Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce

Polska musi podjąć szybkie działania w celu rozwiązania problemu braku niezależności Krajowej Rady Sądownictwa. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” – wyrok ETPC z 8.11.2021 r. w sprawie Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce (skargi nr 49868/19 i 57511/19); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarg wniesionych przez dwóch sędziów, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która orzekała w sprawach ich dotyczących, nie była „sądem ustanowionym ustawą” oraz brakowało jej bezstronności i niezawisłości. Zarzucili w szczególności, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, jedna z dwóch nowo utworzonych izb Sądu Najwyższego, składała się z sędziów powołanych przez Prezydenta RP z rekomendacji KRS. KRS  - konstytucyjny organ w Polsce, który stoi na straży niezawisłości sądów i sędziów, jest przedmiotem kontrowersji od czasu wejścia w życie nowych przepisów przewidujących m.in., że jego sędziowie nie są już wybierani przez sędziów, ale przez Sejm (niższa izba parlamentu). Sprawa jest jedną z 57 skarg przeciwko Polsce, wniesionych w latach 2018-2021, dotyczących różnych aspektów reorganizacji polskiego sądownictwa zainicjowanej w 2017 r.

Trybunał podkreślił, że jego zadaniem nie była ocena zasadności reorganizacji polskiego sądownictwa jako całości, ale ustalenie, czy iw jaki sposób zmiany wpłynęły na prawa Pani Dolińskiej-Ficek i Pana Ozimka na podstawie art. 6 ust. 1 Konwencji. Trybunał stwierdził, że na procedurę powoływania sędziów nadmiernie wpłynęła władza ustawodawcza i wykonawcza. Stanowiło to zasadniczą nieprawidłowość, która negatywnie wpłynęła na cały proces i podważyła legitymację Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która rozpoznawała sprawy skarżących. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie była zatem „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” w rozumieniu Konwencji.

Wyrok bardzo przypomina wyrok w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce (nr 43447/19) z lipca 2021 r. Jednakże w wyroku tym stwierdzono dodatkowe oczywiste naruszenie prawa krajowego, ponieważ „w rażącym naruszeniu praworządności” Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonał wyboru sędziów pomimo prawomocnego orzeczenia sądu wstrzymującego wykonanie uchwały KRS o rekomendacji sędziów Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Bancsók i László Magyar (nr 2) przeciwko Węgrom

Wyroki dożywocia z możliwością warunkowego zwolnienia jedynie po 40 latach pozbawienia wolności są niezgodne z Konwencją – wyrok ETPC z 28.10.2021 r. w sprawie Bancsók i László Magyar (nr 2) przeciwko Węgrom (skargi nr 52374/15 i 53364/15); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła wymierzenia kary dożywocia uprawniającego do warunkowego zwolnienia dopiero po 40 latach pozbawienia wolności. Trybunał stwierdził, że takie wyroki w rzeczywistości nie dawały żadnej realnej perspektywy zwolnienia, a zatem nie były zgodne z Konwencją.

AP przeciwko Republice Mołdawii

Bezskuteczność śledztwa w sprawie zarzutów wykorzystywania seksualnego dziecka: naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 26.10.2021 r. w sprawie AP przeciwko Republice Mołdawii (skarga nr 41086/12); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skuteczności śledztwa prowadzonego przez władze mołdawskie w sprawie zarzutów wykorzystywania seksualnego popełnionego przez dwunastoletniego chłopca na skarżącej, która miała wówczas pięć lat. Trybunał stwierdził w szczególności, że śledztwo przeprowadzone przez władze w niniejszej sprawie było nieskuteczne, ponieważ nie było dokładne i nie uwzględniało szczególnej wrażliwości skarżącego.

Šaltinytė przeciwko Litwie

Brak dyskryminacji ze względu na wiek w sprawie dotyczącej dodatku mieszkaniowego – wyrok ETPC z 26.10.2021 r. w sprawie Šaltinytė przeciwko Litwie (skarga nr 32934/19); jednogłośnie:

brak naruszenia art. 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z art. 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

brak naruszenia art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zarzutu skarżącej dyskryminacji ze względu na wiek, kiedy ubiegała się o zasiłek mieszkaniowy. Sądy odrzuciły jej wniosek, ponieważ nie przestrzegała górnej granicy wieku 35 lat zgodnie z właściwym prawem krajowym. Miała wtedy 37 lat.

