J.L. p. Włochom

Zarzuty zbiorowego gwałtu: niektóre fragmenty wyroku sądu apelacyjnego naruszyły życie prywatne i intymne domniemanej ofiary – wyrok ETPC z 27.5.2021 r. w sprawie J.L. p. Włochom (skarga nr 5671/16); 6 głosami do 1:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i nietykalności osobistej) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego przeciwko siedmiu mężczyznom, którzy zostali oskarżeni o zbiorowy gwałt na skarżącej i zostali uniewinnieni przez sądy włoskie. Trybunał uznał, że prawa i interesy skarżącej wynikające z Artykułu 8 nie były odpowiednio chronione, biorąc pod uwagę treść wyroku Sądu Apelacyjnego we Florencji. W szczególności władze krajowe nie ochroniły skarżącej przed wtórną wiktymizacją w toku całego postępowania, w którym treść wyroku odegrała bardzo ważną rolę, zwłaszcza ze względu na jego publiczny charakter.

Trybunał uznał komentarze dotyczące biseksualności skarżącej, jej związków i przypadkowych stosunków seksualnych sprzed przedmiotowych wydarzeń, jako nieuzasadnione. Stwierdził, że język i argumenty użyte przez sąd apelacyjny przekazywały uprzedzenia istniejące w społeczeństwie włoskim w odniesieniu do roli kobiet i prawdopodobnie stanowiły przeszkodę w zapewnieniu skutecznej ochrony praw ofiar przemocy ze względu na płeć, pomimo zadowalających ram prawnych. Trybunał był przekonany, że postępowanie karne i sankcje odegrały kluczową rolę w instytucjonalnej reakcji na przemoc ze względu na płeć oraz w zwalczaniu nierówności płci. Dlatego ważne było, aby organy sądowe unikały powielania seksistowskich stereotypów w orzeczeniach sądowych, bagatelizowania przemocy ze względu na płeć i narażania kobiet na wtórną wiktymizację poprzez wygłaszanie komentarzy wywołujących poczucie winy i osądzania, które byłyby w stanie zniechęcić ofiary do wymiaru sprawiedliwości.

Felloni p. Włochom

Skazanie za prowadzenie pod wpływem alkoholu: zgodność z zasadą zakazu retrospektywności ustawy surowszej, ale brak uzasadnienia w wyroku kasacyjnym – wyrok ETPC z 6.2.2020 r. w sprawie Felloni p. Włochom (skarga nr 44221/14); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji oraz

Brak naruszenia art. 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego, które doprowadziło do skazania skarżącego za prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu. Skarżący zarzucał, że wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności był wynikiem retrospektywnego zastosowania ustawy surowszej. W szczególności, zarzucał, że nie uwzględniono okoliczności łagodzących zgodnie z obowiązującym w czasie popełnienia czynu prawem, następnie zmienionym. Zarzucał również brak uzasadnienia wyroku Sądu Kasacyjnego, przed którym się bronił.

Trybunał stwierdził, że Sąd Kasacyjny nie wypełnił swojego obowiązku uzasadnienia swojego orzeczenia w zakresie obrony skarżącego co do okoliczności łagodzących. Niemniej uznał, że skarżący nie został ukarany w wyniku zastosowania nowego surowszego prawa karnego, które weszło w życie po popełnieniu czynu.

Tydzień 23 - Hülya Ebru Demirel przeciwko Turcji

Zwolnienie ochroniarza z uwagi na płeć jest dyskryminujące a brak odpowiedniego uzasadnienia sądu ostatniej instancji może stanowić naruszenie – wyrok ETPC z 19.6.2018 r. w sprawie Hülya Ebru Demirel przeciwko Turcji (skarga nr 30733/08); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji oraz większością: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji z uwagi na brak należytego uzasadnienia orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 Konwencji z uwagi na sprzeczne orzeczenia wydane przez NSA.

Sprawa dotyczyła zarzutu dyskryminacji płciowej kobiety, której odmówiono pracy jako ochroniarz w państwowej spółce energetycznej.

Skarżąca zarzucała, że orzeczenia organów administracyjnych oraz sądów stanowiły dyskryminację płciową. Również zarzucała, że sądy krajowe wydały sprzeczne orzeczenia w identycznych sprawach, a NSA nie rozpoznał jej zarzutów.

Trybunał uznał w szczególności, że decyzje władz krajowych stanowiły dyskryminacyjne traktowanie, ponieważ nie przedstawiły przyczyn innych niż płeć skarżącej na nieprzyznanie jej przedmiotowego stanowiska. Uznał następnie, że NSA nie wypełnił swojego obowiązku podania odpowiednich przyczyn na podstawie  których oddalił wniosek skarżącej, ponieważ jej argumenty dotyczące zakazu dyskryminacji między mężczyzną i kobietą nie zostały rozpoznane w żadnej instancji sądowej.

