Al Husin przeciwko Bośnie i Hercegowinie (nr 2)

Pozbawienie wolności skarżącego w ośrodku dla cudzoziemców naruszyło Konwencję po tym jak stało się jasne, że żadne państwo trzecie go nie przyjmie – wyrok ETPC z 25.6.2019 r. w sprawie Al Husin przeciwko Bośnie i Hercegowinie (nr 2) (skarga nr 10112/16); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji w zakresie pozbawienia wolności skarżącego od sierpnia 2014 r. do lutego 2016 r. oraz

Brak naruszenia Artykułu 5 ust. 1 z uwagi na jego pozbawienie wolności między lipcem 2012 r. a marcem 2013 r. oraz między marcem 2014 r. i sierpniem 2014 r., a także

Brak naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego / postępowanie co do legalności pozbawienia wolności).

Sprawa dotyczyła człowieka, który został pozbawiony wolności w toku możliwej deportacji przez przedłużające się okresy, podczas gdy władze szukały bezpiecznego kraju trzeciego do wydalenia go. Sprawa dotyczyła pozbawienia wolności od lipca 2012 r.

Trybunał stwierdził w szczególności, że od sierpnia 2014 r. powinno być oczywiste dla władz, że żadne państwo nie chciało przyjąć skarżącego, który zostało zaklasyfikowany jako stwarzający niebezpieczeństwo dla państwa. Został zwolniony dopiero w lutym 2016 r. kiedy poszukiwanie państwa, które go przyjmie trwało, mimo że okres pozbawienia wolności doprowadził do naruszenia jego praw z uwagi na to, że podstawy go uzasadniające nie były już aktualne.

Chiarello przeciwko Niemcom

Zaliczenie części zawieszonej kary pozbawienia wolności jako odbytej stanowiło wystarczające odszkodowanie za przewlekłe postępowanie – wyrok ETPC z 20.6.2019 r. w sprawie Chiarello przeciwko Niemcom (skarga nr 497/17); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) Konwencji.

Sprawa dotyczyła przewlekłości postępowania karnego.

Trybunał stwierdził, że skarżący nie może być dłużej uznany za „ofiarę” w rozumieniu Artykułu 34 Konwencji, z uwagi na to, że uznanie trzech miesięcy jego zawieszonej kary pozbawienia wolności za odbyte stanowiło wystarczające i odpowiednie odszkodowanie za przewlekłe postępowanie karne.

A i B przeciwko Chorwacji

Chorwacja podjęła odpowiednie kroki w celu zbadania zarzutów seksualnego wykorzystywania dziecka – wyrok ETPC z 20.6.2019 r. w sprawie A i B przeciwko Chorwacji (skarga nr 7144/15); 4 głosami do 3:

Brak naruszenia procesowego aspektu Artykułu 3 (zakaz tortur) i Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na to, że chorwackie władze nie zapewniły odpowiedniej reakcji na zarzuty seksualnego wykorzystywania dziecka.

Trybunał zauważył, że władze podjęły kroki aby zbadać sporne oceny sytuacji związanej z zarzutami matki seksualnego wykorzystywania dziecka przez jego ojca. Ustalił, że władze wypełniły swoje obowiązku przeprowadzenia śledztwa oraz nie doszło do naruszenia proceduralnego aspektu Artykułu 3 i Artykułu 8 w stosunku do dziecka.

W toku procedury Trybunał zwrócił się do Chorwackiej Rady Adwokackiej o ustanowienie osobnego pełnomocnika do ochrony interesów dziecka, celem przedstawienia zarzutów w jego imieniu.

Mehmet Reşit Arslan i Orhan Bingöl przeciwko Turcji

Odmawiając skorzystania z komputera oraz dostępu do Internetu dwóm osadzonym, tureckie władze naruszyły konwencyjne prawo do nauki – wyrok ETPC z 18.6.2019 r. w sprawie Mehmet Reşit Arslan i Orhan Bingöl przeciwko Turcji (skarga nr 47121/06); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 2 Protokół Nr 1 (prawo do nauki) Konwencji.

Sprawa dotyczyła prawa do nauki dwóch osadzonych. Skazani na dożywotnie pozbawienie wolności chcieli kontynuować studia wyższe, które zakłóciło ich skazanie. Skarżący zwrócili się do władz więziennych o wyrażenie zgody na korzystanie z komputera i dostęp do Internetu. Ich wnioski nie zostały uwzględnione. Ich odwołania do sądów były bezskuteczne.