Trybunał stwierdził, że rząd wystarczająco uzasadnił ustalenie górnej granicy wieku dla przedmiotowego zasiłku mieszkaniowego i wynikającą z tego różnicę w traktowaniu, której dotyczy skarga. W szczególności zasiłek mieszkaniowy miał na celu pomoc finansową młodym ludziom i zachęcenie ich do posiadania większej liczby dzieci w obliczu zmniejszającej się liczby ludności spowodowanej emigracją i niskim wskaźnikiem urodzeń. Wskazał, że państwo miało szeroką swobodę decydowania o świadczeniach, biorąc pod uwagę czynniki społeczne, demograficzne i ekonomiczne

León Madrid przeciwko Hiszpanii

Automatyczne nałożenie nakazu kolejności nazwiska dziecka, ojcowskiego, a następnie macierzyńskiego, gdy rodzice się nie zgadzają, jest dyskryminujące – wyrok ETPC z 26.10.2021 r w sprawie León Madrid przeciwko Hiszpanii (skarga nr 30306/13); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wniosku skarżącej o zmianę kolejności nazwisk, pod którą zarejestrowana była jej małoletnia córka (urodzona w 2005 roku). W tamtym czasie prawo hiszpańskie przewidywało, że w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecko nosi nazwisko ojca, a następnie nazwisko matki. Wnioskodawca argumentował, że przepis ten był dyskryminujący. Automatyczny charakter stosowania prawa w odnośnym czasie – który uniemożliwiał sądom krajowym uwzględnienie szczególnych okoliczności rozpatrywanej sprawy – nie mógł, w opinii Trybunału, być prawomocnie uzasadniony na podstawie Konwencji. Chociaż zasada, że ​​nazwisko ojca powinno być na pierwszym miejscu, w przypadkach, w których rodzice się nie zgadzali, mogła okazać się konieczna w praktyce i niekoniecznie była niezgodna z Konwencją, niemożność uzyskania odstępstwa była nadmiernie rygorystyczna i dyskryminująca kobiety. Ponadto, o ile umieszczenie nazwiska ojca na pierwszym miejscu mogłoby służyć zapewnieniu pewności prawa, o tyle ten sam cel może służyć posiadaniu w tym miejscu nazwiska matki. Powody podane przez Rząd nie były zatem wystarczająco obiektywne i rozsądne, aby uzasadnić odmienne traktowanie nałożone na skarżącego.

Donev przeciwko Bułgarii

Postępowanie prowadzące do odwołania sędziego oskarżonego o przewinienia dyscyplinarne nie naruszające Konwencji – wyrok ETPC z 26.10.2021 r. w sprawie Donev przeciwko Bułgarii (skarga nr 72437/11); jednogłośnie:

brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania dyscyplinarnego w sprawie odwołania skarżącego, sędziego i prezesa sądu. Skarżył się w szczególności, że Najwyższa Rada Sądownictwa (NRS) i Naczelny Sąd Administracyjny nie spełniły wymogów niezawisłości i bezstronności określonych w art. 6 Konwencji.

Trybunał zauważył, że Naczelny Sąd Administracyjny posiadał wystarczająco szeroką jurysdykcję oraz że uchybienia w postępowaniu przed NRS zarzucane przez skarżącego mogły zostać odpowiednio skorygowane w ramach postępowania sądowego. Trybunał zauważył, że sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego korzystali z gwarancji instytucjonalnych zapewniających ich niezawisłość i bezstronność. Jeżeli chodzi o uprawnienia dyscyplinarne NRS wobec tych sędziów, wskazał, że uprawnienia te same w sobie były niewystarczające, aby podważyć ich niezawisłość i bezstronność. Trybunał zauważył, że w tej sprawie skarżący nie powołał się w swoim pierwotnym wniosku na żadne braki strukturalne w składzie NRS i nie zauważył żadnych oczywistych osobistych uprzedzeń ze strony jakichkolwiek konkretnych członków NRS, którzy mogliby kwestionować niezawisłość i bezstronność Naczelnego Sądu Administracyjnego, który był odpowiedzialny za kontrolę decyzji tego organu. Tym samym ani uprawnienia NRS w sprawach budżetowych i karier sędziowskich, ani uprawnienia dyscyplinarne Prezesa NSA nie mogły sugerować, że obawy skarżącego były obiektywnie uzasadnione wobec braku istotne dowody wskazujące na stronniczość sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W konsekwencji Trybunał nie stwierdził braku niezależności i bezstronności w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Nie zauważył też naruszenia jakichkolwiek innych aspektów rzetelności postępowania. Wreszcie Trybunał uznał, że skarżący korzystał z odpowiednich gwarancji proceduralnych oraz że nałożona na niego kara dyscyplinarna była uzasadniona odpowiednimi i wystarczającymi podstawami proporcjonalnymi do stwierdzonych naruszeń obowiązków zawodowych. Dlatego sankcja nie stanowiła nieproporcjonalnej ingerencji w jego prawo do poszanowania życia prywatnego.

