G.K. przeciwko Belgii

Niewystarczające gwarancje procesowe przeciwko arbitralności w sprawie senatora, który został rzekomo zmuszony do rezygnacji – wyrok ETPC z 21.5.2019 r. w sprawie G.K. przeciwko Belgii (skarga nr 58302/10); 6 głosami do 1: naruszenie Artykułu 3 Protokołu Nr 1 (prawo do wolnych wyborów) Konwencji.

Sprawa dotyczyła byłej belgijskiej senator, która zarzucała, że została bezprawnie pozbawiona mandatu po tym jak została zmuszona przez członków jej partii do rezygnacji. Cofnęła swoją rezygnację kilka dni później, wskazując, że jej zgoda była nieważna, ale Senat przyjął jej formalną rezygnację i uchwalił przyjęcie innej osoby na jej miejsce.

Trybunał uznał w szczególności, że rezygnacja G.K. z mandatu senatora została zaakceptowana przez Senat pomimo faktu, że nie miała ona żadnych gwarancji procesowych przeciwko arbitralności; to naruszyło samą istotę jej praw pod art. 3 Protokołu nr 1.

Trybunał zauważył, że władza dyskrecjonalna jaką dysponował Senat nie była określona z wystarczającą precyzją przez przepisy prawa krajowego; ani skarżąca ani jej adwokat nie zostali wysłuchani przez Biuro – ciało uprawnione do kontroli ważności rezygnacji skarżącej; że Biuro składało się z senatorów, spośród których dwóch zostało oskarżonych przez skarżącą w udział w wywieraniu presji na nią; oraz że posiedzenie plenarne Senatu, na którym rezygnacja została zatwierdzona, nie zostało przeprowadzone w taki sposób, który naprawiłby te naruszenia w postępowaniu przed Biurem, ponieważ dwóch oskarżonych przez skarżącą senatorów było na nim obecnych, podczas gdy ona nie została wpuszczona do izby przez ochronę Senatu.

Tasev przeciwko Północnej Macedonii

Odmowa zmiany pochodzenia macedońskiego nie była przewidywalna i naruszyła prawo do poszanowania życia prywatnego – wyrok ETPC z 16.5.2019 r. w sprawie Tasev przeciwko Północnej Macedonii (skarga nr 9825/13); większością:

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła odmowy władz uwzględnienia wniosku pana Taseva o zmianę jego pochodzenia etnicznego w wyborach na sędziego.

Trybunał uznał w szczególności, że dokonana przez władze wykładnia przepisu krajowego nie była przewidywalna dla pana Taseva.

Trybunał następnie uznał, jednomyślnie, że skarga pana Taseva pod art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) na brak zapoznania się z materiałem dowodowym została odrzucona jako niedopuszczalna.

Trybunał stwierdził, że dostarczone dokumenty przez Ministerstwo Sprawiedliwości w postępowaniu krajowym nie miały wpływu na wynik postępowania. Dlatego skarżący nie doznał znaczącego uszczerbku z tego tytułu, że ten materiał dowodowy nie został mu przedstawiony.

MİHR Foundation przeciwko Turcji

Rozwiązanie fundacji w związku z niewystarczającymi środkami finansowymi nie naruszyło Konwencji – wyrok ETPC z 7.5.2019 r. w sprawie MİHR Foundation przeciwko Turcji (skarga nr 10814/07); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń) Konwencji.

Sprawa dotyczyła rozwiązania fundacji MİHR (Medeniyet, İrfan, Hayır, Refah Vakfı – fundacja cywilizacji, wiedzy, dobrobytu i powodzenia) na tej podstawie, że jej środki finansowe były niewystarczające do pokrycia wydatków i wypełnienia celów statutowych.

Trybunał uznał w szczególności, że fakt wymagania od skarżącej fundacji wypełnienia minimalnego kryterium finansowego wynikał z potrzeby zachowania skuteczności i wiarygodności systemu publicznych fundacji w Turcji. Zajął stanowisko, że przyczyny podane przez sądy krajowe – ustalające, że skarżąca fundacja została rozwiązana z uwagi na problemy finansowe – były odpowiednie i wystarczające, że ten środek wypełniał palącą społeczną potrzebę, był proporcjonalny do poszukiwanego celu, a przez to konieczny w demokratycznym społeczeństwie.

Dodatkowo, Trybunał nie odnotował braku rzetelności postępowania krajowego. Odrzucił więc część skargi dotyczącej naruszenia art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego), uznając ją za oczywiście bezzasadną.

