Kirinčić i inni p. Chorwacji

Środki na przewlekłość postępowania w Chorwacji okazały się niezwykle nieskuteczne między marcem 2013 r. a majem 2019 r. – wyrok ETPC z 30.7.2020 r. w sprawach Kirinčić i inni p. Chorwacji (skarga nr 31386/17) oraz Marić p. Chorwacji (skarga nr 9849/15)

Sprawy dotyczyły skarg na naruszenie prawa do rzetelnego procesu w rozsądnym terminie i braku skutecznych środków odwoławczych w tym zakresie

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu w rozsądnym terminie) Konwencji

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji.

W sprawie Kirinčić i Inni p. Chorwacji Trybunał stwierdził, że postępowanie cywilne dotyczące praw własności trwało ponad 15 lat i naruszyło wymóg „rozsądnego czasu” przewidziany w Konwencji. Skarga do Trybunału Konstytucyjnego nie stanowiła skutecznego środka odwoławczego, ponieważ nie brał pod uwagę długości całego postępowania, lecz jedynie okres 5 miesięcy.

Trybunał uznał, że długość postępowania cywilnego dotyczącego odszkodowania w sprawie Marić p. Chorwacji, która trwała ponad 4 lat również była nadmierna. Dodatkowo uznał, że skarżący nie miał obowiązku skorzystać ze środka o przyspieszenie postępowania na podstawie ustawy o sądach z 2013 r. z uwagi na to, że był nieskuteczny. W szczególności środek o przyspieszenie postępowania mógł być złożony jedynie wówczas, gdy postępowanie było już przewlekłe, podczas gdy środek odszkodowawczy musiał spełnić zbyt wiele wymogów.

Trybunał wydał również wyrok w sprawie Glavinić i Marković p. Chorwacji (skargi nr 11388/15 oraz 25605/15), które dotyczyły podobnych skarg.

Macovei p. Rumunii

Orzeczenie o zniesławieniu przeciwko rumuńskiej polityk Macovei doprowadziło do naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 28.7.2020 r. w sprawie Macovei p. Rumunii (skarga nr 53028/14); 5 głosami do 2:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarżącej uznanej za odpowiedzialną zniesławienia innego polityka.

Trybunał uznał, że jej oświadczenia, gdy nazwała łączenie pracy innego polityka jako prawnika i członka parlamentu za przykład korupcji były mieszanką sądów ocennych i faktów. Nie chciała bezinteresownie zaatakować innego polityka, który wygrał z nią sprawę o zniesławienie, ale użyła tych słów, aby wyrazić ogólne zdanie o korupcji w kontekście jej wsparcia dla prawa, które miało zapobiegać sytuacjom łączenia zawodów prawnika i parlamentarzysty w tym samym czasie. Sądy odwoławcze, które zmieniły wyrok sądu I instancji odrzucającego powództwo o zniesławienie nie wskazały przekonujących przyczyn dla wysnutych wniosków i nie wyważyły odpowiednio między konkurującymi interesami w sprawie. Kara – odszkodowanie i opłacenie publikacji prawomocnego wyroku w gazetach – miała również efekt mrożący dla jej wolności wypowiedzi.

Chong Coronado p. Andorze

Zobowiązanie skazanych pod ich nieobecność do pojawienia się osobiście przed uzyskaniem możliwości do złożenia apelacji nie jest nieproporcjonalne – wyrok ETPC z 23.7.2020 r. w sprawie Chong Coronado p. Andorze (skarga nr 37368/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.  

Sprawa dotyczyła postępowania karnego, które doprowadziło do skazania skarżącego pod jego nieobecność przed sądem I instancji. Skarżący zarzucał, że nie mógł złożyć apelacji z uwagi na to, że musiał osobiście pojechać do Andory i pojawić się przed sądem I instancji, który go skazał. Wskazywał, że gdyby tak zrobił, natychmiast by go pozbawiono wolności.

Trybunał uznał, że obowiązek nałożony na skarżącego do pojawienia się osobiście przed sądem w celu zwrócenie się o ponowne rozpoznanie sprawy nie było nieproporcjonalnym ciężarem, który naruszyłby by balans między uprawnioną troską o zapewnienie wykonania wyroków sądowych oraz prawem dostępu do sądu i prawem do obrony. Taki system miał zapewnić sprawiedliwe wyważenie konkurujących interesów i nie mógł być postrzegany jako nierzetelny.

