Tydzień 43 - Cirino i Renne przeciwko Włochom

Funkcjonariusze służby więziennej odpowiedzialni za tortury osadzonych nie zostali ukarani w związku z brakiem odpowiedniego prawa - wyrok ETPC z 26.10.2017 r. w sprawie Cirino i Renne przeciwko Włochom (skargi nr 2539/13 i 4705/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji, zarówno w zakresie traktowania skarżących (aspekt materialny) jak i w zakresie odpowiedzi władz krajowych (aspekt proceduralny).

Sprawa dotyczyła skargi dwóch osadzonych na to, że we wrześniu 2004 r. byli źle traktowani przez funkcjonariuszy służby więziennej w Zakładzie Poprawczym w Asti, a ci którzy byli za to odpowiedzialni nie zostali odpowiednio ukarani.

Trybunał uznał, że złe traktowanie, któremu zostali poddani skarżący - które było umyślne, przeprowadzone z premedytacją i zorganizowane w sposób jakby było zwyczajem funkcjonariuszy służby więziennej - stanowiło tortury. Zdaniem Trybunału, sądy krajowe uczyniły prawdziwy wysiłek by ustalić fakty i zidentyfikować jednostki odpowiedzialne za traktowanie jakiemu poddano skarżących. Mimo to, sądy ustaliły, że zgodnie z prawem włoskim obowiązującym wówczas, nie istniały przepisy pozwalające na zakwalifikowanie przedmiotowych czynów jako tortur. Sądy musiały oprzeć się na innych przepisach Kodeksu karnego, które były objęte ustawowym terminem przedawnienia. W konsekwencji tego braku w systemie prawa, sądy krajowe były źle wyposażone aby zapewnić, że traktowanie sprzeczne z Artykułem 3 popełnione przez funkcjonariuszy państwowych nie ujdzie bezkarnie.  

Tydzień 43 - Azzolina i Inni przeciwko Włochom

Zaniedbania w oficjalnym śledztwie w sprawie przemocy policji w stosunku do demonstrantów w czasie szczytu G8 w Genui w 2001 r. - wyrok ETPC z 26.10.2017 r. w sprawach Blair i Inni przeciwko Włochom (skargi nr 1442/14, 21319/14 and 21911/14) oraz Azzolina i Inni przeciwko Włochom (skargi nr 28923/09 i 67599/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła incydentów w czasie szczytu G8 w Genui w 2001 r., kiedy to demonstranci zostali poddani przemocy policji w czasie pozbawienia ich wolności. Skarżący zarzucali, że zostali poddani torturom i skarżyli się, że śledztwo przeprowadzone przez sądy krajowe było nieskuteczne, w szczególności gdyż zastosowano termin przedawnienia do wszystkich czynów oraz wielu skazanym umorzono kary. 

Trybunał uznał w szczególności, że złe traktowanie, jakiemu poddano skarżących nie budziło wątpliwości, zostało ustalone w szczegółowy i całościowy sposób przez sądy krajowe. Skarżący, którzy znajdowali się w szczególnie wrażliwej sytuacji z uwagi na ich pozbawienie wolności, zostali poddani fizycznemu, słownemu i psychicznemu nękaniu, które zdaniem Trybunału stanowiło tortury. W związku z brakiem przestępstwa tortur w prawie włoskim w czasie przedmiotowych zdarzeń, prawie wszystkie akty przemocy uległy przedawnieniu w toku postępowania sądowego. Poprzez zastosowanie terminu przedawnienia oraz umorzenia kar tym skazanym, nikt z uznanych za winnych nie został należycie ukarany. Trybunał uznał więc, że skarżący nie mieli dostępu do skutecznego śledztwa. 

Tydzień 43 - Ratzenböck i Seydl przeciwko Austrii

Niemożność zarejestrowania związku partnerskiego pary heteroseksualnej nie była dyskryminująca - wyrok ETPC  z 26.10.2017 r. w sprawie Ratzenböck i Seydl przeciwko Austrii (skarga nr 28475/12); 5 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.  

Sprawa dotyczyła skargi heteroseksualnej pary na odmowę dostępu do rejestrowanego związku partnerskiego, instytucji prawa dostępnej jedynie parom jednopłciowym. Skarżący utrzymywali, że byli dyskryminowani w zakresie ich płci i orientacji seksualnej. Trybunał uznał w szczególności, że nie ma różnicy między małżeństwem a zarejestrowanym partnerstwem w Austrii co do skutków prawnych. A zatem, możliwość zawarcia przez nich związku małżeńskiego wypełniał podstawową potrzebę skarżących prawnego uznania, jako że nie wykazali, aby zostali dotknięci jakąkolwiek różnicą między obiema instytucjami.

