Tydzień 51 - Gjikondi i Inni przeciwko Grecji

Śledztwo w sprawie morderstwa Albańczyka w centrum Aten nie spełniło proceduralnych wymogów wynikających z Artykułu 2 Konwencji - wyrok ETPC z 21.12.2017 r. w sprawie Gjikondi i Inni przeciwko Grecji (skarga nr 17249/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji w aspekcie proceduralnym. 

Sprawa dotyczyła morderstwa Albańczyka, Luana Berdellimy przez niezidentyfikowaną osobę w centrum Aten. Skarżącymi byli rodzice zmarłego i jego siostra. 

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący nie zostali włączeni w śledztwo w sprawie śmierci ich bliskiego w stopniu wymaganym przez proceduralny aspekt Artykułu 2 Konwencji; że właściwe organy nie zajęły się sprawą w z należytą starannością oraz że kwestia istnienia motywu rasistowskiego nie została w ogóle zbadana. Trybunał również stwierdził, że nie było dowodów pozwalających Trybunałowi uznać, że państwo nie dopełniło swoich obowiązków wynikających z Artykułu 34 (prawo do skargi indywidualnej). 

Tydzień 51 - Lopes de Sousa Fernandes przeciwko Portugalii

Śmierć pacjenta z powodu pooperacyjnych powikłań – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 19.12.2017 r. w sprawie Lopes de Sousa Fernandes przeciwko Portugalii (skarga nr 56080/13); 15 głosami do 2: brak naruszenia materialnego aspektu Artykułu 2 (prawo do życia) oraz jednomyślnie: naruszenie procesowego aspektu Artykułu 2 Konwencji.

Sprawa dotyczyła śmierci pana Fernandesa, męża skarżącej po serii problemów medycznych wynikłych z rutynowej operacji. Skarżąca zarzuciła, że śmierć jej męża została spowodowana przez zaniedbanie oraz lekkomyślność personelu medycznego, oraz że władze nie wyjaśniły precyzyjnej przyczyny pogorszenia się stanu zdrowia jej męża.

W odniesieniu do śmierci pana Fernandesa, Trybunał stwierdził, że niniejsza sprawa dotyczyła raczej medycznego niedbalstwa niż odmowy leczenia. W związku z tym, obowiązki Portugalii były ograniczone do ustanowienia odpowiednich ram prawnych zobowiązujących szpitale, prywatne czy publiczne, do wprowadzenia odpowiednich środków zmierzających do ochrony życia pacjentów. Mając na względzie szczegółowe reguły i standardy zawarte w prawie i praktyce krajowej Portugalii w tym zakresie, Trybunał uznał, że przedmiotowe regulacje nie ujawniły zaniedbań państwa w zakresie obowiązku ochrony prawa do życia męża skarżącej. Odnosząc się jednak do krajowej procedury, Trybunał stwierdził w szczególności, że system krajowy jako cały, w obliczu uzasadnionej skargi pani Lopes de Sousa Fernandes na medyczne zaniedbania skutkujące śmiercią jej męża, nie zapewnił odpowiedniej ani sprawnej odpowiedzi co do okoliczności śmierci. 

Tydzień 51 - Ramda przeciwko Francji

Podwójne skazanie za ataki terrorystyczne w Paryżu w 1995 r. oraz uzasadnienie szczególnego składu sądu przysięgłych są zgodne z Konwencją – wyrok ETPC z 19.12.2017 r. w sprawie Ramda przeciwko Francji (skarga nr 78477/11); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz brak naruszenia Artykułu 4 Protokołu nr 7 (zakaz ponownego sądzenia lub karania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła uzasadnienia wyroku skazującego skarżącego przez sąd przysięgłych złożony wyłącznie z sędziów zawodowych oraz zgodności z zasadą ne bis in idem prawomocnego skazania przez zwykłe sądy karne po skazaniu przez sąd przysięgłych.

Trybunał orzekł, że skarżący w niniejszej sprawie dysponował odpowiednimi gwarancjami procesowymi umożliwiającymi mu zrozumienie wyroku skazującego ogłoszonego przez sąd przysięgłych w szczególnym składzie, biorąc pod uwagę  łącznie trzy szczegółowo uzasadnione akty oskarżenia, debatę na rozprawie, w których skarżący uczestniczył, podobnie jak liczne i precyzyjne pytania zadawane przez ławę przysięgłych. Skarżący nie mógł więc udawać, że nie zna przyczyn swojego skazania (art. 6 ust. 1 Konwencji). Między innymi, Trybunał uznał, że skarżący nie był ani ścigany ani karany w postępowaniu karnym za te same czyny, które były podstawą jego prawomocnego skazania (art. 4 Protokołu nr 7). Trybunał przypomniał, że państwa-strony są uprawnione do zajęcia zdecydowanego stanowiska przeciwko osobom zaangażowanym w akty terrorystyczne, których w żadnym wypadku nie może tolerować, a zbrodnie pomocnictwa w morderstwie oraz usiłowania morderstwa, za które skarżący został skazany stanowią ciężkie naruszenia praw podstawowych wyrażonych w art. 2 Konwencji. 

Tydzień 51 - Öğrü I Inni przeciwko Turcji

Kary grzywny nałożone na demonstrujących bez odpowiedniej kontroli sądowej naruszyły ich prawo do demonstrowania – wyrok ETPC z 19.12.2017 r. w sprawie Öğrü I Inni przeciwko Turcji (skarga nr 60087/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń) Konwencji.

Sprawa dotyczyła kar grzywny nałożonych na skarżących za udział w kilku demonstracjach w Adanie po wydaniu dekretu ograniczającego czas, miejsca oraz organizację demonstracji. Trybunał uznał w szczególności, że kontrola przeprowadzona przez sądy krajowe w następstwie odwołań skarżących była niezgodna z zasadami wyrażonymi w Artykule 11 Konwencji. Trybunał zauważył, że sądy nie wyważyły konkurujących interesów w sprawie, ograniczając się do sprawdzenia prawdziwości zarzutów przeciwko skarżącym. Tymczasem powinny również dokonać analizy proporcjonalności przedmiotowej ingerencji w prawo skarżących do demonstrowania. Trybunał również stwierdził, że pomimo relatywnej niskiej wysokości grzywien, nie mógł uznać, że skarżący nie ponieśli większej szkody, w szczególności z uwagi na ich status – aktywistów praw człowieka oraz kluczową wagę prawa do pokojowego demonstrowania w demokratycznym państwie prawa. 

Tydzień 50 - Orlandi i Inni przeciwko Włochom

Brak prawnego uznania związków tej samej płci we Włoszech naruszył prawa sześciu par, które pobrały się za granicą - wyrok ETPC z 14.12.2017 r. w sprawie Orlandi i Inni przeciwko Włochom (skarga nr 26431/12); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi sześciu par tej samej płci na niemożliwość zarejestrowania czy uznania za jakąkolwiek formę związku przez włoskie prawo małżeństw zawartych za granicą. Zarzucali m.in. dyskryminację na podstawie preferencji seksualnych. 

Trybunał zauważył, że państwa mają dużą swobodę w zakresie uznania czy rejestrowania małżeństw jednopłciowych. Jednakże, Trybunał uznał, że doszło do naruszenia praw skarżących par po zawarciu małżeństw za granicą ponieważ włoskie prawo nie zapewniało żadnej prawnej ochrony ani uznania ich przed rokiem 2016, kiedy to prawo dotyczące związków cywilnych par tej samej płci weszło w życie. 

Tydzień 50 - Chiragov i Inni przeciwko Armenii oraz Sargsyan przeciwko Azerbejdżanowi

Brak politycznego rozwiązania konfliktu w Górnym Karabachu skutkował przyznaniem zadośćuczynień skarżącym - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 12.12.2017 r. w sprawie Chiragov i Inni przeciwko Armenii (skarga nr 13216/05) oraz w sprawie Sargsyan przeciwko Azerbejdżanowi (skarga nr 40167/06); orzeczenie o słusznym zadośćuczynieniu; jednomyślnie: Armeński i Azerski rząd muszą zapłacić 5.000 euro tytułem odszkodowania i zadośćuczynieniu każdemu ze skarżących oraz łączną kwotę odpowiednio 28.642,87 funtów szterlingów  i 30.000 euro tytułem kosztów i wydatków.

Sprawa przeciwko Armenii dotyczyła skargi sześciu azerskich  i jednego ormiańskiego uchodźcy, którzy nie mogli wrócić do swoich domów w okręgu Lachin i Shahumyan w Azerbejdżanie, skąd musieli uciec w 1992 r. w czasie konfliktu w Górnym Karabachu. 

