Könyv-Tár Kft i inni przeciwko Węgrom

Monopol państwowy na rynku dystrybucji podręczników: naruszenie art. 1 Protokołu nr 1 Konwencji: wyrok ETPC z 16.10.2018 w sprawie Könyv-Tár Kft i inni przeciwko Węgrom (skarga nr 21623/13); 6 głosami do 1:

Naruszenie art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji (ochrona mienia).

Fakty – W następstwie nowych środków przyjętych w 2011 i 2012 r. system szkolnictwa na Węgrzech został całkowicie zreorganizowany, a wcześniej zdecentralizowane szkoły stały się przedmiotem scentralizowanego zarządzania państwowego. Nowe środki wprowadziły nowy system dystrybucji podręczników, zgodnie z którym za dostarczanie podręczników odpowiadało państwo w interesie publicznym. Zamiarem prawodawcy było wykonanie tych obowiązków za pośrednictwem państwowej spółki dystrybucyjnej książek o charakterze non-profit.

Trzy skarżące spółki, dystrybutorzy podręczników szkolnych, zarzuciły, że stworzenie monopolu państwowego na rynku dystrybucji podręczników szkolnych pozbawiło ich spokojnego korzystania z ich własności, z naruszeniem art. 1 Protokołu nr 1.

Prawo – art. 1 Protokołu nr 1

(a) Zastosowanie – Skarżące spółki, które od lat zajmowały się dystrybucją podręczników szkolnych, nawiązały bliskie relacje ze szkołami znajdującymi się w ich sąsiedztwie. Ich klientela stanowiła istotną podstawę ustalonego biznesu i pod wieloma względami miała charakter prawa prywatnego, a tym samym stanowiła aktywa, będąc „własnością” w rozumieniu art. 1 Protokołu nr 1.

(b) Meritum – Nowe środki wprowadziły nowy system dystrybucji podręczników szkolnych, co spowodowało, że skarżące firmy skutecznie straciły swoich klientów. Tak więc doszło do ingerencji w prawa skarżących spółek, polegającej na zastosowaniu środka polegającego na kontroli wykorzystania ich własności.

Sąd zwrócił uwagę na cechę charakterystyczną dla rynku podręczników szkolnych, która pod pewnymi względami była niezwykła. To szkoły czy nauczyciele wybierali produkty, zaś uczniowie i ich rodzice za nie płacili. Schemat ten można by wytłumaczyć potrzebą zapewnienia, że ​​wszyscy uczniowie w klasie używali tego samego podręcznika. Porozumienie to mogło spowodować pewne zakłócenia rynku i potencjalnie narażoną sytuację konsumentów końcowych. Te ostatnie mogą być równoważone regulacjami rynkowymi, takimi jak maksymalne ceny czy dotacje państwowe. Jednakże Trybunał nie był przekonany, że w przypadku skarżących spółek spowodowało to zakłócenie konkurencji pomiędzy uczestnikami działalności dystrybucyjnej. Dystrybutorzy utrzymywali stosunki umowne ze szkołami, a nie z użytkownikami końcowymi; ze swojej strony szkoły miały całkowitą swobodę wyboru dowolnego dystrybutora jako swojego długoterminowego lub krótkoterminowego dostawcy. Prawdą było, że istniał stały rynek zbytu (tj. rzesza uczniów potrzebujących podręczników w danym roku szkolnym) ostatecznie odpowiadający całości połączonych usług wnioskodawców i innych dystrybutorów. Jednakże odpowiednie udziały w tym stałym rynku zbytu nie były w żaden sposób zagwarantowane skarżącym spółkom, które musiały pozyskać i zachować swoją klientelę (szkoły) w dużej mierze nieuregulowanym i konkurencyjnym środowisku rynkowym. Dlatego też, chociaż rynek podręczników szkolnych rzeczywiście miał pewne szczególne cechy, nie stwarzały one żadnej szczególnej lub uprzywilejowanej sytuacji rynkowej dla skarżących spółek, która uzasadniałaby interwencję kwestionowanego państwa.

Jeśli chodzi o realia rynkowe, państwo powstrzymało skarżące spółki od kontynuowania ich działalności gospodarczej i w rzeczywistości stworzyło zmonopolizowany rynek dystrybucji podręczników szkolnych. Chociaż nie doszło do formalnego cofnięcia licencji, nowe środki wprowadziły system zakupu podręczników szkolnych, w którym nieuchronnie cała klientela skarżących spółek została przejęta przez państwowego dystrybutora, a spółki skarżące zostały praktycznie wyłączone z podręcznika szkolnego. umowy dystrybucyjne.

Margines oceny przyznany państwu przy określaniu odpowiednich środków realizacji przedmiotowej reformy był szeroki. Jednak nie mogły być nieproporcjonalne pod względem zastosowanych środków i celu, który miał zostać zrealizowany; i nie może narażać zainteresowanych podmiotów gospodarczych na indywidualne i nadmierne obciążenie. W niniejszej sprawie drastycznej zmiany w działalności skarżących spółek nie złagodziły żadne pozytywne środki zaproponowane przez państwo.

Biorąc pod uwagę różne czynniki, w tym fakt, że nie wdrożono żadnych środków w celu ochrony skarżących spółek przed arbitralnością lub zaoferowania im zadośćuczynienia w formie rekompensaty, niemożność kontynuowania lub odtworzenia przez skarżące firmy działalności poza dystrybucją podręczników szkolnych i braku rzeczywistych korzyści dla rodziców lub uczniów, ingerencja w prawo skarżących spółek była nieproporcjonalna do zamierzonego celu, ponieważ musiały one ponosić indywidualny i nadmierny ciężar.

 

Wniosek: naruszenie (sześć głosów do jednego).