Oceniając okoliczności sprawy Trybunał stwierdził, że sądy krajowy nie wyważyły interesów skarżących z jednej strony oraz imperatywu publicznego porządku z drugiej.

Chernega i Inni przeciwko Ukrainie

Kilku protestujących przeciwko wyrębowi drzew w publicznym parku nie zostało potraktowanych zgodnie z Konwencją – wyrok ETPC z 18.6.2019 r. w sprawie Chernega i Inni przeciwko Ukrainie (skarga nr 74768/10); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia materialnego aspektu Artykułu 3 (zakaz tortur) Konwencji w stosunku do siódmego i dziewiątego skarżącego oraz jednomyślnie:

Naruszenie procesowego aspektu Artykułu 3 w stosunku do tych skarżących.

Uznał również, jednomyślnie, naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) w stosunku do pierwszego i drugiego skarżącego.

Następnie stwierdził, jednomyślnie, Naruszenie Artykułu 11 (prawo do pokojowych zgromadzeń) w stosunku do pierwszego, drugiego, siódmego i dziewiątego skarżącego oraz 6 głosami do 1:

Brak naruszenia Artykułu 11 w stosunku do trzeciego, czwartego, piątego i szóstego skarżącego.

Sprawa dotyczyła skarg na naruszenie praw osób, które protestowały przeciwko wyrębowi drzew w publicznym parku na potrzeby nowej drogi.

Trybunał uznał w szczególności, że władze nie przeprowadziły odpowiedniego śledztwa w zakresie wiarygodnych zarzutów dotyczących złego traktowania dwóch skarżących. Dwóm innym skarżącym nie pozwolono na udział w rozprawach przed sądem odwoławczym, a władze nie zagwarantowały pokojowego charakteru protestów, głównie z uwagi na pomyłkę co do funkcji i władzy ochrony i policji obecnych na miejscu.

Haddad przeciwko Hiszpanii

Władze hiszpańskie naruszyły prawo skarżącego do poszanowania życia rodzinnego poprzez uniemożliwienie mu ponownego nawiązania kontaktu z najmłodszym małoletnim dzieckiem – wyrok ETPC z 18.6.2019 r. w sprawie Haddad przeciwko Hiszpanii (skarga nr 16572/17); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła umieszczenia najmłodszego dziecka skarżącego w rodzinie zastępczej.

Troje dzieci skarżącego, łącznie z jego córką, wówczas półtoraroczną, zostało umieszczonych w ośrodku pobytu w Madrycie, na wniosek ich matki, jako porzucone. Dzieci następnie umieszczono w ośrodkach w Murcii. Skarżący nie został poinformowany o ich umieszczeniu. Ponieważ toczyło się postępowanie karne przeciwko niemu w sprawie przemocy domowej, oparte na skardze wniesionej przez jego żonę, nie pozwolono mu na kontakt z jego dziećmi czy też na spotkanie z nimi. Ostatecznie został uniewinniony. Obecnie odzyskawszy władzę rodzicielską nad dwoma swoimi synami, próbował odzyskać opiekę nad najmłodszą córką.

Trybunał uznał, że hiszpańskie władze administracyjne powinny były podjąć inne, mniej radykalne środki niż przedadopcyjna rodzina zastępcza dla małoletniej córki i powinny wziąć pod uwagę wnioski skarżącego o odzyskanie kontaktu z nią, przynajmniej po zakończeniu postępowania karnego przeciwko niemu. Nie podjęły właściwych ani wystarczających wysiłków celem zagwarantowania poszanowania dla prawa skarżącego do życia ze swoją córką łącznie z jej braćmi.

Marcello Viola przeciwko Włochom (nr 2)

Nieredukowalna kara dożywotniego pozbawienia wolności skarżącego naruszyła Konwencję – wyrok ETPC z 13.6.2019 r. w sprawie Marcello Viola przeciwko Włochom (nr 2) (skarga nr 77633/16); większością:

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła nieredukowalnej kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Trybunał powtórzył, że godność ludzka stanowi rdzeń systemu konwencyjnego. Niedopuszczalne jest pozbawianie osób ich wolności bez dążenia do ich resocjalizacji oraz zapewnienia im możliwości odzyskania wolności w przyszłości. W związku z tym, Trybunał stwierdził, że kara dożywotniego pozbawienia wolności nałożona na pana Violę na podstawie art. 4 bis ustawy o więziennictwie (ergastolo ostativo) nadmiernie ograniczał perspektywę zwolnienia oraz możliwość ponownej kontroli jego kary. Dlatego jego kara nie mogła być uznana za redukowalną dla celów Artykułu 3 Konwencji.

