Doroż przeciwko Polsce

 W dniu 29 października 2020 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (Trybunał) wydał wyrok ETPC z 29.10.2020 r. w sprawie Doroż przeciwko Polsce (skarga nr 71205/11); jednomyślnie:

naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła przeszukania domu skarżącego w związku z nielegalnym rozpowszechnianiem ulotek zawierających informacje o wynagrodzeniu burmistrza Dąbrowy Tarnowskiej oraz jego zdjęcie. Były one rozniesione w trzech miejscowościach. Policja za zgodą prokuratora przeprowadziła przeszukanie. Nie znaleziono jednak ani ulotek ani żadnych innych dowodów. Sąd oddalił zażalenie skarżącego na postanowienie o przeszukaniu uznając, że przeszukanie było zgodne z prawem i uzasadnione - był to jedyny sposób sprawdzenia, czy skarżący posiadał rozprowadzane ulotki.

Skarżący zarzucał, że przeszukanie jego mieszkania nie było ani proporcjonalne, ani konieczne, (prawo krajowe nie zabrania posiadania ulotek, a informacje w nich zawarte znajdowały się w domenie publicznej).

Trybunał odnotował fakt, że skarżący nie był oskarżony ani podejrzewany o popełnienie żadnego przestępstwa. Czynności wyjaśniające, w tym przeszukanie, przeprowadzone zostały w związku z wykroczeniem bezprawnego rozpowszechniania ulotek. Co zaskakujące, w niniejszej sprawie policja otrzymała od prokuratora nakaz przeszukania wskazując na informację, że skarżący może posiadać ulotki.

Trybunał zbadał treść i zakres postanowienia o przeszukaniu. W konsekwencji uznał, że zgoda prokuratora na przeszukanie wyrażona w postanowieniu miała szeroki zakres odnoszący się do zabezpieczenia materiału dowodowego - „ulotek z informacją o wynagrodzeniu burmistrza i jego zdjęciem”. Zabrało w nakazie przeszukania wskazania przyczyn znajdowania się w posiadaniu przedmiotowych materiałów przez skarżącego, zwłaszcza że same ulotki nie były nielegalne. Nie wskazywały na to żadne dowody w sprawie. Jednocześnie, brak uprzedniej zgody sądu nie został w wystarczającym stopniu zrównoważony dostępnością kontroli sądowej ex post facto. Sąd bowiem nie dokonał oceny, czy prokurator posiadał „odpowiednie” i „wystarczające” powody wydania postanowienia o przeszukaniu mieszkania skarżącego. Kontrola ograniczona do stwierdzenia, że nakaz został wydany zgodnie z prawem i był uzasadniony nie mogła uwzględnić ważenia sprzecznych interesów w przedmiotowej sprawie. Należało bowiem wziąć pod uwagę, że ulotki zawierały publicznie dostępne informacje dotyczące wybranego w wyborach urzędnika. Ponadto władze nie wskazywały, że posiadanie tych ulotek może stanowić jakiekolwiek przestępstwo. W konsekwencji, przeszukanie domu skarżącego nie było uzasadnione „odpowiednimi” i „wystarczającymi” powodami.

Podsumowując: z uwagi na to, że przeszukanie mieszkania skarżącego nastąpiło w związku z wykroczeniem popełnionym przez osobę trzecią, zostało ono przeprowadzone bez odpowiedniej i wystarczającej podstawy i nie było proporcjonalne do zamierzonych, zgodnych z prawem celów. Nie było to zatem „konieczne w społeczeństwie demokratycznym”.