Yasin Özdemir przeciwko Turcji

Interpretacja przez sądy krajowe ustawodawstwa zastosowanego do skazania skarżącego po nieudanym wojskowym zamachu stanu w 2016 r., ze względu na opinie wyrażone w 2015 r., była nieprzewidywalna – wyrok ETPC z 7.12.2021 r. w sprawie Yasin Özdemir przeciwko Turcji (skarga nr 14606/18); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego, nauczyciela, za wychwalanie przestępczości i przestępców, w związku z komentarzami, które zamieścił na portalach społecznościowych w kwietniu 2015 r. na korzyść organizacji Gülenist i jej przywódcy (Fethullah Gülen).

 Trybunał odnotował następujące punkty:

- Kiedy skarżący opublikował swoje wiadomości, zawierały one idee i opinie wyrażone w ramach debat publicznych na niektóre drażliwe tematy (jego punkt widzenia na fakty leżące u podstaw dochodzeń sądowych wszczętych w dniach 17 i 25 grudnia). w 2013 r. w zarzuty korupcyjne, krytykę polityki władz politycznych wobec opozycji oraz rzekome relacje władz politycznych z zbrojną organizacją islamską). Te opinie nie podburzały ludzi do przemocy czy buntu.

- W przedmiotowym czasie żaden członek ruchu Gülenist nie został skazany za bycie przywódcą lub członkiem nielegalnej lub terrorystycznej organizacji.

- Artykuł 215 § 1 tureckiego kodeksu karnego, między innymi, uzależnił penalizację komentarzy uznanych za pochwalające przestępstwo lub przestępców od warunku, że komentarze te powodują wyraźne i aktualne zagrożenie dla porządku publicznego.

Sąd karny, który skazał skarżącego, uznał, że nieudany zamach stanu dokonany w lipcu 2016 r., długo po tym, jak skarżący zamieścił swoje komentarze, w kwietniu 2015 r., stanowił właśnie takie niebezpieczeństwo. W tym względzie Trybunał orzekł, że nie można było racjonalnie oczekiwać, iż skarżący przewidział, że kwestionowane komentarze, które wyraźnie sprzeciwiały się linii Rządu, ale stanowiły pokojowy wkład w debatę publiczną i nie podburzały ludzi do buntu, mogą wywołać do rzeczywistego i bezpośredniego ryzyka nieładu, takiego jak próba zamachu stanu ponad rok później. Oparcie wyroku skazującego na rozumowaniu okrężnym, jak uczynił to sąd w niniejszej sprawie, stanowiło nadmiernie szeroką wykładnię prawa i obejście przez ten sąd przeszkody ustanowionej przez ustawodawcę dla niejednoznacznych oskarżeń karanie za wyrażanie pokojowych opinii w debacie publicznej. Trybunał uznał, że tak szeroka interpretacja art. 215 Kodeksu karnego była nieprzewidywalna dla skarżącego w przedmiotowym czasie. W konsekwencji ingerencja w korzystanie przez skarżącego z jego prawa do wolności wyrażania opinii nie spełniła wymogu „jakości prawa” wynikającego z art. 10 Konwencji.