Tydzień 43 - Eker przeciwko Turcji

Wymóg aby wydawca gazety wydrukował replikę nie naruszył Konwencji - wyrok ETPC z 24.10.2017 r. w sprawie Eker przeciwko Turcji; jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz brak naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła żądania aby wydawca gazety wydrukował replikę mającą na celu sprostowanie artykułu, który napisał i opublikował w gazecie skarżący. Replika została napisana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Sinop w odpowiedzi na krytykę zawartą w artykule skarżącego.  

Skarżący zarzucał, m.in., brak rozprawy przed sądami krajowymi. Trybunał uznał w szczególności, że w kontekście postępowania dotyczącego prawa do repliki, w którym prawne aspekty nie były nadto złożone a sądy krajowe miały działać bezzwłocznie, fakt, że sądy były władne podjąć decyzję na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy bez przeprowadzania rozprawy, nie naruszał wymogów Artykułu 6 ust. 1 w zakresie ustnego i jawnego charakteru postępowania. 

Skarżący zarzucał również, że fakt zmuszenia go do wydrukowania tekstu prostującego jego artykuł naruszył jego dobre imię i godność oraz skutkował ingerencją w jego wolność wyrażania opinii. 

Trybunał stwierdził, że sądy krajowe wyważyły w sposób odpowiedni między prawem skarżącego do wolności wyrażania opinii oraz prawem stowarzyszenia dziennikarzy do ochrony dobrego imienia. Trybunał uznał, że replika nie przekroczyła granic dopuszczalnej krytyki a nakaz opublikowania był proporcjonalny do poszukiwanego celu, a mianowicie ochrony dobrego imienia i praw innych osób. Dodatkowo, skarżącemu nie nakazano zmiany treści artykułu i nie ma przeszkód, aby ponownie opublikował swoją wersję zdarzeń. 

Tydzień 43 - Achim przeciwko Rumunii

Brak naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego rodziców dzieci tymczasowo umieszczonych w domu dziecka - wyrok ETPC z 24.10.2017 r. w sprawie Achim przeciwko Rumunii (skarga nr 45959/11); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła umieszczenia w domu dziecka siedmiorga dzieci skarżących na tej podstawie, że para nie wypełniała swoich obowiązków rodzicielskich. Trybunał uznał w szczególności, że tymczasowe umieszczenie dzieci w domu dziecka było uzasadnione odpowiednimi i wystarczającymi przyczynami oraz że władze starały się zabezpieczyć ich interesy, szukając sprawiedliwego wyważenia między prawa skarżących oraz ich dzieci. W tej sprawie decyzje podjęte przez sądy krajowe zostały oparte nie tylko na stanie majątkowym rodziny, ale również na zaniedbaniach rodziców w zakresie zdrowia, nauki oraz rozwoju społecznego. Władze miały konstruktywne podejście, doradzając rodzicom co do działań, które powinni podjąć aby poprawić swoją sytuację finansową oraz ich umiejętności rodzicielskie; umieszczenie dzieci było tymczasowe i władze podjęły wymagane działania aby ułatwić dzieciom powrót do ich rodziców jak tylko ci ostatni będą chcieli współpracować i poprawią swoją sytuację. 

Tydzień 42 - Nawrot przeciwko Polsce

Zaburzenie psychiczne skarżącego nie uzasadniało przedłużania jego pobytu w szpitalu psychiatrycznym - wyrok ETPC z 19.10.2017 r. w sprawie Nawrot przeciwko Polsce (skarga nr 77850/12); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 5 ust. 1(e) (prawo do zgodnego z prawem pozbawienia wolności osoby umysłowo chorej) Konwencji; jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności i zarządzenia zwolnienia, jeżeli pozbawienie wolności jest niezgodne z prawem) Konwencji. 

Sprawa dotyczy skarżącego, któremu zarzucono popełnienie morderstwa w sierpniu 2005 r., jednak z uwagi na przewlekłe psychotyczne zaburzenia psychiczne o obrazie zespołu urojeniowego u osoby ze zmianami organicznymi o.u.n. oraz zaburzenia rozwoju osobowości postępowanie karne zostało umorzone a wobec skarżącego zastosowano środek zabezpieczający w postaci umieszczenia go w szpitalu psychiatrycznym. Przebywał w nim od 13 maja 2008 r. do 30 maja 2014 r. Kolejne opinie biegłych potwierdzały konieczność dalszej hospitalizacji skarżącego. Jednakże diagnoza zmieniła się w 2012 r., gdy biegli uznali, że skarżący cierpiał jedynie na zaburzenia rozwoju osobowości w 2005 r., tj. w okresie kiedy również dokonał morderstwa. W ich ocenie zaburzenie cechowało się brakiem poszanowania praw i uczuć innych oraz norm społecznych, nieuczeniem się ze swoich błędów, powtarzalnym dysfunkcjonalnym zachowaniem, tendencją do manipulowania oraz dominowania nad innymi oraz byciem egocentrykiem. Nie stwierdzili natomiast syndromów psychotycznych. Z innej opinii biegłych z 2013 r. wynikało, że skarżący w czasie popełnienia czynu cierpiał jedynie na poważne zaburzenie osobowości dysocjacyjnej, a dalsze przetrzymywanie w zakładzie psychiatrycznym nie stanowiło kwestii medycznej lecz prawnej. Mimo to skarżący do maja 2014 r. przebywał w szpitalu psychiatrycznych. 