Trybunał zauważył, że zasada subsydiarności wspiera system Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Dlatego Armenia i Azerbejdżan zobowiązały się przed przystąpieniem do Rady Europy do pokojowego rozwiązania konfliktu w Górnym Karabachu. Trybunał mógł tylko podkreślić, że w zakresie ich odpowiedzialności leżało znalezienia rozwiązania konfliktu na poziomie politycznym. Bez rozstrzygania o odszkodowaniu czy słusznym zadośćuczynieniu, skuteczne wykonanie wyroku wstępnego wymagało stworzenia środków generalnych na poziomie krajowym. Trybunał również zauważył, że szkoda doznana przez skarżących nie dawała się precyzyjnie wyliczyć. Trudności z jej oszacowaniem wynikały z upływu czasu: element czasowy osłabił związek między naruszeniem Konwencji a szkodą. Konkludując, Trybunał podkreślił odpowiedzialność obu państw w znalezieniu rozwiązania konfliktu w Górnym Karabachu. Czekając na rozwiązanie na poziomie politycznym, Trybunał uznał za odpowiednie przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia skarżącym. 

Tydzień 50 - Zadumov przeciwko Rosji

Brak kluczowego świadka oznaczał, że skazania rosyjskiego zabójcy było niesprawiedliwe, ale przepisy dotyczące zeznań były wystarczająco solidne - wyrok ETPC z 12.12.2017 r. w sprawie Zadumov przeciwko Rosji (sprawa nr 2257/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i 3 d) (prawo do rzetelnego procesu sądowego oraz prawo do żądania obecności i przesłuchania świadków) Konwencji.

Skarżący Roman Zadumov zarzucał, że został uznany winnym zabójstwa na podstawie decydującego zeznania świadka odczytanego przed sądem, który ostatecznie się przed nim nie stawił. 

Trybunał uznał, że sądy krajowe nie uczyniły wszystkiego co w ich mocy by zapewnić stawiennictwo świadka na rozprawie. Trybunał zauważył, że świadek chorowała psychicznie i była już zdolna do opuszczenia szpitala psychiatrycznego w czasie rozprawy. Jej nieobecność nie była więc uzasadniona. To naruszenie było kluczowe jako że jej zeznania miały charakter decydujący dla skazania skarżącego. Pomimo stwierdzenia naruszenia Trybunał nie uznał, aby problem nieobecności na rozprawie miał charakter systemowy czy strukturalny i stwierdził, że w tamtym czasie skarżący miał odpowiednie gwarancje procesowe. Nie było więc konieczne wskazywanie władzom rosyjskim możliwych środków generalnych na rozwiązanie tego problemu. Trybunał nie przyznał również słusznego zadośćuczynienia skarżącemu jako że mógł wnosić o wznowienie postępowania karnego. 

Tydzień 49 - P. Plaisier B.V. przeciwko Holandii

Skarga spółek na holenderski podatek oszczędnościowy od wysokich wynagrodzeń uznana za niedopuszczalną - decyzja ETPC z 14.11.2017 r. w sprawie P. Plaisier B.V. przeciwko Holandii (skarga nr 46184/16); jednomyślnie: skarga uznana za niedopuszczalną. Decyzja jest ostateczna. 

Sprawa dotyczyła skargi trzech spółek na dodatkowy podatek, którzy pracodawcy musieli płacić od wynagrodzeń przekraczających 150 tys. euro, co było częścią budżetu oszczędnościowego zaakceptowanego w czasie kryzysu gospodarczego. 

Holding finansowy spółek P. Plaisier B.V. i D.E.M. Management Services B.V. oraz profesjonalny klub piłkarski Feyenoord Rotterdam N.V. skarżyły się, że podatek wprowadzony w 2013 r., a dotyczący wynagrodzeń w 2012 r. był nie do przewidzenia, niesprawiedliwy i dyskryminujący. 

Trybunał uznał, że decyzje Holandii nie przekroczyły granic swobody przyznanej władzom w zakresie opodatkowania i nie naruszyły balansu między interesem ogólnym a ochroną praw spółek. Zauważył, że już we wcześniejszym orzecznictwie zaakceptował środki oszczędnościowe państw, a kroki przedsięwzięte w Holandii były również częścią zadania państwa aby sprostać zobowiązaniom wynikającym z unijnych reguł budżetowych. 

Tydzień 49 - Frisk i Jensen przeciwko Danii

Skazanie dziennikarzy telewizyjnych za zniesławienie w programie krytykującym leczenie chorych na raka pacjentów było uzasadnione – wyrok ETPC z 5.12.2017 r. w sprawie Frisk i  Jensen przeciwko Danii (skarga nr 19657/12); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji.

Sprawa dotyczyła dwóch duńskich dziennikarzy pracujących dla telewizji państwowej oraz ich skazania za zniesławienie w programie z 2008 r. krytykującym leczenie onkologiczne w Kopenhaskim Szpitalu Uniwersyteckim. Sądy duńskie uznały, że nie podlegało dyskusji, iż ich program telewizyjny oskarżał szpitalnego konsultanta onkologicznego o preferowanie chemioterapii, która była jedynie produktem testowym do promowania swojego prestiżu zawodowego oraz osobistych finansów; oraz że skutkował śmiercią albo skróceniem życia niektórych pacjentów.

Trybunał zgodził się z orzeczeniami duńskich sądów, uznając, że wyważyły w sposób odpowiedni między prawem dziennikarzy do wolności wyrażania opinii oraz prawem szpitala i konsultanta do ochrony ich reputacji. W szczególności Trybunał nie uznał za uzasadnione kwestionowanie wniosków sądów krajowych, że program był niezgodny z faktami. Zgodził się również, że bezpodstawne oskarżenia, rozpowszechnione w telewizji państwowej w czasie największej oglądalności, miały znacząco negatywne konsekwencje, a mianowicie publiczną nieufność do chemioterapii przeprowadzanej w szpitalu. 

Tydzień 49 - Hamidović przeciwko Bośni i Hercegowinie

Uznanie świadka winnym obrazy sądu z uwagi na niezdjęcie nakrycia głowy nie było uzasadnione – wyrok ETPC z 5.12.2017 r. w sprawie Hamidović przeciwko Bośni i Hercegowinie (skarga nr 57792/15); 6 głosami do 1: naruszenie Artykułu 9 (wolność myśli, sumienia i wyznania) Konwencji.

We wrześniu 2012 r. pan Hamidović, należący do społeczności wachabicko-salafickiej został wezwany w charakterze świadka. Stając przed sądem, przewodniczący poprosił go o zdjęcie czapki, wskazując na to, iż jej noszenie było sprzeczne z zasadami ubioru w instytucjach sądowych oraz że żadne religijne symbole czy ubrania nie były dozwolone w sądzie. Skarżący odmówił, wskazując, że jego obowiązkiem religijnym było ciągłe noszenie nakrycia głowy. Przewodniczący wydalił go z Sali rozpraw, uznał winnym obrazy sądu i ukarał grzywną.

Trybunał uznał, że nic nie wskazywało na to, by skarżący nie okazał szacunku dla sądu w toku postępowania. Ukaranie go za obrazę sądu jedynie na tej podstawie, że odmówił zdjęcia czapki, symbolu religijnego, nie było więc konieczne w demokratycznym społeczeństwie i naruszyło jego prawo podstawowe do manifestowania swojej religii. Trybunał zaznaczył w szczególności, że sprawa skarżącego wyróżnia się od innych spraw dotyczących noszenia religijnych symboli i ubrań w miejscu pracy funkcjonariuszy publicznych. Funkcjonariusze publiczni, w przeciwieństwie do zwykłych obywateli takich jak skarżący, mogą być obarczeni obowiązkiem dyskrecji, neutralności oraz bezstronności, łącznie z zakazem noszenia symboli religijnych i ubrań w czasie wykonywania publicznych obowiązków. 

Tydzień 48 - Cumhuriyet Halk Partisi przeciwko Turcji

Skarga tureckiej partii opozycyjnej na referendum z kwietnia 2017 r. dotyczącego władzy prezydenta uznana za niedopuszczalną – decyzja ETPC z 30.11.2017 r. w sprawie Cumhuriyet Halk Partisi przeciwko Turcji (skarga nr 48818/17); większością: skarga uznana za niedopuszczalną. Decyzja jest ostateczna.

