Güzelyurtlu i Inni przeciwko Cyprowi i Turcji

Turcja nie współpracowała w sprawie morderstwa podczas gdy Cypr zrobił wszystko, czego można było rozsądnie oczekiwać – wyrok ETPC z 29.1.2019 r. w sprawie Güzelyurtlu i Inni przeciwko Cyprowi i Turcji (Wielka Izba) (skarga nr 36925/07); 15 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 2 (prawo do życia / śledztwo) Konwencji – przeciwko Cyprowi

Jednomyślnie: naruszenie Artykułu 2 Konwencji – przeciwko Turcji.

Sprawa dotyczyła śledztwa w sprawie zabójstwa trzech Cypryjczyków pochodzenia turecko-cypryjskiego w strefie kontrolowanej przez rząd cypryjski w 2005 r. Zabójcy zbiegli do „Tureckiej Republiki Północnego Cypru” (TRPC). Równoległe śledztwa w sprawie morderstw były prowadzone przez władze cypryjskie i tureckie, łącznie z tymi z TRPC. Oba śledztwa napotkały na impas w 2008 r.

Skarżący, krewni ofiar, zarzucali, że odmowa współpracy Turcji i Cypru oznaczała, że zabójcy nie staną przed wymiarem sprawiedliwości.

Trybunał stwierdził, że oba państwa miały obowiązek współpracować ze sobą. Stwierdził, że Cypr zrobił wszystko, czego można było od niego rozsądnie wymagać aby uzyskać wydanie czy też ekstradycję podejrzanych z Turcji, wysyłając „czerwoną notę” do Interpolu a kiedy to okazało się nieskuteczne – wniosek o ekstradycję do Turcji. Władze cypryjskie nie mogły być krytykowane za odmowę dostarczenia wszystkich dowodów czy przekazanie sprawy władzom TRPC. To doprowadziłoby do uchylenia się przez Cypr od jurysdykcji karnej nad morderstwem popełnionym przez kontrolowany przez niego obszar na rzecz sądów o nieustalonym statusie na tym terytorium.

Z drugiej strony Turcja nie podjęła minimalnego wysiłku wymaganego w okolicznościach sprawy. Zignorowała cypryjskie wnioski o ekstradycję, zwracając je bez odpowiedzi, co było niezgodne z ich obowiązkiem wynikającym z art. 2 w związku z innymi umowami międzynarodowymi zobowiązującymi ją do współpracy w informowaniu żądającego państwa o swojej decyzji, a w wypadku odmowy o jej przyczynach.

Ebru Dinçer przeciwko Turcji

Naruszenie Artykułu 3 w sprawie, gdzie osadzona doznała poważnych oparzeń w czasie operacji policji w zakładzie karnym Bayrampaşa – wyrok ETPC z 29.1.2019 r. w sprawie Ebru Dinçer przeciwko Turcji (skarga nr 43347/09); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła operacji przeprowadzonej przez służby bezpieczeństwa w zakładzie karnym Bayrampaşa w Stambule w grudniu 2000 r., w czasie których pani Dinçer doznała poważnych poparzeń ciała, łącznie z twarzą, z uwagi na pożar, który wybuchł w kobiecej sypialni.

Trybunał uznał w szczególności, że tylko śledztwo czy też skuteczna procedura mogłyby pozwolić na ustalenie przyczyny wybuchu pożaru. Mimo to, do dziś nie ujawniono przyczyny, a o 18 lat po zdarzeniu, postępowanie karne wciąż się toczyło się przed tureckim sądem. Dodatkowo, procedura krajowa nie ukazała, aby przemoc, która doprowadziła skarżącą do fizycznego i psychicznego cierpienia była nieunikniona i wywołana jej zachowaniem.

Mifsud przeciwko Malcie

Człowiek, któremu nakazano wykonanie testu DNA w sprawie o ustalenie ojcostwa nie doznał naruszenia swojego prawa do prywatności – wyrok ETPC z 29.1.2019 r. w sprawie Mifsud przeciwko Malcie (skarga nr 62257/15); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi pana Mifsuda na zarządzenie przez sąd obowiązku poddania się testowi DNA w sprawie o ustalenie ojcostwa.