W 2010 r. w toku kolejnego postępowania karnego przeciwko skarżącemu okazało się, że to nie on dopuścił się morderstwa. Przypisano mu kilka rozbojów i kradzieży. Postępowanie karne zostało jednak umorzone z uwagi na jego niepoczytalność. 

Skarżący zarzucał, że w czasie postępowania karnego przeciwko niemu symulował chorobę psychiczną, co stanowiło linię jego obrony. Pomimo że w czerwcu 2012 r. biegli z Pruszkowa potwierdzili, że nie cierpiał na żadną chorobę psychiczną w czasie popełnienia czynu, sądy krajowe odmówiły zwolnienia go ze szpitala psychiatrycznego.

W ocenie Trybunału, mając na uwadze sposób w jaki przejawiało się zaburzenie skarżącego, wątpliwym jest aby sąd krajowy ustalił, iż był „osobą umysłowo chorą” w rozumieniu art. 5 ust. 1 (e) Konwencji. Nawet gdyby uznać, że jednak był taką osobą, to nie sposób przyjąć, iż jego zaburzenie było tego rodzaju czy stopnia, że wymagało pozbawienia wolności. 

Trybunał przypomniał, że dopuszczalne podstawy pozbawienia wolności wymienione w Artykule 5 ust. 1 Konwencji powinny być interpretowane wąsko. Dodatkowo, choroba psychiczna powinna być tak poważna by skutkować koniecznością leczenia w szpitalu psychiatrycznym. Trybunał wyraził wątpliwość aby zaburzenie rozwoju osobowości mogło samo być uznane za wystarczająco poważną chorobę umysłową by być zakwalifikowana jako „prawdziwe” zaburzenie umysłowe dla celów art. 5 ust. 1 Konwencji. Wątpliwe jest również by w niniejszej sprawie stan skarżącego po 17 czerwca 2012 r. (kiedy biegli stwierdzili brak syndromów psychotycznych) uzasadniał przymusowe pozbawienie wolności.

Trybunał zauważył, że sądy krajowe oparły się na założeniu, że wypuszczenie skarżącego mogłoby skutkować popełnieniem kolejnego podobnego przestępstwa o dużej społecznej szkodliwości. Z upływem jednak czasu, gdy okazało się, że kto inny dokonał morderstwa, a jemu przypisano jedynie kilka rozbojów i kradzieży, możliwe ryzyko ponownego popełnienia przestępstwo wydawało się coraz mniej znaczące. W ocenie Trybunału, przedłużając stosowanie środka zabezpieczającego po 17 czerwca 2012 r., nie pochylono się odpowiednio nad kwestią stałego zagrożenia skarżącego dla innych i jego samego, a uzasadnienie sądów w tym zakresie niedostatecznie wskazywało przyczyny jego  dalszego stosowania. Samo utrzymywanie się zaburzenia tego stopnia i o tym charakterze nie było więc wystarczające, by pozbawić skarżącego wolności między 17 czerwca 2012 r. a 30 maja 2014 r. i dlatego doszło do naruszenia art. 5 ust. 1 (e) Konwencji. 

Tydzień 42 - Fuchsmann przeciwko Niemcom

Zarzuty zaangażowania biznesmena w zorganizowaną przestępczość: odrzucenie wniosku o zabezpieczenie artykułu do gazety nie naruszyło jego prawa do poszanowania życia prywatnego - wyrok ETPC z 19.10.2017 r. w sprawie Fuchsmann przeciwko Niemcom (skarga nr 71233/13); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła odrzucenia przez niemieckie sądy wniosku aktywnego międzynarodowo biznesmena o zabezpieczenie w zakresie niektórych stwierdzeń o nim zawartych w artykule opublikowanym w wydaniu online New York Times.

Trybunał uznał, że niemieckie sądy w sposób rozsądny wyważyły między prawem skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego zgodnie z Artykułem 8 oraz prawem gazety do wolności wyrażania opinii zagwarantowanej w Artykule 10 Konwencji. Sądy wzięły pod uwagę w szczególności: że nie istniał publiczny interes w rzekomym zaangażowaniu skarżącego, niemieckiego biznesmena, w przywłaszczenie oraz zorganizowaną przestępczość; ustalony stan faktyczny był wystarczającą podstawą do przedmiotowych stwierdzeń; oraz że artykuł, który dotyczył głównie jego zawodowego życia - nie zawierał stwierdzeń polemicznych ani insynuacji. 