Sprawa dotyczyła skargi tureckiej partii opozycyjnej na referendum z 16 kwietnia 2017 r. w sprawie zmian w ustroju Turcji, polegających na zastąpieniu parlamentarnego modelu sprawowania władzy systemem prezydenckim. Za propozycjami zgłoszonymi przez prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana i związane z nim ugrupowania polityczne według oficjalnych wyników opowiedziała się większość głosujących. Pod głosowanie obywateli poddany został pakiet 18 poprawek do konstytucji przedstawionych przez prezydenta i zatwierdzonych przez parlament głosami rządzącej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju oraz Partii Narodowego Działania. Zgodnie z nimi prezydent byłby jednocześnie szefem państwa i rządu, posiadałby prawo wydawania dekretów z mocą ustawy i prawo arbitralnego rozwiązywania parlamentu. Liczba deputowanych do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji została zwiększona z obecnych 550 do 600. Ustrój państwa opierałby się na prezydenckim systemie władzy. Wzrosnąć miałby także wpływ prezydenta na obsadę stanowisk sędziowskich.

Głównym argumentem partii było to, żę referendum powinno być rozpoznawane w ramach Artykułu 3 Protokołu nr 1 (prawo do wolnych wyborów) jako wynik dalekosiężnego charakteru zmian wprowadzonych do tureckiego systemu parlamentarnego oraz ich nierozłączny związek z koncepcją skutecznej demokracji politycznej w Turcji. Zdaniem skarżącej, rząd nie zapewnił społeczeństwu wolności wyrażania opinii co do wyboru ciała ustawodawczego, podziału włądz, niezależności sądownictwa oraz rządów prawa.

Trybunał zauważył, że przepisy Konwencji odnosiły się do „wolnych wyborów w rozsądnych odstępach czasu” oraz „wyboru ciała ustawodawczego”. Było więc jasne, że zwyczajne znaczenie słowa „wybory” nie odnosi się w rozumieniu przepisu do referendum, które jest ograniczone w czasie oraz co do objętych nim zagadnień. Odnosząc się do uznania referendum za „wolne wybory” w rozumieniu Artykułu 3 Protokołu 1 Trybunał podkreślił, że przepisy Konwencji nie pozwalają na rozszerzającą wykładnią przy stosowaniu prawa. 

Tydzień 48 - N. przeciwko Rumunii

Naruszenie prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego osoby pozbawionej wolności od 2007 r. bez podstawy prawnej z uwagi na zaburzenie psychiczne – wyrok ETPC z 28.11.2017 r. w sprawie N. przeciwko Rumunii (skarga nr 59152/08); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji; naruszenie Artykułu 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności) Konwencji.

Sąd uznał w szczególności, że co najmniej od 11 września 2007 r. (data pierwszego badania legalności pozbawienia wolności) nie istniała podstawa prawna ani uzasadnienie pozbawienia wolności N., ponieważ sądy krajowe nie ustaliły, że stanowił on zagrożenie, jak wymagało tego prawo krajowe. Trybunał stwierdził również, że nieprzerwane pozbawienie wolności N. po 29 sierpnia 2016 r., kiedy to rumuński sąd rejonowy wydał wyrok, w którym podkreślił potrzebę zakończenia jego pobytu w szpitalu psychiatrycznym, było arbitralne, ponieważ N. faktycznie pozostawał dalej w szpitalu w czasie podejmowania środków odpowiadających jego potrzebom. W międzyczasie, w dniu 21 lutego 2007 r., sąd rejonowy nakazał jego zwolnienie w warunkach odpowiadających jego potrzebom, ale wysiłki podejmowane w tym kierunku były dalekie od oczekiwanych. Powyższa sytuacja odzwierciedlała aktualne warunki w Rumunii. Dodatkowo, Trybunał ustalił, że postępowanie dotyczące sądowej kontroli nieprzerwanego pozbawienia wolności N. po 11 września 2007 r. nie było zabezpieczone odpowiednimi gwarancjami. Po pierwsze, przerwy czasowe, w których sądy oceniały potrzebę przedłużenia pozbawienia wolności nie spełniały wymogu sprawności postępowania. Po drugie, N. nie korzystał ze skutecznej pomocy prawnej w czasie postępowania w sprawie jego odwołania: był reprezentowany przez różnych prawników w różnych stadiach postępowania i nie miał możliwości skontaktowania się z nimi przed posiedzeniami.  

Zgodnie z Artykułem 46 (moc wiążąca i wykonywanie wyroków) Trybunał stwierdził, po pierwsze, że władze powinny wykonać niezwłocznie wyrok sądu rejonowego z 21 lutego 2017 r. nakazujący zwolnienie N. w warunkach odpowiadających jego potrzebom. Po drugie, zaniedbania stwierdzone w sprawie skarżącego najprawdopodobniej mogą stanowić podstawę do innych uzasadnionych skarg. Zaleca się więc, by Rumunia rozważyła środki generalne mające na celu zapewnienie aby pozbawienie jednostek wolności w szpitalach psychiatrycznych było zgodne z prawem oraz aby jednostki pozbawione wolności w tych instytucjach były uprawnione do wszczęcia postępowania zabezpieczonego odpowiednimi gwarancjami, a przede wszystkim otrzymania bez zwłoki orzeczenia sądu o legalności ich pozbawienia wolności. 

Tydzień 48 - Antović i Mirković przeciwko Czarnogórze

Monitoring sal wykładowych w Czarnogórze naruszył prawo profesorów do prywatności - wyrok ETPC z 28.11.2017 r. w sprawie Antović i Mirković przeciwko Czarnogórze (skarga nr 70838/13); 4 głosami do 3: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi na ingerencję w prywatność dwóch profesorów Uniwersytetu Czarnogórskiej Szkoły Matematyki Nevenki Antovića i Jovana Mirkovića po zainstalowaniu kamer video w miejscach, w których wykładali. 

Uważali, że nie mieli skutecznej kontroli nad zbieraną informacją oraz że monitoring był bezprawny. Sądy krajowe odrzuciły powództwo skarżących odszkodowanie, uznając że życie prywatne nie stanowiło problemu w sprawie, jako że audytoria, w których skarżący nauczali, były miejscami publicznymi. 

Trybunał najpierw odrzucił argumenty rządu o niedopuszczalności skargi z uwagi na fakt, że sprawa nie dotyczyła prywatności jako że miejsce monitorowane znajdowało się w przestrzeni publicznej. Trybunał zauważył, że już wcześniej uznał, że „życie prywatne” może dotyczyć czynności zawodowych i stwierdził, że tak było również w przypadku skarżących. Artykuł 8 Konwencji znajdował więc zastosowanie. Co do meritum, Trybunał ustalił, że monitoring wizyjny stanowił ingerencję w prawo do prywatności skarżących a z przedstawionego materiału dowodowego wynikało, że był również sprzeczny z prawem krajowym. Tymczasem sądy krajowe nigdy nie wzięły pod uwagę prawnego uzasadnienia monitoringu ponieważ uznały z góry, że nie nastąpiła ingerencja w prywatność. 

Tydzień 48 - Dorneanu przeciwko Rumunii

Osadzenie więźnia w terminalnym stadium raka musi uwzględniać należycie kwestie humanitarne - wyrok ETPC z 28.11.2017 r. w sprawie Dorneanu przeciwko Rumunii (skarga nr 55089/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła warunków życiowych oraz opieki zapewnionej osadzonemu  (skazanemu za udział w zorganizowanej grupie przestępczej) - skarżącemu, który cierpiał na raka prostaty z przerzutami w stadium terminalnym. Zmarł osiem miesięcy po osadzeniu. 

Trybunał uznał w szczególności, że władze nie wzięły pod uwagę realiów sytuacji osobistej skarżącego oraz nie sprawdziły czy w praktyce był zdolny do odbywania kary pozbawienia wolności. Tymczasem, decyzje władz krajowych pokazały, że zastosowane procedury dawały pierwszeństwo formalizmowi nad kwestiami humanitarnymi, pozbawiając umierającego skarżącego możliwości godnego spędzenia ostatnich dni swojego życia. 

Tydzień 48 - Valentin Baştovoi przeciwko Mołdawii

Nieludzkie i poniżające warunki osadzenia w Zakładzie Karnym nr 13 w Kiszyniowie - wyrok ETPC z 28.11.2017 r. w sprawie Valentin Baştovoi przeciwko Mołdawii (skarga nr 40614/14); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w zw. z Artykułem 3 Konwencji. 

Sprawa dotyczyła warunków osadzenia skarżącego w Zakładzie Karnym nr 13 w Kiszyniowie oraz braku skutecznego środka odwoławczego w związku z nieludzkimi lub poniżającymi warunkami osadzenia. 

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący był osadzony w warunkach sprzecznych z Artykułem 3 Konwencji oraz nie istniał w prawie krajowym żaden środek, na mocy którego powyższe warunki mogłyby zostać usunięte. 

Tydzień 47 - Scheszták przeciwko Węgrom

Postępowanie dotyczące bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę było nierzetelne - wyrok ETPC z 21.11.2017 r. w sprawie Scheszták przeciwko Węgrom (skarga nr 5769/11); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji. 

