Tydzień 38 - Ranđelović i Inni przeciwko Czarnogórze

Postępowanie przygotowawcze w związku z zaginięciem Romów po zatonięciu łodzi było nieskuteczne z uwagi na jego długotrwałość - wyrok ETPC z 21.9.2017 r. w sprawie Ranđelović i Inni przeciwko Czarnogórze (sprawa nr 66641/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia - śledztwo) Konwencji w stosunku do jednego ze skarżących. 

Sprawa dotyczyła skargi na nieprzeprowadzenie przez władze Czarnogóry sprawnego i skutecznego śledztwa w sprawie śmierci i zaginięcia członków rodziny skarżących. Ci ostatni, grupa Romów, przybyli łodzią na wybrzeże Czarnogóry, chcąc docelowo dostać się do Włoch. Łódź zatonęła w sierpniu 1999 r. 

Trybunał uznał, że rząd nie uzasadnił długości toczącego się postępowania karnego, które trwało ponad 10 lat i 7 miesięcy po tym, jak nowy akt oskarżenia został złożony w 2006 r. Wskazując na swoje orzecznictwo, Trybunał podkreślił w szczególności, że upływ czasu w sposób nieunikniony wpłynął na ilość i jakość dostępnego materiału dowodowego, a ujawnienie się braku staranności rzuca cień na dobrą wiarę śledczych. Długotrwałe postępowanie wydłużyło żałobę członków rodziny. Trybunał uznał więc, że opóźnienia w sprawie nie mogą być postrzegane jako zgodne z obowiązkami państwa wynikającymi z art. 2 Konwencji.

Tydzień 38 - Regner przeciwko Czechom

Brak naruszenia prawa do rzetelnego postępowania sądowego starszego urzędnika państwowego, któremu uchylono poświadczenie bezpieczeństwa na podstawie informacji poufnej - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 19.9.2017 r. w sprawie Regner przeciwko Czechom (skarga nr 35289/11); 10 głosami do 7: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 Konwencji (prawo do rzetelnego procesu sądowego). 

Sprawa dotyczyła decyzji administracyjnej uchylającej poświadczenie bezpieczeństwa, które było warunkiem zajmowania przez skarżącego stanowiska starszego urzędnika w czeskim Ministerstwie Obrony Narodowej. Skarżący zarzucał, że postępowanie było nierzetelne z uwagi na brak możliwości wglądu, z uwagi na poufność informacji, w materiał dowodowy o decydującym znaczeniu dla postępowania sądowego. 

Trybunał analizował sprawę pod kątem wpływu przedmiotowego ograniczenia na zasady kontradyktoryjności i równości broni, mające zastosowanie w postępowaniu cywilnym, oraz tego, czy zostały one odpowiednio zrównoważone innymi gwarancjami procesowymi. Trybunał zauważył, że sądy krajowe były niezależne i bezstronne; miały nieograniczony dostęp do wszystkich poufnych dokumentów, mogły dokonać oceny przyczyn uzasadniających nieujawnienie poufnych dokumentów oraz ujawnić te, których zachowanie w tajemnicy nie było konieczne; mogły ocenić merytorycznie decyzję uchylającą poświadczenie bezpieczeństwa oraz ją uchylić, jeśli uznały ją za arbitralną; że były właściwe do analizy wszystkich faktów w sprawie; że starannie rozpoznały sprawę, mając na uwadze potrzebę zachowania poufności tajnych dokumentów oraz w odniesieniu do uzasadnienia decyzji uchylającej poświadczenie bezpieczeństwa, podając przyczyny ich decyzji w odniesieniu do szczególnych okoliczności niniejszej sprawy.

Dlatego, dokonując oceny całego postępowania, charakter sporu oraz margines oceny przyznany władzom krajowym, Trybunał uznał, że ograniczenia skarżącego w korzystaniu z praw przyznanych mu w związku z zasadami kontradyktoryjności oraz równości broni zostały zastosowane w sposób zapewniający sprawiedliwe wyważenie interesów stron do tego stopnia by zachować istotę prawa skarżącego do rzetelnego procesu sądowego. 