Selygenenko i inni przeciwko Ukrainie

Uchodźcy ze stref konfliktu na Ukrainie pozbawieni prawa głosu w wyborach samorządowych – wyrok ETPC z 21.10.2021 r. w sprawie Selygenenko i inni przeciwko Ukrainie (skargi nr 24919/16 i 28658/16); jednogłośnie:

naruszenie art. 1 Protokołu nr 12 (ogólny zakaz dyskryminacji) do Konwencji.

Skarżący, którzy są przesiedleńcami wewnętrznymi, którzy uciekli z konfliktu w Doniecku i na Krymie, przybyli do Kijowa w latach 2014-15. Sprawa dotyczyła rzekomej dyskryminacyjnej odmowy pozwolenia im głosowania w kijowskich wyborach samorządowych w 2015 r., ponieważ pomimo dokumentów wskazujących na ich miejsce zamieszkania jako Kijów, władze uznały, że nadal są mieszkańcami swoich miejscowości.

Trybunał stwierdził w szczególności, że władze nie wzięły pod uwagę szczególnej sytuacji skarżących jako przesiedleńców wewnętrznych i dyskryminowały ich w korzystaniu z ich prawa do głosowania w wyborach lokalnych.

Miroslava Todorova przeciwko Bułgarii

Postępowanie dyscyplinarne i sankcje nałożone na skarżącą, sędzię i Prezesa Bułgarskiego Związku Sędziów, naruszyły jej prawo do wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 19.10.2021 r. w sprawie Miroslava Todorova przeciwko Bułgarii (skarga nr 40072/13); większością głosów (5 głosami do 2):

brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji;

jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Konwencji

naruszenie Artykułu 18 (ograniczenie stosowania ograniczeń praw) w związku z Artykułem 10 Konwencji.

Sprawa dotyczyła dwóch postępowań dyscyplinarnych przeciwko skarżącej, która w owym czasie była sędzią i prezesem Bułgarskiej Unii Sędziów. Naczelna Rada Sądownictwa (NRS) nakazała obniżenie jej wynagrodzenia, a następnie jej zwolnienie z powodu opóźnień w rozpatrywaniu jej spraw.

Trybunał zauważył, że postępowanie dyscyplinarne przed NRS zawierało szereg gwarancji proceduralnych. W ten sposób skarżąca była świadoma stawianych jej zarzutów i mogła osobiście stawić się przed komisją dyscyplinarną w celu przedstawienia dowodów na swoją obronę. Trybunał zauważył, że Naczelny Sąd Administracyjny jest właściwy do rozpatrzenia każdej kwestii faktycznej, którą uznał za istotną, jak również do kwalifikacji prawnej przewinień dyscyplinarnych przypisywanych działaniom lub zaniechaniu skarżącego. Zatem w niniejszej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny posiadał wystarczająco szeroką jurysdykcję, a uchybienia proceduralne zarzucane przez skarżącą przed NRS można było odpowiednio skorygować w ramach postępowania sądowego. W postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym Sąd nie stwierdził braku niezawisłości lub bezstronności tego sądu oraz naruszenia innych aspektów rzetelności postępowania, a tym samym nie stwierdził naruszenia art. 6.

Biorąc pod uwagę fundamentalne znaczenie wolności słowa w sprawach o znaczeniu publicznym, takich jak funkcjonowanie sądownictwa i potrzeba ochrony niezawisłości sędziowskiej, Trybunał uznał, że postępowanie dyscyplinarne przeciwko skarżącej i nałożone na nią sankcje stanowiły ingerencję w korzystanie z jej prawa do wolności wypowiedzi, które nie było „niezbędne w demokratycznym społeczeństwie” dla realizacji uzasadnionych celów określonych w art. 10 Konwencji. Mając na uwadze wszystkie okoliczności sprawy, Trybunał stwierdził, że głównym celem postępowania dyscyplinarnego wobec skarżącej i sankcji nałożonych na nią przez NRS nie było zapewnienie przestrzegania terminów zakończenia spraw, ale ukaranie jej i zastraszenie z powodu jej krytyki NRS i władzy wykonawczej. 