W 2007 r. skarżący wytoczył powództwo przeciwko byłemu pracodawcy, twierdząc, że został bezprawnie zwolniony z pracy. W swojej skardze do Trybunału zarzucał, że postępowanie sądowe było nierzetelne, a w  szczególności że Sąd Najwyższy wydał wyrok w jego sprawie nie czekając na stanowisko skarżącego, stwierdziwszy, że zostało złożone zbyt późno. 

Trybunał uznał, że oparcie przez SN rozstrzygnięcia w sprawie jedynie na stanowisku drugiej strony było równoznaczne brakiem poszanowania zasady kontradyktoryjności. Wynikało to z proceduralnego błędu w sprawie w postaci uznania dostarczenia stanowiska skarżącego jako spóźnionego - po terminie. Przyznał to również węgierski rząd, który stwierdził, że błąd ten miał poważne konsekwencje na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy skarżącego.

Trybunał wskazał, że nie można było oczekiwać od skarżącego wytoczenia powództwa przed węgierskimi sądami za delikt popełniony przez SN by wyczerpać środki krajowe. Tego typu powództwo, nawet jeśli skuteczne, nie mogło doprowadzić do przyznania kwoty żądanej przez skarżącego w pierwotnym postępowaniu przed sądem pracy. 

Tydzień 47 - Kokkonis i Chalilopoulou przeciwko Grecji

Skarga dotycząca nieuwzględnienia wniosku o unieważnienie postępowania karnego: niedopuszczalna - decyzja ETPC z 23.11.2017 r. w sprawie Kokkonis i Chalilopoulou przeciwko Grecji (skargi nr 76386/11 oraz 76408/11): decyzja niedopuszczalna. Decyzja jest ostateczna. 

Sprawa dotyczyła nieuwzględnienia przez greckie sądy wniosków skarżących o unieważnienie postępowania karnego, w którym zostali skazani bez przesłuchania na rozprawie. 

Trybunał doszedł do wniosku, że Artykuł 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji nie znajduje zastosowania do postępowania wytoczonego przez skarżących, a mianowicie do wniosku o unieważnienie postępowania karnego na postawie art. 341 greckiego Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z tym przepisem zadaniem sądu nie było ustalenie winy skarżących, ale ocena czy zaszły warunki pozwalające na unieważnienie i ponowne rozpoznanie sprawy. Trybunał podkreślił, że zgodnie z jego orzecznictwem Artykuł 6 nie znajduje zastosowanie do wznowienia postępowania karnego. 

Tydzień 47 - Domján przeciwko Węgrom

Skarga na warunki osadzenia na Węgrzech była niedopuszczalna: osadzeni powinni wykorzystać krajowe środki dostępne na mocy nowego prawa - decyzja ETPC z 23.11.2017 r. w sprawie Domján przeciwko Węgrom (skarga nr 5433/17); jednomyślnie: skarga niedopuszczalna. Orzeczenie jest ostateczne. 

Sprawa dotyczyła skargi osadzonego na warunki osadzenia w kilku zakładach karnych na Węgrzech. Trybunał zauważył że w dniu 1 stycznia 2017 r. wskutek wykonania wyroku pilotażowego w sprawie Varga i Inni przeciwko Węgrom, w którym stwierdzono problem systemowy wynikający ze złego funkcjonowania systemu penitencjarnego na Węgrzech, wprowadzono nowe prawo („ustawa z 2016 r.”).

Trybunał uznał za satysfakcjonujące zapewnienie przez ustawę z 2016 r. kilku środków, zarówno o charakterze prewencyjnym jak i kompensacyjnym, gwarantujących co do zasady pełne odszkodowanie za naruszenie praw konwencyjnych wynikających z przeludnienia w zakładach karnych oraz innych nieodpowiednich warunków osadzenia na Węgrzech. Dlatego Trybunał stwierdził, że skarżący oraz wszyscy inni w jego sytuacji, powinni skorzystać ze środków dostępnych na mocy ustawy z 2016 r. Skarżący skorzystał z takiego środka, ale wytoczone przez niego postępowanie wciąż trwało. Dlatego jego skarga była przedwczesna i dlatego musiała zostać odrzucona. 

Tydzień 47 - Haarde przeciwko Islandii

Proces byłego premiera Islandii za zaniedbania w czasie kryzysu bankowego w 2008 roku nie był nierzetelny - wyrok ETPC z 23.11.2017 r. w sprawie Haarde przeciwko Islandii (skarga nr 66847/12); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz 6 głosami do 1: brak naruszenia Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji. 

Skarążący jest byłym premierem Islandii, który został usunięty z urzędu za zaniedbania związane z rządzeniem krajem w czasie kryzysu bankowego w 2008 r.,  a następnie skazany za powyższe w postępowaniu karnym. 

Zarzucał, że jego proces, który został wszczęty po głosowaniu przez Parlament w sprawie jego impeachmentu, nie był rzetelny a przepisy na podstawie których został skazany były niejasne i nieostre. 

Trybunał przeanalizował wszystkie postępowania przeciwko skarżącemu, łącznie z postępowaniem przygotowawczym prowadzonym przez komisję parlamentarną oraz decyzję Parlamentu o impeachmencie; niezależność i bezstronność Trybunału Impeachmentu oraz proces przed sądami i ich wyrok. Trybunał stwierdził więc, że postępowanie było rzetelne a skarżącemu nie naruszono jego praw. W szczególności, w ocenie Trybunału wstępne zebranie materiału dowodowego nie było wystarczające aby uznać, że skarżący doznał szkody czy też że głosowanie Parlamentu aby wszcząć procedurę impeachmentu było motywowane politycznie czy arbitralne. Dodatkowo, Trybunał Impeachmentu był wystarczająco niezależny, jego orzeczenie było jasne a sądy w sposób rzetelny uzasadniły wyrok skazujący. Co do jasności i ostrości przepisów, Trybunał uznał, że czyn, za który skarżący został skazany był wystarczająco zdefiniowany przez prawo, podobnie jak możliwość, że mógł odpowiadać karnie za jego popełnienie. 

Tydzień 46 - Boukrourou i Inni przeciwko Francji

Śmierć osoby cierpiącej na zaburzenia psychiczne, która była ofiarą złego traktowania przez policję - wyrok ETPC z 16.11.2017 r. w sprawie Boukrourou i Inni przeciwko Francji (skarga nr 30059/15); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła śmierci osoby cierpiącej na zaburzenia psychiczne (M.B.) w toku operacji policji. Trybunał wskazał, że policjanci nie spowodowali jego śmierci. Dodatkowo, nawet jeśli był jakiś związek między użyciem przez nich siły i śmiercią M.B., śmierci nie można było przewidzieć w niniejszej sprawie: policjanci nie wiedzieli, że M.B. cierpiał na chorobę serca i nie mogli przewidzieć ryzyka związanego z zejściem się dwóch czynników: stresu i choroby serca, stanowiących ryzyko dla ofiary. Ostatecznie, szybkie wezwanie przez policjantów wsparcia na miejsce zdarzenia oraz przyjazd ratowników ukazał, że władze nie naruszyły swojego obowiązku do ochrony życia M.B. Z drugiej strony, Trybunał uznał, że traktowanie jakiego doznał M.B. - powtarzające się i nieskuteczne akty przemocy przeciwko osobie wrażliwej - skutkowały naruszeniem jego ludzkiej godności oraz osiągnęły poziom dotkliwości, który skutkował niezgodnością z Artykułem 3 Konwencji. 

Tydzień 46 - Tsalikidis i Inni przeciwko Grecji

Nieodpowiednie śledztwo w sprawie śmierci pracownika operatora telefonicznego rzekomo związanej z aferą podsłuchową wysokiego szczebla - wyrok ETPC z 16.11.2017 r. w sprawie Tsalikidis i Inni przeciwko Grecji (skarga nr 73974/14); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia/śledztwo) Konwencji.

Sprawa dotyczyła śledztwa w sprawie śmierci pracownika operatora telefonicznego, Costasa Tsalikidisa. Znaleziono go powieszonego w pokoju dzień po tym, jak grecki rząd został poinformowany, że wielu jego członków, łącznie z premierem, było podsłuchiwanych telefonicznie. Wytoczono dwa śledztwa w sprawie śmierci. Pierwsze, między 2005 i 2006 r., ustaliło, że przyczyną śmierci było powieszenie na linie; drugie, między 2012 i 2014 r., powtórzyło wnioski pierwszego pomimo że dwóch z trzech biegłych sądowych, którzy przygotowali opinię wyjaśniali, że przyczyny śmierci były nieznane. Rodzina skarżącego nie uwierzyła w wersję o samobójstwie, zarzucając, że oba śledztwa były nierzetelne. 