Trybunał uznał, że sądy krajowe sprawiedliwie wyważyły prawa skarżącego oraz kobiety X, która chciała ustalić, że był jej ojcem. W szczególności, sądy dokonały oceny sprzeciwu skarżącego poddania się testowi w I instancji oraz w dwóch instancjach sądów konstytucyjnych, co skończyło się ustaleniem, że powinien się im poddać.

Stirmanov przeciwko Rosji

Naruszenie prawa do domniemania niewinności z uwagi na słowa użyte w orzeczeniu o odmowie ścigania – wyrok ETPC z 29.1.2019 r. w sprawie Stirmanov przeciwko Rosji (skarga nr 31816/08); naruszenie Artykułu 6 ust. 2 (domniemanie niewinności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na naruszenie prawa do domniemania niewinności w decyzji o umorzeniu postępowania karnego z uwagi na przedawnienie. Skarżący nie został więc skazany za przedmiotowe przestępstwo. Trybunał zauważył, mimo to, że słowa jakich użył prokurator w decyzji z 24 kwietnia 2006 r. nie pozostawiały wątpliwości co do jego przekonania o winie skarżącego. Prokurator jednoznacznie stwierdził kilkukrotnie, że skarżący „popełnił przestępstwo zgodnie z art. 33 § 1 k.p.k.” Trybunał stwierdził, że słowa użyte w decyzji w sposób oczywisty przekraczały oświadczenie o istnieniu uzasadnionego podejrzenia co do winy skarżącego.

Knox przeciwko Włochom

Wyrok dotyczący postępowania karnego prowadzącego do skazania Amandy Knox za fałszywe oskarżenie – wyrok ETPC z 24.1.2019 r. w sprawie Knox przeciwko Włochom (skarga nr 76577/13); jednomyślnie: naruszenie proceduralnego aspektu (śledztwo) Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego prowadzącego do skazania Amandy Knox za fałszywe oskarżenie. W czasie przesłuchania przez policję w dniu 6 listopada 2007 r. pani Knox oskarżyła managera pubu o zabicie jej współlokatorki. Jak się okazało, mężczyzna był niewinny a pani Knox wymierzono karę 3 lat pozbawienia wolności za fałszywe oskarżenia.

Trybunał uznał w szczególności, że pani Knox nie mogła skorzystać ze śledztwa zdolnego do wyjaśnienia faktów czy też czyjejkolwiek odpowiedzialności, a następnie co do jej zarzutów, że została poddana złemu traktowaniu w dniu 6 listopada 2007 – tj. w czasie, kiedy pozostawała całkowicie pod kontrolą policji. Tymczasem w stosunku do jej zrzutów, żadne śledztwo w sprawie domniemanego złego traktowania nie zostało przeprowadzone.

Brak naruszenia materialnego aspektu Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Trybunał stwierdził, że nie było dowodów potwierdzających, że pani Knox została poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. c (prawo do pomocy prawnej)

Trybunał uznał, że włoski rząd nie wykazał, aby ograniczenie dostępu skarżącej do adwokata w toku przesłuchania przez policję w dniu 6 listopada 2007 r. o godzinie 5:45 – w sytuacji, gdy ją oskarżono – nie osłabił nieodwracalnie rzetelności całego postępowania.

Naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. e (prawo do obecności tłumacza) Konwencji.

Trybunał stwierdził, że władze nie oceniły zachowania tłumaczki (która postrzegała siebie jako mediatora i przyjęła matczyną relację w stosunku do skarżącej, podczas gdy ta ostatnia dawała wyjaśnienia), nie przeanalizowały, czy pomoc tłumacza była zgodna z gwarancjami wynikającymi z art. 6 ust. 1 i 3 lit. e Konwencji, ani nie uwzględniły, czy zachowanie to miało wpływ na wynik postępowania karnego przeciwko skarżącej. W ocenie Trybunału, początkowe zaniechanie miało reperkusje na inne prawa i naruszyło rzetelność całego postępowania.

Cordella i Inni przeciwko Włochom

Włoskie władze nie ochroniły skarżących żyjących w miejscach dotkniętych toksycznymi emisjami z fabryki Ilva w Taranto – wyrok ETPC z 24.1.2019 r. w sprawie Cordella i Inni przeciwko Włochom (skargi nr 54414/13 oraz 54264/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji oraz

naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji.

W tej sprawie 180 osób skarżyło się na skutki toksycznych emisji z  hut Ilva w Taranto na ich zdrowie i środowisko, a także na nieskuteczność środków krajowych.