Lavanchy przeciwko Szwajcarii

Oddalenie powództwa o ustalenie ojcostwa wniesionego po terminie bez ważnej przyczyny nie naruszyło Konwencji – wyrok ETPC z 19.10.2021 r. w sprawie Lavanchy przeciwko Szwajcarii (skarga nr 69997/17); większością (pięć głosów do dwóch):

brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła odmowy przez sądy szwajcarskie dopuszczenia wyjątku od terminu określonego w prawie krajowym (rok od dnia osiągnięcia pełnoletności) na wniesienie powództwa o ustanowienie stosunku prawnego rodzic – dziecko, a w konsekwencji oddalenie powództwa skarżącej o wpisanie w rejestrze stanu cywilnego związku z jej biologicznym ojcem. Skarżąca zarzuciła, że ​​władze szwajcarskie nie uznały istnienia „ważnego powodu” niedotrzymania terminu i zarzuciły naruszenie jej prawa do poszanowania życia prywatnego z tego powodu.

Trybunał zauważył, że decyzje sądów szwajcarskich zostały starannie uzasadnione, biorąc pod uwagę orzecznictwo Trybunału. W szczególności sądy określiły kilka punktów w życiu skarżącej, w których mogła ona zapoznać się ze szczegółami dotyczącymi jej pochodzenia w rejestrze stanu cywilnego i zasięgnąć informacji o krokach, jakie należy podjąć, nawet po upływie terminu. Rozważania te doprowadziły sądy do wniosku, że brak było uzasadnienia dla bezczynności skarżącej przez okres 31 lat. Trybunał uznał zatem, że opóźnienie po stronie skarżącej we wszczęciu postępowania w celu ustalenia prawnego związku rodzic-dziecko, jak zauważyły ​​sądy krajowe, nie może być uznane za uzasadnione dla celów orzecznictwa Trybunału. W związku z tym sądy szwajcarskie nie naruszyły swojego obowiązku zachowania sprawiedliwej równowagi między wchodzącymi w grę interesami.

Vedat Şorli przeciwko Turcji

Przyznanie zwiększonej ochrony głowie państwa za pomocą specjalnej ustawy o znieważaniu jest niezgodne z Konwencją – wyrok ETPC z 19.10.2021 r. w sprawie Vedat Şorli przeciwko Turcji (skarga nr 42048/19); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego na karę pozbawienia wolności – z zawieszeniem wykonania wyroku na pięć lat – za znieważenie Prezydenta RP ze względu na dwa posty, które udostępnił na swoim koncie na Facebooku. Treść składała się m.in. z karykatury i zdjęcia Prezydenta RP wraz z satyrycznymi i krytycznymi komentarzami na jego temat. Wyrok skazujący skarżącego został oparty na art. 299 Kodeksu karnego, który zapewniał wyższy poziom ochrony Prezydentowi RP niż innym osobom.

Trybunał stwierdził, że niniejszej sprawie nie było uzasadnienia dla umieszczenia pana Şorli w areszcie lub nałożenia sankcji karnej, pomimo zawieszenia wykonania wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności. Taka sankcja, ze swej natury, nieuchronnie miała efekt mrożący na gotowość zainteresowanej osoby do wyrażania swoich poglądów w sprawach dotyczących interesu publicznego, zwłaszcza w świetle skutków skazania. Dodatkowo, zaskarżone postępowanie karne, wszczęte na podstawie art. 299 Kodeksu karnego, było niezgodne z wolnością wypowiedzi. Przyznanie zwiększonej ochrony za pomocą specjalnej ustawy o znieważeniu co do zasady nie byłoby zgodne z duchem Konwencji, a interes państwa w ochronie dobrego imienia głowy państwa nie mógłby służyć jako uzasadnienie przyznania jej uprzywilejowanego statusu państwa lub szczególnej ochrony w stosunku do prawa do przekazywania informacji i opinii na jego temat. Ponadto, ustalenia te sugerowały, że naruszenie praw pana Şorliego wynikających z art. 10 Konwencji wynikało z problemu z redakcją i stosowaniem art. 299 kodeksu karnego. W opinii Trybunału dostosowanie odnośnego prawa krajowego do art. 10 Konwencji stanowiłoby odpowiednią formę zadośćuczynienia umożliwiającą położenie kresu stwierdzonemu naruszeniu.

