Smiljanić przeciwko Chorwacji

Nieskuteczna implementacja przepisów o ruchu drogowym i odpowiedź sądu na recydywistę, który spowodował śmiertelny wypadek – wyrok ETPC z 25.3.2021 r. w sprawie Smiljanić przeciwko Chorwacji (skarga nr 35983/14);

6 głosami do 1: naruszenie art. 2 w zakresie niewypełnienia pozytywnego obowiązku państwa oraz aspektu proceduralnego tego przepisu w zakresie skutecznego śledztwa.

Osoba bliska skarżącego zmarła na skutek wypadku drogowego spowodowanego przez D.M., który przejechał na czerwonym świetle pod wpływem na alkoholu. Za to przestępstwo D.M. został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności, z której odbył jedynie 14 miesięcy. D.M. był już wcześniej karany za naruszenia przepisów o ruchu drogowym a także za wykroczenia dotyczące prowadzenia pod wpływem alkoholu w tym samym czasie w którym doszło do wypadku.

Skarżący zarzucali, że władze krajowe nie zastosowały odpowiednich środków prawa o ruchu drogowym z uwagi na niepodjęcie odpowiednich środków w stosunku do D.M.

Trybunał przypomniał, że państwo ma obowiązek zapobiegać wypadkom drogowym poprzez egzekwowanie, za pomocą odpowiednich środków prewencyjnych i profilaktycznych, zgodności z odpowiednimi przepisami mającymi na celu zmniejszenie ryzyka niebezpiecznie nieostrożnego lub lekkomyślnego zachowania w ruchu drogowym. Ponieważ prawo krajowe odpowiadało temu wymogowi Trybunał sprawdził jak te przepisy funkcjonują w praktyce. Zauważył, że D.M. mógł być postrzegany jako recydywista, ale prawo jazdy odebrano mu jedynie dwukrotnie na bardzo krótki czas, wymierzając łagodne kary za czyny przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym zaś dziesięć wykroczeń zostało nie ukaranych z uwagi na przedawnienie karalności. Władze krajowe nie podjęły więc wszelkich dostępnych środków, które mogłyby powstrzymać jego zachowanie i zapobiec popełnieniu przez niego przestępstwa w postaci spowodowania śmiertelnego wypadku drogowego (odebranie prawa jazdy na dłuższy okres czasu, surowsze kary). Doszło więc do naruszenia art. 2 Konwencji.

Jednocześnie sądy wymierzyły mu karę najmniejszą z możliwych (2 lata pozbawienia wolności), poniżej minimalnego ustawowego progu (3 lata). Sądy nie uwzględniły jego dotychczasowych wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym, stwierdzając, że jego dotychczasowe zachowanie było zgodne z prawem. Sądy nie wykazały więc należytej staranności w rozważeniu okoliczności sprawy. Opóźnienie o rok wykonania kary również wydało się nieracjonalne – państwo naruszyło swój obowiązek pod art. 2 do wykonania prawomocnych wyroków karnych bez zwłoki. Prawo krajowe było więc wykonywane w sposób niezbyt rygorystyczny i miało mało zniechęcający skutek na zapobieganie czynom zabronionym. Równocześnie nie zabezpieczono społecznego zaufania do rządów prawa i zdolności zapobiegania czynom niepożądanym.