Tydzień 38 - Axel Springer SE and RTL Television GmbH przeciwko Niemcom

Zakaz publikowania wizerunku oskarżonego w postępowaniu karnym o morderstwo był uzasadniony - wyrok ETPC z 19.9.2017 r. w sprawie Axel Springer SE and RTL Television GmbH przeciwko Niemcom (sprawa nr 51405/12); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi dwóch spółek medialnych na sądowy zakaz publikacji wizerunku, na których obrońca w postępowaniu karnym o morderstwo mógł zostać zidentyfikowany. Oskarżony w postępowaniu karnym przyznał się do morderstwa. Trybunał uznał, że sąd krajowy właściwie wyważył konkurujące interesy. Zakaz był proporcjonalny do poszukiwanego celu, a mianowicie: ochrona dóbr osobistych oskarżonego - który nie był osobą publiczną. Ponadto, przyznanie się do winy nie uchyliło w żaden sposób domniemania niewinności w toku postępowania karnego. Dodatkowo oskarżony cierpiał na schizofrenię. Należało również wziąć pod uwagę okoliczność, że publikacja zdjęć, na których oskarżony mógłby być zidentyfikowany mogłaby mieć negatywny wpływ na jego późniejszą resocjalizację w przypadku skazania.

Tydzień 37 - Károly Nagy przeciwko Węgrom

Zwolniony pastor Węgierskiego Kościoła Reformowanego nie posiadał podnoszonego roszczenia odszkodowawczego zgodnie z prawem krajowym z uwagi na zatrudnienie na podstawie prawa kanonicznego a nie cywilnego - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 14.9.2017 r. w sprawie Károly Nagy przeciwko Węgrom (skarga nr 56665/09); 10 głosami do 7: skarga jest niedopuszczalna.

Sprawa dotyczyła powództwa odszkodowawczego wytoczonego przez skarżącego - pastora w następstwie jego zwolnienia z Węgierskiego Kościoła Reformowanego. Sądy odrzuciły jego powództwo jako niewykonalne. Jego powództwo zostało najpierw oddalone przez sądy pracy na podstawie prawa pracy. Następnie wniósł powództwo cywilne wskazując, że miał umowę zlecenia zawartą z kościołem. Sądy krajowe umorzyły postępowanie, wskazując, że sądy nie mogłyby wykonać takiego roszczenia z uwagi na to, że skarżący był zatrudniony na podstawie prawa kanonicznego a nie cywilnego. Mając na uwadze system prawa węgierskiego, Trybunał uznał, że skarżący nie miał „prawa”, które mogłoby istnieć, przynajmniej gdy mowa o roszczeniu, aby mogło być uznane przez prawo krajowe. Artykuł 6 (prawo dostępu do sądu) nie znajdował więc zastosowania w niniejszej sprawie. 

Tydzień 37 - Ndidi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu

Brak podstaw do kwestionowania decyzji brytyjskich władz o deportacji Nigeryjczyka - wyrok ETPC z 14.9.2017 r. w sprawie Ndidi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (skarga nr 41215/14); 6 głosami do 1: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi Nigeryjczyka na deportację z Wielkiej Brytanii. Pan Ndidi przyjechał ze swoją matką do Wielkiej Brytanii w wieku dwóch lat. Miał bogatą historię kryminalną począwszy od 12 roku życia z częstymi okresami spędzanymi w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. Wyszedł w wieku 24 lat w marcu 2011 r. Wówczas mu doręczono nakaz deportacji. Wszystkie jego odwołania pozostały bezskuteczne. Aktualnie czeka na deportacje. Wciąż rozpatrywany jest wniosek do nigeryjskich władz o ważny dokument podróży. W skardze do Trybunału pan Ndidi zarzucił w szczególności, że deportacja stanowi nieproporcjonalną ingerencję w jego prawo do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego, wskazując, że  ma syna urodzonego w 2012 r., którego matką jest brytyjska obywatelka nie mająca związku z Nigerią.

