Tydzień 12 - Mehmet Hasan Altan przeciwko Turcji

Wyrok dotyczący skargi dziennikarza Mehmeta Hasana Altana, który został zatrzymany i aresztowany po próbie przewrotu wojskowego - wyrok ETPC z 20.3.2018 r. w sprawie Mehmet Hasan Altan przeciwko Turcji (skarga nr 13237/17); 6 głosami do 1: naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji; 6 głosami do 1: naruszenie Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) oraz jednogłośnie: brak naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo do prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności) z uwagi na rzekomy brak bezzwłocznej kontroli przez Trybunał Konstytucyjny. 

Artykuł 5 ust. 1

Trybunał uznał w szczególności, że dalsze tymczasowe aresztowanie skarżącego po jasnym i jednoznacznym wyroku TK z 11.1.2008 r. stwierdzającym naruszenie Artykułu 19 § 3 Konstytucji, nie mogło być uznane za „zgodne z prawem” czy też „zgodne z przewidzianą prawem procedurą” jak wymaga tego prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. W związku z tym Trybunał stwierdził, że przyczyny podane w wyroku sądu w Istambule odrzucającego wniosek skarżącego o zwolnienie, po wydaniu prawomocnego i wiążącego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, nie mogą być uznane za spełniające wymagania art. 5 ust. 1 Konwencji. Trybunał uznał, że kwestionowanie przez sąd krajowy mocy związanej z prawomocnym, ostatecznym i wiążącym wyrokiem TK wydanym w sprawie indywidualnej jest sprzeczne z podstawowymi zasadami praworządności oraz pewności prawnej, które są nieodzowne dla ochrony przyznanej art. 5 Konwencji i stanowią kamienie węgielne gwarancji przeciwko arbitralności.

Trybunał podkreślił, że dalsze tymczasowe aresztowanie skarżącego po wydaniu wyroku TK, ujawniło poważne wątpliwości co do skuteczności środka skargi indywidualnej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach dotyczących tymczasowego aresztowania. 

Mimo to, Trybunał powtórzył za swoją decyzją z 1.7.2014 r. w sprawie nr 77428/12, Koçintar przeciwko Turcji (§ 44) , że prawo do złożenia skargi indywidualnej do TK stanowi skuteczny środek odnośnie skarg osób pozbawionych wolności. Niemniej, Trybunał zastrzegł prawo do oceny skuteczności systemu skargi indywidualnej do TK w sprawach dotyczących art. 5 Konwencji, w szczególności w zakresie oceny rozwoju orzecznictwa sądów I i II instancji odnośnie mocy wyroków TK. 

Artykuł 10 Konwencji.

Trybunał uznał w szczególności, że nie było podstaw do innego wniosku niż ten, do którego doszedł TK stwiedzając, że początkowe i późniejsze trwanie aresztu skarzącego, po wyrażeniu przez niego swoich poglądów, stanowiły ciężki środek, który nie mógł być uznany za konieczną i proporcjonalną ingerencję w demokratycznym społeczeństwie. W związku z tym, Trybunał wskazał w szczególności, że krytykowanie rządów i publikowanie informacji postrzeganych przez osoby stojące na czele państwa za zagrażające narodowym interesom nie powinny skutkować zarzutami karnymi za szczególnie poważne czyny takie jak: udział albo pomoc w organizacji terrorystycznej, usiłowanie obalenia rządu czy też porządku konstytucyjnego albo rozpowszechnianie propagandy terrorystycznej. 

Artykuł 5 ust. 4

W odniesieniu do zarzutu dotyczącego przewlekłości postępowania przed TK (14 miesięcy i 3 dni), Trybunał stwierdził, że sytuacji w niniejszej sprawie była wyjątkowa, w szczególności z uwagi na złożoność sprawy i ówczesne obciążenie TK. 

W końcu, Trybunał jednomyślnie odrzucił skargi dotyczące bezprawności pozbawienia wolności skarżącego na komisariacie policji (art. 5 ust. 3) z uwagi na niewyczerpanie środków krajowych, a także skargi dotyczące braku dostępu do akt śledztwa (art. 5 ust. 4) czy też prawo do odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności (art. 5 ust. 5) jako oczywiście bezzasadne. 
Zobacz również: wyrok ETPC z 20.3.2018 r. w sprawie nr 16538/17, Şahin Alpay przeciwko Turcji.