Mimo to, państwa-strony korzystają z szerokiego marginesu oceny przy podejmowaniu decyzji co do odpowiedniej długości kar pozbawienia wolności, a fakt, że kara dożywotniego pozbawienia wolności w praktyce ma być odbyta w całości nie oznaczał, że była nieredukowalna. W konsekwencji, możliwość kontroli kar dożywotniego pozbawienia wolności wiązałaby się z możliwością dla skazanego ubiegania się o zwolnienie warunkowe, ale niekoniecznie o zwolnienie w sytuacji, gdyby dalej stanowił zagrożenie dla społeczeństwa.

Sh.D. i Inni przeciwko Grecji, Austrii, Chorwacji, Węgrom, Północnej Macedonii, Serbii i Słowenii

Małoletni imigranci bez opieki przebywali w Grecji w warunkach nieodpowiednich do ich wieku i okoliczności – wyrok ETPC z 13.6.2019 r. w sprawie Sh.D. i Inni przeciwko Grecji, Austrii, Chorwacji, Węgrom, Północnej Macedonii, Serbii i Słowenii (skarga nr 14165/16)

Sprawa dotyczyła warunków życiowych w Grecji pięciu małoletnich imigrantów bez opieki z Afganistanu

Jednomyślnie:

- skargi przeciwko Austrii, Chorwacji, Węgrom, Północnej Macedonii, Serbii i Słowenii – niedopuszczalne jako oczywiście bezzasadne;

- skargi przeciwko Grecji pod Artykułem 3 oraz 5 ust. 1 Konwencji dopuszczalne;

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji. 

Po pierwsze, Trybunał uznał, że warunki osadzenia trzech skarżących w różnych komisariatach policji doprowadziły do poniżającego traktowania, zważywszy że osadzenie w tych miejscach mogło doprowadzić skarżących do poczucia izolacji od zewnętrznego świata z potencjalnymi negatywnymi skutkami dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Po drugie, Trybunał stwierdził, że władze nie uczyniły wszystkiego, czego można było od nich rozsądnie oczekiwać do wypełnienia obowiązku zadbania i ochrony czterech skarżących, którzy żyli przez miesiąc w obozie Idomeni w środowisku nieodpowiednim dla małoletnich. Ten obowiązek ciążył na Grecji w stosunku do osób, które były szczególnie narażone z uwagi na ich wiek.

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) w stosunku do trzech skarżących. Trybunał stwierdził, że umieszczenie tych trzech skarżących na komisariatach policji stanowiło pozbawienie wolności, ponieważ grecki rząd nie wyjaśnił dlaczego władze umieściły skarżących właśnie w tych miejscach w pierwszej kolejności – w poniżających warunkach osadzenia – a nie w alternatywnym tymczasowym miejscu. Pozbawienie wolności tych trzech skarżących było więc bezprawne.

Ozdil i Inni przeciwko Mołdawii

Ekstradycja pięciu nauczycieli do Turcji z uwagi na ich rzekome związki z ruchem Gülen stanowiła naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 11.6.2019 r. w sprawie Ozdil i Inni przeciwko Mołdawii (skarga nr 42305/18); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji oraz

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego).

Następnie stwierdził, że skarga pod Artykułem 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) jest niedopuszczalna.

Sprawa dotyczyła ukrytej ekstradycji pięciu tureckich obywateli poszukiwanych przez tureckie władze z uwagi na ich rzekome powiązania z ruchem Fethullaha Gülena.

Trybunał stwierdził w szczególności, że zatrzymanie skarżących i ich ekstradycja do Turcji stanowiła pozaprawny transfer z terytorium skarżonego państwa do Turcji, czym doprowadzono do naruszenia wszystkich gwarancji przysługujących skarżącym w krajowym i międzynarodowym prawie.

Prizreni przeciwko Albanii

Śmierć brata skarżącego w szpitalu i zarzuty złego traktowania nie były odpowiednio zbadane – wyrok ETPC z 11.6.2019 r. w sprawie Prizreni przeciwko Albanii (skarga nr 29309/16)

Sprawa dotyczyła śmierci oraz domniemanego złego traktowania brata skarżącego w szpitalu po jego przewiezieniu tam z zakładu karnego.