Tydzień 42 - Navalnyye przeciwko Rosji

Skazanie Aleksieja Nawalnego za oszustwo było oparte na niedającym się przewidzieć  zastosowaniu prawa karnego - wyrok ETPC z 17.10.2017 r. w sprawie Navalnyye przeciwko Rosji (skarga nr 101/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji oraz Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi Aleksieja Nawalnego, lidera opozycji, oraz jego brata Olega Nawalnego, przedsiębiorcy, na to, że skazanie ich za oszustwo biznesowe oraz pranie brudnych pieniędzy zostało oparte na niedającym się przewidzieć zastosowaniu prawa karnego a proces był arbitralny i nierzetelny. 

Trybunał uznał w szczególności, że sądy rosyjskie przy przedstawieniu zarzutów przeciwko skarżącym, skonstruowały rozszerzająco na ich szkodę przestępstwo oszustwa biznesowego w rosyjskim kodeksie karnym. Nie było zatem przewidywalne dla skarżących, że ich zachowanie w ramach działalności gospodarczej będzie stanowić oszustwo czy też oszustwo biznesowe. W konsekwencji, równie nieprzewidywalne było to, że zyski uzyskane z ich działalności gospodarczej będą stanowiły przedmiot przestępstwa, których użycie skutkować będzie praniem brudnych pieniędzy. Trybunał uznał, że orzeczenia sądów krajowych były arbitralne i oczywiście nieuzasadnione. Powyższe naruszyło rzetelność postępowania karnego w tak zasadniczy sposób, że pozostałe gwarancje procesowe nie miały większego znaczenia. 

Tydzień 41 - Burmych i Inni przeciwko Ukrainie

Skreślenie z listy i przekazanie Komitetowi Ministrów Rady Europy ponad 12 tysięcy ukraińskich spraw - wyrok ETPC (Wielka Izba) w sprawie Burmych i Inni przeciwko Ukrainie (skarga nr 46852/13 i inne); 13 głosami do 4: niniejsze skargi powinny zostać ocenione zgodnie z obowiązkami wynikającymi z wyroku pilotażowego z 15.9.2009 r. w sprawie Yuriy Nikolayevich Ivanov przeciwko Ukrainie i zdecydowano 10 głosami o 17 o skreśleniu skargi z listy spraw zgodnie z Artykułem 37 ust. 1(c) Konwencji oraz przekazani ich Komitetowi Ministrów Rady Europy aby zająć się nimi zgodnie z porządkiem ogólnego wykonania środków zarządzonych w wyroku pilotażowym Ivanov. 

Sprawy dotyczyły przedłużającego się braku wykonania prawomocnych orzeczeń sądowych. Dotyczyły zagadnień analizowanych w wyroku pilotażowym Ivanov przeciwko Ukrainie, który odnosił się do problemu strukturalnego prowadzącego do naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) i Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji oraz Artykułu 1 Protokołu 1 (ochrona własności) Konwencji. 

Zgodnie z zasadą subsydiarności, która jest podstawą całej Konwencji a nie tylko procedury wyroku pilotażowego, przedmiot rozpoznania sprawy w wyroku pilotażowym Ivanov przeciwko Ukrainie, dotyczący kwestii naprawienia szkody ofiarom systemowego naruszania Konwencji, stanowił kwestię egzekucji wyroku wyrażoną w Artykule 46 Konwencji. 

Niniejsza sprawa oraz 12,143 podobnych skarg, aktualnie rozpoznawanych jak i również innych potencjalnych przyszłych podobnych spraw były częścią procedury wykonania w ramach procedury wyroku pilotażowego. Rozpoznanie tych spraw powinno koniecznie nastąpić zgodnie ze środkami egzekucji wyroków wprowadzanych przez dane państwo pod nadzorem Komitetu Ministrów. Wszystkie te sprawy powinny być postrzegane jako część procedury wykonania wyroku w sprawie Ivanov i przekazane Komitetu Ministrów zgodnie z jego właściwością, jako organowi odpowiedzialnemu za zapewnienie wszystkim osobom poszkodowanych problemami systemowymi ustalonymi w wyroku pilotażowym sprawiedliwości oraz naprawienia szkody, co dotyczy również skarżących w niniejszej sprawie. 

Mając na względzie fakt, że interes obecnych oraz potencjalnych poszkodowanych problemem systemowym uzyska większą ochronę w toku procedury wykonania wyroku, Trybunał uznał, że cele Konwencji nie będą mogły być tak skutecznie osiągnięte jak w procedurze wykonania wyroku pilotażowego Ivanov. Dlatego, orzekł, że nie ma uzasadnienia dla kontynuowania rozpoznania sprawy przed Trybunałem. 