Kartoyev i inni przeciwko Rosji

Dziewięciu obywateli Rosji oskarżonych o dwa ataki terrorystyczne w 2009 roku: naruszenia za brak publicznego procesu i nierzetelność postępowania – wyrok ETPC z 19.10.2021 r. w sprawie Kartoyev i inni przeciwko Rosji (skarga nr 9418/13); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 6 ust. 1 Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego przeciwko skarżącym, dziewięciu obywatelom rosyjskim, którym postawiono zarzut dokonania dwóch ataków terrorystycznych w 2009 roku. Twierdzili oni, że nie mieli procesu przed niezawisłym i bezstronnym sądem, że zostali pozbawieni prawa do jawnego procesu (rozprawy odbywały się za zamkniętymi drzwiami) oraz że postępowanie było nierzetelne.

Trybunał uznał, że wyłączenie publiczności z procesu, ze względu na zagwarantowanie ochrony wywiadu bezpieczeństwa narodowego oraz zapewnienie bezpieczeństwa stron, nie było uzasadnione okolicznościami sprawy. Zauważył ponadto, że Sąd Najwyższy, ponieważ również rozpoznawał sprawę niejawnie, nie naprawił wcześniejszego braku prowadzenia postępowania przez Sąd Okręgowy w trybie jawnym. Jeśli chodzi o rzetelność postępowania karnego przeciwko skarżącym, Trybunał stwierdził, że doszło do braku zapewnienia równości broni między oskarżeniem a obroną, co było jednym z fundamentalnych aspektów prawa do rzetelnego procesu sądowego.

Danilevich przeciwko Rosji

Zakaz rozmów telefonicznych z więźniami skazanymi na dożywocie stanowi naruszenie ich praw – wyrok ETPC z 19.10.2021 r. w sprawie Danilevich przeciwko Rosji (skarga nr 31469/08); jednogłośnie:

naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła pozbawienia skarżącego kontaktu telefonicznego z bliskimi, w tym z małym synem, podczas odbywania kary dożywotniego pozbawienia wolności w ścisłym reżimie więziennym. Ten szczególny reżim więzienny obejmuje między innymi całkowity zakaz rozmów telefonicznych z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych przez co najmniej pierwsze dziesięć lat dożywocia. Trybunał stwierdził, że zakaz nałożony przez prawo krajowe na kontakt telefoniczny skazanych na dożywocie w ramach surowego reżimu był nieproporcjonalny. Pozbawienie wolności, jak każdy inny środek pozbawiający człowieka wolności, wiązał się z nieodłącznym ograniczeniem praw osadzonego. Jednak istotną częścią prawa do poszanowania życia rodzinnego było to, że władze więzienne pomagały osadzonym w utrzymywaniu kontaktu z bliską rodziną. - naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu) Konwencji. Sprawa dotyczyła również rozprawy w sprawie cywilnej skarżącego wniesionej w celu zakwestionowania zakazu rozmów telefonicznych z rodziną, które odbyły się pod jego nieobecność. Trybunał stwierdził naruszenie zgodnie ze swoim utrwalonym orzecznictwem. 

M.B. przeciwko Polsce

Nie wykazano by stan psychiczny skarżącego wymagał pozbawienia wolności - wyrok ETPC z 14.10.2021 r. w sprawie M.B. przeciwko Polsce (skarga nr 60157/15); naruszenie art. 5 ust. 1 lit. e Konwencji.

Sprawa dotyczyła zarzutu skarżącego naruszenia art. 5 ust. 1 lit. e Konwencji w związku z zastosowaniem wobec niego środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym.

W styczniu 2014 roku skarżący zaatakował swoich rodziców i ranił ich nożem. Stwierdzono u niego schizofrenię paranoidalną. Skarżący podjął z własnej inicjatywy terapię w ośrodku dla młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. W styczniu 2015 roku sąd rejonowy umorzył postępowanie i orzekł umieszczenie skarżącego w zakładzie zamkniętym. W maju 2015 roku sąd okręgowy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W ocenie skarżącego, opinie psychiatryczne, na podstawie których umieszczono go w zamkniętym zakładzie, nie były aktualne w momencie wydania przez sąd postanowienia. Wydano je bowiem 15 miesięcy przed wydaniem orzeczenia w sprawie i 18 miesięcy przed umieszczeniem go w szpitalu psychiatrycznym.