Jednomyślnie:

Naruszenie procesowego aspektu Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji z uwagi na brak skutecznego śledztwa w sprawie śmierci brata skarżącego w szpitalu oraz

Brak naruszenia materialnego aspektu Artykułu 3 (zakaz tortur), a także

Naruszenie procesowego aspektu Artykułu 3 (zakaz tortur) z uwagi na brak odpowiedniego śledztwa w zakresie wiarygodnych zarzutów skarżącego, że jego brat był źle traktowany.

Trybunał uznał w szczególności, że władze nigdy nie przeprowadziły skutecznego śledztwa aby w sposób odpowiedni ustalić przyczynę śmierci a także czy łączyło się to z zaniedbaniami czy też złym traktowaniem. Opinia biegłego lekarza podnosiła pytania, na które władzy nawet nie usiłowały odpowiedź, podczas gdy skarżącemu przedawniła się możliwość odwołania od decyzji prokuratora o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie incydentu.

Nodet przeciwko Francji

Podwójne oskarżenie i podwójne skazanie za te same czyny związane z manipulacją rynkiem: naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z  6.6.2019 r. w sprawie Nodet przeciwko Francji (skarga nr 47342/14); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 4 Protokołu Nr 7 (zakaz ponownego sądzenia lub karania).

Sprawa dotyczyła zakazu ponownego sądzenia lub karania (ne bis in idem). Skarżący, analityk finansowy, został ukarany grzywną przez regulatora rynków finansowych – AMF za manipulacje cenami akcji a następnie przez sądy karne za przestępstwo zakłócania prawidłowej działalności giełdy tym samym zachowaniem. Skarżył się, że został ukarany dwukrotnie za to samo przestępstwo.

Trybunał zauważył, po pierwsze, że nie istniał wystarczająco bliski związek merytoryczny między dwoma postępowania – AMF i sądów karnych, biorąc pod uwagę zakładane i realne cele obu postępowań, do pewnego poziomu, powtórzenie czynności dowodowych przez różnych śledczych; po drugie i przede wszystkich, nie istniał wystarczająco bliski związek czasowy między postępowaniami aby je uznać za część zintegrowanego mechanizmu kar przepisanych we francuskim prawie.

Uznał więc, że pan Nodet doznał nieproporcjonalnej szkody z uwagi na ponowne oskarżenie i skazanie przez AMF i sądy karne – za te same zachowania.

Yılmaz przeciwko Turcji

Odmowa zatrudnienia na stanowisko nauczyciela z uwagi na informacje uzyskane o jego życiu prywatnym: naruszenie Artykułu 8 – wyrok ETPC z 4.6.2019 r. w sprawie Yılmaz przeciwko Turcji (skarga nr  36607/06); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) Konwencji oraz

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego).

Sprawa dotyczyła odmowy Ministra Edukacji zatrudnienia pana Yilmaza na stanowisko nauczyciela za granicę pomimo zdania odpowiedniego egzaminu. Pan Yilmaz utrzymywał, że odmówiono mu zatrudnienia z przyczyn wiążących się z jego oraz jego żony życiem prywatnym.

Trybunał stwierdził przewlekłość postępowania.

Trybunał również uznał, że decyzja o niezatrudnieniu na stanowisku za granicą była motywowana czynnikami związanymi z jego życiem prywatnym oraz opartych na ustaleniach ze śledztwa służb specjalnych, które ujawniły informacje o sposobie jego życia oraz ubraniach jego żony. Ingerencja w prawo skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego nie była więc konieczna w demokratycznym społeczeństwie.

Rola przeciwko Słowenii

Unieważnienie licencji do występowania w postępowaniu upadłościowym nie było zgodne z prawem ale nie doprowadziło do ukarania – wyrok ETPC z 4.6.2019 r. w sprawie Rola przeciwko Słowenii (skarga nr 12096/14)

Sprawa dotyczyła skargi likwidatora na to, że utracił licencję do występowania w postępowaniu upadłościowym w następstwie skazania za stosowanie przemocy.

Trybunał uznał 4 głosami do 3:

Brak naruszenia Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji oraz

Jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Trybunał uznał, że unieważnienie licencji pana Roli nie doprowadziło do jego ukarania w postępowaniu karnym. Artykuł 7 nie znajduje wówczas zastosowania – nie doszło więc do naruszenia tego przepisu.