Trybunał uznał, że sprawa skarżącego została wnikliwie rozpatrzona, biorąc pod uwagę długość jego pobytu w Zjednoczonym Królestwie, związek z jego synem i innymi członkami rodziny, a także ograniczone więzi z krajem pochodzenia. Mimo to Trybunał nie znalazł podstaw do zakwestionowania decyzji władz krajowych o deportacji. Wszystkie organy uwzględniły w całości i wnikliwie wymagania Artykułu 8 Konwencji w sprawie, włączając w to konieczność wyważenia pomiędzy prawem skarżącego do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego z jednej strony, oraz interesem społeczeństwa z drugiej. Trybunał podkreślił, że muszą istnieć silne podstawy przemawiające za przeprowadzeniem nowej oceny dokonanego wyważenia, w szczególności tam, gdzie niezależne i niezawisłe sądy krajowe starannie zbadały fakty w sprawie, stosując odpowiednie standardy praw człowieka zgodne z Konwencją oraz orzecznictwem Trybunału. 

Tydzień 36 - Fábián przeciwko Węgrom

Zawieszenie emerytury pracownika służby cywilnej w związku z kontynuacją zatrudnienia w sektorze publicznym nie naruszyło Konwencji - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 5.7.2017 r. w sprawie Fábián przeciwko Węgrom (skarga nr 78117/13);  jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 1 Protokołu 1 (ochrona własności) Konwencji; jednomyślnie: niedopuszczalność z uwagi na upływ terminu zarzutu dotyczącego nieuzasadnionego zróżnicowania w traktowaniu emerytów zatrudnionych w różnych domenach sektora publicznego; 11 głosami do 6 - brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 1 Protokołu 1 Konwencji w zakresie zarzutu skarżącego dotyczącego różnego traktowania emerytów pracujących w sektorze prywatnym. 

Sprawa dotyczyła zawieszenia emerytury skarżącego w związku z kontynuowaniem przez niego zatrudnienia w sektorze publicznym. Skarżącemu, w związku ze zmianą ustawy o emeryturach, zawieszono wypłatę emerytury z uwagi na to, że został zatrudniony w służbie cywilnej. Nowa ustawa odnosiła się do emerytów, takich jak skarżący, którzy korzystali z dwóch różnych źródeł dochodów w tym samym czasie, wypłacanych z budżetu państwa. Jednocześnie reforma nie objęła osób, które pracowały w prywatnym sektorze pobierając emeryturę .
W dniu 15 grudnia 2015 r. Trybunał w składzie siedmioosobowym stwierdził naruszenie Artykułu 14 i Artykułu 1 Protokołu 1. 
Trybunał uznał wówczas, że różnica w traktowaniu między emerytami pracującymi w publicznym i prywatnym sektorze z jednej strony, a także pomiędzy różnymi kategoriami pracowników służby cywilnej z drugiej strony (mianowicie, emeryci pracujący jako ministrowie czy burmistrzowie mogli wciąż pobierać emerytury), biorąc pod uwagę ich ciągłe prawo do wypłaty emerytury, nie była obiektywnie ani prawidłowo uzasadniona. 
Wielka Izba Trybunału zajęła odmienne stanowisko. Trybunał zauważył na wstępie, że w sposób prawidłowy wyważono wymogi interesu generalnego społeczności oraz wymogi ochrony praw podstawowych skarżącego, który w konsekwencji nie poniósł zbyt dużego ciężaru indywidualnego. 
Trybunał zauważył, że umawiające się strony korzystały z szerokiego marginesu oceny w stosunku do metod finansowania systemu zabezpieczenia społecznego oraz że przedmiotowa ingerencja służyła ochronie interesu generalnego: ochronie budżetu oraz zapewnieniu długotrwałej wypłacalności węgierskiego systemu emerytalnego. Dodatkowo, zawieszenie wypłaty emerytury skarżącego było tymczasowe. Ponadto, mógł wybrać między zawieszeniem zatrudnienia w służbie cywilnej i kontynuacją pobierania emerytury a pozostaniem zatrudnionym i zawieszeniem wypłaty emerytury, wybierając ostatecznie to drugie. Należy dodać, iż skarżący nie pozostał bez środków do życia, ponieważ otrzymywał wynagrodzenie za pracę. Trybunał uznał również, że skarżący nie wykazał, aby jako członek służby cywilnej, którego zatrudnienie, wynagrodzenie oraz dodatki socjalne zależały od budżetu państwa, był w odpowiednio podobnej sytuacji do pracowników zatrudnionych w sektorze prywatnym, których wynagrodzenie zależało od prywatnego budżetu pozostającego poza kontrolą państwa.

