Özer p. Turcji (nr 3)

Wolność słowa: wyrok podsumowujący orzecznictwo w sprawie przestępstwa propagandy na rzecz organizacji terrorystycznych – wyrok ETPC z 11.2.2020 r. w sprawie Özer p. Turcji (nr 3) (skarga nr 69270/12); jednomyślnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.
Sprawa dotyczyła postępowania karnego wytoczonego przeciwko skarżącemu z uwagi na artykuł opublikowany w jego magazynie. Skarżący został oskarżony i skazany za czyn propagowania organizacji terrorystycznej zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy nr 3713.

Trybunał przypomniał zasady, które ustanowił w swoim orzecznictwie pod art. 10 Konwencji dotyczące postępowania karnego wszczętego za przestępstwo propagandy na rzecz organizacji terrorystycznej, karalnej zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy nr 3713.

Trybunał zauważył, że sądy krajowe nie wzięły pod uwagę zasad wynikających z jego orzecznictwie, biorąc pod uwagę fakt, że ich ocena sprawy nie odpowiadała na pytanie, czy kwestionowany artykuł mógł – biorąc pod uwagę jego treść, kontekst i zdolność spowodowania szkodliwych skutków – być postrzegany jako zawierający nawoływanie do przemocy, zbrojnego oporu czy rebelii, czy też prowadzący do mowy nienawiści.

Trybunał uznał więc, że władze krajowe nie przeprowadziły odpowiedniej analizy uwzględniającej wszystkie kryteria wskazane i zastosowane w sprawach dotyczących wolności wypowiedzi, oraz, że rząd nie wykazał, aby wskazany środek odpowiadał naglącej społecznej potrzebie, był proporcjonalny do poszukiwany celu oraz by był konieczny w demokratycznym społeczeństwie.

Felloni p. Włochom

Skazanie za prowadzenie pod wpływem alkoholu: zgodność z zasadą zakazu retrospektywności ustawy surowszej, ale brak uzasadnienia w wyroku kasacyjnym – wyrok ETPC z 6.2.2020 r. w sprawie Felloni p. Włochom (skarga nr 44221/14); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz

Brak naruszenia art. 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego, które doprowadziło do skazania skarżącego za prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu. Skarżący zarzucał, że wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności był wynikiem retrospektywnego zastosowania ustawy surowszej. W szczególności, zarzucał, że nie uwzględniono okoliczności łagodzących zgodnie z obowiązującym w czasie popełnienia czynu prawem, następnie zmienionym. Zarzucał również brak uzasadnienia wyroku Sądu Kasacyjnego, przed którym się bronił.

Trybunał stwierdził, że Sąd Kasacyjny nie wypełnił swojego obowiązku uzasadnienia swojego orzeczenia w zakresie obrony skarżącego co do okoliczności łagodzących. Niemniej uznał, że skarżący nie został ukarany w wyniku zastosowania nowego surowszego prawa karnego, które weszło w życie po popełnieniu czynu.

Alexandru Marian Iancu p. Rumunii

Zarzuty stronniczości wobec rumuńskiego sędziego pod koniec postępowania karnego nie były uzasadnione – wyrok ETPC z 4.2.2020 r. w sprawie Alexandru Marian Iancu p. Rumunii (skarga nr 60858/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego / rozprawa) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zarzutów skarżącego, że sędzia był zaangażowany w jego skazanie w dwóch postępowania karnych przez co nie mógł być bezstronny.

Trybunał stwierdził, że poza domniemanym podobieństwem pomiędzy dwoma postępowania karnymi przeciwko skarżącemu za przestępstwa finansowe, nie istniały obiektywne przyczyny do obaw co do bezstronności sędziego. W rzeczywistości sam chciał wyłączyć się ze sprawy, ale jego wniosek nie został uwzględniony w uzasadnionej decyzji.

J.M.B. p. Francji

Francuskie władze muszą skończyć z przeludnieniem w zakładach karnych oraz z poniżającymi warunkami osadzenia – wyrok ETPC z 30.1.2020 r. w sprawie J.M.B. p. Francji (skarga nr 9671/15 i 31 innych) Konwencji; jednomyślnie:

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji oraz

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania).

