Gumenyuk i Inni przeciwko Ukrainie

 

Reforma na Ukrainie poważnie podważyła niezależność sądownictwa – wyrok ETPC z 22.7.2021 r. w sprawie Gumenyuk i Inni przeciwko Ukrainie (skarga nr 11423/19); jednogłośnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego).

Sprawa dotyczyła sędziów byłego Sądu Najwyższego Ukrainy, którym z powodu reformy sądownictwa i zmian legislacyjnych, które miały miejsce w 2016 roku, uniemożliwiono sprawowanie funkcji bez formalnego odwołania. Sąd Najwyższy Ukrainy został zlikwidowany i powstał nowy powołany w grudniu 2017 r., w którym stanowiska sędziowskie obsadzano w trybie konkursowym. Mimo że Sąd Konstytucyjny Ukrainy uznał, że skarżący powinni mieć możliwość kontynuowania pracy jako sędziowie nowego Sądu Najwyższego, nie uzyskali na to pozwolenia. Zarzucili, że zostali usunięci z pełnionych funkcji z naruszeniem gwarancji zawodu sędziego oraz sprzecznie z Konwencją. Trybunał uznał, że prawo dostępu do sądu jest podstawowym prawem proceduralnym służącym ochronie sędziów a skarżący zasadniczo powinni móc wystąpić do sądu ze swoimi zarzutami. Ponadto Trybunał uznał, że uniemożliwienie wykonywania funkcji sędziów Sądu Najwyższego od grudnia 2017 r., pomimo korzystnego dla nich orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, znacząco wpłynęło na ich życie prywatne i stanowiło ingerencję w ich prawo do poszanowania życia prywatnego. Ta ingerencja nie była zgodna z prawem w rozumieniu Konwencji, ponieważ była sprzeczna z zasadą nieusuwalności sędziów, która była fundamentalna dla niezawisłości sędziowskiej i zaufania publicznego do sądownictwa.