Wang przeciwko Francji

Prawa do obrony osób przesłuchiwanych dobrowolnie: Europejski Trybunał wymaga przestrzegania gwarancji mających zastosowanie do zatrzymania przez policję – wyroki ETPC z 28.04.2022 r. w sprawach Wang przeciwko Francji (skarga nr 83700/17) i Dubois przeciwko Francji (skarga nr 52833/19),

 jednogłośnie:

naruszenie art. 6 ust. 1 i 3 (prawo do rzetelnego procesu sądowego/prawo do pomocy prawnej) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w sprawie Wang przeciwko Francji (skarga nr 83700/17) oraz

sześcioma głosami do jednego

brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 (c) w sprawie Dubois przeciwko Francji (skarga nr 52833/19).

Obie sprawy dotyczyły osób ściganych i skazanych za bezprawne uprawianie medycyny. Skarżyli się na warunki, w jakich przeprowadzono ich dobrowolne przesłuchania przez policję.

Odnotowując fakt, że reformy ustawodawcze znacząco wzmacniające prawa osób przesłuchiwanych dobrowolnie zostały przyjęte później – a zatem nie miały praktycznego wpływu na sytuację skarżących – Trybunał stwierdził, w odniesieniu do praw do obrony chronionych art. 6 ust. 1 i 3 Konwencji, że wymagane gwarancje powinny być takie same, jak te mające zastosowanie do zatrzymania policyjnego. Następnie zbadał zgodność z tymi gwarancjami w ramach swojej oceny rzetelności całości postępowania. Trybunał zauważył, że skarżący w obu sprawach wyrazili zgodę na przesłuchanie i zostali poinformowani o prawie do zakończenia przesłuchania w dowolnym momencie, zgodnie z obowiązującym wówczas prawem. Nie zostali oni jednak wyraźnie poinformowani o ich prawie do zachowania milczenia i nie zaoferowano im możliwości uzyskania pomocy prawnej, a w jednym przypadku pomocy tłumacza. W trakcie przesłuchań obaj skarżący opisali dokonane przez siebie czynności, które stanowiły zarzucane przestępstwo. Należało zatem przyjąć, iż sami siebie oskarżyli w rozumieniu orzecznictwa Trybunału.

W odniesieniu do pani Wang, której językiem ojczystym był chiński, Trybunał, zwracając uwagę na bezbronność jej sytuacji, stwierdził po pierwsze, że brak pomocy tłumacza podczas przesłuchania oraz brak wyraźnego poinformowania skarżącej o jej prawie do zachowania milczenia przyczynił się do jej samooskarżenia. Po drugie, rola, jaką odegrały zeznania złożone podczas dobrowolnego przesłuchania oraz zeznania świadków przedstawione później, sprawiły, że całe postępowanie było nierzetelne. Trybunał stwierdził zatem naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i 3 Konwencji.

Jednakże w przypadku pana Dubois Trybunał uznał, że postępowanie karne, jako całość, usunęło uchybienia proceduralne, które wystąpiły podczas dobrowolnego przesłuchania przez policję. Zauważył, że Sąd Apelacyjny, skazując skarżącego, oparł swoją decyzję przede wszystkim na dowodach o dużej wartości dowodowej, niezwiązanych z dobrowolnym przesłuchaniem. Stwierdził, że w szczególnych okolicznościach sprawy oświadczenia złożone podczas tego przesłuchania ostatecznie odegrały jedynie incydentalną rolę w skazaniu skarżącego. Trybunał stwierdził zatem, że nie doszło do naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 Konwencji.