Trybunał uznał, że 19 skarżących nie miało statusu ofiary, ponieważ nie mieszkali w jednym z miast zaklasyfikowanych jako będących środowiskowo zagrożonych: Taranto, Crispiano, Massafra, Montemesola oraz Statte.

Trybunał uznał w szczególności, że utrzymywanie się sytuacji zanieczyszczenia środowiska zagrażało zdrowiu skarżących, a bardziej ogólnie – całej populacji żyjącej w zagrożonych strefach. Wskazał także, że władze krajowe nie podjęły wszystkich koniecznych środków aby zapewnić skuteczną ochronę praw skarżących do poszanowania ich życia prywatnego. W końcu, Trybunał stwierdził, że ci skarżący nie mieli dostępnego środka krajowego pozwalającego im na wniesienie skarg przeciwko władzom krajowym na niemożliwość uzyskania środków zabezpieczających odkażenie odpowiednich miejsc.

Zgodnie z Artykułem 46 (moc wiążąca i wykonywanie wyroków) Konwencji Trybunał powtórzył, że zadaniem Komitetu Ministrów będzie wskazanie włoskiemu rządowi środków do podjęcia, aby zagwarantować wykonanie tego wyroku, w szczególności, że praca nad oczyszczeniem fabryki oraz regionu dotkniętego zanieczyszczeniem środowiska była konieczna i pilna, a także że plan środowiskowy zatwierdzony przez władze krajowe, który wyznaczał konieczne środki i działania aby zagwarantować ochronę środowiska i zdrowia ludności powinien zostać wprowadzony jak najszybciej jak to możliwe.

Catt przeciwko Zjednoczonemu Królestwu

Zjednoczone Królestw nie ochroniło prawa do prywatności aktywisty w podeszłym wieku, którego dane osobowe pojawiły się w bazie danych dotyczących ekstremizmu – wyrok ETPC z 24.1.2019 r. w sprawie Catt przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (skarga nr 43514/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na gromadzenie i zachowanie danych osobowych skarżącego w policyjnej bazie danych dla „krajowych ekstremistów”.

Trybunał uznał w szczególności, że zgromadzone dane skarżącego dotyczyły jego poglądów politycznych, a taka informacja wymagała szczególnej ochrony. Trybunał również wziął pod uwagę wiek pana Catta (ma 94 lat) oraz fakt, że nie miał on ani kryminalnej przyszłości ani też nie rokował by miał się przestępnych czynów dopuszczać. Podczas gdy gromadzenie informacji o nim było uzasadnione, to już zachowanie jej, zwłaszcza z uwagi na brak zabezpieczeń, takich jak ograniczenia czasowe. Dlatego doszło do naruszenia Konwencji.

Rivera Vazquez i Calleja Delsordo przeciwko Szwajcarii

Decyzja Szwajcarskiego Trybunału Federalnego o zdyskwalifikowaniu adwokata skarżących skutkowała nierzetelnością postępowania – wyrok ETPC z 22.1.2019 r. w sprawie Rivera Vazquez i Calleja Delsordo przeciwko Szwajcarii (skarga nr 65048/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła naruszenia zasady kontradyktoryjności w postępowaniu przed Szwajcarskim Trybunałem Federalnym.

Trybunał zauważył, że Szwajcarski Trybunał Federalny pozbawił skarżących reprezentacji prawnej po podniesieniu z urzędu kwestii ważności dokonania wyboru adwokata. Skarżący nie zostali ani poinformowani ani zapytani o ich zdanie; nie dano im również możliwości naprawić braku reprezentacji, co było sprzeczne z prawem szwajcarskim.

Trybunał zajął stanowisko, że decyzja Trybunału Federalnego pozbawiła skarżących prawnika, bez odbycia kontradyktoryjnej debaty, postawił ich obiektywnie w sytuacji znacząco niekorzystnej w stosunku do drugiej strony.

Gjini przeciwko Serbii

Osadzony, napadnięty i zgwałcony w serbskim więzieniu doznał naruszenia praw wynikających z Artykułu 3 Konwencji – wyrok ETPC z 15.1.2019 r. w sprawie Gjini przeciwko Serbii (skarga nr 1128/16); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji w związku z zaniechaniem władz ochrony skarżącego przed złym traktowaniem przez współosadzonych oraz naruszenie Artykułu 3 z uwagi na brak śledztwo w sprawie jego skarg.

