Akdeniz i Inni przeciwko Turcji

Zakaz rozpowszechniania informacji o śledztwie w sprawie zarzutów korupcji: naruszenie wolności wypowiedzi dziennikarza – wyrok ETPC z 4.5.2021 r. w sprawie Akdeniz i Inni przeciwko Turcji (skargi nr 41139/15 i 41146/15)

Sprawa dotyczyła środka zabezpieczającego orzeczonego przez sądy zakazującego rozpowszechniania i publikowania (na jakimkolwiek nośniku) informacji o dochodzeniu parlamentarnym w sprawie zarzutów korupcji wobec czterech byłych ministrów, wszczętego po operacji przeprowadzonej przez policję i prokuraturę w Stambule w sprawie zdarzeń z 17 i 25 grudnia 2013 r. Skarżący, Banu Güven (znany dziennikarz), a także Yaman Akdeniz i Kerem Altıparmak (dwaj naukowcy, którzy są popularnymi użytkownikami mediów społecznościowych) zażądali zniesienia przedmiotowego zakazu, powołując się na prawo do swobodnego przekazywania informacji i poglądów, a także na prawo do otrzymywania informacji. Trybunał Konstytucyjny odrzucił ich wniosek ze względu na brak statusu pokrzywdzonego, ponieważ nakaz ten nie wpłynął na nich bezpośrednio ani osobiście.

Trybunał wskazał, że sam środek polegający na zakazie ewentualnej publikacji i rozpowszechniania informacji jakimkolwiek środkiem przekazu porusza kwestię wolności informacji. Jednogłośnie uznał skargę Banu Güvena za dopuszczalną w odniesieniu do skargi wniesionej na podstawie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi). Przyjął, że pani Güven, dziennikarka, komentatorka polityczna i prezenterka wiadomości telewizyjnych w tamtym czasie, mogła zasadnie twierdzić, że kwestionowany zakaz naruszył jej prawo do wolności wypowiedzi. Mogła zatem domagać się przyznania statusu ofiary.

W związku z tym Trybunał stwierdził, że nie można przeoczyć faktu, że gromadzenie informacji, które jest nieodłącznym elementem wolności prasy, również jest uważane za niezbędny warunek wstępny działania dziennikarza; oraz że w kontekście debaty na temat kwestii interesu publicznego środek ten mógł zniechęcić dziennikarzy do udziału w publicznych dyskusjach na tematy ważne dla życia społeczności.

Trybunał jednogłośnie stwierdził, że doszło do naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji w odniesieniu do Banu Güven. W istocie zakwestionowany nakaz, który stanowił środek zapobiegawczy mający na celu zakaz jakiegokolwiek przyszłego rozpowszechniania lub publikacji informacji, miał poważne konsekwencje dla korzystania przez skarżącą z jej prawa do wolności wypowiedzi. Taka ingerencja nie miała „podstawy prawnej” dla celów Artykułu 10, a zatem uniemożliwiła pani Güven skorzystanie z wystarczającego poziomu ochrony wymaganego przez praworządność w społeczeństwie demokratycznym.

Wreszcie Trybunał orzekł, że pan Akdeniz i pan Altıparmak nie wykazali, w jaki sposób kwestionowany zakaz wpłynął na nich bezpośrednio. W związku z tym nie przysługiwał im status ofiary w przedmiotowej sprawie. Dlatego Trybunał większością głosów uznał ich skargę za niedopuszczalną.