Trybunał stwierdził, że władze greckie nie przeprowadziły odpowiedniego i skutecznego śledztwa w sprawie śmierci Costasa Tsalikidisa. Uznał w szczególności, że władze zadecydowały o zamknięciu drugiego śledztwa, cytując jedynie odpowiednie kroki jakie zostały podjęte oraz odnosząc się do nowych opinii biegłych, nie odpowiadając na zidentyfikowane sprzeczności, takie jak brak obrażeń normalnie związanych z powieszeniem oraz w odciśnięcia liny na karku zmarłego. Innych sprzeczności również nie udało się rozwikłać, łącznie z różnicami we wnioskach biegłych sądowych wyrażonych w opiniach w obu śledztwach, brakiem motywu do samobójstwa oraz złamanej kości gnykowej charakterystycznej dla uduszenia. W rzeczywistości nie było jasne na jakich zasadach prokurator oparł swoją decyzję o odmowie ścigania, zarządzając zamknięcie śledztwa. Decyzja w tym zakresie nie miała uzasadnienia. Konkludując, Trybunał wziął pod uwagę, że prokurator w czasie pierwszego śledztwa wspomniał, że śmierć była związana z aferą podsłuchową. Nie podjął jednak żadnych kroków wyjaśnienia przyczyn jego śmierci w świetle wymienionej afery. 

Tydzien 46 - Ilgar Mammadov przeciwko Azerbejdżanowi (nr 2)

Poważne naruszenia w postępowaniu karnym przeciwko azerskiego politykowi opozycji - Ilgarowi Mammadovowi - wyrok ETPC z 16.11.2017 r. w sprawie Ilgar Mammadov przeciwko Azerbejdżanowi (nr 2) (skarga nr 919/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła postępowania karnego przeciwko prominentnemu azerskiemu politykowi opozycji - Ilgarowi Mammadovowi po protestach w Ismayilli w 2013 r. Skarżący został następnie oskarżony i skazany za wywołanie masowych zamieszek. To jego druga sprawa wniesiona do ETPC. Pierwsza dotyczyła zatrzymania oraz tymczasowego aresztowania po tych samych zdarzeniach.

Trybunał uznał, że sądy krajowe nie odniosły się do sprzeczności w materiale dowodowym, który posłużył do skazania skarżącego, pomimo ponawianych zarzutów obrony co do błędów dowodowych czy nawet ich fałszowania. W szczególności w odniesieniu do zeznań świadków oskarżenia: niektórzy policjanci, którzy zeznali, że skarżący podżegał protestujących do przemocy zostali przesłuchani dopiero 5 miesięcy po protestach, a jeden z nich przyznał, że podpisał swoje zeznania nawet go nie czytając. W odniesieniu do nagrań video użytych do skazania go: jedno pokazuje walki między protestującymi, podczas gdy inne ukazuje spokojne ulice z nielicznymi demonstrantami. Dodatkowo, posty skarżącego na blogu oraz w mediach społecznościowych podobnie jak transkrypcja jego wywiadu w radiu, zostały użyte do wykazania, że planował zamieszki, pochodziły z czasu gdy był w Ismayilli a nawet po jego opuszczeniu i nie zawierały podżegania do przemocy. W rzeczywistości w medialnej relacji z zamieszek, które sądy uznały za potwierdzające stanowisko prokuratury, nie przedstawiono żadnego wybuchu przemocy po południu 24 stycznia 2013 r. kiedy skarżący był obecny w Ismayilli. Konkludując, były poważne zaniedbania w sposobie w jaki materiał dowodowy użyty do skazania skarżącego został uzyskany, przeanalizowany oraz oceniony. Równocześnie, sposób w jaki sądy odniosły się do zarzutów do obrony dotyczących materiału dowodowego był nieodpowiedni. W rzeczywistości, wszelkie dowody korzystne dla skarżącego były systematycznie oddalane bez należytego uzasadnienia albo w sposób oczywiście bezzasadny. 

Tydzień 46 - Işıkırık przeciwko Turcji

Skazanie za członkostwo w nielegalnej organizacji po wzięciu udziału w publicznych wydarzeniach: oparte na nie dającym się przewidzieć zastosowaniu prawa - wyrok ETPC z 14.11.2017 r. w sprawie Işıkırık przeciwko Turcji (skarga nr 41226/09); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego za członkostwo w nielegalnej organizacji po wzięciu udziału w pogrzebie czterech członków PKK (Kurdyjskiej Partii Pracy - nielegalnej organizacji w Turcji) oraz demonstracji. 

Trybunał uznał w szczególności, że odpowiednie przepisy tureckiego kodeksu karnego, zastosowane w sprawie skarżącego, nie były przewidywalne, ponieważ nie zapewniły mu ochrony prawnej przed arbitralną ingerencją w jego prawo do wolności zgromadzeń. Sądy krajowe dokonały wykładni rozszerzającej członkostwa w nielegalnej organizacji na szkodę skarżącego.  Sądy nie rozróżniły sytuacji jego - pokojowego uczestnika demonstracji oraz jednostki, która popełniała przestępstwa w ramach struktury PKK. Trybunał wskazał, że demonstranci, podobnie jak skarżący, byli narażeni na karę pozbawienia wolności od 5 do 10 lat za udział w nielegalnej organizacji - kary wysoce nieproporcjonalnej do ich czynu - co miało w sposób nieunikniony odstraszający skutek na prawa do wolności wyrażania opinii i zgromadzeń. 

Tydzień 45 - Hentschel i Stark przeciwko Niemcom

Złe traktowanie kibiców piłkarskich przez policję w hełmach bez nazwisk: nieodpowiednie śledztwo - wyrok ETPC z 9.11.2017 r. w sprawie Hentschel i Stark przeciwko Niemcom (skarga nr 47274/15); jednomyślnie: brak naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji w zakresie złego traktowania przez policję oraz naruszenie Artykułu 3 w zakresie śledztwa dotyczącego złego traktowania.

Sprawa dotyczyła skargi dwóch piłkarskich kibiców na złe traktowanie przez policję po meczu oraz nieodpowiednie śledztwo w powyższym zakresie. 

Trybunał nie był w stanie ustalić poza wszelką wątpliwość wersji podawanej przez skarżących. W zakresie śledztwa Trybunał zauważył w szczególności, że policjanci z prewencji wyposażeni w hełmy nie byli w żaden sposób oznaczeni (brak nazwisk czy innych znaków identyfikacyjnych), a tylko numery identyfikacyjne na tyłach ich hełmów. Dlatego, inne środki zmierzające do ustalenia tożsamości osób odpowiedzialnych za złe traktowanie stały się tak ważne. Mimo to, trudności wynikające z braku oznaczeń identyfikujących nie zostały wystarczająco zrównoważone przez pozostałe środki śledcze. Jedynie wyrywkowy materiał video zamieszek został dostarczony przez wydział śledczy a potencjalni świadkowie nie zostali zidentyfikowani ani przesłuchani. 

Tydzień 45 - Firat przeciwko Grecji

Przewlekłość postępowania apelacyjnego nie skutkowała wydłużeniem odbycia kary pozbawienia wolności dla przemytnika - imigranta - wyrok ETPC z 9.11.2017 r. w sprawie Firat przeciwko Grecji (skarga nr 46005/11); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) oraz Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji, a także brak naruszenia Artykułu 2 Protokołu Nr 7 (prawo do apelacji) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego zakończonego skazaniem przemytnika - imigranta, który skarżył się, po pierwsze, na przewlekłość postępowania karnego przed sądem apelacyjnym i brak środka, którym mógłby podnieść ten zarzut, a także, po drugie, na odbycie dłuższej kary pozbawienia wolności niż powinien z uwagi na długotrwałość postępowania apelacyjnego wynikającą z ciągłego odraczania rozpraw. 

Trybunał odnosząc się do swojego orzecznictwa ustalonego w sprawie Michelioudakis przeciwko Grecji, wskazał że długość postępowania karnego w niniejszej sprawie - ponad cztery lata w dwóch instancjach sądowych - była nadmierna. Uznał także, że skarżący nie miał skutecznego środka na przewlekłość postępowania. Trybunał stwierdził jednocześnie, że skorzystanie przez skarżącego z prawa do apelacji nie odbyło się kosztem jego wolności. Nawet jeśli sąd apelacyjny odbyłby rozprawę w pierwotnej dacie, skarżący nie spełniłby warunków wynikających z kodeksu karnego aby uzyskać warunkowe zwolnienie po odbyciu 3/5 kary. 

