Grosam przeciwko Republice Czeskiej

Postępowanie dyscyplinarne komornika sądowego – wyrok ETPC z 23.6.2022 r. w sprawie Grosam przeciwko Republice Czeskiej (skarga nr 19750/13); 4 głosami do 3:

naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła wymierzenia kary grzywny przez Naczelny Sąd Administracyjny, orzekającego jako sąd dyscyplinarny dla komorników, w postępowaniu dyscyplinarnym komornikowi za przewinienia, a następnie jego odwołania do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał stwierdził, że izba dyscyplinarna nie była „niezawisłym i bezstronnym sądem”, ponieważ w szczególności proces wyboru ławników nie był przejrzysty i nie można było zapewnić ich niezależności, a sąd jako całość nie był obiektywnie bezstronny, ponieważ niektórzy asesorzy byli bezpośrednimi konkurentami pana Grosama.

Vavřička i Inni przeciwko Czechom

Pierwszy wyrok Trybunału o przymusowym szczepieniu dzieci: brak naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 8.4.2021 r. w sprawie Vavřička i Inni przeciwko Czechom (skarga nr 47621/13); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji.

W Republice Czeskiej istnieje ogólny prawny obowiązek szczepienia dzieci przeciwko dziewięciu chorobom dobrze znanym medycynie. Przestrzeganie obowiązku nie może być fizycznie egzekwowane. Rodzice, którzy nie zastosują się bez uzasadnionego powodu, mogą zostać ukarani grzywną. Dzieci nieszczepione nie są przyjmowane do przedszkoli (wyjątek stanowią te, które nie mogą zostać zaszczepione ze względów zdrowotnych). W przedmiotowej sprawie pierwszy skarżący został ukarany grzywną za nieprzestrzeganie obowiązku szczepień w stosunku do jego dwojga dzieci. Wszystkim innym skarżącym odmówiono przyjęcia dzieci do przedszkola z tego samego powodu. Trybunał wskazał, że zgodnie z jego orzecznictwem obowiązkowe szczepienia, jako przymusowa interwencja medyczna, stanowią ingerencję w nietykalność cielesną, a zatem dotyczą prawa do poszanowania życia prywatnego, chronionego przez Artykuł 8 Konwencji. Uznał, że czeska polityka realizowała uzasadnione cele ochrony zdrowia, a także praw innych osób, zauważając, że szczepienie chroni zarówno tych, którzy je otrzymują, jak i tych, którzy nie mogą być zaszczepieni ze względów zdrowotnych, a zatem są zależni od immunitetu dziedziczenia w celu ochrony przed poważnymi chorobami zakaźnymi. Ponadto Trybunał uznał, że szeroki „margines oceny” byłby odpowiedni dla pozwanego państwa w tym kontekście.

Zauważył, że w Republice Czeskiej obowiązek szczepień był silnie wspierany przez odpowiednie instytucje medyczne. Można powiedzieć, że jest to odpowiedź władz krajowych na pilną potrzebę społeczną ochrony zdrowia osób i zdrowia publicznego przed omawianymi chorobami oraz ochrony przed spadkową tendencją wskaźnika szczepień wśród dzieci. Wyrok podkreśla, że ​​we wszystkich decyzjach dotyczących dzieci ich dobro musi mieć nadrzędne znaczenie. Jeśli chodzi o szczepienia, celem musi być ochrona każdego dziecka przed poważnymi chorobami poprzez szczepienia lub odporność zbiorową. Można zatem powiedzieć, że czeska polityka zdrowotna jest zgodna z najlepiej pojętym interesem dzieci, na których się skupiała. Trybunał zauważył również, że obowiązek szczepień dotyczył dziewięciu chorób, przeciwko którym szczepienie zostało uznane przez środowisko naukowe za skuteczne i bezpieczne, podobnie jak dziesiąte szczepienie, które zostało udzielone dzieciom o szczególnych wskazaniach zdrowotnych. Następnie Trybunał zbadał proporcjonalność polityki szczepień. Na poziomie ogólnym zwrócił uwagę na zakres i treść obowiązku szczepień, istniejące wyjątki od niego oraz dostępne zabezpieczenia proceduralne. Stwierdził, że stanowiło wyzwanie dla rozwiązań instruktażowych obowiązujących w Republice Czeskiej, a skuteczność i bezpieczeństwo przedmiotowych szczepionek nie zostały ustalone.

Ponadto, jeśli chodzi o szczególne okoliczności skarżących, zauważył, że grzywna nałożona na pana Vavřičkę nie była nadmierna. Chociaż odmowa przyjęcia dziecka do przedszkola oznaczała utratę ważnej okazji do rozwoju ich osobowości, był to środek zapobiegawczy, a nie karny, i był ograniczony w czasie, gdy osiągały wiek obowiązkowego uczęszczania do szkoły. Status szczepień nie wpłynął na ich przyjęcie do szkoły podstawowej. W konsekwencji środki, na które skarżyli się skarżący, ocenione w kontekście systemu krajowego, pozostawały w rozsądnym stosunku proporcjonalności do uzasadnionych celów realizowanych przez państwo czeskie (ochrona przed chorobami, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia) poprzez obowiązek szczepień. Trybunał wyjaśnił, że ostatecznie kwestią do ustalenia nie było to, czy mogła zostać przyjęta inna, mniej nakazowa polityka, jak to miało miejsce w niektórych innych państwach europejskich. Chodziło raczej o to, czy osiągając szczególną równowagę, jaką uczyniły, władze czeskie przekroczyły swój szeroki margines uznania w tej dziedzinie. Stwierdził, że kwestionowane środki można uznać za „konieczne w społeczeństwie demokratycznym”.

