Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce

Polska musi podjąć szybkie działania w celu rozwiązania problemu braku niezależności Krajowej Rady Sądownictwa. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” – wyrok ETPC z 8.11.2021 r. w sprawie Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce (skargi nr 49868/19 i 57511/19); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarg wniesionych przez dwóch sędziów, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która orzekała w sprawach ich dotyczących, nie była „sądem ustanowionym ustawą” oraz brakowało jej bezstronności i niezawisłości. Zarzucili w szczególności, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, jedna z dwóch nowo utworzonych izb Sądu Najwyższego, składała się z sędziów powołanych przez Prezydenta RP z rekomendacji KRS. KRS  - konstytucyjny organ w Polsce, który stoi na straży niezawisłości sądów i sędziów, jest przedmiotem kontrowersji od czasu wejścia w życie nowych przepisów przewidujących m.in., że jego sędziowie nie są już wybierani przez sędziów, ale przez Sejm (niższa izba parlamentu). Sprawa jest jedną z 57 skarg przeciwko Polsce, wniesionych w latach 2018-2021, dotyczących różnych aspektów reorganizacji polskiego sądownictwa zainicjowanej w 2017 r.

Trybunał podkreślił, że jego zadaniem nie była ocena zasadności reorganizacji polskiego sądownictwa jako całości, ale ustalenie, czy iw jaki sposób zmiany wpłynęły na prawa Pani Dolińskiej-Ficek i Pana Ozimka na podstawie art. 6 ust. 1 Konwencji. Trybunał stwierdził, że na procedurę powoływania sędziów nadmiernie wpłynęła władza ustawodawcza i wykonawcza. Stanowiło to zasadniczą nieprawidłowość, która negatywnie wpłynęła na cały proces i podważyła legitymację Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która rozpoznawała sprawy skarżących. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie była zatem „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” w rozumieniu Konwencji.

Wyrok bardzo przypomina wyrok w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce (nr 43447/19) z lipca 2021 r. Jednakże w wyroku tym stwierdzono dodatkowe oczywiste naruszenie prawa krajowego, ponieważ „w rażącym naruszeniu praworządności” Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonał wyboru sędziów pomimo prawomocnego orzeczenia sądu wstrzymującego wykonanie uchwały KRS o rekomendacji sędziów Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.