Vavřička i Inni przeciwko Czechom

Pierwszy wyrok Trybunału o przymusowym szczepieniu dzieci: brak naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 8.4.2021 r. w sprawie Vavřička i Inni przeciwko Czechom (skarga nr 47621/13); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji.

W Republice Czeskiej istnieje ogólny prawny obowiązek szczepienia dzieci przeciwko dziewięciu chorobom dobrze znanym medycynie. Przestrzeganie obowiązku nie może być fizycznie egzekwowane. Rodzice, którzy nie zastosują się bez uzasadnionego powodu, mogą zostać ukarani grzywną. Dzieci nieszczepione nie są przyjmowane do przedszkoli (wyjątek stanowią te, które nie mogą zostać zaszczepione ze względów zdrowotnych). W przedmiotowej sprawie pierwszy skarżący został ukarany grzywną za nieprzestrzeganie obowiązku szczepień w stosunku do jego dwojga dzieci. Wszystkim innym skarżącym odmówiono przyjęcia dzieci do przedszkola z tego samego powodu. Trybunał wskazał, że zgodnie z jego orzecznictwem obowiązkowe szczepienia, jako przymusowa interwencja medyczna, stanowią ingerencję w nietykalność cielesną, a zatem dotyczą prawa do poszanowania życia prywatnego, chronionego przez Artykuł 8 Konwencji. Uznał, że czeska polityka realizowała uzasadnione cele ochrony zdrowia, a także praw innych osób, zauważając, że szczepienie chroni zarówno tych, którzy je otrzymują, jak i tych, którzy nie mogą być zaszczepieni ze względów zdrowotnych, a zatem są zależni od immunitetu dziedziczenia w celu ochrony przed poważnymi chorobami zakaźnymi. Ponadto Trybunał uznał, że szeroki „margines oceny” byłby odpowiedni dla pozwanego państwa w tym kontekście.

Zauważył, że w Republice Czeskiej obowiązek szczepień był silnie wspierany przez odpowiednie instytucje medyczne. Można powiedzieć, że jest to odpowiedź władz krajowych na pilną potrzebę społeczną ochrony zdrowia osób i zdrowia publicznego przed omawianymi chorobami oraz ochrony przed spadkową tendencją wskaźnika szczepień wśród dzieci. Wyrok podkreśla, że ​​we wszystkich decyzjach dotyczących dzieci ich dobro musi mieć nadrzędne znaczenie. Jeśli chodzi o szczepienia, celem musi być ochrona każdego dziecka przed poważnymi chorobami poprzez szczepienia lub odporność zbiorową. Można zatem powiedzieć, że czeska polityka zdrowotna jest zgodna z najlepiej pojętym interesem dzieci, na których się skupiała. Trybunał zauważył również, że obowiązek szczepień dotyczył dziewięciu chorób, przeciwko którym szczepienie zostało uznane przez środowisko naukowe za skuteczne i bezpieczne, podobnie jak dziesiąte szczepienie, które zostało udzielone dzieciom o szczególnych wskazaniach zdrowotnych. Następnie Trybunał zbadał proporcjonalność polityki szczepień. Na poziomie ogólnym zwrócił uwagę na zakres i treść obowiązku szczepień, istniejące wyjątki od niego oraz dostępne zabezpieczenia proceduralne. Stwierdził, że stanowiło wyzwanie dla rozwiązań instruktażowych obowiązujących w Republice Czeskiej, a skuteczność i bezpieczeństwo przedmiotowych szczepionek nie zostały ustalone.

Ponadto, jeśli chodzi o szczególne okoliczności skarżących, zauważył, że grzywna nałożona na pana Vavřičkę nie była nadmierna. Chociaż odmowa przyjęcia dziecka do przedszkola oznaczała utratę ważnej okazji do rozwoju ich osobowości, był to środek zapobiegawczy, a nie karny, i był ograniczony w czasie, gdy osiągały wiek obowiązkowego uczęszczania do szkoły. Status szczepień nie wpłynął na ich przyjęcie do szkoły podstawowej. W konsekwencji środki, na które skarżyli się skarżący, ocenione w kontekście systemu krajowego, pozostawały w rozsądnym stosunku proporcjonalności do uzasadnionych celów realizowanych przez państwo czeskie (ochrona przed chorobami, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia) poprzez obowiązek szczepień. Trybunał wyjaśnił, że ostatecznie kwestią do ustalenia nie było to, czy mogła zostać przyjęta inna, mniej nakazowa polityka, jak to miało miejsce w niektórych innych państwach europejskich. Chodziło raczej o to, czy osiągając szczególną równowagę, jaką uczyniły, władze czeskie przekroczyły swój szeroki margines uznania w tej dziedzinie. Stwierdził, że kwestionowane środki można uznać za „konieczne w społeczeństwie demokratycznym”.