Cimperšek p. Słowenii

Odmowa nadania statusu biegłego sądowego skutkowała naruszeniem prawa do rzetelnego procesu sądowego oraz wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 30.6.2020 r. w sprawie Cimperšek p. Słowenii (skarga nr 58512/16); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła odrzucenia przez Ministra Sprawiedliwości wniosku skarżącego o wpis na listę biegłych sądowych z uwagi na brak wymaganych kwalifikacji osobistych. Minister odniósł się do treści bloga skarżącego i jego maili, w których skarżył się na pracę Ministerstwa.

Trybunał stwierdził naruszenie prawa do rzetelnego procesu sądowego z uwagi na to, że sąd I instancji odrzucił wniosek skarżącego o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Uczynił tak pomimo faktu, że skarżący chciał zakwestionować decyzję Ministra poprzez przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków aby wykazać fakt, że nadawał się na biegłego sądowego i zakwestionować związek przyczynowy między jego kwalifikacjami do tej roli a blogiem i mailami. Dodatkowo, sąd I instancji, jedyny organ uprawniony do oceny faktów i prawa w sprawie, nie wyjaśnił w sposób przekonujący oparcia się na przepisach pozwalających na odrzucenie wniosku o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

Fakt, że komentarze na blogu i w mailach były cytowane jako bezpośrednia przyczyna odrzucenia wniosku skarżącego o uzyskanie statusu biegłego sądowego skutkował również nieuzasadnioną ingerencją w jego prawo do wolności wypowiedzi i naruszeniem art. 10 Konwencji.

Hudorovič i Inni p. Słowenii

Słowenia podjęła odpowiednie kroki by zapewnić dwóm Romom lokale z dostępem do wody – wyrok ETPC z 10.3.2020 r. w sprawie Hudorovič i Inni p. Słowenii (skargi nr 24816/14 and 25140/14); 5 głosami do 2:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji w zakresie skargi nr 24816/14, oraz jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 8 Konwencji w zakresie skargi nr 25140/14, oraz

Brak naruszenia art. 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z art. 8 oraz brak naruszenia art. 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) w związku z art. 14.

Sprawa dotyczyła skarg dwóch Słoweńców romskiego pochodzenia, którzy zarzucali brak dostępu do wody pitnej oraz urządzeń sanitarnych, biorąc pod uwagę ich styl życia oraz status mniejszości.

Trybunał uznał w szczególności, że władze podjęły pozytywne kroki, przyznając tym samym niekorzystną sytuację skarżących, by zapewnić im odpowiedni dostęp do bezpiecznej wody pitnej. Zasiłki zdrowotne zapewnione przez państwo oznaczały, że mieli również możliwość zainstalowania alternatywnych urządzeń sanitarnych.

Sh.D. i Inni przeciwko Grecji, Austrii, Chorwacji, Węgrom, Północnej Macedonii, Serbii i Słowenii

Małoletni imigranci bez opieki przebywali w Grecji w warunkach nieodpowiednich do ich wieku i okoliczności – wyrok ETPC z 13.6.2019 r. w sprawie Sh.D. i Inni przeciwko Grecji, Austrii, Chorwacji, Węgrom, Północnej Macedonii, Serbii i Słowenii (skarga nr 14165/16)

Sprawa dotyczyła warunków życiowych w Grecji pięciu małoletnich imigrantów bez opieki z Afganistanu

Jednomyślnie:

- skargi przeciwko Austrii, Chorwacji, Węgrom, Północnej Macedonii, Serbii i Słowenii – niedopuszczalne jako oczywiście bezzasadne;

- skargi przeciwko Grecji pod Artykułem 3 oraz 5 ust. 1 Konwencji dopuszczalne;

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji. 

Po pierwsze, Trybunał uznał, że warunki osadzenia trzech skarżących w różnych komisariatach policji doprowadziły do poniżającego traktowania, zważywszy że osadzenie w tych miejscach mogło doprowadzić skarżących do poczucia izolacji od zewnętrznego świata z potencjalnymi negatywnymi skutkami dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Po drugie, Trybunał stwierdził, że władze nie uczyniły wszystkiego, czego można było od nich rozsądnie oczekiwać do wypełnienia obowiązku zadbania i ochrony czterech skarżących, którzy żyli przez miesiąc w obozie Idomeni w środowisku nieodpowiednim dla małoletnich. Ten obowiązek ciążył na Grecji w stosunku do osób, które były szczególnie narażone z uwagi na ich wiek.

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) w stosunku do trzech skarżących. Trybunał stwierdził, że umieszczenie tych trzech skarżących na komisariatach policji stanowiło pozbawienie wolności, ponieważ grecki rząd nie wyjaśnił dlaczego władze umieściły skarżących właśnie w tych miejscach w pierwszej kolejności – w poniżających warunkach osadzenia – a nie w alternatywnym tymczasowym miejscu. Pozbawienie wolności tych trzech skarżących było więc bezprawne.