Sprawa dotyczyła przemocy między osadzonymi, w szczególności zarzutów skarżącego, że został napadnięty, zgwałcony i upokorzony przez współosadzonych, a zakład karny nie ochronił go, zaś śledztwo w sprawie jego zarzutów nie zostało przeprowadzone właściwie.

Trybunał uznał w szczególności, ze skarżący złożył wiarygodne skargi dotyczące przemocy ze strony współosadzonych w zakładzie karnym. Powinno być to oczywiste dla straży więziennej w czasie zdarzeń, że był źle traktowany, jednakże nie zrobili nic, aby go chronić.

Państwo również nie przeprowadziło odpowiedniego śledztwa ani nie postawiło zarzutów w związku z jego skargami, nawet pomimo tego, że władze musiały być ich świadome, gdyż uwzględniono jego powództwo o odszkodowanie, a także odwoływał się do wielu organów, w związku z tym, co mu się stało.

X i Inni przeciwko Bułgarii

Śledztwo przeprowadzone przez bułgarskie władze w sprawie zarzutów seksualnego wykorzystywania w sierocińcu nie naruszyło Konwencji – wyrok ETPC z 17.1.2019 r. w sprawie X i Inni przeciwko Bułgarii (skarga nr 22457/16); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 3 (zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania) oraz brak naruszenia Artykułu 8 ( prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zarzutów wykorzystywania seksualnego popełnionego przeciwko trojgu dzieci w bułgarskim sierocińcu przed ich przysposobieniem przez włoską parę w czerwcu 2012 r. Trybunał stwierdził, że bułgarskie władze działały sprawnie i starannie jak tylko zostały zawiadomione, przez prasę, o faktach, nawet pomimo braku otrzymania formalnej skargi od skarżących. Trybunał również zauważył, że rodzice skarżących mogli wziąć udział w śledztwie. Odnotowano też brak niedociągnięć czy niechęci do współpracy ze strony właściwych władz, aby ujawnić zdarzenia albo zidentyfikować i oskarżyć potencjalnych sprawców.

Trybunał również uznał, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, że nie zostało ustalone, aby bułgarskie władze nie dochowały obowiązku podjęcia działań prewencyjnych aby chronić skarżących przed ryzykiem złego traktowania, o którym powinni byli się dowiedzieć. W związku z ty, Trybunał stwierdził, że przedsięwzięto znaczną liczbę środków aby zagwarantować dzieciom w sierocińcu bezpieczeństwo.

Khalikov przeciwko Rosji

Rosja była odpowiedzialna za poważne zranienie więźnia w strzelaninie między innymi więźniami i eskortującymi funkcjonariuszami – wyrok ETPC z 15.1.2019 r. w sprawie Ilgiz Khalikov przeciwko Rosji (skarga nr 48724/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi więźnia na to, że został poważnie zraniony przez zabłąkana kulę w czasie strzelaniny między funkcjonariuszami z eskorty oraz więźniami próbującymi uciec w czasie ich transportu do innego zakładu karnego.

Trybunał uznał w szczególności, że państwo było odpowiedzialne za zranienie skarżącego, ponieważ funkcjonariusze z eskorty nie przestrzegali obowiązujących regulacji w zakresie bezpieczeństwa więźniów w czasie transportu. W szczególności funkcjonariusze zdecydowali transportować więcej więźniów niż zostało wyznaczonych. Fakt, że furgonetka była przeciążona znaczył, że więźniowie byli zdolni pokonać strażników a skarżący, były funkcjonariusz policji i przez to narażony więzień, który powinien podróżować w odrębnej celi, był z tyłu furgonetki ze strażnikami, kiedy doszło do ataku. Dodatkowo, śledztwo w sprawie zdarzenia nie było skuteczne. Postepowanie przygotowawcze opóźniało się i nigdy nie przerodziło się w śledztwo.

Mătăsaru przeciwko Mołdawii

Skazanie aktywisty za używanie rzeźb genitaliów aby protestować przeciwko korupcji było „oczywiście nieproporcjonalne” – wyrok ETPC z 15.1.2019 r. w sprawie Mătăsaru przeciwko Mołdawii (skarga nr no. 69714/16); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego za demonstrowanie naprzeciwko Biura Prokuratora Generalnego wraz z obscenicznymi rzeźbami. Jego rzeźby porównujące osoby zajmujące stanowiska publiczne do genitaliów miały na celu przyciągnięcie uwagi do korupcji oraz kontroli politycznej sprawowanej przez Biuro Prokuratora. Sady uznały, że jego działania były „niemoralne” i obraźliwe dla starszych prokuratorów oraz polityków, będących jego celem. W konsekwencji został skazany na 2 lata pozbawienia wolności w zawieszeniu.