Tempel p. Czechom

Wielokrotne uchylanie sprawy o morderstwo przed skazaniem w piątym postępowaniu naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 25.6.2020 r. w sprawie Tempel p. Czechom (skarga nr 44151/12); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji z uwagi na brak rzetelności skazania skarżącego za morderstwo oraz

Naruszenie art. 6 ust. 1 z uwagi na przewlekłość postępowania.

Sprawa dotyczyła powtarzających się postępowań karnych o zabójstwo przed sądem I i II instancji przez okres 10 lat.

Trybunał uznał w szczególności, że działania Wysokiego Sądu, który kilkakrotnie uchylał sprawę i przekazywał ją do sądu I instancji, było co do zasady niezgodne z regułami wynikającymi z procedury karnej i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Ostatecznie przekonał do swojego poglądu sądy niższej instancji, by zmienić ocenę dowodów i uznać oskarżonego winnym morderstwa. Działania Wysokiego Sądu skutkowały przekonaniem sądu I instancji w piątym postępowaniu, że oskarżony jest jednak winny.

Tydzień 38 - Regner przeciwko Czechom

Brak naruszenia prawa do rzetelnego postępowania sądowego starszego urzędnika państwowego, któremu uchylono poświadczenie bezpieczeństwa na podstawie informacji poufnej - wyrok ETPC (Wielka Izba) z 19.9.2017 r. w sprawie Regner przeciwko Czechom (skarga nr 35289/11); 10 głosami do 7: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 Konwencji (prawo do rzetelnego procesu sądowego). 

Sprawa dotyczyła decyzji administracyjnej uchylającej poświadczenie bezpieczeństwa, które było warunkiem zajmowania przez skarżącego stanowiska starszego urzędnika w czeskim Ministerstwie Obrony Narodowej. Skarżący zarzucał, że postępowanie było nierzetelne z uwagi na brak możliwości wglądu, z uwagi na poufność informacji, w materiał dowodowy o decydującym znaczeniu dla postępowania sądowego. 

Trybunał analizował sprawę pod kątem wpływu przedmiotowego ograniczenia na zasady kontradyktoryjności i równości broni, mające zastosowanie w postępowaniu cywilnym, oraz tego, czy zostały one odpowiednio zrównoważone innymi gwarancjami procesowymi. Trybunał zauważył, że sądy krajowe były niezależne i bezstronne; miały nieograniczony dostęp do wszystkich poufnych dokumentów, mogły dokonać oceny przyczyn uzasadniających nieujawnienie poufnych dokumentów oraz ujawnić te, których zachowanie w tajemnicy nie było konieczne; mogły ocenić merytorycznie decyzję uchylającą poświadczenie bezpieczeństwa oraz ją uchylić, jeśli uznały ją za arbitralną; że były właściwe do analizy wszystkich faktów w sprawie; że starannie rozpoznały sprawę, mając na uwadze potrzebę zachowania poufności tajnych dokumentów oraz w odniesieniu do uzasadnienia decyzji uchylającej poświadczenie bezpieczeństwa, podając przyczyny ich decyzji w odniesieniu do szczególnych okoliczności niniejszej sprawy.

Dlatego, dokonując oceny całego postępowania, charakter sporu oraz margines oceny przyznany władzom krajowym, Trybunał uznał, że ograniczenia skarżącego w korzystaniu z praw przyznanych mu w związku z zasadami kontradyktoryjności oraz równości broni zostały zastosowane w sposób zapewniający sprawiedliwe wyważenie interesów stron do tego stopnia by zachować istotę prawa skarżącego do rzetelnego procesu sądowego. 

Tydzień 46 - Dubská i Krejzová przeciwko Republice Czeskiej

Władze krajowe miały znaczne pole manewru przy regulowaniu kwestii porodów domowych - wyrok Wielkiej Izby - Sprawa Dubská i Krejzová przeciwko Republice Czeskiej (28859/11 i 28473/12) 12 głosami do 5: brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła prawa w Czechach, które uniemożliwiało w praktyce matkom rodzenie w asyście położnych w domu. Skarżące, dwie kobiety chciały uniknąć niepotrzebnej interwencji medycznej w czasie porodu i skarżyły się na to, że zgodnie z prawem nie miały wyboru w zakresie porodu, gdyż jeśli chciały go mieć w asyście położnych, to mogły to zrobić jedynie w szpitalu. Trybunał uznał w szczególności, że władze krajowe miały znaczne pole manewru w zakresie uregulowania kwestii porodów domowych, a więc sprawy co do której nie ma w Europie konsensusu i która łączy się z wieloma złożonymi problemami polityki zdrowotnej jak i również alokowaniem państwowych środków. Trybunał wskazał, że aktualna polityka państwa właściwie wyważyła z jednej strony prawo matek do poszanowania ich życia prywatnego, a z drugiej strony interes państwa w ochronie zdrowia oraz bezpieczeństwa dziecka i matki w czasie porodu. Ponadto, od 2014 roku rząd podjął kilka inicjatyw w celu poprawy sytuacji lokalnych szpitali położniczych, poprzez ustanowienie nowego rządowego komitetu ekspertów położników oraz z zakresu praw kobiet. Trybunał zachęcał czeskie władze aby kontynuowały wysiłek w zakresie stałej kontroli odpowiednich przepisów prawa w zakresie porodów domowych, aby być pewnym, że odpowiadają aktualnym osiągnięciom naukowym i medycznym oraz chronią praw kobiet w zakresie praw reprodukcyjnych.