Tydzień 45 - Egill Einarsson przeciwko Islandii

Odrzucenie pozwu o naruszenie dóbr osobistych (zniesławienie) wytoczonego przez blogera w związku z oskarżeniem go o zgwałcenie naruszyło jego prawo do poszanowania życia prywatnego - wyrok ETPC z 7.11.2017 r. w sprawie Egill Einarsson przeciwko Islandii (skarga nr 24703/15); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi znanego blogera na orzeczenie Sądu Najwyższego, który uznał, że nie został zniesławiony słowami „Pierdol się gwałcący gnoju” („Fuck you rapist bastard”) użytymi wobec niego na Instagramie. Wcześniej prokuratorzy umorzyli postępowanie przeciwko niemu w sprawie zarzutów zgwałcenia czy molestowania seksualnego.  

Trybunał stwierdził, że sądy krajowe nie wzięły wystarczająco pod uwagę faktu, że słowo „gwałciciel”, „gwałcący” zostało opublikowane tydzień po umorzeniu postępowania o przestępstwo seksualne przeciwko skarżącemu. Sądy nie wyjaśniły odpowiednio w uzasadnieniu ustalenia, że słowo „gwałcący” może zostać użyte jako osąd wartościujący. Dlatego sądy krajowe nie wyważyły odpowiednio pomiędzy prawem skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego zgodnie z art. 8 Konwencji oraz prawem do wolności wyrażania opinii zgodnie z art. 10 osoby, która zamieściła post na Instagramie.  

Tydzień 45 - Cherednichenko i Inni przeciwko Rosji

Brak na poziomie krajowym jednolitych reguł w zaresie początku biegu terminu do złożenia apelacji w postępowaniu cywilnym stwarza ryzyka powtarzających się pozwów/wniosków - wyrok ETPC z 7.11.2017 r. w sprawie Cherednichenko i Inni przeciwko Rosji (sprawy nr 35082/13, 63216/13, 31766/15, 35428/15 oraz 50645/16); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo dostępu do sadu) Konwencji w zakresie czterech skarg. 

Sprawa dotyczyła początku biegu terminu na złożenie apelacji w postępowaniu cywilnym w Rosji, który był różnie interpretowany na poziomie krajowym: była to albo data ogłoszenia orzeczenia na rozprawie albo data podpisania orzeczenia przez sędziego albo data, w której orzeczenie złożono w kancelarii sądu albo data doręczenia orzeczenia pocztą. 

Trybunał uznał, w szczególności, że problem ten wynikał z systemowych zaniedbań wynikających z braku na poziomie krajowym jednolitego systemu, który umożliwiłby ustalenie w sposób obiektywny daty, w której orzeczenie byłoby dostępne dla stron, zwłaszcza że miało to istotne znaczenia dla liczenia upływu przedmiotowego terminu. W ocenie Trybunału, środki dostępne na poziomie krajowym aby naprawić ten brak w prawie procesowym mogłyby mu zapobiec. Dodatkowo, Trybunał powtórzył, że jego rolą nie jest ustalanie faktów. Niemniej, przy braku takiego systemu, Trybunał był zmuszony, w celu prawidłowego zapewnienia prawidłowego wymiaru sprawiedliwości, uznać, że początkiem biegu terminu do złożenia apelacji był termin wskazany przez skarżących, chyba że rządowi uda się udowodnić, że było inaczej. W niniejszej sprawie Trybunał uznał, że trzech skarżących złożyło apelacje w terminie, a sądy odrzucając je jako złożone po terminie, dokonały nadmiernie formalistycznej wykładni prawa krajowego. Mając na względzie dotkliwość konsekwencji, Trybunał stwierdził, że kwestionowany środek nie był proporcjonalny w stosunku celu jakim było zapewnienie bezpieczeństwa prawnego oraz właściwego wymiaru sprawiedliwości. 

Tydzień 44 - Činga przeciwko Litwie

Decyzja nakazująca osobie prywatnej zwrot państwu ziemi, na której zainstalowano media dla jego domu była nieproporcjonalna - wyrok ETPC z 31.10.2017 r. w sprawie Činga przeciwko Litwie (skarga nr 69419/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 1 Protokołu 1 (ochrona własności) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła decyzji nakazującej skarżącemu zwrot państwu ziemi, na której zainstalowano media konieczne do funkcjonowania domu. W dwóch postępowaniach dotyczących ziemi, sądy orzekały na korzyść skarżącego. Wówczas prokuratura wniosła o wznowienie postępowania. Jej wniosek jednak, jak i Prokuratora Generalnego został oddalony. Mimo to, ten ostatni złożył apelację i ostatecznie sądy krajowe we wznowionym postępowaniu rozpoznały sprawę skarżącego. Ustaliły w nim, że popełniono błąd we wcześniejszych postępowaniach zakończonych korzystnie dla skarżącego. 

Trybunał przypomniał, że błędy popełnione przez władze państwowe nie mogą być naprawiane kosztem jednostek, lecz państwa. Stwierdził w szczególności, że skarżący był uprawniony polegać na fakcie, że decyzje na jego korzyść nie zostaną retrospektywnie uznane za nieważne na jego szkodę. W rzeczywistości nie miał powodów do obaw, że utraci swoją ziemię albo antycypować, że prokurator albo Prokurator Generalny będą podejmować ciągłe działania aż do tego stopnia w jego sprawie. Dodatkowo, kwota około czterech euro przyznana mu tytułem odszkodowania była oczywiście niewystarczająca aby nabyć podobną ziemię. Dlatego władze nie wyważyły odpowiednio między wymogami interesu publicznego, z jednej strony oraz prawem skarżącego do spokojnego korzystania ze swojej własności, z drugiej strony. 

Tydzień 44 - Dragoş Ioan Rusu przeciwko Rumunii

Zajęcie poczty w sprawie przemytu narkotyków było bezprawne ale późniejsze postępowanie karne było rzetelne - wyrok ETPC z 31.10.2017 r. w sprawie Dragoş Ioan Rusu przeciwko Rumunii (skarga nr 22767/08); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania korespondencji) Konwencji oraz brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skazania badacza uniwersyteckiego za przemyt Diazepamu drogą pocztową. Pan Rusu, skarżący, zarzucał w szczególności, że wyrok skazujący był niesprawiedliwy ponieważ został oparty na bezprawnie uzyskanym materiale dowodowym, a mianowicie korespondencji zajętej przez prokuraturę na poczcie bez zgody sądu.

Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 z uwagi na to, że użycie nagłej procedury przewidzianej prawem krajowym związanej z konfiskatą korespondencji skarżącego nie była odpowiednio zabezpieczona przed ewentualnym nadużyciem. W szczególności nie sposób było sprawdzić w niniejszej sprawie czy sądy krajowe, najlepsza gwarancja niezależności i bezstronności, dokonały oceny zarządzeń prokuratora nakazujących zatrzymanie kopert. 

Trybunał nie stwierdził jednak naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji tj. nierzetelności całego dalszego postępowania karnego przeciwko skarżącemu, mając na względzie zabezpieczenia związane z oceną dopuszczalności i wiarygodności zatrzymanych kopert oraz skorzystania z nich w postępowaniu. 

Tydzień 43 - Cirino i Renne przeciwko Włochom

Funkcjonariusze służby więziennej odpowiedzialni za tortury osadzonych nie zostali ukarani w związku z brakiem odpowiedniego prawa - wyrok ETPC z 26.10.2017 r. w sprawie Cirino i Renne przeciwko Włochom (skargi nr 2539/13 i 4705/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji, zarówno w zakresie traktowania skarżących (aspekt materialny) jak i w zakresie odpowiedzi władz krajowych (aspekt proceduralny).

Sprawa dotyczyła skargi dwóch osadzonych na to, że we wrześniu 2004 r. byli źle traktowani przez funkcjonariuszy służby więziennej w Zakładzie Poprawczym w Asti, a ci którzy byli za to odpowiedzialni nie zostali odpowiednio ukarani.

Trybunał uznał, że złe traktowanie, któremu zostali poddani skarżący - które było umyślne, przeprowadzone z premedytacją i zorganizowane w sposób jakby było zwyczajem funkcjonariuszy służby więziennej - stanowiło tortury. Zdaniem Trybunału, sądy krajowe uczyniły prawdziwy wysiłek by ustalić fakty i zidentyfikować jednostki odpowiedzialne za traktowanie jakiemu poddano skarżących. Mimo to, sądy ustaliły, że zgodnie z prawem włoskim obowiązującym wówczas, nie istniały przepisy pozwalające na zakwalifikowanie przedmiotowych czynów jako tortur. Sądy musiały oprzeć się na innych przepisach Kodeksu karnego, które były objęte ustawowym terminem przedawnienia. W konsekwencji tego braku w systemie prawa, sądy krajowe były źle wyposażone aby zapewnić, że traktowanie sprzeczne z Artykułem 3 popełnione przez funkcjonariuszy państwowych nie ujdzie bezkarnie.  