32 skargi dotyczyły trudnych warunków osadzenia w zakładach karnych w: Ducos (Martynika), Faa’a Nuutania (Francuska Polinezja), Baie-Mahault (Gwadelupa), Nîmes, Nicea i Fresnes, podobnie jak problemu przeludnienia w zakładach karnych i skuteczności środków  dostępnych osadzonym.

Trybunał stwierdził, że przestrzeń osobista przyznana większości skarżących była poniżej wymaganego minimalnego standardu 3 m2 w czasie całego okresu ich osadzenia; że sytuacja pogorszyła się z uwagi na brak prywatności przy korzystaniu z toalet. W stosunku do skarżących, którzy mieli ponad 3 m2 przestrzeni osobistej, Trybunał stwierdził, że zakłady karne, w któryc byli osadzeni nie mieli zapewnionych godnych warunków osadzenia czy wystarczającej wolności przemieszczania się czy innych aktywności na zewnątrz celi.

Trybunał dalej uznał, że dostępne środki – pilna skarga o ochronę podstawowej wolności i pilna skarga o odpowiednie środki – były nieskuteczne w praktyce i stwierdził, że władza sędziów administracyjnych do wydawania orzeczeń była ograniczona zakresowo. Dodatkowo, pomimo pozytywnej zmianie w orzecznictwie, przeludnienie w zakładach karnych doprowadziło do ruiny niektóre więzienia stanowiąc przeszkodę dla pełnego i natychmiastowego zaprzestania poważnego

naruszenia praw podstawowych za pomocą środków dostępnych dla osób zatrzymanych.

Na podstawie art. 46 Trybunał zauważył, że stan zaludnienia przedmiotowych zakładów karnych ujawnił istnienie problemu systemowego. Trybunał zalecił Francji rozważenie wprowadzenia środków generalnych mających na celu wyeliminowanie przeludnienia oraz poprawę warunków materialnych osadzenia, wprowadzając na skuteczny środek odwoławczy.

Sukachov p. Ukrainie

Nieodpowiednie warunki aresztu na Ukrainie – Trybunał wdraża procedurę wyroku pilotażowego – wyrok ETPC z 30.1.2020 r. w sprawie Sukachov p. Ukrainie (skarga nr 14057/17)

Sprawa dotyczyła powtarzającego się strukturalnego problemu trudnych warunków w aresztach na Ukrainie. Jednomyślnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji z uwagi na kumulacyjny skutek przeludnienia, słabego oświetlenia, wentylacji i warunków sanitarnych w celach, w których pan Sukachov przebywał z jedną godziną ćwiczeń na zewnątrz dziennie między 2012 a 2017 rokiem.

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji z uwagi na brak dostępnych skutecznych środków by skarżyć się na warunki osadzenia.

Trybunał uznał, że problem niewłaściwych warunków w aresztach nie dotyczył tylko samego skarżącego. Problem ten był powszechny i trwał od co najmniej 2005 r., kiedy to Trybunał wydał pierwszy wyrok w tym zakresie, co nie skutkowało znalezieniem jakichkolwiek konkretnych rozwiązań od tamtej pory.

Problem dotknął i mógł dotknąć szerokie grono osób i istniała nagła potrzeba zapewnienia szybkiej i odpowiedniej odpowiedzi na poziomie krajowym. Trybunał zdecydował więc zastosować procedurę wyroku pilotażowego w tej sprawie i zwrócił się do ukraińskich władz o udostępnienie skutecznych środków prewencyjnych i odszkodowawczych za nieodpowiednie warunki osadzenia w terminie maksimum 18 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku. Wyliczył również obszerne środki do przedsięwzięcia aby uporać się z tym problemem strukturalnym. To już ósmy wyrok pilotażowy dotyczący warunków osadzenia.