Trybunał uznał w szczególności, ze ingerencja w wolność wypowiedzi skarżącego nie była konieczna w demokratycznym społeczeństwie. Nie było również uzasadnienia dla nakładania na skarżącego kary pozbawienia wolności, nawet w zawieszeniu. Tego typu kara przekraczała, to co mogłoby się wydawać konieczne, aby przywrócić równowagę pomiędzy różnymi konkurującymi interesami, a mianowicie prawem do wolności wypowiedzi a prawem do godności. Mogła mieć dodatkowo poważny efekt mrożący na innych i zniechęcić ich od korzystania z ich wolności wyrażania opinii.

Kopytok przeciwko Rosji

Prawo własności naruszone w sytuacji, gdy kobieta nabywszy apartament dowiedziała się, że dorosłe dzieci sprzedawcy mają prawo tam mieszkać – wyrok ETPC z 15.1.2019 r. w sprawie Kopytok przeciwko Rosji (skarga nr 48812/09); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) do Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na zakup mieszkania, które zgodnie z prawem mogło być dalej używane przez członków rodziny sprzedającego.

Trybunał uznał, że skarżąca poniosła zbyt duży ciężar z uwagi na to, ze prawo korzystania z mieszkania przez dorosłe dzieci sprzedającego nie zostało zarejestrowane w żadnym oficjalnym rejestrze, który mogłaby przed zakupem przejrzeć. Rosyjskie sądy przywiązały decydujące znaczenie do obecności dorosłych dzieci w mieszkaniu, ale byłoby nierealnym oczekiwać od skarżącej przejrzenia osobistych posiadłości byłego właściciela, aby ustalić, czy ktokolwiek inny miał prawo korzystania z mieszkania.

Khadija Ismayilova przeciwko Azerbejdżanowi

Władze azerskie nie przeprowadziły śledztwa w sprawie poważnych ingerencji w prywatność znanej dziennikarki śledczej - wyrok ETPC z 10.1.2019 r. w sprawie Khadija Ismayilova przeciwko Azerbejdżanowi (skarga nr 65286/13); jednomyślnie: dwa naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania i korespondencji) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła kampanii mającej na celu zdyskredytować znaną dziennikarkę Khadiję Rovshanqizi Ismayilovą. W szczególności wysłano jej list grożący publicznym poniżeniem, jeżeli nie zaprzestanie swojego śledztwa dziennikarskiego. Gdy odmówiła, „seks nagranie” sfilmowane bez jej wiedzy z  udziałem jej i jej ówczesnego partnera zostało opublikowane w internecie. W tym samym czasie w gazetach pojawiły się historie oskarżające ją o antyrządowe uprzedzenia oraz niemoralne zachowanie. Następnie odkryła ukryte kamery w jej mieszkaniu. 

Trybunał stwierdził, że tego typu działania stanowiły afront dla ludzkiej godności skarżącej, które państwo miało obowiązek ścigać. Mimo to, doszło do znaczących zaniechań i opóźnień w śledztwie, pomimo istnienia oczywistych tropów. Przykładowo, nie odebrano żadnych formalnych zeznań od inżyniera telefonicznego z państwowej spółki Baktelekom, który przyznał, że mu polecono zainstalowanie drugiej linii telefonicznej w mieszkaniu skarżącej oraz śledzenia połączeń do niej. Co najistotniejsze, żadna linia śledztwa nie została rozwinięta, aby ukazać związek między krytycznym stosunkiem skarżącej jako dziennikarki śledczej oraz przestępstw popełnianych przeciwko niej. Na to składają się również artykuły opublikowane w prorządowych gazetach, a także publiczne ujawnienie stanu śledztwa przez władze, które z niejasnych przyczyn, zawierało informację o życiu prywatnym skarżącej. Trybunał przyjrzał się w szczególności reportażom prześladowanych azerskich dziennikarzy oraz klimatowi bezkarności za tego typu działania. 