Mityanin i Leonov przeciwko Rosji

Bezprawne pozbawienie wolności, ale brak naruszenia prawa do prywatności w sprawie dotyczącej dwóch Rosjan oskarżonych o różne poważne przestępstwa – wyrok ETPC z 7.5.2019 r. w sprawie Mityanin i Leonov przeciwko Rosji (skargi nr 1436/06 i 22912/06); większością:

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (zgodność z prawem pozbawienia wolności), Artykułu 5 ust. 3 (proces w rozsądnym terminie) oraz Artykułu 5 ust. 5 (wykonalne prawo do odszkodowania) Konwencji w odniesieniu do obu skarżących oraz naruszenie Artykułu 5 ust. 4 (prawo do ustalenia zgodności z prawem swojego pozbawienia wolności) w stosunku do pierwszego skarżącego.

Stwierdził jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu przed sądem) w stosunku do drugiego skarżącego z uwagi na jego nieobecność na rozprawach. Odrzucił skargę pierwszego skarżącego pod art. 6 ust. 2 (domniemanie niewinności) jako oczywiście bezzasadną.

Uznał, większością głosów, że nie doszło do naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) w stosunku do pierwszego skarżącego w związku z artykułem i fotografią w gazecie. Trybunał stwierdził w szczególności, że artykuł stanowił jasno, że skarżący był głównie podejrzanym oraz jedną z wielu osób oskarżonych o udział w zorganizowanej grupie przestępczej. Ponadto państwo nie można zarzucić niewykonania swoich obowiązków wynikających z tego przepisu.

Kaynar i Inni przeciwko Turcji

Naruszenie prawa własności z uwagi na brak odszkodowania: odwołanie do organu odszkodowawczego stanowi teraz właściwy środek do jego dochodzenia

Sprawa dotyczyła postępowania cywilnego z powództwa o poszanowanie własności ziemi nabytej przez skarżących a zakwalifikowanej jako „miejsce naturalne”. Sądy krajowe zadecydowały o zarejestrowaniu ziemi w imieniu Skarbu Państwa na podstawie nowego prawa, które weszło w życie w toku postępowania. Skarżący nie otrzymali odszkodowania.

– wyrok ETPC z 7.5.2019 r. w sprawie Kaynar i Inni przeciwko Turcji (skargi nr 21104/06, 51103/06 oraz 18809/07); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Trybunał stwierdził w szczególności, że zmiana prawa pozbawiła skarżących możliwości uzyskania rejestracji ich ziemi, nawet jeśli mogli zasadnie oczekiwać, że spełnią wymogi uznania ich za właścicieli.

Stwierdził również, że skarżący, którzy nie otrzymali odszkodowania za utratę nieruchomości, musieli ponosić indywidualny nadmierny ciężar.

Trybunał również uznał, że prawo krajowe nie pozwalało na naprawienie takiego naruszenia. Odwołanie do organu odszkodowawczego, którego zadania zostały rozszerzone w 2019 r. na mocy rozporządzenia prezydenta nr 809, umożliwiłoby skarżącym uzyskanie odszkodowania. Biorąc pod uwagę, że to odwołanie stanowiłoby odpowiedni środek zapobiegający naruszeniu art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji, Trybunał zdecydował się skreślić część skargi w odniesieniu do art. 41 Konwencji (słuszne zadośćuczynienie).

Trybunał stwierdził również naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie).

Trybunał uznał, że długość postępowania (ok. 10 lat) w kontekście wniosków złożonych przez dwójkę skarżących nie spełniła wymogu rozsądnego czasu. Dlatego przyznał skarżącym zadośćuczynienie za krzywdę.

Pasquini przeciwko San Marino

San Marino nie naruszyło żadnego prawa do rzetelnego procesu sądowego w postępowaniu – wyrok ETPC z 2.5.2019 r. w sprawie Pasquini przeciwko San Marino (skarga nr 50956/16); większością ETPC orzekł, że trzy skargi były dopuszczalne, a reszta niedopuszczalna.  

Orzekł jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji w związku z trzema dopuszczalnymi skargami, które dotyczyły zgodności z prawem sądu, braku bezstronności sędziego oraz dostępu do sądu z uwagi na wysokość kosztów sądowych.

Sprawa dotyczyła serii postępowań dotyczących długu, który spółka skarżącego była winna innej osobie.

