Tydzień 25 - Baka przeciwko Węgrom

Przedwczesne wygaszenie mandatu Prezesa Sądu Najwyższego w związku z krytykowaniem reform legislacyjnych było sprzeczne z Konwencją – Sprawa Baka przeciwko Węgrom (20261/12) – Wyrok Wielkiej Izby - głosami 15 do 2 naruszenie Artykułu 6 § 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji i 15 głosami do 2 naruszenie Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji.

Sprawa dotyczyła przedwczesnego zakończenia mandatu Prezesa Węgierskiego Sądu Najwyższego, po skrytykowaniu przez niego legislacyjnych reform oraz braku możliwości odwołania się do sądu. Jego sześcioletnia kadencja została zakończona trzy i pół roku przed przewidywaną datą wygaśnięcia wskutek wejścia w życia Prawa Podstawowego (nowej konstytucji), która przewidywała powstanie tzw. Kurii, najwyższego sądu na Węgrzech, która miała zastąpić Sąd Najwyższy.

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący nie miał prawa dostępu do sądu, z uwagi na to, że zakończenie jego kadencji wynikało z przepisów przejściowych do Prawa Podstawowego, ustawodawstwa konstytucyjnego, które nie było poddane żadnej formie sądowej kontroli. W ocenie Trybunału, brak kontroli sądowej wynikał z ustawodawstwa, którego zgodność z wymogamia zasady rządów praw była wątpliwa. Trybunał podkreślił również wage interwencji władzy, która była niezależna od władzy wykonawczej i ustawodawczej w stosunku do każdej decyzji dotyczącej zakończenia kadencji sędziego.

Trybunał uznał również, że przedwczesne wygaszenie mandatu skarżącego doprowadziło do ingerencji w jego prawo do wolności wyrażania opinii, biorąc pod uwagę, że wynikało z opinii oraz krytyki wyrażanej przez niego publicznie, w ramach wykonywania swojej funkcji w sprawach interesu ogólnego; było sprzeczne z celem zachowania niezależności sądownictwa; miało niewątpliwie skutek chłodzący nie tylko na skarżącego ale również na innych sędziów i prezesów sądów, zniechęcając ich od brania udziału w publicznej debacie na temat reform legislacyjnych dotyczących sądów oraz spraw niezależności sądownictwa; oraz, z proceduralnego punktu widzenia, ograniczeniu prawa do wolności wyrażania opinii nie towarzyszyły skutecznego i odpowiednie zabezpieczenia przeciwko jego nadużyciu.

.