórzył swoje wcześniejsze ustalenie, że zapewnienie zwiększonej ochrony za pomocą specjalnej ustawy dotyczącej zniewag, co do zasady, nie było zgodne z duchem Konwencji. Wskazał również, że o ile ochrona przez właściwe organy osób reprezentujących instytucje państwowe jako gwarantów instytucjonalnego porządku publicznego jest całkowicie słuszna, to pozycja dominująca zajmowana przez te instytucje wymagała od nich zachowania powściągliwości w uciekanie się do postępowania karnego.

W konsekwencji władze krajowe nie przeprowadziły odpowiedniego wyważenia, zgodnego z zasadami określonymi w orzecznictwie Trybunału, między prawem pana Ersoya do wolności wypowiedzi a prawem strony przeciwnej do poszanowania jej życia prywatnego. W każdym razie nie było rozsądnego związku proporcjonalności między ingerencją w prawo pana Ersoya do wolności wypowiedzi a uzasadnionym celem ochrony dobrego imienia danej osoby.

Norwegian Confederation of Trade Unions (LO) i Norwegian Transport Workers’ Union (NTF) p. Norwegii

 Orzeczenie dotyczące bojkotu związkowego niezgodne z prawem Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nie naruszyło Konwencji - wyrok ETPC z 10.6.2021 r. w sprawie Norwegian Confederation of Trade Unions (LO) i Norwegian Transport Workers’ Union (NTF) p. Norwegii (skarga nr 45487/17); jednogłośnie:

brak naruszenia art. 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła orzeczenia sądu krajowego rozstrzygającego o niezgodności z prawem proponowanego przez NTF bojkotu firmy żeglugowej przez związkowych dokerów. Bojkot był sprzeciwem wobec firmy żeglugowej Holship Norge AS, zatrudniającej dokerów poza układem zbiorowym, który obowiązywał w porcie Drammen.

Trybunał stwierdził, że odmowa Sądu Najwyższego Norwegii zatwierdzenia bojkotu mieściła się w jego szerokim marginesie oceny i że przedstawił on odpowiednie i wystarczające powody, aby uzasadnić swój ostateczny wniosek w szczególnych okolicznościach tej sprawy i biorąc pod uwagę jego charakterystykę charakter i cel proponowanego bojkotu. Trybunał podkreślił jednak, że z punktu widzenia art. 11 swoboda przedsiębiorczości EOG nie stanowi przeciwwagi dla podstawowego prawa do wolności zrzeszania się, ale jest raczej jednym z elementów, aczkolwiek ważnym, który należy wziąć pod uwagę przy ocenie proporcjonalności.