Trybunał uznał w szczególności, że skład który rozpoznawał sprawę w sądzie trustów oraz relacji powierniczych został utworzony zgodnie z prawem. Stwierdził również, że sędzia, który zatwierdził orzeczenie o zamknięciu śledztwa dotyczącego rzekomo fałszywej przysięgi oraz później odmówił przywrócenia terminu do wniesienia apelacji w sprawie cywilnej związanej z przysięgą nie był stronniczy.

Vetsev przeciwko Bułgarii

Niemożność osadzonego wzięcia udziału w pogrzebie jego brata: naruszenie Artykułu 8 Konwencji – wyrok ETPC z 2.5.2019 r. w sprawie Vetsev przeciwko Bułgarii (skarga nr 54558/15); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczy odmowy przez bułgarskie władze wyrażenia zgody panu Vetsevowi, który był aresztowany, na podróż na pogrzeb swojego brata.

Trybunał uznał, że władze bułgarskie odmówiły uwzględnienia wniosku na tej podstawie, że taka możliwość nie była przewidziana przez prawo krajowe, nie opierając swojej decyzji na szczegółowej analizie indywidualnych okoliczności oraz bez ważenia konkurujących interesów, a mianowicie prawa skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego i rodzinnego z jednej strony oraz potrzeby zapobiegania nieporządkowi i przestępczości z drugiej. W konsekwencji, Trybunał uznał, że nie zostało wykazane, aby ingerencja w życie prywatnego i rodzinne skarżącego była konieczna w demokratycznym społeczeństwie.

T.B. przeciwko Szwajcarii

Osadzenie skarżącego w oddziale dla więźniów niebezpiecznych nie miało podstawy prawnej – wyrok ETPC z 30.4.2019 r. w sprawie T.B. przeciwko Szwajcarii (skarga nr 1760/15); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji.

Sprawa dotyczy osadzenia skarżącego dla celów pomocy w okresie od kwietnia 2014 do kwietnia 2015 r.

Trybunał zauważył, że skarżący został umieszczony w oddziale o zaostrzonym bezpieczeństwie z tych powodów, że stanowił zagrożenie dla innych. Odnotował, że Rada Federalna wyjaśniła, że ochrona trzecich stron mogła stanowić dodatkowy czynnik oceny sytuacji, ale nie była decydująca sama w sobie. Sąd Federalny dodatkowo wyraźnie podkreślił w swojej decyzji, że jakiekolwiek pozbawienie wolności dla celów pomocy tylko na podstawie zagrażania innych nie było przewidziane prawem i nie stanowiło ważnej podstawy takiego osadzenia. Trybunał uznał, że skarżący został pozbawiony wolności bez podstawy prawnej, w drodze prewencyjnego pozbawienia wolności w zakładzie karnym.

Kablis przeciwko Rosji

Ograniczenia protestów oraz inne ingerencje w prawa skarżących doprowadziły do naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 30.4.2019 r. w sprawie Kablis przeciwko Rosji (skargi nr 48310/16 oraz 59663/17) oraz Elena Dmitriyeva przeciwko Rosji (skargi nr 60921/17 oraz 7202/18); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi), Artykułu 11 (wolność zgromadzeń) oraz Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji oraz w sprawie pani Dmitriyevy – naruszenie Artykułu 5 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) oraz Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Obie sprawy dotyczyły ograniczeń protestów oraz innych ingerencji w prawa skarżących.

Trybunał uznał w szczególności, że lokalne przepisy prawa stosowane do zakazywanie publicznych wydarzeń zaplanowanych przez pana Kablisa były zbyt szerokie oraz nie wymagały oceny szczególnych okoliczności, takich jak ryzyko nieporządku.

Następnie stwierdził, że obowiązujące między wrześniem 2015 i czerwcem 2018 r. prawo krajowe nie zapewniało skutecznego środka odwoławczego przeciwko naruszeniom prawa do wolności zgromadzeń.

Stwierdził naruszenie prawa skarżących do wolności wypowiedzi z uwagi na brak odpowiedniego uzasadnienia środka zastosowanego przeciwko nim – „wcześniejsze ograniczenia” postów zamieszczanych w Internecie wzywających do udziału w niedozwolonym publicznym wydarzeniu w sprawie pana Kablisa oraz skazanie za nawoływanie ludzi do wzięcia udziału w nielegalnej demonstracji w sprawie pani Dmitriyevy.

Repcevirág Szövetkezet przeciwko Węgrom

Odmowa węgierskich sądów zwrócenia się z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości UE nie naruszyła Konwencji – wyrok ETPC z 30.4.2019 r. w sprawie Repcevirág Szövetkezet przeciwko Węgrom (skarga nr 70750/14); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi skarżącej spółki na odmowę sądów krajowych zwrócenia się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym.

