Tydzień 37 - Big Brother Watch i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu

Masowa inwigilacja w Wielkiej Brytanii narusza prawo do prywatności i ogranicza wolność słowa – wyrok ETPC z 13.9.2018 r. w sprawie Big Brother Watch i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (skargi nr  58170/13, 62322/14 oraz 24960/15)

Skarżący z organizacji Big Brother Watch zarzucili, że angielskie przepisy zostawiają zbyt wielką swobodę Rządowemu Centrum ds. Łączności na inwigilację. Inni skarżący (wśród nich Bureau of Investigative Journalism zajmujące się dziennikarstwem śledczym) dodali, że rząd mógł w łatwy sposób zdobyć informacje o ich informatorach i w ten sposób ograniczyć wolność słowa.

Sprawa dotyczyła skarg organizacji dziennikarzy na trzy różne reżimy inwigilacji: 1) masowe przechwytywanie komunikacji; 2) wymiana wywiadowcza z obcymi rządami; 3) otrzymywanie danych komunikacyjnych od dostawców usług łączności.

Pierwsze dwa reżimy maja podstawę prawną w ustawie z 2000 r. o unormowaniu uprawnień śledczych (the Regulation of Investigatory Powers Act 2000). Kiedy nowa ustawa z 2016 r. o tym samym tytule wejdzie w całości w życie, znacząco zmieni oba reżimy. Rozpoznając skargi Trybunał miał wzgląd na obowiązujące praw w dacie ich rozpoznania. Ponieważ postanowienia ustawy z 2016 r. zmieniające oba reżimy nie weszły w życie w czasie rozpoznawania skarg, Trybunał nie wziął ich pod uwagę.

W związku z powyższym, 5 głosami do 2 uznał, że reżim masowej inwigilacji naruszył Artykuł 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego / komunikacje) Konwencji z uwagi na niedostateczny nadzór zarówno nad selekcją użytkowników Internetu do inwigilacji, jak i filtrowaniem, poszukiwaniem i selekcją inwigilowanej komunikacji. Wskazano również, że gwarancje rządzące selekcją „odpowiednich danych komunikacyjnych” do analizy były nieodpowiednie. Konkludując, Trybunał stwierdził, że operacja masowej inwigilacji sam w sobie nie narusza Konwencji, ale zauważył, że taki reżim musi spełniać kryteria wymienione w orzecznictwie ETPC.

Trybunał uznał również 6 głosami do 1, że reżim otrzymywania danych komunikacyjnych od dostawców usług łączności naruszył Artykuł 8 z uwagi na jego niezgodność z prawem; oraz że zarówno masowa inwigilacja jak i reżim otrzymywania danych komunikacyjnych od dostawców usług łączności naruszyły Artykuł 10 Konwencji z uwagi na niedostateczne zabezpieczenia w zakresie materiałów objętych tajemnicą dziennikarską.  

Następnie uznał, że reżim wymiany wywiadowczej z obcymi rządami nie naruszył ani Artykułu 8 ani Artykułu 10 Konwencji.

Trybunał jednomyślnie odrzucił skargi na Artykuł 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) na krajową procedurę odwoławczą na środki inwigilacji oraz na Artykuł 14 (zakaz dyskryminacji) Konwencji.