Big Brother Watch i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu

Reżim kontroli operacyjnej w Zjednoczonym Królestwie: niektóre aspekty niezgodne z Konwencją – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 25.5.2021 r. w sprawie Big Brother Watch i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu (skargi nr 58170/13, 62322/14 i 24969/15); jednogłośnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego / komunikacje) w zakresie system masowego przechwytywania;

Naruszenie art. 8 w zakresie reżimu otrzymywania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych;

12 głosami do 5: brak naruszenia art. 8 w zakresie systemu żądania przechwyconego materiału od zagranicznych rządów i agencji wywiadu;

Jednogłośnie: naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) w zakresie zarówno systemu masowego przechwytywania i systemu uzyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych;

12 głosami do 5: brak naruszenia art. 10 w zakresie systemu żądania przechwyconego materiału od zagranicznych rządów i agencji wywiadu.

Sprawa dotyczyła skarg dziennikarzy i organizacji praw człowieka dotyczących trzech różnych systemów nadzoru: (1) masowego przechwytywania komunikacji; (2) otrzymywania przechwyconych materiałów od obcych rządów i agencji wywiadowczych; (3) pozyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych. W stosownym czasie system masowego przechwytywania i pozyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych miał podstawę ustawową w ustawie o uprawnieniach dochodzeniowych z 2000 r. Została ona zastąpiona ustawą o uprawnieniach dochodzeniowych z 2016 r. Ustalenia Wielkiej Izby dotyczą wyłącznie przepisów ustawy z 2000 r., które stanowiły ramy prawne obowiązujące w czasie, gdy miały miejsce zarzucane zdarzenia.

Trybunał uznał, że ze względu na wielość zagrożeń, przed jakimi stoją państwa we współczesnym społeczeństwie, działanie masowego systemu przechwytywania samo w sobie nie stanowi naruszenia Konwencji. Jednak taki system musiał podlegać „zabezpieczeniom end-to-end”, co oznacza, że ​​na poziomie krajowym należy dokonywać oceny na każdym etapie procesu konieczności i proporcjonalności podejmowanych środków; że przechwytywanie masowe powinno podlegać niezależnej autoryzacji na samym początku, gdy cel i zakres operacji były definiowane; oraz że operacja powinna podlegać nadzorowi i niezależnemu kontroli ex post facto.

Mając na uwadze system przechwytywania masowego stosowany w Wielkiej Brytanii, Trybunał stwierdził następujące uchybienia: przechwytywanie masowe zostało zatwierdzone przez Sekretarza Stanu, a nie przez organ niezależny od władzy wykonawczej; we wniosku o nakaz nie uwzględniono kategorii wyszukiwanych terminów określających rodzaje wiadomości podlegających zbadaniu; a wyszukiwane hasła powiązane z osobą (tj. konkretne identyfikatory, takie jak adres e-mail) nie podlegały uprzedniemu zezwoleniu wewnętrznemu.

Trybunał stwierdził również, że system masowego przechwytywania naruszył art. 10, ponieważ nie zapewniał wystarczającej ochrony dla poufnych materiałów dziennikarskich. Stwierdzono również, że system uzyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych naruszył Artykuły 8 i 10, ponieważ nie był zgodny z prawem. Trybunał orzekł jednak, że system, za pomocą którego Wielka Brytania mogła żądać informacji od obcych rządów i/lub agencji wywiadowczych, posiadał wystarczające zabezpieczenia w celu ochrony przed nadużyciami i gwarancje, że ​​władze brytyjskie nie wykorzystywały takich żądań jako środka obchodzenia swoich obowiązków wynikających z prawa krajowego i Konwencji.