Trybunał uznał, że decyzje sądów krajowych nie były ani arbitralne ani oczywiście bezzasadne. W szczególności, Kúria stwierdziła, że skarżąca spółka nie podniosła żadnych problemów na tle prawa unijnego w pierwszym postępowaniu i dlatego nie mogła później powołać się na nie w postępowaniu o odszkodowanie przed Sądem Najwyższym.

A.M. przeciwko Francji

Skarżący, wydalony z Francji po skazaniu za terroryzmem, może zostać deportowany do Algierii bez jakiegokolwiek ryzyka nieludzkiego lub poniżającego traktowania – wyrok ETPC z 29.4.2019 r. w sprawie A.M. przeciwko Francji (skarga nr 12148/18); jednomyślnie:

Jeżeli decyzja o deportacji skarżącego do Algierii zostanie wykonana nie dojdzie do naruszenia Artykułu 3 (zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczy planowanej deportacji skarżącego do Algierii po jego skazaniu we Francji w 2015 r. za udział w aktach terroryzmu i dożywotnim zakazie wstępu na terytorium Francji.

Trybunał uznał, że ogólna sytuacja w Algierii w zakresie traktowania jednostek związanych z terroryzmem nie stanowi przeszkody dla deportacji skarżącego.

Trybunał zgodził się z wnioskami francuskich sądów. Uznał, że ich ocena była odpowiednia oraz wystarczająco udokumentowana przez dane krajowe oraz informacje z innych obiektywnych i wiarygodnych źródeł.

Trybunał przyjął, że nie istniały poważne udowodnione podstawy, by wierzyć, że jeśli dojdzie do wydalenia do Algierii skarżącemu grozi rzeczywiste ryzyka poddania traktowaniu sprzecznemu z Artykułem 3 Konwencji oraz uznał, że jego deportacja nie prowadzi do naruszenia tego przepisu.

Ter-Petrosyan przeciwko Armenii

Rozproszenie wiecu w marcu 2008 r.: naruszenie prawa byłego prezydenta do wolności zgromadzeń oraz brak skutecznego środka odwoławczego – wyrok ETPC z 25.4.2009 r. w sprawie Ter-Petrosyan przeciwko Armenii (skarga nr 36469/08); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń oraz stowarzyszeń) Konwencji oraz

Naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w związku z Artykułem 11.

Skargi pod Artykułem 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) oraz Artykułu 2 Protokołu Nr 4 (prawo do swobodnego poruszania się) Konwencji zostały odrzucone jako oczywiście bezzasadne.

Sprawa dotyczyła skargi na rozproszenie protestu w dniu 1 marca 2008 r., braku skutecznego środka odwoławczego oraz rzekomego umieszczenia skarżącego w areszcie domowym.

Trybunał uznał w szczególności, że rząd wskazując na niewyczerpanie środków krajowych, nie wykazał, aby istniał skutecznego środek w prawie krajowym. Następnie stwierdził, że rozproszenie wiecu nie było uzasadnione.

Pomimo raportów sugerujących, że pan Ter-Petrosyan przebywał w areszcie domowym, istniał spór co do tego incydentu natury faktycznej. Trybunał stwierdził, że nie był w stanie stwierdzić, żę skarżącego pozbawiono wolności oraz że ograniczono mu swobodę poruszania się.

Alparslan Altan przeciwko Turcji

Aresztowanie Alparslana Altana, sędziego Tureckiego Trybunału Konstytucyjnego było niezgodne z prawem i naruszyło Konwencje – wyrok ETPC z 16.4.2019 r. w sprawie Alparslan Altan przeciwko Turcji (skarga nr 12778/17); większością:

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji z uwagi na bezprawność początkowej fazy tymczasowego aresztowania, oraz

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 z uwagi na brak uzasadnionego podejrzenia w czasie początkowego tymczasowego aresztowania, że dokonał czynu zabronionego.

Sprawa dotyczyła aresztowania sędziego Tureckiego Trybunału Konstytucyjnego po usiłowaniu zamachu stanu w dniu 15 lipca 2016 r.

Skarżący został pozbawiony wolności początkowo z uwagi na podejrzeniu członkostwa w terrorystycznej organizacji zbrojnej, FETÖ/PDY. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że stanowiło to faktyczną i prawną podstawę sprawy ujęcia na gorącym uczynku. W wyroku wydanym w dniu 10 października 2018 r. Sąd Kasacyjny uznał, że sytuacja ujęcia na gorącym uczynku skutkowała wówczas zatrzymaniem sędziego z podejrzeniem udziału w organizacji zbrojnej.