Studio Monitori i Inni p. Gruzji

Skarżący w gruzińskich sprawach nie wypełnili warunków dla prawa dostępu do informacji publicznej – wyrok ETPC z 30.1.2020 r. w sprawie Studio Monitori i Inni p. Gruzji (skargi nr 44920/09 oraz 8942/10); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarg na odmowę dostępu do informacji publicznej.

Trybunał zauważył że sprawa z 2016 r. Magyar Helsinki Bizottság p. Węgrom wyznaczyła zasady jak wnioski o dostęp do informacji publicznej powinny być chronione prawem do wolności wypowiedzi pod art. 10. Cztery kryteria były odpowiednie przy ocenie, czy mamy do czynienia z prawem dostępu do informacji czy też obowiązkiem władz do jej ujawnienia.

Skarżący w pierwszej sprawie nie spełnili tych kryteriów: nie wyjaśnili dlaczego potrzebowali informacji, nie wykazali dlaczego jej potrzebowali do wykonania ich wolności do otrzymania i przekazania informacji. W rzeczywistości, mogli skończyć projekt dziennikarski bez tych informacji.

Skarżący w drugiej sprawie podobnie nie wyjaśnił dlaczego potrzebował tej informacji. Nie wykazał również jak jego rola w społeczeństwie czy interes publicznej informacji o jaką prosł spełnił kryteria wymagane przez Trybunał.

Saribekyan i Balyan p. Azerbejdżanowi

Władze Azerbejdżanu odpowiedzialne za śmierć i tortury Ormianina w celi należącej do żandarmerii wojskowej – wyrok ETPC z 30.1.2020 r. w sprawie Saribekyan i Balyan p. Azerbejdżanowi (skarga nr 35746/11)

Sprawa dotyczyła syna skarżących – Ormianina, podczas aresztu przez żandarmerię wojskową w Azerbejdżanie

5 głosami do 2: naruszenie art. 2 (prawo do życia) Konwencji z uwagi na śmierć syna skarżących w azerskim areszcie

6 głosami do 1: naruszenie art. 2 z uwagi na brak skutecznego śledztwa w sprawie śmierci ich syna oraz

6 głosami do 1: naruszenie art. 3 (zakaz tortur oraz złego traktowania) z uwagi na torturowanie syna skarżących przed jego śmiercią

Jednomyślnie: brak naruszenia praw skarżących pod art. 3.

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący w pierwszej kolejności podnosili, że ich syn Manvel Saribejyan zmarł na skutek przemocy innych, a mianowicie personelu departament  żandarmerii wojskowej w Baku, gdzie był aresztowany. Nie przyjął wersji azerskich władz, że sam się powiesił.

Dodatkowo, Azerbejdżan nie przedstawił żadnych dowodów aby zakwestionować ustalenia biegłych ormiańskich co do ran doznanych przez pana Saribekyana przed śmiercią, łącznie ze śladami pobicia i urazu głowy, złego traktowania, którego musiało być zakwalifikowane jako tortury.

Breyer p. Niemcom

Wymóg zbierania danych aby identyfikować użytkowników kart SIM zarejestrowanych w pre-paid nie naruszył prawa do prywatności – wyrok ETPC z 30.1.2020 r. w sprawie Breyer p. Niemcom (skarga nr 50001/12); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła gromadzenia danych użytkowników kart SIM zarejestrowanych w pre-paid przez spółki telekomunikacyjne.

Trybunał uznał w szczególności, że zbieranie nazwisk i adresów użytkowników kart SIM zarejestrowanych w pre-paid doprowadziło do ograniczonej ingerencji w ich prawa. Przedmiotowe prawo miało dodatkowe gwarancje a ludzie mogli również zwrócić się do niezależnych organów kontroli danych aby sprawdzić wnioski władz o dane oraz wnosić o odszkodowanie w razie konieczności.

Niemcy nie przekroczyły granic swojej dyskrecji („margines oceny”) stosując przedmiotowe prawo i nie doszło do naruszenia praw skarżących przez gromadzenie ich danych.