Tydzień 41 - Advan i Inni przeciwko Armenii

Niedociągnięcia w armeńskiej alternatywnej służbie (w stosunku do służby wojskowej) dla obdżektorów przed 2013 rokiem - wyrok ETPC z 12.10.2017 r. w sprawie Advan i Inni przeciwko Armenii (skarga nr 75604/11); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 9 (wolności myśli, poglądów i wyznania) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła świadków Jehowy skazanych w 2011 r. za odmowę odbycia zasadniczej służby wojskowej czy też alternatywnej służby cywilnej z uwagi na przekonania religijne. Wskazywali przed władzami i sądami państwowymi, że pomimo zapewnienia przez prawo krajowe alternatywy dla służby wojskowej, nie miała ona czysto cywilnego charakteru, a była nadzorowana przez władze wojskowe. Zostali wypuszczeni z zakładu karnego w 2013 r. po ogólnej amnestii. Odbyli ponad dwa laty kary pozbawienia wolności. 

Trybunał uznał, że władze armeńskie nie uczyniły wówczas odpowiedniego wsparcia dla poglądów i wyznania skarżących oraz nie zagwarantowały systemu alternatywnej służby, która mogłaby stanowić odpowiednie wyważenie interesów całego społeczeństwa oraz skarżących. W szczególności, Trybunał odnotował dwa niedociągnięcia w systemie alternatywnej służby. Po pierwsze, nie był wystarczająco oddzielony od systemu wojskowego: zarówno w zakresie władzy, kontroli czy stosowanych reguł, wojskowi byli włączeni w nadzór i organizację alternatywnej służby, włączając w to miejsca przeszukań, nieusprawiedliwioną nieobecność, przeniesienia, przydziały oraz stosowanie wojskowych reguł; wymagano również od obsługi noszenia mundurów. Po drugie, program był znacząco dłuższy (42 miesiące w stosunku do 24 służby wojskowej), co mogło mieć odstraszający, wręcz karzący efekt. Dodatkowo, pomimo zmian ustawowych w 2013 r. i możliwości uchylenia wyroków skazujących, skarżący odbyli już wówczas ponad dwa lata kary pozbawienia wolności. 

Tydzień 41 - Cafagna przeciwko Włochom

Skazanie oparte na pojedynczym zeznaniu zbiegłego świadka stanowiło naruszenie prawa do rzetelnego procesu sądowego - wyrok ETPC z 12.10.2017 r. w sprawie Cafagna przeciwko Włochom (skarga nr 26073/13); 6 głosami do 1: naruszenie Artykułu 6 § 1 i 3 (d) (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminu oraz prawo do przesłuchania świadków) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego na podstawie zeznania złożonego przez świadka, który twierdził, że został przez niego napadnięty. Świadek nie zeznawał jednak w postępowaniu sądowym.

Trybunał uznał, że sądy włoskie, pomimo przeprowadzenia starannej analizy, nie były w stanie przeprowadzić rzetelnej oceny wiarygodności zeznań powyższego świadka. W ocenie Trybunału, prawo do obrony skarżącego zostało w ten sposób ograniczone w sposób niezgodny z wymogami rzetelnego procesu sądowego.  

Tydzień 40 - Zamoyski-Brisson i Inni przeciwko Polsce

Skarga dotycząca powództwa odszkodowawczego za znacjonalizowanie lasu w Polsce uznana za niedopuszczalną - decyzja ETPC z 5.10.2017 r. w sprawie Zamoyski-Brisson i Inni przeciwko Polsce (skargi nr 19875/13, 19906/13, 19921/13 oraz 19935/13): jednomyślnie skarga uznana za niedopuszczalną. Decyzja jest ostateczna. 

Sprawa dotyczyła postępowania wytoczonego przez prawnych nabywców nieruchomości w Kozłówce w celu uzyskania odszkodowania za jej nacjonalizację na podstawie dekretu PKWN z 12.12.1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Swoje roszczenie oparli na art. 7 ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju. Alternatywnie, żądali odszkodowania za zaniechanie legislacyjne. 

Trybunał uznał, że nie istniała wystarczająca podstawa prawna w prawie polskim, mając na względzie wykładnię stosowaną przez polskie sądy, aby uznać roszczenie skarżących jako „mienie” w rozumieniu orzecznictwa Trybunału pod Artykułem 1 Protokołu 1 Konwencji. Polskie sądy, po przeprowadzeniu kompletnej analizy sprawy, oddaliły powództwo skarżących. Ponieważ powyższe orzeczenia nie były arbitralne, nie było podstaw przyjęcia innej konkluzji niż przyjęta przez sądy krajowe. 