Wunderlich przeciwko Niemcom

Ograniczenie władzy rodzicielskiej i zabranie dzieci z domu rodzinnego po odmowie wysłania nie naruszyło Artykułu 8 - wyrok ETPC z 10.1.2019 r. w sprawie Wunderlich przeciwko Niemcom (skarga nr 18925/15); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła ograniczenia władzy rodzicielskiej oraz odebrania dzieci z ich domu rodzinnego na trzy tygodnie, po tym jak skarżący ciągle odmawiali posyłania ich do szkoły. 

Trybunał uznał w szczególności, że egzekucja przymusowej nauki szkolnej w celu zapewnienia integracji dzieci ze społeczeństwem była odpowiednią przyczyną uzasadniającą ograniczenie władzy rodzicielskiej. 

Trybunał uznał również, że władze w sposób rozsądny założyły, że dzieci zostały odizolowane, że nie miały kontaktu z nikim spoza rodziny oraz istniało ryzyko dla ich fizycznej integralności. Stwierdził że faktyczne odebranie dzieci nie trwało dłużej niż to konieczne aby zagwarantować najlepszy interes dzieci. W konsekwencji, istniały „odpowiednie i wystarczające” przyczyny ograniczenia władzy rodzicielskiej oraz czasowego zabrania dzieci z ich rodzinnego domu. 

Ēcis przeciwko Łotwie

Prawo dotyczące odbywania kary pozbawienia wolności, które nie pozwoliło osadzonemu na udział w pogrzebie ojca stanowiło dyskryminację płciową - wyrok ETPC z 10.1.2019 r. w sprawie Ēcis przeciwko Łotwie (skarga nr 12879/09); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła osadzonego, który skarżył się na to, że nie pozwolono mu na udział w pogrzebie ojca zgodnie z prawem regulującym system więzienny, które dyskryminowało mężczyzn w tym zakresie. 

Trybunał stwierdził, że mężczyźni i kobiety, którzy popełnili poważne przestępstwa, za które wymierzono im takie same kary byli traktowani w różny sposób. Mężczyźni byli automatycznie umieszczani w kategorii najwyższego bezpieczeństwa oraz w zakładach zamkniętych, podczas gdy kobiety były wysyłane do mniej restrykcyjnych zakładów półotwartych. W konsekwencji, skarżący został automatycznie pozbawiony możliwości udziału w pogrzebie, podczas gdy kobietom przysługiwało takiego prawo. Nie dokonano indywidualnej oceny proporcjonalności takiego zakazu, a skarżący doznał dyskryminacji skutkującej naruszeniem Konwencji. 

Tydzień 51 - Molia Sali przeciwko Grecji

Prawo Szariatu zastosowano w sporze spadkowym sprzecznie z wolą spadkodawcy - Greka należącego do mniejszości muzułmańskiej - naruszyło Konwencję - wyrok ETPC z 19.12.2018 r. w sprawie Molia Sali przeciwko Grecji (Wielka Izba) (skarga nr 20452/14); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) Konwencji w związku z Artykułem 1 Protokół Nr 1 (ochrona własności) do Konwencji. 

Sprawa dotyczyła zastosowania przez sądy krajowe muzułmańskiego prawa religijnego (Szariat) do sporu spadkowego między Grekami należącymi do mniejszości muzułmańskiej, sprzecznie z wolą spadkodawcy (również Greka należącego do mniejszości muzułmańskiej, męża skarżącej), który zapisał swojej żonie cały majątek zgodnie z greckim prawem spadkowym. 

Greckie sądy uznały testament za bezskuteczny z uwagi na to, że w ich ocenie zastosowanie znajdowało muzułmańskie prawo spadkowe. Orzekły więc, że w Grecji, prawo muzułmańskie znajduje zastosowanie do greckich muzułmanów. Pani Molla Sali, która została w ten sposób pozbawiona 3/4 spadku, zarzucała, że została poddana dyskryminacji z uwagi na swoją religię, dlatego, że gdyby jej mąż nie był muzułmaninem, odziedziczyłaby cały majątek. 

Trybunał stwierdził w szczególności, że różnica w traktowaniu skarżącej, jako spadkobiercy wskazanego w testamencie zgodnie z greckim prawem spadkowym spadkodawcy muzułmanina w porównaniu z sytuacją osoby, która jest spadkobiercą testamentu zgodnie z greckim prawem cywilnym spadkodawcy nie-muzułmanina, nie została w sposób obiektywny i rozsądny uzasadniona. 