Ali Riza i Inni p. Turcji

Turcja musi zreformować system rozwiązywania sporów dotyczących futbolu – wyrok ETPC z 28.1.2020 r. w sprawie Ali Riza i Inni p. Turcji (skargi nr 30226/10, 17880/11, 17887/11, 17891/11 oraz5506/16)

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji z uwagi na brak niezależności oraz bezstronności organu – Komitetu Arbitrażu Tureckiej Federacji Futboli (TFF), który rozstrzygnął spór dotyczący Ömera Rızy, zawodowego piłkarza oraz Serkana Akala, sędziego.

Spór pana Rizy dotyczył jego kontraktu, podczas gdy Akala koncentrował się na jego degradacji. Decyzje TFF w ich sprawach nie podlegały kontroli sądowej.

Trybunał stwierdził, że organ wykonawczy TFF, Zarząd Dyrektorów, który zawsze szeroko skupiał członków czy menedżerów klubów piłkarskich, miał zbyt silny wpływ na organizację i funkcjonowanie Komitetu Arbitrażu. Również prawo TFF nie zapewniało odpowiednich gwarancji chroniących członków Komitetu Arbitrażu przed zewnętrzną presją. Zauważając, że sprawa ujawniła problem systemowy dotyczący rozwiązywania sporów futbolowych w Turcji, Trybunał wskazał pod art. 46 (moc wiążąca i wykonywanie wyroków), że państwo powinno podjąć środki celem zapewnienia systemowej niezależności Komitetu Arbitrażu. Uznał jednocześnie skargi trzech piłkarzy amatorów za niedopuszczalne z uwagi na brak zastosowania art. 6 w ich sprawach.

L.R. p. Północnej Macedonii

Naruszenia praw niepełnosprawnego ośmiolatka, który był przywiązany do łóżka w publicznej placówce „dla własnego dobra” – wyrok ETPC z 23.1.2020 r. w sprawie L.R. p. Północnej Macedonii (skarga nr 38067/15);

Sprawa dotyczyła dziecka, L.R., które było w państwowej placówce od 3 miesiąca życia oraz zarzutów nieodpowiedniej opieki i złego traktowania. Jego sprawą zainteresował się jeden NGO, gdy rzecznik praw obywatelskich odwiedził go w instytucie w 2013 r. i zobaczył, że jest przywiązany do łóżka.

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji uznając, że władze były odpowiedzialne za umieszczenie L.R. w placówce, która nie mogła odpowiedzieć na jego potrzeby, nie posiadała wymaganej opieki, a nieludzkie i poniżające traktowanie trwało.

6 głosami do 1:

Naruszenie art. 3 (skuteczne śledztwo) z uwagi na nieprzeprowadzenie przez władze odpowiedniego śledztwa w tej sprawie.

Trybunał uznał za niepokojące, że skarżący, ośmioletnie psychicznie chore niepełnosprawne dziecko, które było niesłyszące i niemówiące, częstokroć było przywiązane do swojego łóżka w czasie pobytu przez rok i 9 miesięcy w placówce, która w sposób oczywisty była nieodpowiednia, gdyż przeznaczona jedynie dla fizycznie niepełnosprawnych, mimo że pracownicy zgłaszali swoje obawy władzom od samego początku, że mieli za mały i niewykwalifikowany personel aby nim się opiekować. Dodatkowo, śledztwo, zamiast skupić się na ogólnym braku w systemie w sprawie L.R., skoncentrowało się na indywidualnej odpowiedzialności karnej pracowników placówki, co doprowadziło do stwierdzenia przez prokuraturę, że nie było zamiaru skrzywdzenia dziecka i umorzono postępowanie.

Strazimiri p. Albanii

Albańskie władze muszą odpowiedzieć na długotrwały problem braku instytucji medycznych dla osób chorych psychicznie, którym sąd nakazał odbycie terapii – wyrok ETPC z 21.1.2020 r. w sprawie Strazimiri p. Albanii (skarga nr 34602/16)

Sprawa dotyczyła pozbawienia wolności człowieka, któremu nie można było przypisać odpowiedzialności karnej z uwagi na chorobę psychiczną, w zakładzie karnym a nie psychiatrycznym.