Tydzień 43 - Azzolina i Inni przeciwko Włochom

Zaniedbania w oficjalnym śledztwie w sprawie przemocy policji w stosunku do demonstrantów w czasie szczytu G8 w Genui w 2001 r. - wyrok ETPC z 26.10.2017 r. w sprawach Blair i Inni przeciwko Włochom (skargi nr 1442/14, 21319/14 and 21911/14) oraz Azzolina i Inni przeciwko Włochom (skargi nr 28923/09 i 67599/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła incydentów w czasie szczytu G8 w Genui w 2001 r., kiedy to demonstranci zostali poddani przemocy policji w czasie pozbawienia ich wolności. Skarżący zarzucali, że zostali poddani torturom i skarżyli się, że śledztwo przeprowadzone przez sądy krajowe było nieskuteczne, w szczególności gdyż zastosowano termin przedawnienia do wszystkich czynów oraz wielu skazanym umorzono kary. 

Trybunał uznał w szczególności, że złe traktowanie, jakiemu poddano skarżących nie budziło wątpliwości, zostało ustalone w szczegółowy i całościowy sposób przez sądy krajowe. Skarżący, którzy znajdowali się w szczególnie wrażliwej sytuacji z uwagi na ich pozbawienie wolności, zostali poddani fizycznemu, słownemu i psychicznemu nękaniu, które zdaniem Trybunału stanowiło tortury. W związku z brakiem przestępstwa tortur w prawie włoskim w czasie przedmiotowych zdarzeń, prawie wszystkie akty przemocy uległy przedawnieniu w toku postępowania sądowego. Poprzez zastosowanie terminu przedawnienia oraz umorzenia kar tym skazanym, nikt z uznanych za winnych nie został należycie ukarany. Trybunał uznał więc, że skarżący nie mieli dostępu do skutecznego śledztwa. 

Tydzień 43 - Ratzenböck i Seydl przeciwko Austrii

Niemożność zarejestrowania związku partnerskiego pary heteroseksualnej nie była dyskryminująca - wyrok ETPC  z 26.10.2017 r. w sprawie Ratzenböck i Seydl przeciwko Austrii (skarga nr 28475/12); 5 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.  

Sprawa dotyczyła skargi heteroseksualnej pary na odmowę dostępu do rejestrowanego związku partnerskiego, instytucji prawa dostępnej jedynie parom jednopłciowym. Skarżący utrzymywali, że byli dyskryminowani w zakresie ich płci i orientacji seksualnej. Trybunał uznał w szczególności, że nie ma różnicy między małżeństwem a zarejestrowanym partnerstwem w Austrii co do skutków prawnych. A zatem, możliwość zawarcia przez nich związku małżeńskiego wypełniał podstawową potrzebę skarżących prawnego uznania, jako że nie wykazali, aby zostali dotknięci jakąkolwiek różnicą między obiema instytucjami.

Tydzień 43 - Eker przeciwko Turcji

Wymóg aby wydawca gazety wydrukował replikę nie naruszył Konwencji - wyrok ETPC z 24.10.2017 r. w sprawie Eker przeciwko Turcji; jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz brak naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła żądania aby wydawca gazety wydrukował replikę mającą na celu sprostowanie artykułu, który napisał i opublikował w gazecie skarżący. Replika została napisana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Sinop w odpowiedzi na krytykę zawartą w artykule skarżącego.  

Skarżący zarzucał, m.in., brak rozprawy przed sądami krajowymi. Trybunał uznał w szczególności, że w kontekście postępowania dotyczącego prawa do repliki, w którym prawne aspekty nie były nadto złożone a sądy krajowe miały działać bezzwłocznie, fakt, że sądy były władne podjąć decyzję na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy bez przeprowadzania rozprawy, nie naruszał wymogów Artykułu 6 ust. 1 w zakresie ustnego i jawnego charakteru postępowania. 

Skarżący zarzucał również, że fakt zmuszenia go do wydrukowania tekstu prostującego jego artykuł naruszył jego dobre imię i godność oraz skutkował ingerencją w jego wolność wyrażania opinii. 

Trybunał stwierdził, że sądy krajowe wyważyły w sposób odpowiedni między prawem skarżącego do wolności wyrażania opinii oraz prawem stowarzyszenia dziennikarzy do ochrony dobrego imienia. Trybunał uznał, że replika nie przekroczyła granic dopuszczalnej krytyki a nakaz opublikowania był proporcjonalny do poszukiwanego celu, a mianowicie ochrony dobrego imienia i praw innych osób. Dodatkowo, skarżącemu nie nakazano zmiany treści artykułu i nie ma przeszkód, aby ponownie opublikował swoją wersję zdarzeń. 

Tydzień 43 - Achim przeciwko Rumunii

Brak naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego rodziców dzieci tymczasowo umieszczonych w domu dziecka - wyrok ETPC z 24.10.2017 r. w sprawie Achim przeciwko Rumunii (skarga nr 45959/11); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła umieszczenia w domu dziecka siedmiorga dzieci skarżących na tej podstawie, że para nie wypełniała swoich obowiązków rodzicielskich. Trybunał uznał w szczególności, że tymczasowe umieszczenie dzieci w domu dziecka było uzasadnione odpowiednimi i wystarczającymi przyczynami oraz że władze starały się zabezpieczyć ich interesy, szukając sprawiedliwego wyważenia między prawa skarżących oraz ich dzieci. W tej sprawie decyzje podjęte przez sądy krajowe zostały oparte nie tylko na stanie majątkowym rodziny, ale również na zaniedbaniach rodziców w zakresie zdrowia, nauki oraz rozwoju społecznego. Władze miały konstruktywne podejście, doradzając rodzicom co do działań, które powinni podjąć aby poprawić swoją sytuację finansową oraz ich umiejętności rodzicielskie; umieszczenie dzieci było tymczasowe i władze podjęły wymagane działania aby ułatwić dzieciom powrót do ich rodziców jak tylko ci ostatni będą chcieli współpracować i poprawią swoją sytuację. 

Tydzień 42 - Nawrot przeciwko Polsce

Zaburzenie psychiczne skarżącego nie uzasadniało przedłużania jego pobytu w szpitalu psychiatrycznym - wyrok ETPC z 19.10.2017 r. w sprawie Nawrot przeciwko Polsce (skarga nr 77850/12); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 5 ust. 1(e) (prawo do zgodnego z prawem pozbawienia wolności osoby umysłowo chorej) Konwencji; jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności i zarządzenia zwolnienia, jeżeli pozbawienie wolności jest niezgodne z prawem) Konwencji. 

Sprawa dotyczy skarżącego, któremu zarzucono popełnienie morderstwa w sierpniu 2005 r., jednak z uwagi na przewlekłe psychotyczne zaburzenia psychiczne o obrazie zespołu urojeniowego u osoby ze zmianami organicznymi o.u.n. oraz zaburzenia rozwoju osobowości postępowanie karne zostało umorzone a wobec skarżącego zastosowano środek zabezpieczający w postaci umieszczenia go w szpitalu psychiatrycznym. Przebywał w nim od 13 maja 2008 r. do 30 maja 2014 r. Kolejne opinie biegłych potwierdzały konieczność dalszej hospitalizacji skarżącego. Jednakże diagnoza zmieniła się w 2012 r., gdy biegli uznali, że skarżący cierpiał jedynie na zaburzenia rozwoju osobowości w 2005 r., tj. w okresie kiedy również dokonał morderstwa. W ich ocenie zaburzenie cechowało się brakiem poszanowania praw i uczuć innych oraz norm społecznych, nieuczeniem się ze swoich błędów, powtarzalnym dysfunkcjonalnym zachowaniem, tendencją do manipulowania oraz dominowania nad innymi oraz byciem egocentrykiem. Nie stwierdzili natomiast syndromów psychotycznych. Z innej opinii biegłych z 2013 r. wynikało, że skarżący w czasie popełnienia czynu cierpiał jedynie na poważne zaburzenie osobowości dysocjacyjnej, a dalsze przetrzymywanie w zakładzie psychiatrycznym nie stanowiło kwestii medycznej lecz prawnej. Mimo to skarżący do maja 2014 r. przebywał w szpitalu psychiatrycznych. 

W 2010 r. w toku kolejnego postępowania karnego przeciwko skarżącemu okazało się, że to nie on dopuścił się morderstwa. Przypisano mu kilka rozbojów i kradzieży. Postępowanie karne zostało jednak umorzone z uwagi na jego niepoczytalność. 

