Sy przeciwko Włochom

Wielokrotne naruszenia Konwencji w sprawie pozbawienia wolności w zwykłym zakładzie karnym skarżącego cierpiącego na zaburzenia psychiczne, pomimo orzeczeń sądów krajowych nakazujących przeniesienie go do zakładu karnego w celu wykonania środków zapobiegawczych – wyrok ETPC z 24.1.2022 r.  w sprawie Sy przeciwko Włochom (skarga nr 11791/20); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka;

brak naruszenia art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) dotyczącego okresu pozbawienia wolności od 2 grudnia 2018 r. do 20 maja 2019 r.;

naruszenie art. 5 ust. 1 dotyczącego okresu pozbawienia wolności od 21 maja 2019 r. do 10 maja 2020 r.;

naruszenie Artykułu 5 ust. 5 (prawo do odszkodowania);

naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego); naruszenie art. 34 (prawo do skargi indywidualnej).

Sprawa dotyczyła faktu, że skarżący, cierpiący na zaburzenia osobowości i zaburzenia afektywne dwubiegunowe, przebywał w areszcie w zwykłym zakładzie karnym pomimo orzeczeń sądów krajowych stwierdzających, że jego stan zdrowia psychicznego nie da się pogodzić z takim pozbawieniem wolności i nakazujących przeniesienie go do Ośrodka Pomocy egzekwowania środków zapobiegawczych (REMS), a później do więziennej służby psychiatrycznej.

Trybunał zauważył, że pomimo jasnych, jednoznacznych oświadczeń sądu krajowego stan psychiczny skarżącego był niezgodny z pozbawieniem wolności w zakładzie karnym oraz że przebywał on w zwykłym zakładzie karnym przez prawie dwa lata. Nie skorzystał z żadnej ogólnej strategii terapeutycznej leczenia swojego zaburzenia, na tle złych warunków przetrzymywania. Trybunał wskazał, że w dniu 21 stycznia 2019 r. sędzia wykonujący wyroki w Rzymie zarządził natychmiastowe przeniesienie skarżącego do ośrodka w celu wykonania środków zapobiegawczych na okres jednego roku. Następnie Departament Administracji Więziennej bezskutecznie wysłał dużą liczbę wniosków o przyjęcie do REMS w regionie Lacjum i poza nim. Trybunał zauważył, że w świetle takich odmów władze krajowe nie utworzyły nowych miejsc REMS ani nie znalazły alternatywnego rozwiązania. Jak Trybunał podkreślał przy kilku okazjach w przeszłości, rządy powinny organizować swoje systemy więzienne w taki sposób, aby zapewnić poszanowanie godności osadzonych, niezależnie od trudności finansowych lub logistycznych. Trybunał uznał zatem, że w przypadku braku miejsca REMS na rządzie włoskim spoczywał obowiązek znalezienia odpowiedniego alternatywnego rozwiązania, jak w rzeczywistości wyraźnie stwierdził Trybunał w swoim środku tymczasowym wydanym na podstawie Reguły 39.