Tydzień 40 - Kalēja przeciwko Łotwie

Postępowanie karne, w którym świadek był przesłuchiwany kilka lat zanim postawiono jej zarzuty trwało zbyt długo, ale jako całe, było rzetelne - wyrok ETPC z 5.10.2017 r. w sprawie Kalēja przeciwko Łotwie (skarga nr 22059/08); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) Konwencji z uwagi na przewlekłość postępowania, które trwało 9 lat i 10 miesięcy; oraz brak naruszenia Artykułu 6 § 1 i 3(c) (prawo do bronienia się przez ustanowionego przez siebie obrońcę) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła postępowania karnego w zakresie sprzeniewierzenia środków. Skarżąca, księgowa, zarzucała, że została przesłuchana w tym postępowaniu jako świadek (a zatem bez obrońcy), na długo zanim postawiono jej oficjalne zarzuty. W szczególności, była wielokrotnie przesłuchiwana jako świadek, a została oskarżona w 2005 r. Została ostatecznie skazana w 2007 r. 

W zakresie przewlekłości Trybunał uznał, że za jego początek należy uznać rok 1998, mimo że skarżącej zarzuty postawiono dopiero w 2005 r. Jednakże od początku śledztwa i w jego toku była traktowana jak podejrzana, o czym świadczył fakt, że wiele razy była przesłuchiwana - niezależnie od okoliczności, że miała status procesowy świadka.  

Trybunał stwierdził również, że pomimo iż godnym pożałowania była niemożność skorzystania z pomocy obrońcy w toku postępowania przygotowawczego pomiędzy 1998 a 2005 r. z uwagi na status świadka, to rzetelność postępowania karnego nie została w ten sposób naruszona. 

Tydzień 40 - Ābele przeciwko Łotwie

Warunki osadzenia głuchoniemego więźnia skutkowały nieludzkim i poniżającym traktowaniem - wyrok ETPC z 5.10.2017 r. w sprawie Ābele przeciwko Łotwie (skargi nr 60429/12 i 72760/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi głuchoniemego więźnia, który skarżył się na przeludnienie cel oraz że władzy nie potrafiły zająć się jego niepełnosprawnością, co skutkowało jego izolacją. 

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący nie miał odpowiedniej przestrzeni osobistej w celi, w której został osadzony oraz był narażony na cierpienie związane z izolacją wynikającą z niemożliwosci komunikowania się ze współosadzonymi. Powyższe stanowiło przekroczenie progu nieludzkiego i poniżającego traktowania.  

Tydzień 40 - Becker przeciwko Norwegii

Nakazanie dziennikarzowi ujawnienia źródła nie było uzasadnione, pomimo że samo źródło pochodziło z policji - wyrok ETPC z 5.10.2017 r. w sprawie Becker przeciwko Norwegii (skarga nr 21272/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła dziennikarki Cecilie Becker, której nakazano złożenie zeznań w postępowaniu karnym co do jej źródeł w sprawie manipulowanie rynkiem giełdowym. Pan X potwierdził Policji, że był źródłem dziennikarskim skarżącej do artykułu, który napisała w 2007 r. o trudnej sytuacji finansowej Norweskiej Spółki Paliwowej. Akcje spółki spadły po tym artykule. Pan X został następnie oskarżony za używanie dziennikarki aby wywrzeć wpływ na   rynek finansowy. Skarżąca odmówiła składania zeznań w każdym stadium postępowania przeciwko panu X, a sądy nakazały jej ich złożenie co do kontaktów ze swoim źródłem, uznając że nie istniało już żadne źródło, które należało chronić z uwagi na to, że sam się ujawnił. Sądy uznały również, że zeznania skarżącej mogły znacząco pomóc im w wyjaśnieniu sprawy. Pan X został mimo wszystko skazany, zanim została wydana prawomocna decyzja o zobowiązaniu skarżącej do złożenia zeznań. 

Trybunał uznał, że należy pochylić się nad kwestią, czy zeznania skarżącej co do źródła były konieczne w toku postępowania przygotowawczego oraz sądowego. Podkreślił, że jej odmowa ujawnienia źródła (czy też źródeł) w żaden sposób nie zakłóciła śledztwa czy postępowania sądowego przeciwko panu X. Przeciwnie, sąd I instancji, który skazał ana X został poinformowany przez prokuratora, że żaden wniosek o przedłużenie (przed wydaniem ostatecznej decyzji o zobowiązaniu jej do złożenia zeznań) nie został złożony, z uwagi na fakt, że sprawa została dostatecznie wyjaśniona, nawet bez zeznań dziennikarki. Trybunał wziął również pod uwagę fakt, że dziennikarskie metody skarżącej nigdy nie zostały zakwestionowane oraz że nie została oskarżona o jakąkolwiek bezprawną działalność. Dodatkowo, jej prawo jako dziennikarki do zachowania w tajemnicy źródeł nie mogło automatycznie zostać uchylone z uwagi na zachowanie źródła czy też ujawnienie jego tożsamości. Trybunał nie został więc przekonany co do tego, że okoliczności niniejszej sprawy jaki i przyczyny uzasadniające zmuszenie skarżącej do złożenia zeznań były usprawiedliwione. 