Rola przeciwko Słowenii

Unieważnienie licencji do występowania w postępowaniu upadłościowym nie było zgodne z prawem ale nie doprowadziło do ukarania – wyrok ETPC z 4.6.2019 r. w sprawie Rola przeciwko Słowenii (skarga nr 12096/14)

Sprawa dotyczyła skargi likwidatora na to, że utracił licencję do występowania w postępowaniu upadłościowym w następstwie skazania za stosowanie przemocy.

Trybunał uznał 4 głosami do 3:

Brak naruszenia Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji oraz

Jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Trybunał uznał, że unieważnienie licencji pana Roli nie doprowadziło do jego ukarania w postępowaniu karnym. Artykuł 7 nie znajduje wówczas zastosowania – nie doszło więc do naruszenia tego przepisu.

Mimo to, unieważnienie doprowadziło do ingerencji w spokojne korzystanie z jego mienia, ponieważ nie był dłużej uprawniony do wykonywania swojego zawodu, stanowiącego główne źródło jego dochodów. Ponadto, ingerencja nie była zgodna z prawem. Została oparta na przepisie, który nie obowiązywał w czasie popełnienia przez pana Rolę przestępstwa i dlatego nie mógł rozsądnie przewidzieć, że jego skazanie doprowadzi automatycznie do unieważnienia licencji. Dodatkowo, przepis, który powinien być zastosowany przewidywał wyraźnie, że taki środek nie może zostać zastosowany jeśli, jak w sprawie skarżącego, czyn zabroniony doprowadził do zawieszenia kary.

Tydzień 50 - Lekić przeciwko Słowenii

Prawo wprowadzone w Słowenii w 1990 r. zobowiązująca dyrektora do zapłaty długu jego przedsiębiorstwa było sprawiedliwe – wyrok ETPC z 11.12.2018 r. w sprawie Lekić przeciwko Słowenii (Wielka Izba) (skarga nr 36480/07); 15 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru sądowego oraz późniejszej odpowiedzialności jego dyrektora za długi. Procedury wykreślenia użyto przeciwko przedsiębiorstwu skarżącego zgodnie z nowym prawem wprowadzonym w 1999 r., które dawało sądom prawo wykreślenia uśpionych spółek bez możliwości likwidacji. Skutkowało to obowiązkiem zapłaty kwoty 32.795 euro jednemu z wierzycieli spółki – Spółce Słoweńskich Linii Kolejowych.

Trybunał stwierdził, że uznanie skarżącego odpowiedzialnym za dług przedsiębiorstwa nie było nieproporcjonalne, biorąc pod uwagę, że był zaangażowany w jego prowadzenie. Wysokość długu jaki miał do zapłacenia była odpowiednio wyważona, ponieważ nie był jedynym celem roszczeń Linii Kolejowych. Dlatego nie uznano, że ponosi nadmierny ciężar indywidualny.

Trybunał wziął pod uwagę interes publiczny w posiadaniu takiego prawa oraz kontekst narodowy, którym była potrzeba zapewnienia stabilizacji finansowej w czasie okresu przejściowego z socjalizmu na gospodarkę wolnorynkową. Tysiące spółek stworzonych w czasie dawnej Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii było uśpionych w 1990 r. a „podniesienie korporacyjnej zasłony”, by uczynić ich członków odpowiedzialnymi za długi przedsiębiorstw miał na celu uniknięcie zalania sądów długoletnimi postępowaniami likwidacyjnymi.

Tydzień 35 - Vizgirda przeciwko Słowenii

Tłumaczenie na rosyjski Litwinowi w Słowenii naruszyło prawo do rzetelnego procesu – wyrok ETPC z 28.8.2018 r. w sprawie Vizgirda przeciwko Słowenii (skarga nr  59868/08); 5 głosami do 2: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i 3 (prawo do rzetelnego procesu sądowego / prawo do niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia / prawo do tłumacza) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi Litwina na brak rzetelnego procesu karnego, po tym jak został oskarżony o rozbój z uwagi na to, że nie rozumiał przydzielonego mu tłumacza, który przekładał ze słoweńskiego na rosyjski.