Skarżący zarzucał, że w czasie postępowania karnego przeciwko niemu symulował chorobę psychiczną, co stanowiło linię jego obrony. Pomimo że w czerwcu 2012 r. biegli z Pruszkowa potwierdzili, że nie cierpiał na żadną chorobę psychiczną w czasie popełnienia czynu, sądy krajowe odmówiły zwolnienia go ze szpitala psychiatrycznego.

W ocenie Trybunału, mając na uwadze sposób w jaki przejawiało się zaburzenie skarżącego, wątpliwym jest aby sąd krajowy ustalił, iż był „osobą umysłowo chorą” w rozumieniu art. 5 ust. 1 (e) Konwencji. Nawet gdyby uznać, że jednak był taką osobą, to nie sposób przyjąć, iż jego zaburzenie było tego rodzaju czy stopnia, że wymagało pozbawienia wolności. 

Trybunał przypomniał, że dopuszczalne podstawy pozbawienia wolności wymienione w Artykule 5 ust. 1 Konwencji powinny być interpretowane wąsko. Dodatkowo, choroba psychiczna powinna być tak poważna by skutkować koniecznością leczenia w szpitalu psychiatrycznym. Trybunał wyraził wątpliwość aby zaburzenie rozwoju osobowości mogło samo być uznane za wystarczająco poważną chorobę umysłową by być zakwalifikowana jako „prawdziwe” zaburzenie umysłowe dla celów art. 5 ust. 1 Konwencji. Wątpliwe jest również by w niniejszej sprawie stan skarżącego po 17 czerwca 2012 r. (kiedy biegli stwierdzili brak syndromów psychotycznych) uzasadniał przymusowe pozbawienie wolności.

Trybunał zauważył, że sądy krajowe oparły się na założeniu, że wypuszczenie skarżącego mogłoby skutkować popełnieniem kolejnego podobnego przestępstwa o dużej społecznej szkodliwości. Z upływem jednak czasu, gdy okazało się, że kto inny dokonał morderstwa, a jemu przypisano jedynie kilka rozbojów i kradzieży, możliwe ryzyko ponownego popełnienia przestępstwo wydawało się coraz mniej znaczące. W ocenie Trybunału, przedłużając stosowanie środka zabezpieczającego po 17 czerwca 2012 r., nie pochylono się odpowiednio nad kwestią stałego zagrożenia skarżącego dla innych i jego samego, a uzasadnienie sądów w tym zakresie niedostatecznie wskazywało przyczyny jego  dalszego stosowania. Samo utrzymywanie się zaburzenia tego stopnia i o tym charakterze nie było więc wystarczające, by pozbawić skarżącego wolności między 17 czerwca 2012 r. a 30 maja 2014 r. i dlatego doszło do naruszenia art. 5 ust. 1 (e) Konwencji. 

Tydzień 42 - Fuchsmann przeciwko Niemcom

Zarzuty zaangażowania biznesmena w zorganizowaną przestępczość: odrzucenie wniosku o zabezpieczenie artykułu do gazety nie naruszyło jego prawa do poszanowania życia prywatnego - wyrok ETPC z 19.10.2017 r. w sprawie Fuchsmann przeciwko Niemcom (skarga nr 71233/13); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła odrzucenia przez niemieckie sądy wniosku aktywnego międzynarodowo biznesmena o zabezpieczenie w zakresie niektórych stwierdzeń o nim zawartych w artykule opublikowanym w wydaniu online New York Times.

Trybunał uznał, że niemieckie sądy w sposób rozsądny wyważyły między prawem skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego zgodnie z Artykułem 8 oraz prawem gazety do wolności wyrażania opinii zagwarantowanej w Artykule 10 Konwencji. Sądy wzięły pod uwagę w szczególności: że nie istniał publiczny interes w rzekomym zaangażowaniu skarżącego, niemieckiego biznesmena, w przywłaszczenie oraz zorganizowaną przestępczość; ustalony stan faktyczny był wystarczającą podstawą do przedmiotowych stwierdzeń; oraz że artykuł, który dotyczył głównie jego zawodowego życia - nie zawierał stwierdzeń polemicznych ani insynuacji. 

Tydzień 42 - Navalnyye przeciwko Rosji

Skazanie Aleksieja Nawalnego za oszustwo było oparte na niedającym się przewidzieć  zastosowaniu prawa karnego - wyrok ETPC z 17.10.2017 r. w sprawie Navalnyye przeciwko Rosji (skarga nr 101/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji oraz Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi Aleksieja Nawalnego, lidera opozycji, oraz jego brata Olega Nawalnego, przedsiębiorcy, na to, że skazanie ich za oszustwo biznesowe oraz pranie brudnych pieniędzy zostało oparte na niedającym się przewidzieć zastosowaniu prawa karnego a proces był arbitralny i nierzetelny. 

Trybunał uznał w szczególności, że sądy rosyjskie przy przedstawieniu zarzutów przeciwko skarżącym, skonstruowały rozszerzająco na ich szkodę przestępstwo oszustwa biznesowego w rosyjskim kodeksie karnym. Nie było zatem przewidywalne dla skarżących, że ich zachowanie w ramach działalności gospodarczej będzie stanowić oszustwo czy też oszustwo biznesowe. W konsekwencji, równie nieprzewidywalne było to, że zyski uzyskane z ich działalności gospodarczej będą stanowiły przedmiot przestępstwa, których użycie skutkować będzie praniem brudnych pieniędzy. Trybunał uznał, że orzeczenia sądów krajowych były arbitralne i oczywiście nieuzasadnione. Powyższe naruszyło rzetelność postępowania karnego w tak zasadniczy sposób, że pozostałe gwarancje procesowe nie miały większego znaczenia. 

Tydzień 41 - Burmych i Inni przeciwko Ukrainie

Skreślenie z listy i przekazanie Komitetowi Ministrów Rady Europy ponad 12 tysięcy ukraińskich spraw - wyrok ETPC (Wielka Izba) w sprawie Burmych i Inni przeciwko Ukrainie (skarga nr 46852/13 i inne); 13 głosami do 4: niniejsze skargi powinny zostać ocenione zgodnie z obowiązkami wynikającymi z wyroku pilotażowego z 15.9.2009 r. w sprawie Yuriy Nikolayevich Ivanov przeciwko Ukrainie i zdecydowano 10 głosami o 17 o skreśleniu skargi z listy spraw zgodnie z Artykułem 37 ust. 1(c) Konwencji oraz przekazani ich Komitetowi Ministrów Rady Europy aby zająć się nimi zgodnie z porządkiem ogólnego wykonania środków zarządzonych w wyroku pilotażowym Ivanov. 

Sprawy dotyczyły przedłużającego się braku wykonania prawomocnych orzeczeń sądowych. Dotyczyły zagadnień analizowanych w wyroku pilotażowym Ivanov przeciwko Ukrainie, który odnosił się do problemu strukturalnego prowadzącego do naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) i Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji oraz Artykułu 1 Protokołu 1 (ochrona własności) Konwencji. 

Zgodnie z zasadą subsydiarności, która jest podstawą całej Konwencji a nie tylko procedury wyroku pilotażowego, przedmiot rozpoznania sprawy w wyroku pilotażowym Ivanov przeciwko Ukrainie, dotyczący kwestii naprawienia szkody ofiarom systemowego naruszania Konwencji, stanowił kwestię egzekucji wyroku wyrażoną w Artykule 46 Konwencji. 

Niniejsza sprawa oraz 12,143 podobnych skarg, aktualnie rozpoznawanych jak i również innych potencjalnych przyszłych podobnych spraw były częścią procedury wykonania w ramach procedury wyroku pilotażowego. Rozpoznanie tych spraw powinno koniecznie nastąpić zgodnie ze środkami egzekucji wyroków wprowadzanych przez dane państwo pod nadzorem Komitetu Ministrów. Wszystkie te sprawy powinny być postrzegane jako część procedury wykonania wyroku w sprawie Ivanov i przekazane Komitetu Ministrów zgodnie z jego właściwością, jako organowi odpowiedzialnemu za zapewnienie wszystkim osobom poszkodowanych problemami systemowymi ustalonymi w wyroku pilotażowym sprawiedliwości oraz naprawienia szkody, co dotyczy również skarżących w niniejszej sprawie. 

Mając na względzie fakt, że interes obecnych oraz potencjalnych poszkodowanych problemem systemowym uzyska większą ochronę w toku procedury wykonania wyroku, Trybunał uznał, że cele Konwencji nie będą mogły być tak skutecznie osiągnięte jak w procedurze wykonania wyroku pilotażowego Ivanov. Dlatego, orzekł, że nie ma uzasadnienia dla kontynuowania rozpoznania sprawy przed Trybunałem.