Faysal Pamuk przeciwko Turcji

Naruszenie sposobu wykorzystania dowodów nieobecnych świadków na rozprawie o terroryzm – wyrok ETPC z 18.1.2022 r. w sprawie Faysal Pamuk przeciwko Turcji (skarga nr 430/13); jednogłośnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) i ust. 3 lit. d) (prawo do obecności i przesłuchania świadków) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła procesu pana Pamuka w sprawie zarzutów związanych z terroryzmem, w szczególności wykorzystania dowodów, które zostały przedstawione w innych jurysdykcjach pod nieobecność pana Pamuka lub jego obrońcy w następstwie pism wzywających (talimat).

Trybunał stwierdził w szczególności, że wezwania i przesłuchania świadków w innych okręgach nie mogą być uznane za odpowiednią metodę zapewnienia rzetelnego procesu sądowego w okolicznościach niniejszej sprawy. Po pierwsze, oznaczało to, że sądy krajowe mogły po prostu odstąpić od badania, czy istniały uzasadnione powody niestawiennictwa świadków na rozprawie. Po drugie, w praktyce oznaczało to, że oskarżony i/lub obrońcy musieliby podróżować w różne miejsca w celu uczestniczenia w rozprawach, na których świadkowie składaliby zeznania w celu skorzystania z prawa do ich przesłuchania, nakładając nieproporcjonalny ciężar na obronę. Po trzecie, wydaje się, że właściwe prawo krajowe wyklucza stawiennictwo zatrzymanego na rozprawie poza jurysdykcją, w której został zatrzymany. Wreszcie, podejście to mogło zagrozić zasadzie bezpośredniości, ponieważ sąd pierwszej instancji nie miałby możliwości bezpośredniego obserwowania zachowania i wiarygodności poszczególnych świadków. W związku z tym nieobecność czterech świadków na rozprawie, brak konfrontacji między nimi a skarżącym oraz wykorzystanie przez sąd ich dowodów jako podstawy jego skazania i wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności bez niezbędnych gwarancji proceduralnych, znacznie utrudniły obronie badanie wiarygodności dowodów i w okolicznościach niniejszej sprawy naruszyły ogólną rzetelność postępowania