W ocenie Trybunału, sądy krajowe, pomimo twierdzeń skarżącego, że po terapii w ośrodku terapeutycznym jego stan uległ poprawie, nie zleciły żadnych innych badań lekarskich. Dlatego w chwili umieszczenia skarżącego w szpitalu w dniu 4 sierpnia 2015 roku nie zostało „wiarygodnie wykazane”, że jego stan psychiczny wymagał jego odosobnienia. Stąd pozbawienie wolności skarżącego w okresie od 4 sierpnia 2015 roku do 12 kwietnia 2016 roku nie było „zgodne z prawem” w rozumieniu art. 5 ust. 1 lit. e Konwencji.

Kapa i inni przeciwko Polsce

Mieszkańcy Smolic niepokojeni przez wiele lat dużym ruchem z powodu budowy autostrady -wyrok ETPC z 14.10.2021 r. w sprawie Kapa i inni przeciwko Polsce (skargi nr 75031/13, 75282/13, 75286/13 i 75292/13); jednogłośnie: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego).

Sprawa dotyczyła przekierowania ruchu pod dom skarżących podczas budowy autostrady oraz prób skarżących naprawienia sytuacji za pośrednictwem władz. Trybunał stwierdził w szczególności, że władze świadomie ignorowały problem od 1996 r. i kontynuowały rozwój projektu autostrady, całkowicie lekceważąc dobro mieszkańców. Ogólnie rzecz biorąc, Trybunał stwierdził, że przekierowanie ruchu przez dom skarżących oraz brak odpowiedniej reakcji ze strony władz zaszkodziły ich spokojnemu korzystaniu z mieszkania.

JC i inni przeciwko Belgii

Oddalenie powództwa cywilnego na podstawie immunitetu jurysdykcyjnego Stolicy Apostolskiej nie naruszyło Konwencji wyrok ETPC z 12.10.2021 r. w sprawie JC i inni przeciwko Belgii (skarga nr 11625/17); większością głosów (sześć głosów do jednego):

brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji.

Sprawa podniosła kwestię immunitetu Stolicy Apostolskiej od jurysdykcji sądów krajowych. Dotyczył on w szczególności powództwa o odszkodowanie wniesionego przez 24 skarżących przeciwko Stolicy Apostolskiej oraz przeciwko wielu przywódcom Kościoła Katolickiego w Belgii i stowarzyszeniom katolickim, twierdząc, że szkoda została spowodowana przez strukturalnie wadliwy sposób, w jaki państwo potraktowało problem wykorzystywania seksualnego w Kościele. Ponieważ sądy belgijskie uznały, że nie posiadają jurysdykcji w odniesieniu do Stolicy Apostolskiej, skarżący twierdzili, że zostali pozbawieni dostępu do sądu i powołali się na art. 6 ust. 1 przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Trybunał stwierdził, że umorzenie postępowania przez sądy belgijskie w sprawie odmowy rozpoznania sprawy o czyn niedozwolony wniesionej przez skarżących przeciwko Stolicy Apostolskiej nie odbiegało od ogólnie uznanych zasad prawa międzynarodowego w sprawach immunitetu państwowego oraz ograniczenia prawa dostępu do sądu nie można zatem uznać za nieproporcjonalne w stosunku do uzasadnionych celów.

The Association of Investigative Reporters and Editorial Security of Moldova i Sanduța przeciwko Mołdawii

Postępowanie o zniesławienie w sprawie artykułu zarzucającego finansowanie offshore kampanii prezydenckiej partii socjalistycznej w Mołdawii w 2016 r. naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 12.10.2021 r. w sprawie The Association of Investigative Reporters and Editorial Security of Moldova i Sanduța przeciwko Mołdawii (skarga nr 4358/ 19); jednogłośnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania o zniesławienie wszczętego przeciwko skarżącym, organizacji pozarządowej i dziennikarzowi, za ich artykuł donoszący o rzekomym finansowaniu Socjalistycznej Partii Mołdawii przez spółkę offshore mającą powiązania z Rosją przed wyborami prezydenckimi w 2016 roku. W tych wyborach prezydentem Mołdawii został wybrany lider Partii Socjalistycznej Igor Dodon. Trybunał był przygotowany do przyjęcia na potrzeby niniejszej sprawy, że postępowanie rewizyjne, a następnie wznowienie postępowania co do meritum sprawy w 2020 roku, oddalające pozew o zniesławienie przeciwko skarżącym, sprowadziło się do uznania przez sądy krajowe naruszenia art. 10 Konwencji. Jednakże uznał, że skarżącym nie przyznano w tym postępowaniu wystarczającego zadośćuczynienia, ponieważ sądy krajowe nie przyznały żadnego odszkodowania. W związku z tym odmówił umorzenia sprawy z powodu braku statusu ofiary i przyznał skarżącym 3800 euro z tytułu szkody niemajątkowej oraz kosztów i wydatków.