M.K. i Inni p. Polsce

Wydalenie przez Polskę Czeczenów na Białoruś bez rozpoznania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 23.7.2020 r. w sprawie M.K. i Inni p. Polsce (skargi nr 40503/17, 42902/17 oraz 43643/17)

Sprawa dotyczyła powtarzających się odmów polskiej Straży Granicznej na granicy z Białorusią przyjęcia skarżących przybyłych z Czeczenii, którzy zwrócili się o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Jednomyślnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Naruszenie art. 4 Protokołu Nr 4 (zakaz zbiorowych wydaleń cudzoziemców) do Konwencji.

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji w zw. z art. 3 i art. 4 Protokołu Nr 4 do Konwencji.

Naruszenie art. 34 (prawo do skargi indywidualnej) Konwencji.

Trybunał wskazał, że skarżący wielokrotnie próbowali przekroczyć granicę polsko-białoruską w Terespolu i nie było w tym zakresie żadnych wątpliwości mimo przeciwnych twierdzeń polskich władz i chcieli uzyskać ochronę międzynarodową. Tymczasem Straż Graniczna ciągle zawracała ich na Białoruś bez odpowiedniego rozpoznania ich wniosków. Dodatkowo rząd zignorował środki tymczasowe wydane przez Trybunał celem zapobieżenia wydalenia cudzoziemców, którzy wskazywali, że istniało poważne ryzyko deportowania do kraju, w którym groziłoby im niebezpieczeństwo i traktowanie niezgodne z Konwencją. Polska wykazała trwałą praktykę zawracania ludzi na Białoruś w takich okolicznościach – taka polityka doprowadziła do zbiorowego wydalania cudzoziemców. Biorąc pod uwagę odmowę władz wykonania środków tymczasowych Trybunału, Polska również nie wykonała swoich obowiązków wynikających z Konwencji.

Adana TAYAD p. Turcji

Rozwiązanie stowarzyszenia wzajemnej pomocy i solidarności z rodzinami osadzonych i skazanych w Adanie naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 21.7.2020 r. w sprawie Adana TAYAD p. Turcji (skarga nr 59835/10); jednomyślnie:

Naruszenie art. 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń) Konwencji.

Sprawa dotyczyła rozwiązania skarżącego stowarzyszenia, znanego również jako Adana TAYAD wyrokiem sądu rejonowego na podstawie nielegalnej działalności niektórych członków zarządu stowarzyszenia w sytuacji gdy wyrok był jeszcze nieprawomocny.

Trybunał powtórzył, że wskazane rozwiązanie stowarzyszenia było bardzo ostrym środkiem wywołującym znaczące skutki dla jego członków i mogło nastąpić jedynie w najpoważniejszych sprawach. Zgodnie z art. 11, Państwo ma podwyższony obowiązek wskazania przyczyn uzasadniających taki środek. Trybunał uznał, że ponieważ nie ustalono istnienia istotnych powodów dla wydania nakazu rozwiązania, władze krajowe nie wywiązały się z obowiązku uzasadnienia tego środka, któremu nie towarzyszyło zapewnienie istoty prawa do wolności stowarzyszeń. Stąd Trybunał uznał, że ingerencja nie była konieczna w demokratycznym społeczeństwie.

Velkov p. Bułgarii

Skarżący był sądzony i karany dwukrotnie za zakłócenie spokoju w czasie meczu piłkarskiego w sposób niezgodny z Konwencją – wyrok ETPC z 21.7.2020 r. w sprawie Velkov p. Bułgarii (skarga nr 34503/10); jednomyślnie:

Naruszenie art. 4 Protokołu Nr 7 (zakaz ponownego sądzenia lub karania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na dwukrotne skazanie za ten sam czyn zakłócenia spokoju w czasie meczu piłkarskiego.

Trybunał uznał, że podczas gdy istniał ścisły związek czasowy między postępowaniem administracyjnym i karnym przeciwko skarżącemu, to nie było wystarczająco bliskiego związku materialnego między dwoma postępowaniami. Trybunał dlatego uznał, że biorąc pod uwagę brak wystarczająco bliskiego związku w tym zakresie między dwoma postępowaniami uznał, że skarżący został oskarżony i ukarany dwukrotnie za ten sam czyn z naruszeniem zasady ne bis in idem.