Tydzień 40 - Alexandru Enache przeciwko Rumunii

Brak możliwości odroczenia (zarządzenia przerwy) wykonania kary pozbawienia wolności ojca dziecka poniżej roku na tych samych zasadach co matki nie był dyskryminujący - wyrok ETPC z 3.10.2017 r. w sprawie Alexandru Enache przeciwko Rumunii (skarga nr 16986/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji w zakresie warunków osadzenia skarżącego; oraz 5 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) w zakresie skargi na dyskryminację płciową. 

Sprawa dotyczyła, z jednej strony, skargi na warunki osadzenia oraz, z drugiej strony, skargi na dyskryminację płciową wynikającą z faktu, że zgodnie z rumuńskim prawem jedynie skazane matki dzieci w wieku do 1 roku mogą uzyskać odroczenie (przerwę) wykonania kary pozbawienia wolności do chwili gdy dziecko osiągnie rok życia. 

Wniosek o odroczenie (zarządzenie przerwy) wykonania kary złożony przez skarżącego, ojca dziecka poniżej roku życia, został oddalony przez rumuńskie sądy na podstawie ścisłej wykładni przepisu. 

Trybunał uznał w szczególności, że wskazane wyłączenie nie stanowiło różnicy w traktowaniu oraz że zastosowane środki były proporcjonalne do poszukiwanego celu (najlepszy interes dziecka oraz szczególne więzi między matką oraz jej dzieckiem w czasie pierwszego roku życia tego ostatniego). Trybunał odnotował, że zapewniając osadzonym kobietom korzyść w postaci możliwości odroczenia wykonania kary nie był automatyczny oraz że obowiązujące w tym czasie rumuńskie prawo karne zapewniało wszystkim osadzonym, niezależnie od płci, możliwość składania powyższego wniosku również na innych podstawach. Trybunał zauważył, że celem przedmiotowych przepisów prawa było odpowiedzenie na wyjątkowe okoliczności, zwłaszcza dotyczące unikalnego związku między matką a dzieckiem w czasie ciąży oraz roku po urodzeniu dziecka. Trybunał stanął na stanowisku, że powyższy cel może być rozumiany jako uzasadniony w rozumieniu Artykułu 14 Konwencji a zarzuty rumuńskiego rządu nie były oczywiście bezpodstawne albo nieracjonalne. Trybunał uznał więc, że mając na uwadze sferę, do której odnosi się niniejsza sprawa, powyższe argumenty mogą stanowić podstawę usprawiedliwiającą różnicę w traktowaniu skarżącego. Macierzyństwo ma wyjątkowe cechy, które powinny być brane pod uwagę, między innymi, przy zastosowaniu środków chroniących. 

Tydzień 40 - Dmitriyevskiy przeciwko Rosji

Skazanie redaktora naczelnego za publikację oświadczeń czeczeńskich liderów było nieuzasadnione - wyrok ETPC z 3.10.2017 r. w sprawie Dmitriyevskiy przeciwko Rosji (skarga nr 42168/06); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania redaktora naczelnego lokalnej gazety za publikację oświadczeń dwóch liderów czeczeńskich separatystów. 

Trybunał stwierdził, że poglądy przedstawione w obu oświadczeniach nie mogą być postrzegane jako nawoływanie do przemocy albo nienawiści, które mogłyby skutkować ich spełnieniem. Trybunału nie był przekonany co do tego, czy publikacja przedmiotowych artykułów mogła mieć jakikolwiek szkodliwy skutek w zapobieganiu nieporządkowi albo przestępstwom czy też mogła mieć jakikolwiek potencjalny skutek na naruszenie integralności terytorialnej czy publicznego bezpieczeństwa. Dodatkowo, decyzje rosyjskich sądów były wadliwe: winę uznano za udowodnioną na podstawie opinii biegłego lingwisty, nie dokonano analizy tych opinii i w zasadzie przepisano ich wnioski. Ponadto, sądy nie dokonały żadnej próby analizy samych oświadczeń. 

Tydzień 40 - N.D. i N.T. przeciwko Hiszpanii

Natychmiastowy powrót do Maroka subsaharyjskich imigrantów, którzy chcieli wejść na hiszpańskie terytorium w Melilli skutkowało zbiorowym wydaleniem cudzoziemców i naruszyło Konwencję - wyrok ETPC z 3.10.2017 r. w sprawie N.D. i N.T. przeciwko Hiszpanii (skarga nr 8675/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 4 Protokołu nr 4 (zakaz zbiorowego wydalania obcokrajowców) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w związku z Artykułem 4 Protokołu nr 4 Konwencji. 