Bara i Kola przeciwko Albanii

Przedłużające się postępowanie w dwóch różnych sprawach – wyrok ETPC z 12.10.2021 r. w sprawie Bara i Kola przeciwko Albanii (skargi nr 43391/18 i 17766/19); jednogłośnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu w rozsądnym terminie) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) tylko w odniesieniu do pierwszego skarżącego.

Sprawa dotyczyła postępowań przed sądami krajowymi w czasie, gdy miały miejsce reformy sądownictwa. W sprawie pana Bary przedmiotem sporu były wybory na stanowisko rektora uniwersytetu, podczas gdy proces pana Koli dotyczył jego procesu o zabójstwo. Trybunał stwierdził w szczególności, że nawet biorąc pod uwagę reformy sądownictwa mające miejsce w Albanii w tamtym czasie, sądy krajowe nie rozpatrzyły spraw skarżących z należytym pośpiechem, co oznacza, że ​​postępowanie nie odbyło się w rozsądnym terminie . Ponadto stwierdził, że nowy środek odwoławczy na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego uchwalony w 2017 r. nie pomógł w przyspieszeniu postępowania, pozostawiając pierwszemu skarżącemu brak dostępnego środka odwoławczego w celu zajęcia się naruszeniem jego praw na podstawie art. 6 ust. 1. Jednakże, Trybunał stwierdził, że nowy środek odwoławczy jest co do zasady zgodny z art. 13 i dlatego musi zostać wyczerpany przed wniesieniem podobnych skarg do Trybunału.

Łysak przeciwko Polsce

Wyrok ETPC z 12.10.2021 r. w sprawie Łysak przeciwko Polsce (nr skargi 1631/16); naruszenie art. 1 Protokołu Nr 1 (prawo do poszanowania mienia) w związku z ponad sześcioletnim zatrzymaniem należącego do niego mienia w charakterze dowodu w postępowaniu karnym.

Zdaniem Trybunału, doszło do naruszenia prawa skarżącego do poszanowania mienia, pomimo jego zgodności z prawem i działania w interesie powszechnym, jednak środki podjęte przez organy prowadzące postępowanie karne nie spełniały wymogu proporcjonalności i stanowiły dla skarżącego nadmierne obciążenie. Dlatego Trybunał stwierdził naruszenie art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji. Trybunał pozostawił kwestię wysokości słusznego zadośćuczynienia bez rozstrzygnięcia, zapraszając strony postępowania do nadesłania stanowisk w tej sprawie.

Könyv-Tár Kft i inni przeciwko Węgrom

Monopol państwowy na rynku dystrybucji podręczników: naruszenie art. 1 Protokołu nr 1 Konwencji: wyrok ETPC z 16.10.2018 w sprawie Könyv-Tár Kft i inni przeciwko Węgrom (skarga nr 21623/13); 6 głosami do 1:

Naruszenie art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji (ochrona mienia).

Fakty – W następstwie nowych środków przyjętych w 2011 i 2012 r. system szkolnictwa na Węgrzech został całkowicie zreorganizowany, a wcześniej zdecentralizowane szkoły stały się przedmiotem scentralizowanego zarządzania państwowego. Nowe środki wprowadziły nowy system dystrybucji podręczników, zgodnie z którym za dostarczanie podręczników odpowiadało państwo w interesie publicznym. Zamiarem prawodawcy było wykonanie tych obowiązków za pośrednictwem państwowej spółki dystrybucyjnej książek o charakterze non-profit.

Trzy skarżące spółki, dystrybutorzy podręczników szkolnych, zarzuciły, że stworzenie monopolu państwowego na rynku dystrybucji podręczników szkolnych pozbawiło ich spokojnego korzystania z ich własności, z naruszeniem art. 1 Protokołu nr 1.