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji z uwagi na brak odpowiednich warunków życiowych w szpitalu więziennych, gdzie skarżący był przetrzymywany oraz brak odpowiedniej opieki psychiatrycznej oraz

Naruszenia art. 5 ust. 1, ust. 4 i ust. 5 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego / prawo do bycie niezwłocznie sądzonym / wykonalne prawo do odszkodowania) w szczególności z uwagi na ciągłe pozbawienie wolności w zakładzie karnym a nie w instytucji medycznej oraz z uwagi na to, że jego zażalenie na pozbawienie wolności czekało na rozpoznanie przed Sądem Najwyższym od 2016 r.

Trybunał stwierdził istnienie długotrwałego zaniechania ze strony albańskich władz aby ustanowić specjalne medyczne instytucje dla osób chorych psychicznie, które zostały pozbawione wolności z uwagi na konieczność przeprowadzenia zasądzonego przez sąd przymusowego leczenia. Było to sprzeczne z krajowymi obowiązkami wynikającymi z ustawy i wskazywało na problem strukturalny.

Trybunał stwierdził na podstawie art. 46 (moc wiążąca i wykonywanie wyroków), że władze powinny nie tylko zapewnić, by skarżący otrzymał psychoterapię, a nie tylko lekarstwo, a także stworzyć odpowiednie instytucje dla tych znajdujących się w jego sytuacji.

Magyar Kétfarkú Kutya Párt p. Węgrom

Prawo zastosowane do ukarania grzywną węgierskiej partii politycznej za aplikację komórkową nie było wystarczająco precyzyjne – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 20.1.2020 r. w sprawie Magyar Kétfarkú Kutya Párt p. Węgrom (skarga nr 201/17); 16 głosami do 1:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyły aplikacji komórkowej partii politycznej, która pozwalała głosującym fotografować, anonimowo ładować i komentować nieprawidłowo oddane głosy w czasie referendum o imigracji w 2016 r.

Trybunał uznał w szczególności, że przepis prawa wyborczego podany przez władze (naruszenie zasady wykonywania praw zgodnie z ich celem) nie pozwalał skarżącej partii przewidzieć, że mogła zostać ukarana za zapewnienie takiej aplikacji, która służyła korzystaniu z wolności wypowiedzi.

Poważna niepewność co do potencjalnych skutków tego przepisu przekroczyła to, co akceptowalne zgodnie z Konwencją, a brak wystarczającej precyzji prawa, by wykluczyć arbitralność i pozwolić skarżącej partii uregulować swoje zachowanie doprowadził do naruszenia Konwencji.

Magosso i Brindani p. Włochom

Skazanie za domniemany artykuł zniesławiający o terrorystycznym morderstwie dziennikarza Waltera Tobagi w 1980 r.: naruszenie wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 16.1.2020 r. w sprawie Magosso i Brindani p. Włochom (skarga nr 59347/11); jednomyślnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania za zniesławienie dwóch skarżących – dziennikarza i wydawcy, po publikacji artykułu dotyczącego morderstwa dziennikarza Waltera Tobagi w 1980 r. przez grupę terrorystyczną bliską Czerwonym Brygadom.

W związku z reportażem opartym na wywiadach, Trybunał przypomniał swoje wcześniejsze ustalenia, że należy dokonać rozróżnienia pomiędzy własnymi oświadczeniami dziennikarza i tymi czynionymi przez osoby trzecie cytowanymi w artykule czy reportażu. W niniejszej sprawie Trybunał uznał, że sądy krajowe nie rozróżniły pomiędzy oświadczeniami pierwszego skarżącego oraz D.C., który był cytowany w artykule.

Trybunał również zauważył, że skarżący wyprodukowali dużą liczbę dokumentów oraz materiału dowodowego upoważniającego ich do przyjęcia takiej wersji faktów w artykule, którą można uznać za wiarygodną i spójną. Nie bez znaczenia jest fakt, że kwestionowane oświadczenia dotyczyły zdarzeń z końca 1979 r. a artykuł został opublikowany 25 lat później – w 2004 r. Konkludując, Trybunał stwierdził, że sądy krajowe, uznając słowa D.C. za nieprawdziwe i niezgodne z „prawdą ustaloną przez sądy I instancji” nie dały odpowiednich i wystarczających przyczyn dla nieuwzględniania informacji dostarczonych przez skarżących.