Veljkovic-Jukic p. Szwajcarii

Brak naruszenia Konwnecji w cofnięciu zezwolenia na stały pobyt Chorwatce skazanej za przemyt narkotyków – wyrok ETPC z 21.7.2020 r. w sprawie Veljkovic-Jukic p. Szwajcarii (skarga nr 59534/14); większością głosów:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła cofnięcia zezwolenia na pobyt stały Chorwatce, która mieszkała w Szwajcarii od kiedy miała 14 lat z uwagi na skazanie za przemyt narkotyków oraz  jej możliwej deportacji ze Szwajcarii.
Trybunał uznał, że Szwajcaria nie przekroczyła przyznanego jej marginesu oceny, w szczególności biorąc pod uwagę powagę popełnionego czynu (przestępstwo narkotykowe), za który została skazana oraz fakt, że skarżąca oraz członkowie jej rodziny mogli się zintegrować bez większych problemów w jednym z krajów zaproponowanych przez Federalny Sąd Najwyższy: Bośnia i Hercegowina, Chorwacja lub Serbia.

Trybunał również zauważył, że skarżącej zakazano wjazdu na terytorium Szwajcarii przez okres 7 lat (do 30 sierpnia 2021), a ustawa federalna o cudzoziemcach uprawniała ją to wnioskowania o czasowe zawieszenie wykonania tego nakazu tak by mogła odwiedzić członków swojej rodziny w Szwajcarii. Mimo to, Trybunał uznał za pożądane by władze krajowe ponownie oceniły sytuację skarżącej w świetle ustaleń dokonanych wyrokiem Federalnego Sądu Najwyższego przed podjęciem decyzji co do wykonania środka, w szczególności w świetle jej zachowania w toku całego postępowania oraz możliwości, otwartej dla niej, ubiegania się o nowe zezwolenie na pobyt stały.

D. p. Francji

Odmowa zarejestrowania szczegółów urodzenia dziecka urodzonego za granicą w drodze surogacji nie naruszyło prawa do poszanowania życia prywatnego z uwagi na to, że relacja rodzic – dziecko może zostać ustalona w drodze adopcji – wyrok ETPC z 16.7.2020 r. w sprawie D. p. Francji (skarga nr 11288/18); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji oraz

Brak naruszenia art. 14 (zakaz dyskryminacji) w zw. z art. 8 Konwencji.

Sprawa dotyczyła odmowy wpisania do francuskiego rejestru urodzeń, małżeństw i śmierci szczegółów ze świadectwa urodzenia dziecka urodzonego za granicą w drodze zaaranżowanej surogacji ciążowej, ponieważ przedstawione świadectwo wskazywało zamierzoną matkę, która była również matką genetyczną dziecka, jako matkę.

Trybunał zauważył, że już wcześniej rozstrzygał w zakresie relacji prawowity rodzic – dziecko pomiędzy dzieckiem i zamierzonym ojcem, gdy ten ostatni był biologicznym ojcem (Mennesson p. Francji i Labassee p. Francji). Zgodnie z orzecznictwem ETPC, istnienie związku genetycznego nie oznaczało, że prawo dziecka do poszanowania jego prawa do życia prywatnego wymagało by prawny związek z zamierzonym ojcem został ustalony w drodze zarejestrowania szczegółów zagranicznego świadectwa urodzenia. Trybunał nie widzi podstaw w okolicznościach niniejszej sprawy do osiągnięcia odmiennej konkluzji odnośnie uznania prawnego związku z zamierzoną matką, która była genetyczną matką dziecka.

Trybunał również wskazał na ustalenia opinii doradczej nr P16-2018-001, z której wynika, że adopcja powoduje podobne skutki do zarejestrowania zagranicznego świadectwa urodzenia w zakresie uznania prawnego związku między dzieckiem i zamierzoną matką.

Dikaiou i Inni p. Grecji

Warunki osadzenia w zakładzie karnym w Tebach osób cierpiących na HIV/AIDS były dostateczne ale środek odwoławczy był nieskuteczny

Sprawa dotyczyła warunków osadzenia sześciu skarżących chorych na HIV/AIDS osadzonych w zakładzie karnym dla kobiet w Tebach (Grecja) przed lub po ich skazaniu.