Sprawa dotyczyła natychmiastowego powrotu do Maroka subsaharyjskich imigrantów, którzy usiłowali wkroczyć na hiszpańskie terytorium w Melilli w dniu 13 sierpnia 2014 r. przeskakując przez barierki, które otaczają enklawę w Melilli na północnoafrykańskim wybrzeżu. 

Trybunał zauważył, że skarżący zostali wydaleni i wysłani z powrotem do Maroka wbrew ich woli oraz, że środki związane z deportacją zostały podjęte bez jakiejkolwiek administracyjnej czy sądowej decyzji. Władze hiszpańskie nie przeprowadziły procedury identyfikacji skarżących. Trybunał uznał, że w tych okolicznościach, zastosowane środki miały charakter zbiorowego wydalenia. Wersja skarżących usiłowania pokonania barierek wokół Melilli została potwierdzona licznymi zeznaniami różnych świadków i dziennikarzy, podobnie jak Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców czy Komisarza Praw Człowieka. W końcu Trybunał stwierdził istnienie związku przyczynowego między zbiorowym wydaleniem skarżących na granicy Melilli oraz faktem, że zostali skutecznie pozbawieni dostępu do środka, który mógłby im pozwolić na złożenie wniosku czy skargi do odpowiednich władz oraz uzyskania skrupulatnej i pełnej analizy ich wniosków przed wydaleniem. 

Tydzień 40 - Novaya Gazeta i Milashina przeciwko Rosji

Postępowanie o zniesławienie na skutek publikacji artykułów w toku śledztwa w sprawie katastrofy Kurska naruszyło prawo dziennikarki i wydawcy do wolności wyrażania opinii - wyrok ETPC z 3.10.2017 r. w sprawie Novaya Gazeta i Milashina przeciwko Rosji (skarga nr 45083/06); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania o zniesławienie przeciwko domowi wydawniczemu oraz dziennikarce w następstwie opublikowania dwóch artykułów dotyczących zatonięcia rosyjskiego atomowego okrętu podwodnego „Kursk” w Morzu Barentsa w sierpniu 2000 r. oraz śledztwa w sprawie wypadku. Przedmiotowe artykuły zawierały oświadczenia osoby bliskiej jednej z ofiar oraz jej pełnomocnika wskazując na winę osób odpowiedzialnych za prowadzenie śledztwa, które ostatecznie zamknięto, wynikającą z przekroczenia uprawnień. 

Trybunał stwierdził w szczególności, że wydawca i dziennikarka  zostali uznani za odpowiedzialnych za opublikowanie opinii osób trzecich. Pomimo iż szczególnie silne powody mogą przemawiać za ukaraniem dziennikarza za udział w rozpowszechnianiu oświadczeń innych osób, sądy krajowe nie wskazały na nie. Uznały za bezprzedmiotowe badanie, czy dziennikarka wyrażała swoje poglądy czy też osoby trzeciej. Ostatecznie, uzasadnienie sądów zostało oparte na domniemaniu, że ochrona reputacji powodów miała istotniejsze znaczenie niż wolność wyrażania opinii, niezależnie od okoliczności. 

Tydzień 40 - D.M.D. przeciwko Rumunii

Rumuńskie władze nie ochroniły dziecka przed domową przemocą - wyrok ETPC z 3.10.2017 r. w sprawie D.M.D. przeciwko Rumunii (skarga nr 23022/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji z uwagi na długotrwałość śledztwa i inne jego wady; 4 głosami do 3: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) z uwagi na brak merytorycznego rozpoznania przez sądy skargi na nieprzyznanie odszkodowania pomimo iż państwo, zgodnie z rumuńskim prawem w sprawie osoby małoletniej było zobowiązane do rozpoznania sprawy z urzędu (nawet bez wniosku pokrzywdzonego). 

Sprawa dotyczyła postępowania wytoczonego przez małoletniego syna przeciwko ojcu w sprawie przemocy domowej. Postępowanie trwało ponad 8 lat i zakończyło się skazaniem ojca skarżącego za fizyczne i psychiczne znęcanie się nad swoim dzieckiem. D.M.D., skarżący, zarzucał nieskuteczność śledztwa oraz nieprzyznanie mu odszkodowania. W szczególności, sądy krajowe ustaliły w ostatniej instancji, żę nie rozpoznały wniosku o odszkodowania z uwagi na brak wniosku skarżącego czy prokuratora w tym zakresie. 

Trybunał przypomniał, że Wysokie Umawiające się strony powinny czuwać nad ochroną dziecięcej godności, co w praktyce wymaga odpowiednich ram prawnych pozwalających na ochronę dzieci przed przemocą domową.