Trybunał podkreślił, że wolność religii nie wymaga od państw-stron stworzenia szczególnego systemu prawnego w celu zagwarantowania wspólnotom religijnym szczególnego statusu wiążącego się z określonymi przywilejami. Mimo to, państwo, które nadało taki status musi zagwarantować, by kryteria ustalone dla danej grupy były stosowane w sposób niedyskryminacyjny. Dodatkowo, odmówienie członkom mniejszości religijnym prawa do dobrowolnej opcji i korzystania ze zwykłego prawa prowadziło nie tylko do dyskryminacyjnego traktowania, ale również do naruszenia prawa o ogromnym znaczeniu w zakresie ochrony mniejszości, jakim jest prawo do samostanowienia. Ostatecznie, Trybunał zauważył, że Grecja była jedynym krajem w Europie, które w tamtym czasie stosowało prawo Szariatu w stosunku do swoich obywateli wbrew ich woli. Było to szczególnie problematyczne w niniejszej sprawie z uwagi na to, że zastosowanie prawa Szariatu doprowadziło do sytuacji, które było szkodliwe dla praw indywidualnych wdowy, która odziedziczyła majątek męża zgodnie z zasadami prawa spadkowego, a następnie znalazła się w sytuacji prawnej, której ani ona, ani jej zmarły mąż nie chciał. 

Tydzień 51 - Murtazaliyeva przeciwko Rosji

Brak naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego kobiety skazanej za terorryzm - wyrok ETPC z 18.12.2018 r. w sprawie Murtazaliyeva przeciwko Rosji (Wielka Izba) (skarga nr 36658/05); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. b (prawo do rzetelnego procesu sądowego / przygotowanie do obrony) Konwencji w zakresie braku możliwości przejrzenia taśm video.

Sprawa dotyczyła uznania winną terroryzmu kobiety oraz jej skargi na nierzetelność procesu karnego z uwagi na brak odpowiedniego przyjrzenia się policyjnym nagraniom video w sądzie a także odmowy przesłuchania trzech świadków obrony. 

Trybunał uznał, że nie było jasne w jaki sposób skarżąca nie mogła zobaczyć video, ale nawet gdyby, to nie miało to wpływu na rzetelność procesu: jej celem było sprawdzenie poprawności transkrypcji taśm, co było możliwe przez wysłuchanie nagrań audio. 

Trybunał również stwierdził 15 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. d (prawo do rzetelnego procesu sądowego / przesłuchanie świadków) Konwencji w zakresie odmowy przesłuchania przez sądy dwóch świadków obrony. 

Po analizie zasad wynikających z orzecznictwa ETPC dotyczących wzywania i przesłuchiwania świadków obrony, Trybunał uznał w szczególności, że obrona nie wyjaśniła dlaczego zeznania tych dwóch świadków miały wzmocnić jej stanowisko, a sądy krajowe odpowiednio uzasadniły swoje decyzje, zaś brak zeznań nie umniejszył całkowitej rzetelności postępowania.

Ostatecznie Trybunał większością uznał skargę pod Artykułem 6 ust. 1 i 3 lit. d dotyczącą zaniechania przez sądy wezwania kolejnego świadka, funkcjonariusza policji, aby złożyć zeznania przed sądem za niedopuszczalną z uwagi na jej bezzasadność. Trybunał stwierdził, że skarżąca skutecznie skorzystała z prawa przesłuchania go. 

Tydzień 51 - Khusnutdinov i X przeciwko Rosji

Orzeczenie sądów krajowych o niezwróceniu córki jej ojcu nie naruszyło Konwencji - wyrok ETPC z 18.12.2018 r. w sprawie Khusnutdinov i X przeciwko Rosji (skarga nr 76598/12); 5 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Trybunał odrzucił również skargę pod Artykułem 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji jako oczywiście bezzasadną. 

Sprawa dotyczyła sporu o miejsce pobytu dziecka. 