Mimo to, unieważnienie doprowadziło do ingerencji w spokojne korzystanie z jego mienia, ponieważ nie był dłużej uprawniony do wykonywania swojego zawodu, stanowiącego główne źródło jego dochodów. Ponadto, ingerencja nie była zgodna z prawem. Została oparta na przepisie, który nie obowiązywał w czasie popełnienia przez pana Rolę przestępstwa i dlatego nie mógł rozsądnie przewidzieć, że jego skazanie doprowadzi automatycznie do unieważnienia licencji. Dodatkowo, przepis, który powinien być zastosowany przewidywał wyraźnie, że taki środek nie może zostać zastosowany jeśli, jak w sprawie skarżącego, czyn zabroniony doprowadził do zawieszenia kary.

Sigurður Einarsson i Inni przeciwko Islandii

Postępowanie karne przeciwko byłemu kierownictwu Kaupbing Banku było co do zasady sprawiedliwe ale doprowadziło do naruszenia w zakresie braku bezstronności sędziego – wyrok ETPC z 4.6.2019 r.  w sprawie Sigurður Einarsson i Inni przeciwko Islandii (skarga nr 39757/15); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji z uwagi na brak bezstronności sędziego;

6 głosami do 1:

Brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. b Konwencji w zakresie braku dostępu do danych oraz

Jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. d w zakresie rzekomego braku przesłuchania świadków.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego przeciwko czterem menadżerom banku związanym ze sprzedażą akcji w Kaupþing Banku przed jego upadkiem w 2008 r.

Trybunał uznał w szczególności, że jeden z sędziów Sądu Najwyższego w sprawie miał syna, który pracował w Kaupbing Banku zarówno przed jak i po upadku. Ten związek oznaczał, że skarżący mogli w sposób uzasadniony obawiać się braku bezstronności tego sędziego.

Trybunał stwierdził, że orzeczenia władz co do dostępu do materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania przygotowawczego i ich działań związanych z przesłuchaniem dwóch świadków obrony nie naruszyły praw skarżących do rzetelnego procesu sądowego.

Kosaitė - Čypienė and Others przeciwko Litwie

Litewskie prawo zakazujące profesjonalnej medycznej pomocy przy porodach domowych nie naruszyło praw matek – wyrok ETPC z 4.6.2019 r. w sprawie Kosaitė - Čypienė and Others przeciwko Litwie (skarga nr 69489/12); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła litewskiego prawa o medycznej pomocy przy porodach rodzinnych. Skarżące, cztery kobiety, które bezskutecznie zwracały się do Ministra Zdrowia o zmianę prawa zakazującego medykom pomocy przy porodach rodzinnych.

Trybunał uznał, że Litwa wyważyła sprawiedliwie pomiędzy konkurującymi interesami: prawem matek do poszanowania ich życia prywatnego i interesu państwa w ochronie zdrowia i zapewnieniu bezpieczeństwa. W szczególności, cztery kobiety mogły wybrać wydział macierzyński istniejący na Litwie od lat 90tych aby zapewnić warunki podobne do domowych dla rodzących kobiet, w szczególności w Wilnie, gdzie mieszkały. Dodatkowo, opieka poporodowa była dostępna w sytuacjach nagłych powstałych w czasie czy po porodzie.

Ponadto, pomimo że Litwa ostatnio zmieniła prawo dotyczące porodów domowych, jednak nie było to wymogiem dostosowania do standardów strasburskich z uwagi na dużą różnicę między porządkami prawnymi państw-stron w tym zakresie.

Ilgar Mammadov przeciwko Azerbejdżanowi (procedura naruszenia)

Azerbejdżan nie wykonał wyroku ETPC z 2014 r. w sprawie politycznego aktywisty Ilgara Mammadova – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 29.5.2019 r., który uruchamia pierwszą procedurę naruszenia zgodnie z Artykułem 46 ust. 4 Konwencji w sprawie Ilgar Mammadov przeciwko Azerbejdżanowi (skarga nr 15172/13).

Wielka Izba stwierdziła, jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 46 ust. 1 (moc wiążąca i wykonywanie wyroków) Konwencji przez Azerbejdżan.

Sprawa dotyczyła przekazania pytania Trybunałowi w dniu 5 grudnia 2017 r. przez Komitet Ministrów Rady Europy, który jest odpowiedzialny za nadzór nad wykonaniem wyroków Trybunału, czy Azerbejdżan zaniechał podporządkowania się wyrokowi z 2014 r. poprzez nie zwolnienie bezwarunkowe pana Mammadova z zakładu karnego. Podstawą pytania był Artykuł 46 ust. 4 Konwencji.

