SA-Capital Oy przeciwko Finlandii

Trybunał stwierdza brak naruszenia praw fińskiej spółki po postępowaniu NSA dotyczącym sprawy kartelu - wyrok ETPC z 14.2.2019 r. w sprawie SA-Capital Oy przeciwko Finlandii (skarga nr 5556/10); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz skarga odrzucona jako niedopuszczalna w zakresie Artykułu 6 ust. 1 i 2 (prawo do rzetelnego procesu sądowego / domniemanie niewinności) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi na fiński NSA, który oparł się na dowodzie świadka ze słyszenia o roli skarżącej spółki w kartelu asfaltowym i podwyższył grzywnę nałożoną na skarżącą. 

Trybunał uznał, że NSA, który rozpoznawał odwołanie od wyroku sądu I instancji, miał cały materiał dowodowy dotyczący zaangażowania skarżącej w kartel, a dowód ze słyszenia nie był decydujący. Biorąc pod uwagę złożony charakter sprawy dotyczącej konkurencji, sposób w jaki sądy krajowe zebrały materiał dowodowy od świadków był prawidłowy a spółka skarżąca mogła podnieść wszystkie zarzuty.

Narjis przeciwko Włochom

Wydalenie Marokańczyka, który mieszkał we Włoszech przez 20 lat, na podstawie zagrożenia jakie stanowił: brak naruszenia prawa do życia prywatnego - wyrok ETPC z 14.2.2019 r. w sprawie Narjis przeciwko Włochom (skarga nr 57433/15); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła odmowy władz włoskich odnowienia zezwolenia na pobyt Marokańczykowi (panu Narjis), który mieszkał we Włoszech przez 20 lat, na podstawie stanowienia zagrożenia dla społeczeństwa oraz jego wydalenia do Maroka. 

Trybunał rozpoznał skargę pana Narjisa pod aspektem „życia prywatnego” zawartym w Artykule 8 na tej podstawie, że sytuacja skarżącego - nieżonatego bezdzietnego 39-latka, który nie miał żadnych szczególnych więzi zależności z członkami swojej rodziny (wszyscy byli dorośli) - sprawa nie podpadała więc pod aspekt „życia rodzinnego” chronionego Artykułem 8. 

Trybunał stwierdził, że sądy krajowe, które szczegółowo odwołały się do Artykułu 8, wzięły pod uwagę wszystkie okoliczności ważąc interes skarżącego w ochronie jego życia prywatnego oraz interes państwa w ochronie porządku publicznego, zgodnie z wytycznymi zaleconymi przez Trybunał. W szczególności, zauważył, że w świetle bogatej kartoteki kryminalnej skarżącego - regularnego używania narkotyków oraz jego widocznej niezdolności do integracji z życiem zawodowym, włoskie władze miały uzasadnione podstawy aby wątpić w solidność jego społecznych i kulturowych związków z państwem goszczącym. 

Pais Pires de Lima przeciwko Portugalii

Wyrok sądu nakazujący adwokatowi zapłatę zbyt wysokiego odszkodowania naruszył jego wolność wypowiedzi – wyrok ETPC z 12.2.2019 r. w sprawie Pais Pires de Lima przeciwko Portugalii (skarga nr 70465/12); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na naruszenie wolności wypowiedzi w postępowaniu cywilnym, w którym nakazano adwokatowi zapłatę odszkodowania sędziemu, którego osobista i zawodowa cześć i godność zostały naruszone.

Trybunał uznał w szczególności, że pomimo podstaw wskazanych przez sądy krajowe przemawiających za odpowiedzialnością cywilną, które okazały się odpowiednie i wystarczające, to biorąc pod uwagę, że skarżący nie mógł wykazać przedstawianych faktów poprzez składanie dowodów, przyznana kwota odszkodowania była nieproporcjonalna w stosunku do poszukiwanego celu.

Utvenko i Borisov przeciwko Rosji

Brak skutecznego śledztwa w sprawie złego traktowania w zakładzie karnym oraz nierzetelnego postępowania karnego w sprawie jednego ze skarżących – wyrok ETPC z 5.2.2019 r. w sprawie Utvenko i Borisov przeciwko Rosji (skarga nr 45767/09); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji w zakresie aspektu proceduralnego z uwagi na brak skutecznego śledztwa w sprawie zarzutów skarżącego dotyczących złego traktowania;

Brak naruszenia Artykułu 3  Konwencji w aspekcie proceduralnym w odniesieniu do obu skarżących odpowiednio między 13 a 15 kwietnia 2008 r. oraz od 12 do 25 kwietnia 2008 r.;

Naruszenie Artykułu 3 w stosunku do pana Utbenko z uwagi na warunki osadzenia od 11 kwietnia 2008 r. do 13 kwietnia 2012 r. oraz

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1, 3 i 4 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego/ prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności) oraz Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. c (prawo do rzetelnego procesu sądowego / prawo do pomocy prawnej) Konwencji w stosunku do pana Utvenko.