Trybunał przypomniał, że jak tylko dzieci dojrzewają, sądy powinny dać odpowiednią wagę ich poglądom i uczuciom oraz ich prawu do poszanowania życia prywatnego. Biorąc pod uwagę, że córka skarżącego wyraziła jasno chęć pozostania ze swoimi dziadkami, decyzja rosyjskich sądów odmawiająca przymusowe wydanie dziecka ojcu może być postrzegana jako uwzględniająca najlepszy interes dziecka. Trybunał również zauważył, że bierność skarżącego w czasie kluczowego początkowego okresu oddzielenia od swojej córki skutkowała tym, że przyzwyczaiła się do życia ze swoimi dziadkami, nie chcąc już zmieniać tego stanu. Ostatecznie Trybunał stwierdził, że sądy krajowe działały w toku postępowania z należytą starannością, zwłaszcza że miało miejsce w Rosji, a strony przebywały w Uzbekistanie i USA. 

Tydzień 51 - Saber i Boughassal przeciwko Hiszpanii

Wydalenie dwóch skazanych Marokańczyków bez odpowiedniej analizy ich sytuacji naruszyło ich prawo do poszanowania życia prywatnego - wyrok ETPC z 18.12.2018 r. w sprawie Saber i Boughassal przeciwko Hiszpanii (skargi nr 76550/13 oraz 45938/14); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła nakazu wydalenia przeciwko dwóm Marokańczykom po ich skazaniu za przestępstwa popełnione w Hiszpanii. 

Trybunał stwierdził w szczególności, że władze krajowe nie dokonały oceny charakteru i powagi przedmiotowych wyroków karnych, podobnie jak innych kryteriów ustalonych w orzecznictwie Trybunału, aby móc ocenić konieczność wydalenia oraz wydania nakazu deportacji. Trybunał uznał, że władze nie wyważyły wszystkich konkurujących interesów, aby zapewnić zgodność z kryteriami wyrażonymi w orzecznictwie ETPC, celem ustalenia czy podjęte środki były proporcjonalne w stosunku do poszukiwanego celu i stąd konieczne w demokratycznym społeczeństwie. 

Tydzień 50 - Witkowski przeciwko Polsce

Nadmierny formalizm sądów skutkował pozbawieniem skarżącego możliwości złożenia apelacji – wyrok ETPC z 13.12.2018 r. w sprawie Witkowski przeciwko Polsce (skarga nr 21497/14); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła odmowy uwzględnienia wniosku skarżącego o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu I instancji i jego doręczenie wraz z wyrokiem. Sąd odmawiając wskazał, że wniosek o uzasadnienie został złożony na godzinę przed ogłoszeniem wyroku. Dlatego uznał wniosek za bezskuteczny jako że dotyczył wyroku nieistniejącego w chwili jego złożenia.

Trybunał wskazał, że art. 422 § 3 k.p.k. wskazuje tylko na dwie sytuacje, gdy można odmówić rozpoznania wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku: złożenia przez osobę nieuprawnioną albo po upływie terminu siedmiu dni od ogłoszenia wyroku.  K.p.k. nie wskazuje możliwości odmowy uwzględnienia wniosku w razie jego złożenia przed ogłoszeniem wyroku. Interpretacja polegająca na odmowie uwzględnienia wniosku złożonego przed ogłoszeniem miała, zdaniem Trybunału, na celu zawężenie prawa skarżącego do rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy. Dodatkowo orzecznictwo SN w tym zakresie nie jest jednolite. W konsekwencji został bowiem pozbawiony możliwości złożenia apelacji w terminie 14 dni od doręczenia mu wyroku wraz z uzasadnieniem, zwłaszcza że odmowa uwzględnienia wniosku została doręczona po terminie, w którym skarżący mógłby zdążyć jeszcze raz go złożyć. W ocenie Trybunału skarżący postępował starannie składając wniosek w dniu ogłoszenia wyroku zgodnie z art. 422 § 1 k.p.k.

Jednocześnie odmowa przez sąd rejonowy rozpoznania wniosku o uzasadnienie wydana sześć dni po ogłoszeniu wyroku i jego późniejsze doręczenie pocztą wskazywało na świadomość sądu w zakresie pozbawienia skarżącego tym samym możliwości odwołania się od przedmiotowego wyroku.  Władze polskie nie wyjaśniły przekonująco dlaczego nie było możliwe zwrócenie się do skarżącego w terminie wymienionym w art. 422 k.p.k. z pytanie, czy podtrzymuje swój wniosek. Te elementy były wystarczające, aby stwierdzić, że prawo skarżącego dostępu do sądu zostało naruszone.