Trybunał stwierdził w szczególności, że rząd podjął jedynie ograniczone działania aby wykonać wyrok, które nie świadczyły o tym, że Azerbejdżan działał w dobrej wierze czy też w sposób, który byłby zgodny z „wnioskami i duchem” orzeczenia Trybunału w sprawie pana Mammadova.

Uznał, że Azerbejdżan nie wykonał swojego obowiązku wynikającego z Artykułu 46 ust. 1 polegającego na przestrzeganiu wiążącego go wyroku.

Zgodnie z Artykułem 46 ust. 5 Konwencji, sprawy w których Trybunał stwierdził naruszenie Artykułu 46 ust. 1 są przekazywane z powrotem do Komitetu Ministrów celem rozważenia podjęcia odpowiednich środków.

Wyrok Trybunału z 2014 r. stwierdzał, że Azerbejdżan naruszył prawa pana Mammadova poprzez oskarżenie go o popełnienie czynów zabronionych i zastosowanie tymczasowego aresztowania w 2013 r. bez istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez niego przestępstwa. Uznał, że okliczności wskazywały, że właściwym celem tych środków było uciszenie czy ukarania pana Mammadova za krytykowanie rządu.

W procedurze wykonania wyroku Komitet Ministrów podkreślał podstawowe wady w postępowaniu karnym i wzywał wielokrotnie Azerbejdżan do wypuszczenia pana Mammadova, co miało być podstawowym krokiem do w celu usunięcia naruszeń stwierdzonych przez Trybunał.

Mimo to, nadal był osadzony w zakładzie karnym prawie 4 lata po uprawomocnieniu się wyroku Trybunału w dniu 13 października 2014 r. aż do warunkowego przedterminowego zwolnienia w dniu 13 sierpnia 2018 r., po zainicjowaniu procedury naruszenia. W marcu 2019 r. Sąd Najwyższy, po zmniejszeniu jego kary pozbawienia wolności, uznał, że odbył swoją karę w całości i uchylił warunki probacyjne jego zwolnienia.

Clasens przeciwko Belgii

Pogorszenie warunków osadzenia więźnia w czasie strajku strażników służby więziennej w 2016 r.: poniżające traktowanie – wyrok ETPC z 28.5.2019 r. w sprawie Clasens przeciwko Belgii (skarga nr 26564/16); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego zachowania) Konwencji, oraz

Naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w związku z Artykułem 3.

Sprawa dotyczyła pogorszenia warunków osadzenia pana Clasensa w Zakładzie Karnym Ittre w czasie strajki strażników służby więziennej między kwietniem a czerwcem 2016 r.

Trybunał stwierdził, że warunki osadzenia pana Clasensa w czasie strajku strażników doprowadziły do poniżającego traktowania, skutkującego skumulowanym skutkiem ciągłego braku ćwiczeń fizycznych, powtarzających się naruszeń regulacji higienicznych, brakiem kontaktu ze światem zewnętrznym oraz niepewnością co do tego, czy podstawowe potrzeby zostaną zaspokojone. Uznał więc, że pan Clasens został poddany stresowi o intensywności przekraczającej nieuniknionemu stopniowi cierpienia związanego z osadzeniem.

Trybunał stwierdził również, że system belgijski, taki jaki funkcjonował w tamtym czasie, nie zapewnił w praktyce skutecznego środka odwoławczego – innymi słowa, środka zdolnego zapewnić naprawienie szkody za sytuację, w której poszkodowanym był pan Clasens oraz zapobieżenie kontynuowaniu przedmiotowych naruszeń.

Chaldayev przeciwko Rosji

Różnorodne ograniczenia wizyt u skarżącego tymczasowo aresztowanego naruszyły Konwencję – wyrok ETPC z 28.5.2019 r. w sprawie Chaldayev przeciwko Rosji (skarga nr 33172/16); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji, oraz

Naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8.

Sprawa dotyczyła różnorodnych ograniczeń wizyt rodzinnych u skarżącego przebywającego w areszcie śledczym.