Tydzień 36 - Bărbulescu przeciwko Rumunii

Monitorowanie korespondencji elektronicznej pracownika stanowiło naruszenie jego prawa do poszanowania życia prywatnego i korespondencji - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 5.9.2017 r. w sprawie Bărbulescu przeciwko Rumunii (61496/08); 11 głosami do 6: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego, rodzinnego, mieszkania i korespondencji) Konwencji. 

Sprawa dotyczy zwolnienia skarżącego z pracy w prywatnym przedsiębiorstwie po skontrolowaniu prywatnej korespondencji mailowej oraz poznaniu jej treści przez pracodawcę. Chodziło o używanie w pracy Internetu do celów niezwiązanych z pracą w czasie godzin pracy. Skarżący zarzucał, że decyzja pracodawcy o zakończeniu z nim współpracy wynikała z wcześniejszego naruszenia jego prawa do poszanowania życia prywatnego. 

Rok temu Trybunał w składzie 7-osobowym, stwierdzając brak naruszenia Artykułu 8, nie uznał za nieusprawiedliwione działania pracodawcy polegającego na sprawdzeniu cz pracownicy wypełniali swoje obowiązki w czasie godzin pracy oraz wejściu na konto pracownika w przekonaniu, że zawiera jedynie korespondencję zawodową z klientami. Wskazał dodatkowo, że skarżący mógł podnieść zarzuty odnośnie naruszenia jego prawa do życia prywatnego oraz korespondencji przed sądami krajowymi i nie wspomniano w żadnej z decyzji o treści wiadomości. Ponadto w ocenie Trybunału, sądy krajowe użyły transkrypcji z korespondencji skarżącego jedynie w zakresie zmierzającym do udowodnienia, że używał firmowego komputera do prywatnych celów w czasie godzin pracy oraz że tożsamość osób, z którymi się komunikował nie został ujawniona. W związku z tym rok temu Trybunał uznał, iż sądy krajowe odpowiednio wyważyły z jednej strony prawo skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego, a z drugiej interesy pracodawcy. W związku z tym nie doszło do naruszenia Artykułu 8 Konwencji. 

Wielka Izba Trybunału zajęła odmienne stanowisko. Trybunał uznał, że władze krajowe nie zagwarantowały skarżącemu odpowiedniej ochrony prawa do poszanowania życia prywatnego i korespondencji. W konsekwencji nie wywżyły w sposób odpowiedni konkurujących interesów. 

W szczególności, sądy krajowe nie ustaliły, czy pan Bărbulescu został uprzednio zawiadomiony przez pracodawcę o możliwości monitorowania jego korespondencji.  Sądy nie wzięły również pod uwagę okoliczności, że skarżący nie został poinformowany ani o charakterze, ani o zakresie monitoringu, czy też o stopniu ingerencji w jego życie prywatne i korespondencję. Dodatkowo, sądy krajowe nie ustaliły, po pierwsze, szczególnych przyczyn uzasadniających zastosowanie monitoringu; po drugie, czy pracodawca mógł użyć środków mniej inwazyjnych w prywatne życie i korespondencję skarżącego; po trzecie, czy dostęp do jego korespondencji mógł zostać zrealizowany bez jego wiedzy.