Trybunał stwierdził, że takie rozciągnięcie pojęcia „gorącego uczynku” oznaczało, że skarżący mógł nie wiedzieć, że bycie podejrzanym o udział w organizacji przestępczej był wystarczające do pozbawienia go gwarancji procesowych przyznanych członkom Trybunału Konstytucyjnego. Mając na względzie nakaz tymczasowego aresztowania skarżącego z 20 lipca 2016 r., Trybunał uznał, że materiał dowodowy nie był wystarczający dla stwierdzenia, że istniało uzasadnione podejrzenie w czasie jego aresztowania. W ten sposób, podejrzenie w czasie aresztowania nie uzyskało minimalnego poziomu „uzasadnienia” wymaganego art. 5 ust. 1 lit. c Konwencji. Mimo że został zastosowany pod kontrolą sądu, nakaz aresztowania opierał się głównie na podejrzeniu udziału w organizacji przestępczej, niezależnie od jakiegokolwiek toczącego się postępowania karnego. Taki stopień podejrzenia nie mógł być wystarczający, aby uzasadnić nakaz aresztowania sędziego pracującego w sądzie takiego szczebla jak Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał również zauważył, ze środki podjęte przeciwko skarżącemu nie mogły być określone jako ściśle wymagane przez konieczność związaną z sytuacją dla celów art. 15 (Uchylenie stosowania zobowiązań w stanie niebezpieczeństwa publicznego) Konwencji.

Kamoy Radyo Televizyon Yayıncılık ve Organizasyon A.Ş. przeciwko Turcji

Retroaktywne zastosowanie prawa w sprawie ochrony znaku towarowego naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 16.4.2019 r. w sprawie Kamoy Radyo Televizyon Yayıncılık ve Organizasyon A.Ş. przeciwko Turcji (skarga nr 19965/06); 6 głosami do 1:

Naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania z udziałem skarżącej spółki dotyczącego ochrony znaku towarowego, które doprowadziło do zastosowania przez sądy krajowe prawa w sposób retroaktywnego, co skutkowała oddaleniem powództwa spółki.

Trybunał zauważył, że Turecki Trybunał Konstytucyjny następnie unieważnił część prawa, które doprowadziło spółkę do przegrania sprawy, ponieważ stwierdził, ze przedmiotowe prawo było niezgodne z podstawowymi prawami własności.

Dodatkowo, Trybunał nie znalazł publicznego interesu uzasadniającego ingerencję w prawa własności skarżącej spółki i uznał, że doszło do naruszenia Konwencji.

Bokova przeciwko Rosji

Przepadek domu skarżącej z uwagi na skazanie jej męża: niewystarczające gwarancje procesowe przeciwko arbitralności – wyrok ETPC z 16.4.2019 r. w sprawie Bokova przeciwko Rosji (skarga nr 27879/13); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła tymczasowego zajęcia a następnie definitywnego przepadku domu należącego do pani Bokovej, która nabyła go w drodze dziedziczenia w 2003 r. – przez sąd karny, który orzekał w sprawie i skazał męża skarżącej za oszustwa.

Sąd karny, który skazał męża skarżącej stwierdził, że część prac i ulepszeń została przeprowadzona w domu skarżącej w okresie nielegalnej aktywności jej męża i zarządził zajęcie domu w celu wypłacenia odszkodowania pokrzywdzonemu. Ani sąd karny ani inne sądy, do których zwracała się pani Bokova nie określił zainwestowanej w domu kwoty w czasie okresu nielegalnej aktywności.

Trybunał uznał, że pani Bokova, która odziedziczyła dom zanim jej mąż rozpoczął nielegalną działalność, miała uzasadnione roszczenie aby zachować przynajmniej część wartości nieruchomości, a mianowicie część, która nie była związana z inwestycjami pochodzącymi z nielegalnej działalności.

Trybunał uznał również, ze nakazowi przepadku nieruchomości nie towarzyszyły odpowiednie gwarancje procesowe przeciwko arbitralności, ponieważ żaden z sądów nie ocenił wielkości nielegalnych środków, które miały być zainwestowane w dom ani nie przyznano pani Bokovej odpowiedniej możliwości zaprezentowania swojego stanowiska i obrony jej praw w odniesieniu do części nieruchomości.