Kotilainen i Inni p. Finlandii

Fińskie władze nie podjęły środków zapobiegawczych w postaci zajęcia broni studenta przed szkolną strzelaniną – wyrok ETPC z 17.9.2020 r. w sprawie Kotilainen i Inni p. Finlandii (skarga nr 62439/12);

Sprawa dotyczyła skarg na zaniechania władz w ochronie życia ofiar szkolnej strzelaniny w 2008 r. w mieście Kauhajoki, w której zginęło 10 osób.

6 głosami do 1: Naruszenie art. 2 (prawo do życia) Konwencji z uwagi na niedopełnienie przez władze obowiązku staranności i zajęcia broni zabójcy przed atakiem oraz

Jednomyślnie: brak naruszenia art. 2 w kwestii śledztwa po ataku.

9 uczniów i nauczyciel zostało zabitych w czasie szkolnej strzelaniny przeprowadzonej przez ucznia, który następnie popełnił samobójstwo.

Trybunał uznał, że władze mogły przewidzieć realne i bezpośrednie ryzyko dla życia bliskich skarżących. Mimo to, policja znając posty zamieszczone w Internecie przez ucznia, przesłuchała go przed atakiem, ale zadecydowała by nie konfiskować mu broni. Taka konfiskata byłaby rozsądnym środkiem zapobiegawczym przewidzianym przez prawo. Zaniechanie podjęcia tego kroku przez władze oznaczało, że nie wypełniły swojego szczególnego obowiązku staranności wynikającej ze szczególnego wysokiego stopnia ryzyka związany z jakimkolwiek zachowaniem łączącym się z użyciem broni.

N.A. przeciwko Finlandii

Fińska decyzja o deportowaniu Irakijczyka, który został zabity, kiedy wrócił do kraju pochodzenia, naruszyła Konwencję - wyrok ETPC z 14.11.2019 r. w sprawie N.A. przeciwko Finlandii (skarga nr 25244/18); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia) i Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji z uwagi na decyzje o deportacji ojca skarżącego do jego kraju pochodzenia, Iraku, gdzie został następnie zabity. 

Trybunał uznał, że władze fińskie nie przeprowadziły pełnej wystarczającej oceny indywidualnych ryzyk na jakie był narażony ojciec skarżącego w Iraku pomimo że uznały jego zeznanie o dwóch prawie śmiertelnych atakach w kontekście napięć między szyitami i sunnitami (ojciec skarżącego należał do tych drugich). 

Władze fińskie zdecydowały się wydalić ojca skarżącego, który pozostawał w konflikcie z kolegą szyitą w miejscu pracy jako śledczy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, co skutkowały tym, że został zmuszony do dobrowolnego powrotu do Iraku, gdzie został zastrzelony i zabity po przyjeździe. 

SA-Capital Oy przeciwko Finlandii

Trybunał stwierdza brak naruszenia praw fińskiej spółki po postępowaniu NSA dotyczącym sprawy kartelu - wyrok ETPC z 14.2.2019 r. w sprawie SA-Capital Oy przeciwko Finlandii (skarga nr 5556/10); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz skarga odrzucona jako niedopuszczalna w zakresie Artykułu 6 ust. 1 i 2 (prawo do rzetelnego procesu sądowego / domniemanie niewinności) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skargi na fiński NSA, który oparł się na dowodzie świadka ze słyszenia o roli skarżącej spółki w kartelu asfaltowym i podwyższył grzywnę nałożoną na skarżącą. 

Trybunał uznał, że NSA, który rozpoznawał odwołanie od wyroku sądu I instancji, miał cały materiał dowodowy dotyczący zaangażowania skarżącej w kartel, a dowód ze słyszenia nie był decydujący. Biorąc pod uwagę złożony charakter sprawy dotyczącej konkurencji, sposób w jaki sądy krajowe zebrały materiał dowodowy od świadków był prawidłowy a spółka skarżąca mogła podnieść wszystkie zarzuty.

Tydzień 26 - Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy przeciwko Finlandii

Zakaz masowych publikacji osobistych danych podatkowych w Finlandii nie naruszył prawa do wolności słowa - wyrok ETPC z 29.6.2017 r. (Wielka Izba) w sprawie  Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy przeciwko Finlandii (skarga nr 931/13); większością 15 do 2: brak naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji. 