Trybunał zauważył, że tam gdzie chodzi o prawa do wizyt, państwo nie posiada nieskrępowanej władzy dyskrecjonalnej do ustanowienia ogólnych ograniczeń bez pozwolenia na elastyczność w ustaleniu czy nałożone ograniczone są odpowiednie albo rzeczywiście konieczne. Ograniczenia wizyt pana Chaldayeva były faktycznie nałożone automatycznie.

Trybunał również zauważył, że te ograniczenia w stosunku do praw tymczasowo aresztowanych w zakresie rodzinnych wizyt były ogólnie stosowane, bez względu na przyczyny ich umieszczenia w tymczasowym areszcie, stadium postępowania karnego czy względów bezpieczeństwa.

Trybunał nie stwierdził żadnych obiektywnych czy rozsądnych przyczyn uzasadniających poddanie osób tymczasowo aresztowanych temu samemu rodzajowi ograniczeń co osób odbywających dożywotnią karę pozbawienia wolności. Osoby oskarżone, które nie zostały skazane powinny korzystać z domniemania niewinności.

Trybunał uznał, że wszystkie ograniczenia praw do wizyty osadzonych musiały być uzasadniane, w każdej indywidualnej sprawie, na podstawie zapobiegania nieporządkowi, utrzymania bezpieczeństwa oraz potrzeby ochrony uzasadnionych interesów śledztwa.

Liblik i Inni przeciwko Estonii

Nakazy wyrażające zgodę na czynności inwigilacyjne nie miały odpowiednich przyczyn – wyrok ETPC z 28.5.2019 r. w sprawie Liblik i Inni przeciwko Estonii (skargi nr 173/15 i 5 innych); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) Konwencji.

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i korespondencji) w zakresie drugiego, trzeciego skarżącego oraz skarżącej spółki.

Sprawa dotyczyła retroaktywnego uzasadnienia nakazów upoważniających inwigilację w czasie postępowania karnego przeciwko skarżącym. Dotyczyła również przewlekłości postępowania karnego.

Trybunał uznał w szczególności, że postępowania były bardzo długie, ale nie było okresów braku aktywności czy też opóźnień po stronie władz krajowych.

Ponieważ ingerencja w prawo skarżących do poszanowania życia prywatnego i korespondencji nie była zgodna z wymogiem wynikającym z prawa krajowego, że nakazy upoważniające inwigilację powinny być odpowiednio uzasadnione, ingerencja nie była „zgodna z prawem”.

Sine Tsaggarakis A.E.E. przeciwko Grecji

Niepewność prawna w Greckim Naczelnym Sądzie Administracyjnym z uwagi na rozbieżność orzecznictwa – wyrok ETPC z 23.5.2019 r. w sprawie Sine Tsaggarakis A.E.E. przeciwko Grecji (skarga nr 17257/13); 5 głosami do 2:

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła rozbieżności pomiędzy IV i V sekcją greckiego Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz między całą izbą NSA oraz jej IV Sekcją.

Postępowanie dotyczyło zażalenia wniesionego przez skarżącą spółkę przeciwko zezwoleniu na budowę oraz licencjom budowlanym przyznanym konkurencyjnym spółkom przy multipleksie w dzielnicy przeznaczonej na prywatne rezydencje mieszkaniowe. Głównym problemem prawnym było to, czy była możliwa ponowna ocena zgodności z prawem zezwolenia na budowę w stadium oceny zgodności z prawem oraz właściwego wystawienia licencji budowlanych. Z uwagi na przekazanie sprawy przez IV Sekcję, cała Izba NSA orzekła, podobnie jak V Sekcja, że taka kontrola sądowa powinna zaistnieć zarówno w momencie przyznawania zezwolenia na budowę oraz w czasie przyznawania licencji budowlanych, w celu zapewnienia większej zgodności z konstytucyjną zasadą ochrony środowiska. Mimo to, po ponownym rozpoznaniu sprawy, IV Sekcja nie zastosowała się do wyroku całej izby NSA. Stwierdziła, że zgodnie z zasadą uzasadnionej ekspektatywy, zgodność z prawem zezwolenia na budowę nie mogła być ponownie oceniana przez władze w czasie wydawania licencji budowlanych. W rezultacie, oddaliła zażalenie skarżącej spółki.

Trybunał uznał za oczywiste, że niezgodność w orzecznictwie między IV i V Sekcją trwała od lat, oraz wciąż trwała, pomimo interwencji całej  izby NSA. Stworzyło to sytuację niepewności prawnej, prowadząc do nieskuteczności mechanizmu ujednolicania orzecznictwa, które w tej sprawie musiało być zapewnione przekazaniem sprawy całej izbie NSA. Warunki wskazane przez Trybunał w zakresie pewności prawa nie zostały wypełnione w niniejszej sprawie.