Tydzień 15 - Uche przeciwko Szwajcarii

Brak szczególnego podejścia do skargi przez Szwajcarski Federalny Sąd Najwyższy był sprzeczny z Konwencją - wyrok ETPC z 17.4.2018 r. w sprawie Uche przeciwko Szwajcarii (skarga nr 12211/09); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. a (prawo do niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji o istocie i przyczynie oskarżenia) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do uzasadnienia wyroku) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skarżącego skazanego za przemyt narkotyków, który zarzucał brak poinformowania go o istocie i przyczynie oskarżenia skierowanego przeciwko niemu oraz jego prawa do uzasadnienia wyroku.

Trybunał uznał w szczególności, że Federalny Sąd Najwyższy, w wyroku z 20 czerwca 2008 r., nie odniósł się szczegółowo do skargi zarzucającej naruszenie zasady kontradyktoryjności. W braku szczegółowego odniesienia się do skargi, która mimo wszystko była odpowiednio uzasadniona w apelacji złożonej do tego sądu, nie sposób było ocenić, czy sąd po prostu przeoczył odniesienie się do tych zarzutów dotyczących naruszenia zasady kontradyktoryjności czy też celowo chciał oddalić zarzuty, a jeśli miał taki zamiar, jakie były jego przyczyny. Jak wynika z wyroku skazującego, nie został on odpowiednio uzasadniony. 

Tydzień 51 - Ramda przeciwko Francji

Podwójne skazanie za ataki terrorystyczne w Paryżu w 1995 r. oraz uzasadnienie szczególnego składu sądu przysięgłych są zgodne z Konwencją – wyrok ETPC z 19.12.2017 r. w sprawie Ramda przeciwko Francji (skarga nr 78477/11); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz brak naruszenia Artykułu 4 Protokołu nr 7 (zakaz ponownego sądzenia lub karania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła uzasadnienia wyroku skazującego skarżącego przez sąd przysięgłych złożony wyłącznie z sędziów zawodowych oraz zgodności z zasadą ne bis in idem prawomocnego skazania przez zwykłe sądy karne po skazaniu przez sąd przysięgłych.

Trybunał orzekł, że skarżący w niniejszej sprawie dysponował odpowiednimi gwarancjami procesowymi umożliwiającymi mu zrozumienie wyroku skazującego ogłoszonego przez sąd przysięgłych w szczególnym składzie, biorąc pod uwagę  łącznie trzy szczegółowo uzasadnione akty oskarżenia, debatę na rozprawie, w których skarżący uczestniczył, podobnie jak liczne i precyzyjne pytania zadawane przez ławę przysięgłych. Skarżący nie mógł więc udawać, że nie zna przyczyn swojego skazania (art. 6 ust. 1 Konwencji). Między innymi, Trybunał uznał, że skarżący nie był ani ścigany ani karany w postępowaniu karnym za te same czyny, które były podstawą jego prawomocnego skazania (art. 4 Protokołu nr 7). Trybunał przypomniał, że państwa-strony są uprawnione do zajęcia zdecydowanego stanowiska przeciwko osobom zaangażowanym w akty terrorystyczne, których w żadnym wypadku nie może tolerować, a zbrodnie pomocnictwa w morderstwie oraz usiłowania morderstwa, za które skarżący został skazany stanowią ciężkie naruszenia praw podstawowych wyrażonych w art. 2 Konwencji. 

Tydzień 48 - Lhermitte przeciwko Belgii

Przebieg postępowania umożliwił skazanej zrozumienie przyczyn swojego skazania – wyrok Wielkiej Izby – Sprawa Lhermitte przeciwko Belgii (34238/09); 10 głosami do 7: brak naruszenia Artykułu 6 § 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła przyczyn podanych przez sąd przemawiających za skazaniem matki, która zabiła pięcioro swoich dzieci. Trybunał zauważył, że ława przysięgłych, która odpowiadała na pytania przewodniczącego składu sędziowskiego – nie podała przyczyn swojej decyzji o  uznaniu skarżącej za winną popełnienia zarzucanego czynu. Mimo to, sam przebieg postępowania dał jej możliwość zrozumienia przyczyn skazania. Od samego początku, śledztwo było skoncentrowane na jej historii osobistej, charakterze oraz stanie psychologicznym w czasie zabójstw. Postępowanie miało charakter kontradyktoryjny; skarżąca była reprezentowana przez obrońcę, zaś pojawienie się nowego materiału dowodowego pozwoliło przewodniczącemu na zarządzenie obserwacji psychiatrycznej. Kwestia odpowiedzialności karnej skarżącej stanowiła centralny punkt rozprawy sądowej. Podanie motywów wyroku zawierało również uzasadnienie, które mogło jej pomóc zrozumieć, dlaczego ława przysięgłych uznała ją za winną popełnienia zarzucanego czynu.  W końcu, Sąd Kasacyjny wziął pod uwagę jej działanie z zimną krwią oraz determinację w popełnieniu zarzucanych przestępstw, co przekonało go o uznaniu jej odpowiedzialności karnej. Przebieg postępowania umożliwił więc skarżącej zrozumienie przyczyn jej skazania przez sąd.