– wyrok ETPC z 16.7.2020 r. w sprawie Dikaiou i Inni p. Grecji (skarga nr 77457/13); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) w zw. z art. 14 (zakaz dyskryminacji) Konwencji the European

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w zw. z art. 3 Konwencji.

Trybunał uznał, że ogólne warunki osadzenia skarżących były zadowalające. Stanął również na stanowisku, że umieszczenie ich razem w tej samej zbiorowej celi służyło uzasadnionemu celowi (uwzględnienie zarządzania grupą przez zakład karny) i nie ujawniło żadnego zamiaru ze strony władz ich segregacji. Trybunał zauważył w końcu, że władze nie wypełniły swojego obowiązku zapewnienia skarżącym pomocy medycznej zgodnej z ich zdrowotnymi potrzebami.

Co do środków wynikających z greckiego prawa dotyczących warunków osadzenia, Trybunał odniósł się do swojego ugruntowanego orzecznictwa w tego typu sprawach, w szczególności dotyczących Grecji. Uznał, że ani środki prewencyjne ani odszkodowawcze w greckim prawie nie były skuteczne pozwalając skarżącym na zaskarżenie warunków w jakich byli osadzeni. Trybunał nie stwierdził różnicy w traktowaniu między osadzonymi przed i po skazaniu w odniesieniu do prawa greckiego dotyczącego zwolnienia z powodów zdrowotnych. W tym zakresie uznał skargę za niedopuszczalną.

Mugemangango p. Belgii

Procedura oceny skargi dotyczącej wyników wyborów z maja 2014 r. nie spełniała wymogów skuteczności pod Konwencją – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 10.7.2020 r. w sprawie Mugemangango p. Belgii (skarga nr 310/15); jednomyślnie;

Naruszenie art. 3 Protokołu Nr 1 (prawo do wolnych wyborów) Konwencji oraz

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła sporu powstałego po wyborach przeprowadzonych w dniu 25 maja 2014 r. Przed Trybunałem pan Mugemangango skarżył się na procedurę przeprowadzoną przez Parlament Waloński po tym jak zakwestionował wynik wyborów. Zarzucał, że Parlament Waloński, który był jedynym organem zdolnym w świetle prawa krajowego do rozpoznania jego skargi, działał zarówno jako sędzia jak i strony przy jej ocenie.

Trybunał uznał, że skarga pana Mugemangango została oceniona przez organ, który nie zapewniał wymaganych gwarancji swojej bezstronności i którego władza dyskrecjonalna nie była ograniczona z odpowiednią precyzją przepisami prawa krajowego. Gwarancje przyznane skarżącemu w toku procedury były więc niewystarczające i oparte na uznaniowej podstawie. Jego skargi nie zostały więc rozpoznane w postępowaniu zapewniającym odpowiednie i wystarczające gwarancje zapobiegania arbitralności i zapewniające skuteczną ocenę. Trybunał również stwierdził, że przy braku takich gwarancji – ten środek w postaci skargi był nieskuteczne w świetle art. 13 Konwencji.

Y.T. p. Bułgarii

Naruszenie prawa do życia prywatnego transseksualisty o wyglądzie mężczyzny, którego wniosek o zmianę płci został oddalony bez podania przyczyn – wyrok ETPC z 9.7.2020 r. w sprawie Y.T. p. Bułgarii (skarga nr 41701/16); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) konwencji.

Sprawa dotyczyła transseksualisty (Y.T.), który podjął kroki celem zmiany jego wyglądu fizycznego i którego wniosek o zmianę płci (z żeńskiej na męską) został oddalony przez bułgarskie sądy. Twierdził, że był świadom swojej męskiej tożsamości w czasie dzieciństwa i że funkcjonował w społeczeństwie jak mężczyzna.

Trybunał zauważył, że sądy ustaliły, że Y.T. rozpoczął proces zmiany płci, zmieniając swój wygląd, a także że identyfikował się jako mężczyzna zarówno w rodzinie jak i w społeczeństwie już od długiego czasu. Niemniej, uznały, że w interesie publicznym nie leżało pozwolenie na zmianę płci nie podając na czym ma polegać ten interes publiczny i nie wyważyły interesów przemawiających przeciwko prawu Y.T. do prawnego uznania jego tożsamości płciowej.

