Z.B. p. Francji

Skazanie mężczyzny za przekazanie swojemu trzyletniemu siostrzeńcowi koszulki noszonej w przedszkolu z hasłami „Jestem bombą” i „Dżihad, urodzony 11 września”: brak naruszenia art. 10 Konwencji – wyrok ETPC z 2.9.2021 r. w sprawie Z.B. p. Francji (skarga nr 46883/15); jednogłośnie:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania Z.B. za gloryfikację umyślnego zabijania z powodu haseł („Jestem bombą” i „Dżihad, urodzony 11 września”) na koszulce, którą podarował bratankowi na trzecie urodziny. Chłopiec nosił wtedy koszulkę do przedszkola. Przed sądami krajowymi i Europejskim Trybunałem skarżący twierdził, że slogany miały mieć humorystyczny ton.

Trybunał powtórzył, że mowa humorystyczna lub formy wypowiedzi użyte w celu uzyskania efektu humorystycznego były chronione przez Artykuł 10 Konwencji, pod warunkiem, że pozostawały w granicach dozwolonych na mocy tego przepisu. Prawo do humoru nie było nieograniczone i każdy, kto powołuje się na prawo do wolności wypowiedzi, musiał wziąć na siebie „obowiązki i odpowiedzialność”. Trybunał podkreślił, że nie mógł zignorować wagi ogólnego kontekstu w tej sprawie. Mimo że od wydarzeń z 11 września 2001 r. upłynęło ponad 11 lat, do czasu ustalenia faktów w niniejszej sprawie, warto jednak zauważyć, że niedługo wcześniej miały miejsce inne ataki terrorystyczne, które w szczególności spowodowały śmierć trojga dzieci w Szkole. Trybunał stwierdził również, że fakt, iż skarżący nie miał powiązań z grupą terrorystyczną i nie opowiadał się za ideologią terrorystyczną, nie może umniejszyć znaczenia obraźliwego przekazu. W szczególnych okolicznościach sprawy Trybunał – który zauważył, że trzylatek, jako nieświadomy nośnik informacji, został zinstrumentalizowany – uznał, że powody podane przez sądy krajowe dla skazania skarżącego, powołując się na konieczność zapobiegania gloryfikacji masowej przemocy, okazały się zarówno „istotne”, jak i „wystarczające”, aby uzasadnić przedmiotową ingerencję. Trybunał zauważył ponadto, że kara nałożona na skarżącego (grzywna i kara pozbawienia wolności w zawieszeniu) nie była nieproporcjonalna do uzasadnionego celu, do którego dążył. Zaskarżona ingerencja mogła zatem zostać uznana za niezbędną w demokratycznym społeczeństwie i nie doszło do naruszenia Artykułu 10 Konwencji.