Yam p. Zjednoczonemu Królestwu

Przeprowadzenie części procesu o morderstwo za zamkniętymi drzwiami nie naruszyło prawa do rzetelnego procesu sądowego – wyrok ETPC z 16.1.2020 r. w sprawie Yam p. Zjednoczonemu Królestwu (skarga nr 31295/11); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 i ust. 3 lit. d (prawo do rzetelnego procesu sądowego oraz prawo żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia) Konwencji w związku z decyzją sądu o przeprowadzeniu części postępowania za zamkniętymi drzwiami;

Brak naruszenia obowiązków wynikających z art. 34 (prawo do skargi indywidualnej) Konwencji.

Pozostałe skargi uznał za niedopuszczalne.

Trybunał uznał, że nakaz przeprowadzenia części postępowania za zamkniętymi drzwiami, niejawnym wobec prasy i publiczności z uwagi na przyczyny bezpieczeństwa narodowego nie skutkował jakąkolwiek nierzetelnością postępowania. Dodatkowo, sądy krajowe przeprowadziły pełną analizę wniosku oskarżenia przed jego uwzględnieniem a oskarżony i obrońca w pełni brali udział w procesie.

Khodorkovskiy and Lebedev p. Rosji (nr 2)

Trybunał stwierdza naruszenia praw byłych menedżerów Yukosu w drugim postępowaniu oraz odrzuca kilka skarg – wyrok ETPC z 14.1.2020 r. w sprawie Khodorkovskiy and Lebedev p. Rosji (nr 2) (skargi nr 51111/07 oraz 42757/07)

Sprawa dotyczyła drugiego postępowania byłych menedżerów Yukosu Michaiła Chodorkowskiego i Platona Lebiediewa.

W dzisiejszym wyroku, jednomyślnie:

Naruszenia praw skarżących do rzetelnego procesu sądowego pod art. 6 ust. 1 i art. 6 ust. 3 lit. c oraz lit. d Konwencji z uwagi na odmowę sędziego wyrażenia zgody obronie na przesłuchanie świadków oskarżenia i obrony oraz dostarczenia ważnych biegłych czy też uniewinniającego materiału dowodowego.

Mimo to, Trybunał jednomyślnie stwierdził:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 dotyczący niezależności oraz bezstronności sędziego

Brak naruszenia art. 6 ust. 2 (domniemanie niewinności) w związku z komentarzami w toku procesu czynionymi przez Wladimira Putina, premiera w tamtym czasie.

5 głosami do 2: skarżący byli ofiarą nieprzewidywalnego zastosowania prawa karnego na ich niekorzyść z naruszeniem art. 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej).

Jednomyślnie: naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) z uwagi na długoterminowy brak wizyt rodzinnych, kiedy skarżący przebywali w areszcie.

Jednomyślnie: brak potrzeby oceny skarg dotyczących art. 18 (granice stosowania ograniczeń praw) Konwencji w związku z art. 6 i 7 oraz art. 4 Protokołu nr 7 (zakaz ponownego sądzenia lub karania) oraz brak naruszenia art. 18 w związku z art. 8.

Soares Campos p. Portugalii

Nieskuteczne śledztwo w sprawie śmierci studenta w czasie otrzęsin, ale ramy prawne były wystarczające – wyrok ETPC z 14.1.2020 r. w sprawie Soares Campos p. Portugalii (skarga nr 30878/16); jednomyślnie:

Naruszenie proceduralnego aspektu art. 2 (prawo do życia) Konwencji i brak naruszenia materialnego aspektu art. 2.

