Tydzień 13 - Christian Baptist Church in Wrocław przeciwko Polsce

Kościół Baptystów nie został pozbawiony żadnego majątku - wyrok ETPC z 5.4.2018 r. w sprawie Christian Baptist Church in Wrocław przeciwko Polsce (skarga nr 32045/10); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji; naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) Konwencji. 

Skarżący II Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów we Wrocławiu jest osobą prawną z siedzibą we Wrocławiu. Sprawa dotyczyła prawnych działań kościoła zmierzających do odzyskania własności. W maju 1996 r. kościół wystąpił do wojewody dolnośląskiego o wydanie decyzji potwierdzającej prawo własności do czteropiętrowego budynku, który należał do kościoła zanim przejęło go państwo w czasach komunistycznych. Wojewoda odmówił wydania decyzji, stwierdzając, że kościół nie spełnił wymogów ustawy z 1995 r., która określała relacje między państwem i kościołem baptystów. W toku postępowania administracyjnego w czerwcu 2007 r. wojewoda dolnośląski odmówił zwrotu przedmiotowej nieruchomości, a w październiku 2009 r. NSA oddalił skargę kasacyjną kościoła.

Kościół zarzucił naruszenie prawa do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym czasie (art. 6 ust. 1 Konwencji). 

Trybunał przypomniał, że zgodnie z art. 6 Konwencji prawo krajowe w sprawach cywilnych może przewidywać nowe retroaktywne przepisy, aby uregulować prawa powstałe na tle obowiązujących przepisów, jeżeli jest to uzasadnione interesem ogólnym. Trybunał przyznał, że zmiany w prawie polskim były uzasadnione harmonizacją sytuacji prawnej wszystkich kościołów. Dodatkowo zmiany dokonano na wczesnym etapie postępowania, co odróżnia tą sprawę od innych, w których ustawodawca zmieniał prawo, by uzyskać okreslony wynik w toczących się od dawna postepowaniach (zob. wyrok ETPC z 9.12.1994 r. w sprawie Stran Greek Refineries i Stratis Andreadis przeciwko Grecji, § 49; oraz wyrok ETPC z 11.12.2012 r. w sprawie Tarbuk przeciwko Chorwacji, § 54). Dodatkowo, zmiana prawa nie pozbawiła kościoła „uzasadnionej ekspektatywy” nabycia nieruchomości, ponieważ ekspektatywa nie była nawet zagwarantowana poprzednią ustawą. Sprawa różni się również od sprawy Scordino przeciwko Włochom (nr 1), gdzie zmiana prawa wygasiła ze skutkiem retroaktywnym znakomitą część roszczeń odszkodowawczych dotyczących wysokich sum, których właściciele wywłaszczonych nieruchomości mogli żądać od władz. Trybunał zgodził się z rządem, że kościoła Baptystów nie pozbawiono żadnego majątku. Dlatego, Trybunał stwierdził, że kościół nie został pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego. Nie doszło więc do naruszenia art. 6 Konwencji.

Jednocześnie, mając na uwadze długość postępowania administracyjnego, które trwało ponad 13 lat, doszło do naruszenia prawa skarżącego kościoła do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie i zasądził słuszne zadośćuczynienie w wysokości 5.200 euro.