Po tym jak dwie spółki opublikowały informacje podatkowe 1,2 miliona osób, władze krajowe zdecydowały, że tak masowa publikacja była bezprawna zgodnie z prawem ochrony danych osobowych oraz zakazano takich masowych publikacji w przyszłości. Spółki zarzucały, że naruszyło to ich prawo do wolności słowa. 

Trybunał uznał, że zakaz naruszył prawo spółek do wolności słowa. Mimo to, nie naruszył Artykułu 10 z uwagi na fakt, że był zgodny z prawem, ustanowiony został w uzasadnionym celu ochrony prywatności jednostek oraz wyważono w sposób właściwy dwa konkurujące interesy: prawo do prywatności oraz wolność słowa. W szczególności, Trybunał zgodził się z wnioskami sądów krajowych, że masowe gromadzenie oraz całościowe rozpowszechnianie danych podatkowych nie przyczyniało się do debaty w interesie publicznym oraz nie służyło jedynie celom dziennikarskim. 

Mimo to, większość 15 do 2 Trybunału uznała naruszenie Artykułu 6 § 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) z uwagi na przewlekłość postępowania, które trwało ponad osiem lat. 

Tydzień 12 - A.-M.V. przeciwko Finlandii

Decyzja sądów fińskich o odmowie zmiany opiekuna osoby upośledzonej umysłowo, uniemożliwiająca mu zmianę miejsca zamieszkania zgodnie z jego wyborem, była uzasadniona - Wyrok ETPC z 23.3.2017 r. w sprawie A.-M.V. przeciwko Finlandii (53251/13); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) oraz Artykułu 2 Protokołu 4 (prawo do swobodnego poruszania się) Konwencji.

Sprawa dotyczyła upośledzonego umysłowo skarżącego, który zarzucał, że odmowa przez fińskie sądy zmiany ustanowionego przez sąd opiekuna, pozbawiła go możliwości zdecydowania gdzie i z kim chciałby żyć. Jego opiekun sądowy zdecydował wcześniej, że nie byłaby w najlepszym interesie skarżącego przeprowadzka z rodzinnego miasta na południu Finlandii do odległej wioski na północy kraju z jego dawnymi rodzicami zastępczymi. W przedmiotowym postępowaniu, sąd odmówił zmiany jego opiekuna.

Trybunał uznał, że decyzja odmowna fińskich sądów odnośnie zmiany ustanowionego opiekuna, została oparta na konkretnej i starannej analizie sytuacji skarżącego, biorąc pod uwagę jego niezdolność do zrozumienia, czym groziła jego przeprowadzka, a mianowicie, że stanowiłoby to radykalną zmianę warunków jego życia. Powyższa decyzja, powzięta w celu ochrony zdrowia oraz dobrobytu skarżącego, nie była w związku z tym nieproporcjonalna. Ponadto, skarżący brał udział w każdym stadium postępowania, a jego prawa, wnioski oraz preferencje były brane pod uwage przez właściwy, niezależny oraz bezstronny sąd krajowy. 

Tydzień 50 - M.P. przeciwko Finlandii

Skazanie matki za zniesławienie w związku z wyrażeniem obaw do pracownika opieki społecznej co do możliwego seksualnego wykorzystania jej córki naruszyły jej wolność wyrażania opinii - Sprawa M.P. przeciwko Finlandii (36487/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skazania skarżącej za wyrażenie swoich podejrzeń pracownikowi opieki społecznej co do możliwego seksualnego wykorzystania jej córki przez jej ojca. To był drugi raz kiedy skarżąca podzieliła się swoimi obawami, po tym jak policyjne dochodzenie co do powyższych zarzutów zakończyło się umorzenie z uwagi na brak czynu i dowodów. Trybunał uznał w szczególności, że fińskie władze nie wyważyły prawidłowo  balansu pomiędzy potrzebą ochrony córki skarżącej przed ryzykiem potencjalnej poważnej szkody oraz potrzebą ochrony jej ojca przed słownymi oskarżeniami o molestowanie seksualne dziecka. W rzeczywistości, wszczęcie postępowania karnego przeciwko skarżącej i jej skazanie za zniesławienie w kontekście niniejszej sprawy było nieproporcjonalne, zwłaszcza że oparto je na rozmowie telefonicznej między skarżącą a pracownikiem opieki społecznej.