Prawo – art. 1 Protokołu nr 1

(a) Zastosowanie – Skarżące spółki, które od lat zajmowały się dystrybucją podręczników szkolnych, nawiązały bliskie relacje ze szkołami znajdującymi się w ich sąsiedztwie. Ich klientela stanowiła istotną podstawę ustalonego biznesu i pod wieloma względami miała charakter prawa prywatnego, a tym samym stanowiła aktywa, będąc „własnością” w rozumieniu art. 1 Protokołu nr 1.

(b) Meritum – Nowe środki wprowadziły nowy system dystrybucji podręczników szkolnych, co spowodowało, że skarżące firmy skutecznie straciły swoich klientów. Tak więc doszło do ingerencji w prawa skarżących spółek, polegającej na zastosowaniu środka polegającego na kontroli wykorzystania ich własności.

Sąd zwrócił uwagę na cechę charakterystyczną dla rynku podręczników szkolnych, która pod pewnymi względami była niezwykła. To szkoły czy nauczyciele wybierali produkty, zaś uczniowie i ich rodzice za nie płacili. Schemat ten można by wytłumaczyć potrzebą zapewnienia, że ​​wszyscy uczniowie w klasie używali tego samego podręcznika. Porozumienie to mogło spowodować pewne zakłócenia rynku i potencjalnie narażoną sytuację konsumentów końcowych. Te ostatnie mogą być równoważone regulacjami rynkowymi, takimi jak maksymalne ceny czy dotacje państwowe. Jednakże Trybunał nie był przekonany, że w przypadku skarżących spółek spowodowało to zakłócenie konkurencji pomiędzy uczestnikami działalności dystrybucyjnej. Dystrybutorzy utrzymywali stosunki umowne ze szkołami, a nie z użytkownikami końcowymi; ze swojej strony szkoły miały całkowitą swobodę wyboru dowolnego dystrybutora jako swojego długoterminowego lub krótkoterminowego dostawcy. Prawdą było, że istniał stały rynek zbytu (tj. rzesza uczniów potrzebujących podręczników w danym roku szkolnym) ostatecznie odpowiadający całości połączonych usług wnioskodawców i innych dystrybutorów. Jednakże odpowiednie udziały w tym stałym rynku zbytu nie były w żaden sposób zagwarantowane skarżącym spółkom, które musiały pozyskać i zachować swoją klientelę (szkoły) w dużej mierze nieuregulowanym i konkurencyjnym środowisku rynkowym. Dlatego też, chociaż rynek podręczników szkolnych rzeczywiście miał pewne szczególne cechy, nie stwarzały one żadnej szczególnej lub uprzywilejowanej sytuacji rynkowej dla skarżących spółek, która uzasadniałaby interwencję kwestionowanego państwa.

Jeśli chodzi o realia rynkowe, państwo powstrzymało skarżące spółki od kontynuowania ich działalności gospodarczej i w rzeczywistości stworzyło zmonopolizowany rynek dystrybucji podręczników szkolnych. Chociaż nie doszło do formalnego cofnięcia licencji, nowe środki wprowadziły system zakupu podręczników szkolnych, w którym nieuchronnie cała klientela skarżących spółek została przejęta przez państwowego dystrybutora, a spółki skarżące zostały praktycznie wyłączone z podręcznika szkolnego. umowy dystrybucyjne.

Margines oceny przyznany państwu przy określaniu odpowiednich środków realizacji przedmiotowej reformy był szeroki. Jednak nie mogły być nieproporcjonalne pod względem zastosowanych środków i celu, który miał zostać zrealizowany; i nie może narażać zainteresowanych podmiotów gospodarczych na indywidualne i nadmierne obciążenie. W niniejszej sprawie drastycznej zmiany w działalności skarżących spółek nie złagodziły żadne pozytywne środki zaproponowane przez państwo.

Biorąc pod uwagę różne czynniki, w tym fakt, że nie wdrożono żadnych środków w celu ochrony skarżących spółek przed arbitralnością lub zaoferowania im zadośćuczynienia w formie rekompensaty, niemożność kontynuowania lub odtworzenia przez skarżące firmy działalności poza dystrybucją podręczników szkolnych i braku rzeczywistych korzyści dla rodziców lub uczniów, ingerencja w prawo skarżących spółek była nieproporcjonalna do zamierzonego celu, ponieważ musiały one ponosić indywidualny i nadmierny ciężar.

 

Wniosek: naruszenie (sześć głosów do jednego).