Sprawa dotyczyła głównie zarzutów skarżącego co do złego traktowania w zakładzie karnym oraz rzetelności postępowania karnego przeciwko niemu.

Trybunał zauważył, że odmowa władz krajowych wszczęcia postępowania karnego w zakresie złego traktowania stanowiła zaniechanie ze strony państwa wykonania obowiązku przeprowadzenia skutecznego śledztwa zgodnie z wymogami art. 3 Konwencji.

Przy braku dowodów medycznych na poparcie ich zarzutów, Trybunał stwierdził, że nie doszło do naruszenia materialnego aspektu art. 3 w stosunku do obu skarżących. Z drugiej strony, Trybunał uznał, że rząd nie tylko nie uwolnił się od ciężaru dowodu ani też nie obalił w sposób przekonujący zarzutów pana Utvenko, że był osadzony w warunkach sprzecznych z art. 3 – dlatego stwierdzono naruszenie w tym zakresie.

Trybunał powtórzył, że sądy krajowe powinny były wyznaczyć konkretny czas tymczasowego aresztowania pana Utvenko. Dlatego uznał, że jego areszt od 2 stycznia do 15 lutego 2010 r. nie był aresztowany zgodnie z prawem. Dodatkowo, Trybunał stwierdził, że władze przetrzymywały pana Utvenko w areszcie przez okres ponad 3 lat na podstawach, które nie mogły być uznane za wystarczające, aby uzasadnić tak długi okres aresztu. Rząd faktycznie przyznał, że rozpoznanie zażalenia pana Utvenko na postanowienie z 29 lipca 2009 r. dotyczące przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania, nie spełniło wymogu niezwłoczności.  W końcu, Trybunał stwierdził, że postępowanie karne przeciwko panu Utvenko, jako całe, nie usunęło procesowych zaniedbań w czasie wstępnej fazy postępowania, w szczególności ograniczenia dostępu skarżącego do obrońców z wyboru.

Rooman przeciwko Belgii

Leczenie psychiatryczne zapewnione osobie pozbawionej wolności od 2004 r. – wyrok ETPC z 31.1.2019 r. w sprawie Rooman przeciwko Belgii (Wielka Izba) (skarga nr 18052/11); 16 głosami do 1, że od 2004 r. do sierpnia 2017 r. doszło do naruszenia Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji; oraz 14 głosami do 3, że od sierpnia 2017 r. aż do wydania wyroku nie doszło do naruszenia Artykułu 3.

Jednomyślnie, że od 2004 r. do sierpnia 2017 r. doszło do naruszenia Artykułu 5 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji; oraz 10 głosami do 7, że od sierpnia 2017 r. aż do wydania wyroku nie doszło do naruszenia Artykułu 5.

Sprawa dotyczyła kwestii psychiatrycznego leczenia zapewnionego sprawcy przestępstwa przeciwko wolności seksualnej, który był pozbawiony wolności od 2004 r. z uwagi na niebezpieczeństwo jakie stanowił.

W odniesieniu do Artykułu 3, Trybunał stwierdził, że władze krajowe nie zapewniły leczenia odpowiadającego stanu zdrowia skarżącego od 2004 r. do sierpnia 2017 r., a jego ciągłe pozbawienie wolności bez realnej szansy na zmianę oraz bez odpowiedniego medycznego wsparcia przez okres ok. 13 lat stanowił szczególną dolegliwość, powodując niepokój o intensywności przekraczającej nieunikniony poziom cierpienia związany z pozbawieniem wolności. Inaczej sytuacja wyglądała od sierpnia 2017 r., kiedy to władze wykazały realną chęć zaradzenia sytuacji, w jakiej znalazł się skarżący poprzez podjęcie namacalnych środków, a próg dolegliwości wymaganej przez art. 3 nie został osiągnięty.

W odniesieniu do Artykułu 5, Trybunał zdecydował doprecyzować zasady wynikające ze swojego orzecznictwa oraz wyjaśnić znaczenie obowiązku władz zapewnienia leczenia osobom pozbawionym wolności. Trybunał wskazał, że pozbawienie wolności skarżącego w okresie od 2004 r. do sierpnia 2017 r. nie odbywało się w odpowiedniej instytucji zdolnej zapewnić mu leczenie dostosowane do jego stanu, jak wymaga tego art. 5 ust. 1. Inaczej należy ocenić sytuację od wyroku Izby z 18 lipca 2017 r., z którego władze wyciągnęły odpowiednie wnioski i wdrożyły kompleksowe leczenie, co skutkowało brakiem naruszenia art. 5 od sierpnia 2017 r.