Tydzień 43 - Pentikäinen przeciwko Finlandii

Zatrzymanie, aresztowanie i skazanie dziennikarza, który nie zastosował się do policyjnego nakazu opuszczenia miejsca manifestacji - Sprawa Pentikäinen przeciwko Finlandii (11882/10) – brak naruszenia Artykułu 10 Konwencji (wolność wyrażania opinii). 

Biorąc, jako dziennikarz-fotograf, udział w manifestacji w czasie Europejsko-azjatyckiego spotkania w Helsinkach, skarżący nie zastosował się do polecenia funkcjonariusza Policji w momencie, gdy uczestnicy zgromadzenia zaczęli stosować przemoc. Został zatrzymany na 17,5 godziny oraz skazany za niezastosowanie się do polecenia funkcjonariusza policji. Odstąpiono jednak od wymierzenia kary z uwagi na to, że jego zachowanie było „wybaczalne”. 

Wielka Izba podobnie jak Izba uznała, iż nie doszło do naruszenia Artykułu 10. Sprawa jest interesująca, ponieważ pozwala prześledzić wyznaczniki ochrony oraz obowiązków dziennikarzy, którzy są obecni na zgromadzeniu. Wielka Izba podkreśliła, że skazanie nie miało związku z wykonywaniem zawodu dziennikarza, a niezastosowaniem się do polecenia funkcjonariusza policji (zamieszki i zagrożenie dla porządku publicznego). 

1. Wielka Izba wskazała na dwie najważniejsze, pozornie sprzeczne główne zasady: z jednej strony Wielka Izba podkreśliła rolę dziennikarzy jako watchdoga – a więc do zapewnienia informacji opinii publicznej co do sposobu zajęcia się przez władzę publicznym zgromadzeniem żeby zapewnić ich odpowiedzialność – dlatego ingerencja w tą rolę powinna być poddana ścisłej kontroli. Z drugiej strony, Wielka Izba potwierdziła, że obowiązki i odpowiedzialność dziennikarzy, oraz obowiązek odpowiedzialnego dziennikarstwa, są tego rodzaju, że w sytuacji naruszenia prawa przez dziennikarza w czasie wykonywania powierzonych mu zadań w kontekście jak w niniejszej sprawie, byłoby „najbardziej istotne, mimo że niedecydującym czynnikiem” w ocenie konieczności ingerencji w prawa dziennikarza pod Artykułem 10: dziennikarze nie mogą być co do zasady zwolnieni z obowiązku przestrzegania prawa karnego na tej podstawie że Artykuł 10 gwarantuje im obronę. 

2. Co do zatrzymania za niezastosowanie się do policyjnego polecenia, Wielka Izba wskazała na trzy argumenty: ocena policji prowadząca do rozwiązania zgromadzenia (uzasadniona faktami), zakres co do którego skarżący mógł oddać przebieg demonstracji (mógł oddać przebieg prawie całego zdarzenia) i zachowanie skarżącego. Co do tego ostatniego, Wielka Izba podkreśliła, że zarówno ubranie skarżącego jak i brak widocznej plakietki, nie wskazywało na to, ze wykonuje zadania dziennikarza. Dodatkowo, skarżący był świadom decyzji o rozwiązaniu zgromadzenia a mimo to podjął ryzyko nie zastosowania się do polecenia Policji, pomimo wielu policyjnych ostrzeżeń i był jedynym dziennikarzem, który się do nich nie zastosował. Nic również nie wskazuje na to, że nie mógłby raportować przebiegu zdarzeń spoza zagrodzonego miejsca gdzie został zatrzymany. 

3. Podczas gdy karne skazanie dziennikarza wykonujące ważne publicznie zadania watchdoga, mogłoby być uznane za silną ingerencję, kilka czynników przemawia przeciwko temu. Sankcja nie dotyczyła jego działania jako dziennikarza jako takiego ale niezastosowania się do usprawiedliwionego i zgodnego z prawem rozkazu Policji; miał możliwość brania udziału w zdarzeniu bez łamania prawa; skarżący nie miał prawa do specjalnego prawnokarnego traktowania z tej samej przyczyny, że był dziennikarzem; skazanie nie będzie widnieć w jego kartotece karnej; żadna kara nie została nałożona z uwagi na to, że jego zachowanie uznano za „wybaczalne”.