Trybunał stwierdził, że władze krajowe nigdy nie sprawdziły, czy skarżący znał rosyjski na tyle dobrze, by móc bronić się skutecznie w tym języku. Odrzucił również argument rządu, że znajomość tego języka można domniemywać z faktu, że rosyjskiego używa się powszechnie na Litwie. Trybunał uznał, że brak zarzutu skarżącego w toku procesu w tym zakresie wynikał częściowo z faktu, że nigdy nie został pouczony o prawie do tłumacza w języku ojczystym oraz że był wrażliwy jako cudzoziemiec, który musiał stawić czoło zarzutom karnym. Podsumowując, język tłumaczenia jaki otrzymał nie pozwolił mu na aktywne uczestniczenie w jego procesie, co skutkowało nierzetelnością procesu i naruszeniem jego praw.

Tydzień 16 - Benedik przeciwko Słowenii

Uzyskanie dostępu przez policję do informacji o subskrybencie wraz z dynamicznym adresem IP wymagało zgody sądu - wyrok ETPC z 24.4.2018 r. w sprawie Benedik przeciwko Słowenii (skarga nr 62357/14); 6 głosami do 1: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła nieuzyskania przez słoweńską policję zgody sądu na dostęp do informacji o subskrybencie wraz z dynamicznym adresem IP zdobytych przez szwajcarskie służby w czasie monitorowania użytkowników pewnej sieci zajmującej się wymianą plików. Doprowadziło to do zidentyfikowania skarżącego po tym jak podzielił się plikami w sieci, łącznie z pornografią dziecięcą. 

Trybunał uznał w szczególności, że przepisy prawne użyte przez policję do uzyskania informacji o subskrybencie wraz z dynamicznym adresem IP nie spełniły standardu konwencyjnego „przypadku przewidzianego przez ustawę”. Przepisom brakowało przejrzystości, nie gwarantowały żadnej ochrony przed arbitralną ingerencją, nie miały żadnych gwarancji przeciwko nadużyciom ani nie przewidywały niezależnej kontroli działań policji. Uznał też, że stwierdzenie naruszenia praw skarżącego pod Konwencją było wystarczającym słusznym zadośćuczynieniem za szkodę niemajątkową. 

Tydzień 46 - Anastasov i Inni przeciwko Słowenii

Sprawa ludzi „wymazanych” , którzy uregulowali swój status prawny w Słowenii została rozwiązana na szczeblu krajowym - Sprawa Anastasov i Inni przeciwko Słowenii (65020/13), jednomyślnie skreślono skargę z listy spraw. Decyzja jest ostateczna. 

212 skarżących w tej sprawie należy do  ludzi znanych jako „wymazani” (izbrisani). Poprzednio, obywatele Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (SFRJ) ze stałym pobytem w Słowenii, ich nazwiska zostały wykasowane ze słoweńskiego rejestru stałych rezydentów po rozwiązaniu SFRJ, ogłoszeniu niepodległości przez Słowenię oraz ustanowieniu „niezależnego ustawodawstwa” w 1991 r. Stali się więc obcymi bez żadnego prawnego statusu w Słowenii i pozostali takimi przez od 7 miesięcy do ponad 22 lat. W poprzednio wydanym wyroku pilotażowym (wyrok Wielkiej Izby w sprawie Kurić i Inni przeciwko Słowenii, 26828/06, z czerwca 2012 r.) Trybunał wskazał, że słoweńskie władze nie uregulowały problemu ludzi „wymazanych” oraz zapewnienia im odpowiedniego odszkodowania za okres kiedy byli w sytuacji narażenia oraz prawnej niepewności; nakazał również Słowenii ustanowienie krajowego mechanizmu odszkodowawczego. Trybunał był zadowolony z tego, że wprowadzony przez słoweński rząd system (i jego funkcjonowanie w praktyce) po wyroku Kurić i Inni zaproponował pozostałym „wymazanym” uregulowanie ich statusu prawnego - również 212 skarżącym w sprawie - którzy rozsądni mogli oczekiwać odszkodowania za szkodę poniesioną przez systemowe naruszenie ich praw konwencyjnych. Trybunał odnotował w szczególności, że Komitet Ministrów Rady Europy, odpowiedzialny za nadzór nad wykonaniem wyroków Trybunału, ostatnio zamknął nadzór nad sprawą Kurić i Inni z uwagi na to, że wymagane wyrokiem środki zostały wprowadzone. 

Problemy podnoszone w niniejszej skardze oraz pozostałych skargach przeciwko Słowenii wniesionych przez „wymazanych” - gdzie skarżący uregulowali już swój status prawny - został więc już rozwiązany na poziomie krajowym. Tym samym Trybunał nie odnalazł żadnych nowych okoliczności w zakresie praw człowieka zdefiniowanych w Konwencji i w jej protokołach, które wymagałaby kontynuowania rozpoznawania sprawy. W tych okolicznościach, Trybunał zdecydował zamknąć procedurę wyroku pilotażowego zainicjowaną sprawą Kurić i Inni, uznając iż nie ma podstaw by ją kontynuować.