Chebab przeciwko Francji

Śledztwo w sprawie wystrzału z broni funkcjonariusza policji w czasie zatrzymania było nieodpowiednie i pełne błędów – wyrok ETPC z 23.5.2019 r. w sprawie Chebab przeciwko Francji (skarga nr 542/13); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji w aspekcie proceduralnym.

Sprawa dotyczyła okoliczności, w których skarżący został postrzelony przez funkcjonariusza policji w toku zatrzymania.

Trybunał zauważył, że doszło do wielu błędów w toku śledztwa w zakresie faktów podnoszonych przez skarżącego. Zaniedbania procesowe oraz utrata materiału dowodowego kluczowego dla ustalenia prawdy wpłynęły na przebieg śledztwa. Śledztwo samo w sobie było długie, gdyż zajęło prawie 8 lat. Trybunał stwierdził, że postępowanie przygotowawcze dotyczące incydentu z 8 marca 2000 r. nie było ani sprawne ani skuteczne. Francuskie władze nie wypełniły obowiązków procesowych wynikających z art. 2 Konwencji.

Kanciał przeciwko Polsce

Prawa skarżącego zostały naruszone przez nadmierne użycie siły przez policję oraz brak odpowiedniego śledztwa – wyrok ETPC z 23.5.2019 r. w sprawie Kanciał przeciwko Polsce (skarga nr 37023/13); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji zarówno w jego materialnym jak i procesowym aspekcie.

Sprawa dotyczyła zarzutów skarżącego odnośnie brutalności policji w czasie nalotu zorganizowanego przez organy ścigania, w szczególności użycia paralizatorów.

Skarżący w czerwcu 2011 r. został zatrzymany przez grupę antyterrorystów i Centralne Biuro Śledcze w związku z podejrzeniem udziału w porwaniu. Funkcjonariusze o 6 rano weszli do mieszkania, w którym skarżący przebywał ze znajomymi. Jak podaje skarżący, został on pobity oraz rażony paralizatorem w plecy, pośladki i genitalia mimo że został uprzednio unieruchomiony. Badanie lekarskie wykazało, że zatrzymany miał ślady obrażeń m.in. twarzy i nadgarstków. Po dwóch dniach skarżący został zwolniony z aresztu i nigdy nie postawiono mu żadnych zarzutów.

Śledztwo w sprawie złego traktowania skarżącego po roku zostało umorzone z uwagi na brak wystarczających dowodów na popełnienie przestępstwa. Zdaniem prokuratury, paralizator został użyty zgodnie z przepisami.

Trybunał uznał w szczególności, że policja użyła nadmiernej siły przeciwko skarżącemu, który został uprzednio unieruchomiony, a śledztwo w sprawie jego zarzutów dotyczących złego traktowania było obarczone wieloma zaniechaniami.

Trybunał w Strasburgu rozróżnił dwa etapy zatrzymania skarżącego: do zakucia w kajdanki i unieruchomienia oraz po unieruchomieniu. Sprzeczne zeznania stron uniemożliwiły ocenę, czy doszło do nadużycia zastosowania przymusu bezpośredniego w pierwszym etapie. Zdaniem władz, mężczyzna został rażony paralizatorem z uwagi na opór i brak zgody na założenie kajdanek. Według wersji skarżącego, był posłuszny, wypełniał polecenia policji, co nie uchroniło go przed ciosami i paralizatorem.

Co do drugiego etapu, Trybunał stwierdził, że użycie siły przez funkcjonariuszy policji nie było konieczne po jego unieruchomieniu, zwłaszcza użycie paralizatora. Mając na względzie obrażenia doznane przez skarżącego, należało uznać, że został poddany nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu, z naruszeniem art. 3 Konwencji w jego aspekcie materialnym.

Dodatkowo w sprawie nie przeprowadzono weryfikacji konieczności użycia paralizatora ze względu na dolegliwość obrażeń po jego zastosowaniu. Dodatkowo zeznania funkcjonariuszy policji uznano za wiarygodne w przeciwieństwie do wersji skarżącego, mimo iż wyniki obdukcji i badań lekarskich przemawiały na jego korzyść (naruszenie art. 3 Konwencji w jego aspekcie procesowym).