Sprawa dotyczyła śmierci syna skarżącego, który spadł do morza biorąc udział w spotkaniu na plaży związanym z Praxe (tradycja studencka, która łączy się z otrzęsinami). Skarżący zarzucał, że śmierć jego syna była spowodowana brakiem ram prawnych regulujących otrzęsiny na portugalskich uniwersytetach i zarzucał, że śledztwo w sprawie okoliczności śmierci jego syna było nieskuteczne.

Trybunał stwierdził, że postępowanie przygotowawcze nie spełniło wymogów art. 2 Konwencji. Zauważył, że wiele pilnych środków mogło zostać zarządzonych niezwłocznie po tragedii. Mimo to, Trybunał uznał, że nie istniał obszar poza prawem czy też prawna próżnia w związku z otrzęsinami w Portugalii, zauważając, że prawo krajowe faktycznie posiadało serię przepisów karnych, cywilnych i dyscyplinarnych zaprojektowanych by zapobiegać, przeciwdziałać i karać czyny zagrażające życiu jednostek czy też ich nietykalności fizycznej czy psychicznej. Przyznając niewątpliwie tragiczny charakter niniejszej sprawy, Trybunał nie stwierdził, by państwo nie dopełniło swoich pozytywnych obowiązków pod art. 2 i mogło przez to ponieść odpowiedzialność za śmierć syna skarżącego.

D i Inni p. Rumunii

Wydalenie skazanego irackiego przemytnika imigrantów nie naruszyłoby Konwencji, ale nie miał dostępu do środka zawieszającego – wyrok ETPC z 14.1.2020 r. w sprawie D i Inni p. Rumunii (skarga nr 75953/16)

Sprawa dotyczyła nakazu deportacji do Iraku Irakijczyka po jego skazaniu w Rumunii za ułatwienie wkroczenia do Rumunii osób zaangażowanych w działalność terrorystyczną (czyn przemytu imigrantów).

Jednomyślnie:

- nie doszłoby do naruszenia art. 2 (prawo do życia) i 3 (zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji gdyby nakaz wydalenia skarżącego do Iraku został wykonany;

- naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji w związku z art. 2 i 3.

Trybunał uznał, że materiał dowodowy dostarczony przez D. zawierał bardzo mało informacji o indywidualnych okolicznościach sprawy i nie wykazał w praktyce, że istniał bezpośredni związek między jego skazaniem w Rumunii i prawdopodobieństwem złego traktowania w Iraku niezgodnego z art. 2 i 3 Konwencji. Działania, za które D został skazany w Rumunii nie miały miejsca na terytorium Iraku i nie miały bezpośredniego związku z terroryzmem. Nie istniały więc poważne ani udowodnione podstawy aby wierzyć, że w razie powrotu do Iraku, D. byłby narażony na poważne ryzyko poddania traktowaniu niezgodnemu z art. 2 i 3 Konwencji.

Trybunał zauważył, że środki dostępne skarżącemu, aby zakwestionować nakaz deportacji nie miały skutku zawieszającego, co było niezgodne z orzecznictwem ETPC pod art. 13. Trybunał uznał, że skargi pod art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) i 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji były oczywiście bezzasadne.

Trybunał zdecydował kontynuować wskazanie rządowi (Reguła 39 Regulaminu Trybunału) nie wydalanie D do Iraku do czasu, gdy wyrok stanie się prawomocny albo Trybunał wyda inne rozstrzygnięcie w tym zakresie.

X i Inni p. Rosji

Złe działanie systemu sprawiedliwości i ujawnienie informacji o adopcji dwóch dzieci na stronie sądu: naruszenie

Sprawa dotyczyła dwóch skarg dotyczących zarzutów co do złego funkcjonowania systemu sprawiedliwości.

Trzech skarżących zarzucało w szczególności ujawnienie ich tożsamości w orzeczeniach sądowych albo dokumentach, które upubliczniono w sprawie o zgwałcenie (skarga nr 66158/14) a w sprawie o adopcję (skarga nr 78042/16).

Powództwa cywilne wniesione przez skarżących przeciwko sędziom nie zostały rozpoznane merytorycznie przez sądy krajowe.