Fernandes de Oliveira przeciwko Portugalii

Brak naruszenia obowiązków Portugalii w sprawie pacjenta dobrowolnego szpitala psychiatrycznego, który popełnił samobójstwo; postępowanie cywilne o odszkodowanie było przewlekłe – wyrok ETPC z 31.1.2019 r. w sprawie Fernandes de Oliveira przeciwko Portugalii (Wielka Izba) (skarga nr 78103/14); 15 głosami do 2: brak naruszenia materialnego aspektu Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji w zakresie środków ochrony życia pacjenta w dobrowolnym szpitalu psychiatrycznym, który popełnił samobójstwo

Jednomyślnie: naruszenie proceduralnego aspektu Artykułu 2 Konwencji w związku z przewlekłością postępowania o odszkodowanie.

Sprawa dotyczyła samobójstwa dorosłego syna skarżącej w czasie jego dobrowolnego pobytu w szpitalu psychiatrycznym oraz postępowania cywilnego o odszkodowanie dla skarżącej, jego matki po jego śmierci.

Trybunał uznał, że prawo portugalskie dotyczące opieki nad synem skarżącej było zgodne z wymogami Konwencji w zakresie ochrony pacjentów pod art. 2.

Rozwijając swoje orzecznictwo, uznał, że państwa powinny podjąć rozsądne środki aby chronić dobrowolnych pacjentów psychiatrycznych, podobnie jak tych umieszczonych przymusowo w szpitalu. W tym wypadku, władze zapewniły odpowiednie gwarancje, biorąc pod uwagę brak wyraźnego i bezpośredniego ryzyka samobójstwa. Mimo to, rząd nie przedstawił przekonujących przyczyn dla długości postępowania o odszkodowania, które trwało 11 lat – dlatego doszło do naruszenia proceduralnego aspektu art. 2 Konwencji.

Gruzja przeciwko Rosji (I)

Słuszne zadośćuczynienie w sprawie Gruzji przeciwko Rosji – wyrok ETPC z 31.1.2019 r. w sprawie Gruzja przeciwko Rosji (I) (Wielka Izba) (skarga nr 13255/07); 16 głosami do 1: Rosja ma zapłacić Gruzji 10 milionów euro za krzywdę wyrządzoną grupie co najmniej 1500 Gruzinów. Kwota ta ma zostać podzielona pomiędzy indywidualne ofiary poprzez zapłatę 2 tys. euro Gruzinom, którzy byli ofiarami tylko naruszenia art. 4 Protokołu nr 4 (zbiorowe wydalenie) oraz od 10 do 15 tys. euro tym spośród nich, którzy byli również ofiarami naruszenia art. 5 ust. 1 (bezprawne pozbawienie wolności) oraz art. 3 (nieludzkie i poniżające warunki osadzenia) Konwencji, łącznie z długotrwałością ich osadzenia.

Maslarova przeciwko Bułgarii

Spostrzeżenia dwóch osób publicznych naruszyły prawo do domniemania niewinności ministry oskarżonej o defraudację – wyrok ETPC  z 31.1.2019 r. w sprawie Maslarova przeciwko Bułgarii (skarga nr 26966/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 2 (domniemanie niewinności) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi pani Maslarovej, która była Ministrem Pracy i Polityki Zatrudnienia między 2005 i 2009 r., dotyczącej brak poszanowania jej prawa do domniemania niewinności w związku z uwagami uczynionymi przez niektórych polityków i sędziów, na których oparła się prawa w związku z postępowaniem karnym przeciwko niej o defraudację środków publicznych.

Trybunał uznał w szczególności, że uwagi uczynione przez rzecznika Prokuratury Generalnej w czasie konferencji prasowej na temat przedmiotowego postępowania oraz te uczynione przez posła, który był członkiem sejmowej komisji śledczej w sprawie wydatków poprzedniego rządu, naruszyły prawo skarżącej do domniemania niewinności, ponieważ przekroczyły one granicę przekazania wiadomości.

Trybunał również uznał, że żaden skuteczny środek odwoławczy nie był dostępny dla skarżącej.

Trybunał oddalił skargę w zakresie komentarzy premiera oraz odnośnie wniosku Prokuratora Generalnego o zawieszenie immunitetu skierowanego do Zgromadzenia Narodowego przez kanały oficjalne, uznając ją za oczywiście bezzasadną.