Kılıçdaroğlu przeciwko Turcji

 

Wyrok w postępowaniu cywilnym przeciwko liderowi głównej partii opozycyjnej Kemalowi Kılıçdaroğlu: naruszenie jego wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 27.10.2020 r. w sprawie Kılıçdaroğlu przeciwko Turcji (skarga nr 16558/18); jednomyślnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wyroku w sprawie cywilnej nakazującego Kemalowi Kılıçdaroğlu, przywódcy głównej partii opozycyjnej, z uwagi na słowa wypowiedziane w dwóch mowach w parlamencie w 2012 r.

Dwie mowy dotyczyły spraw o ogólnym zainteresowaniu, które były związane w szczególności ze sprawami sądowymi w sprawie zarzutów nadużycia zaufania, ludzkiej tragedii spowodowanej przez tureckie siły powietrzne bombardujące budynki elektrowni wodnych. Było naturalnym dla premiera, jako wysokiego rangą polityka, aby ktoś z jego głównych rywali politycznych dokładnie przyjrzał się jego słowom i czynom. Dodatkowo, dwie mowy dotyczyły aktualnych problemów i nie były bezpośrednio skierowane przeciwko życiu prywatnemu ministra oraz zostały oparte na faktach. Skarżący wypowiedział się w parlamencie. W związku z tym Trybunał przypomniał, że wolność wypowiedzi, niezwykle cenna dla każdego, była szczególnie ważna dla wybranego reprezentanta narodu.

Trybunał uznał, że niektóre wyrażenia użyte przez skarżącego w kontekście jego sprzeciwu wobec premiera zawierały ostre ataki w antagonistycznym tonie. Mimo to „obraza” zawarta w niektórych wyrażeniach nie mogła zostać pominięta – te wyrażenia były raczej prowokujące, zmierzały do  wywołania kontrowersji wokół rzekomo zajmowanego stanowiska politycznego przez Prezesa Rady Ministrów. Mogły zostać również uznane za rodzaj politycznej inwektywy użytej przez polityków w toku debaty. Trybunał zajął stanowisko, że rolą sądów krajowych w takich postępowaniach nie jest mówienie skarżącemu jakiego stylu powinien użyć w wykonywaniu swojego prawa do krytyki, jakkolwiek ostre by jego wypowiedzi nie były, a raczej ocena czy w kontekście sprawy, interes publiczny i intencja osoby wypowiadającej się uzasadniały możliwość użycia tego stopnia prowokacji czy przesady.

Trybunał odnotował, że wysokość odszkodowania jakie zasądzono wobec skarżącego była znacząca i zdolna do powstrzymania innych od krytykowania polityków w kontekście debaty na temat zagadnienia w interesie publicznym.

Trybunał uznał, że sądy krajowe nie poświęciły wystarczającej uwagi zasadom i kryteriom wskazanym w orzecznictwie Trybunału w celu wyważenia równowagi między prawem premiera do poszanowania jego życia prywatnego z jednej strony oraz prawem skarżącego do wolności wypowiedzi z drugiej strony.