Trybunał uznał to za niewzruszoność w uzasadnieniu sądów krajowych, które umieściły Y.T. przez nierozsądny i ciągły okres w trudnej sytuacji, w której był narażony na doświadczenie uczuć podatności na zranienie, upokorzenia i niepokoju. Odmowa sądów krajowych zagwarantowania prawnego uznania zmiany płci Y.T. bez podania odpowiednich i wystarczających przyczyn oraz bez wyjaśnienia dlaczego zmiana płci była możliwa w innych podobnych sprawach, stanowiła nieuzasadnioną ingerencję w prawo Y.T. do poszanowania jego życia prywatnego.

K.A. p. Szwajcarii

Tymczasowy zakaz wjazdu skarżącego do Szwajcarii po jego skazaniu za przestępstwa narkotykowe nie naruszył Konwencji – wyrok ETPC z 7.7.2020 r. w sprawie K.A. p. Szwajcarii (skarga nr 62130/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła oddalenia wniosku skarżącego o przedłużenie pozwolenia na pobyt oraz zarządzenia tymczasowego zakazu wjazdu do Szwajcarii, wydanego po jego skazaniu za przestępstwo narkotykowe. Skarżący został wydalony ze Szwajcarii, gdzie jego żona i syn, którzy są oboje chorzy, mieszkali.

Trybunał uznał, że władze krajowe, w szczególności Federalny Sąd Najwyższy, przeprowadziły odpowiednią i przekonującą analizę odpowiednich faktów i ustaleń, a także pełne wyważenie konkurujących interesów w sprawie. Dlatego, pomimo siły osobistych związków skarżącego ze Szwajcarią, szwajcarskie władze mogły w sposób uprawniony przyjąć, w świetle zachowania skarżącego oraz powagi popełnionych czynów, że było konieczne dla celów zapobiegania nieporządkowi oraz przestępczości nie przedłużać jego zezwolenia na pobyt i zakazać mu wjazdu na terytorium Szwajcarii przez czas określony siedmiu lat.

N.H. i Inni p. Francji

Nieludzkie i poniżające warunki życiowe dla bezdomnych szukających azylu bez środków do życia : naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 2.7.2020 r. w sprawie N.H. i Inni p. Francji (skargi nr 28820/13, 75547/13 oraz 13114/15); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji w stosunku do trzech skarżących N.H. (nr 28820/13), K.T. (nr 75547/13) i A.J. (nr 13114/15),

Brak naruszenia Artykułu 3 w stosunku do skarżącego S.G. (nr 75547/13).

Skargi dotyczyły pięciu osób szukających azylu, samotnych mężczyzn, żyjących we Francji. Skarżyli się, że nie mogli otrzymać wsparcia materialnego i finansowego, do którego byli uprawnieni zgodnie z francuskim prawem oraz że zostali zmuszeni do spania w nieludzkich i poniżających warunkach przez kilka miesięcy. Trybunał zauważył, że skarżący N.H. mieszkał na ulicy bez żadnych środków (podobnie było w przypadku K.T. i A.J., którzy jako jedyni otrzymywali zasiłek odpowiednio przez 185 i 133 dni). Dodatkowo przed zarejestrowaniem się jako osoby ubiegające się o azyl N.H., K.T. i A.J. byli zmuszeni do życia przez pewien czas bez żadnego zarejestrowanego statusu. Francuskie władze nie wypełniły swoich obowiązków wynikających z prawa krajowego. Zostały uznane za odpowiedzialne za warunki, w których żyli skarżący przez wiele miesięcy: spanie pod gołym niebem bez dostępu do sanitariatów, brak środków do życia oraz ciągły strach przed atakiem i rabunkiem. Skarżący byli więc ofiarami poniżającego traktowania – okazania braku szacunku dla ich godności. Trybunał uznał, że takie warunki życiowe wraz z brakiem odpowiedniej odpowiedzi francuskich władz i faktem, że sądy krajowe systematycznie sprzeciwiały się temu, że właściwe organy nie posiadały środków w świetle ich statusu jako samotnych młodych mężczyzn, przekroczyły próg dolegliwości wynikający z celów art. 3 Konwencji. Trzej skarżący N.H., K.T. i A.J. z uwagi na zaniechanie francuskich władz znaleźli się w sytuacji niezgodnej z art. 3 Konwencji.