Wyrok z 14.1.2020 r. w sprawie X i Inni p. Rosji (skargi nr 78042/16 oraz 66158/14);

- skarga w zakresie aspektu cywilnego art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji – niedopuszczalna – Trybunał uznał, że przepis ten nie ma zastosowania ponieważ rosyjskie prawo nie zapewnia żadnego prawa upoważniającego skarżących dochodzenia odszkodowania na wypadek działań sądu o charakterze procesowym poza przewlekłością postępowania. Stwierdzenie dopuszczalności art. 6 ust. 1 doprowadziło do stworzenia prawa materialnego bez podstawy w prawie krajowym.

- skargi pod art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) i art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) – dopuszczalne tylko w zakresie skargi nr 78042/16;

Jednomyślnie: naruszenie art. 8 w związku z publikacją wyroku ujawniającego informację o adopcji dzieci skarżących X i Y (skarga nr 78042/16) na stronie sądu;

Naruszenie art. 13 w związku z art. 8 w stosunku do obu skarżących.

Trybunał stwierdził, że informacja zamieszczona na stronie sądu okręgowego, która dotyczyła poufnego charakteru adopcji dzieci X i Y, została opublikowana z naruszeniem prawa krajowego, a skarżący nie mogli skorzystać z krajowego środka odwoławczego, aby złożyć skargę w zakresie prawa do poszanowania ich życia prywatnego i rodzinnego.

Rinau p. Litwie

Trybunał stwierdza polityczną ingerencję oraz duże opóźnienia w powrocie córki z Ltiwy do jej niemieckiego ojca – wyrok ETPC z 14.1.2020 r. w sprawie Rinau p. Litwie (skarga nr 10926/09); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła starań niemieckiego ojca do zwrócenia mu córki od swojej byłej litewskiej żony po uzyskaniu orzeczeń sądów na swoją korzyść.

Trybunał stwierdził w szczególności, że nie było jasne, czy władza ustawodawcza czy wykonawcza próbowały wpłynąć na proces decyzyjny na korzyść matki, pomimo nakazów sądów na korzyść ojca, które powinny być szybko wykonane na Litwie. Pośród wielu czynników, działania Sądu Najwyższego i Prezesa Sądu Najwyższego doprowadziły do „wagarów procesów”, które były sprzeczna z celami międzynarodowych i unijnych reguł dotyczących opieki nad dzieckiem.

Beizaras i Levickas p. Litwie

Odmowa ścigania mowy nienawiści – komentarzy na temat pocałunków osób tej samej płci na Facebooku była dyskryminująca – wyrok ETPC z 14.1.2020 r. w sprawie Beizaras i Levickas p. Litwie (skarga nr 41288/15); jednomyślnie:

Naruszenie art. 14 (zakaz dyskryminacji) Konwencji w związku z art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) oraz naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego).

Sprawa dotyczyła odpowiedzialności państwa za ochronę jednostek przed homofobiczną mową nienawiści.

Skarżący – dwaj młodzi mężczyźni pozostający w związku – jeden z nich zamieścił ich zdjęcie całujących się na Facebooku, które spotkało się z setkami nienawistnych komentarzy online. Niektóre dotyczyły społeczności LGBT w ogólności, podczas gdy inne osobiście groziły skarżącym. Zarówno prokuratura jak i sądy odmówiły wszczęcia postępowania przygotowawczego za nawoływanie do nienawiści i przemocy przeciwko osobom homoseksualnym, uznając, że zachowanie pary było prowokujące a komentarze, mimo że „nieetyczne” nie zasługiwały na ściganie.

Trybunał uznał w szczególności, że orientacja seksualna skarżących odegrała rolę w sposobie w jaki zostali potraktowani przez władze, które wyraziły dezaprobatę dla publicznego prezentowania swojej homoseksualności, odmawiając tym samym wszczęcia postępowania karnego. Taki dyskryminacyjny stosunek oznaczał, że skarżący nie byli chronieni, do czego mieli prawo zgodnie z prawem karnym, przed publicznym wezwaniem do ataku na ich fizyczną i psychiczną integralność.