Żurek przeciwko Polsce

Polskie władze próbowały uciszyć znanego sędziego – wyrok ETPC z 16.6.2022 r. w sprawie Żurek przeciwko Polsce (skarga nr 39650/18); sześcioma głosami do jednego:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i jednogłośnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi).

Sędzia Żurek był także rzecznikiem prasowym Krajowej Rady Sądownictwa (KRS), konstytucyjnego organu w Polsce, który stoi na straży niezawisłości sądów i sędziów. Na tym stanowisku był jednym z głównych krytyków zmian w sądownictwie zainicjowanych przez władzę ustawodawczą i wykonawczą nowego rządu, który doszedł do władzy w 2015 roku. Sprawa dotyczyła jego usunięcia z KRS przed upływem jego kadencji, oraz jego skargę, że nie było żadnej prawnej drogi do zakwestionowania utraty jego miejsca. Dotyczyło to również jego zarzutu kampanii mającej na celu uciszenie go.

Kierując się tym samym tokiem rozumowania, co w niedawnej sprawie Wielkiej Izby Grzęda przeciwko Polsce (nr 43572/18), Trybunał stwierdził, że brak kontroli sądowej decyzji o usunięciu Pana Żurka z KRS naruszył jego prawo dostępu do Sąd. Trybunał stwierdził również, że kumulacja środków podjętych wobec Pana Żurka – w tym odwołanie go ze stanowiska rzecznika sądu okręgowego, kontrola jego oświadczeń majątkowych oraz kontrola jego pracy sędziowskiej – miała na celu zastraszenie go z powodu poglądów, wypowiedział się w obronie praworządności i niezawisłości sądów. Stwierdzając te naruszenia, Trybunał podkreślił ogólny kontekst kolejnych reform sądownictwa, które doprowadziły do ​​osłabienia niezawisłości sędziowskiej i tego, co powszechnie określa się mianem kryzysu praworządności w Polsce.

Grzęda przeciwko Polsce

Przedwczesne wygaśnięcie mandatu członka KRS: naruszenie Konwencji – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 15.3.2022 r. w sprawie Grzęda przeciwko Polsce (skarga nr 43572/18); 16 głosów do 1:

naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Pan Grzęda jest sędzią. Sprawa dotyczyła usunięcia go z Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) przed zakończeniem jego kadencji oraz niemożności uzyskania kontroli sądowej tego orzeczenia. Jego usunięcie miało miejsce w kontekście tzw. reform sądownictwa w Polsce.

Trybunał stwierdził w szczególności, że brak kontroli sądowej naruszył prawo dostępu pana Grzędy do sądu. Stwierdził, że kolejne reformy sądownictwa, w tym reforma KRS, które dotknęły pana Grzędę, miały na celu osłabienie niezawisłości sędziowskiej. Cel ten został osiągnięty przez narażenie sądownictwa na ingerencję władzy wykonawczej i ustawodawczej. Był to pierwszy raz, kiedy Wielka Izba Trybunału zbadała te kwestie. Przed Trybunałem toczy się około 93 wniosków dotyczących reorganizacji sądów w Polsce.

Kozan przeciwko Turcji

Sędzia ukarany naganą za udostępnienie artykułu prasowego na Facebooku: naruszenie wolności słowa – wyrok ETPC z 1.3.2022 r. w sprawie Kozan przeciwko Turcji (skarga nr 16695/19); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w związku z Artykułem 10.

Sprawa dotyczyła kary dyscyplinarnej (nagany) nałożonej na Pana Kozana, sędziego, za udostępnienie w maju 2015 r. w prywatnej grupie na Facebooku artykułu prasowego zatytułowanego „Rehabilitacja sądowa za zamknięcie śledztwa 17 grudnia, zwolnienie za prowadzenie śledztwa”, bez własnego komentarza. Trybunał uznał, że przedmiotowy artykuł prasowy był częścią debaty szczególnie interesującej przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, ponieważ dotyczył bezstronności i niezawisłości sędziów w stosunku do władzy wykonawczej w odniesieniu do wydarzeń związanych z postępowaniem w sprawie podejrzenia o korupcję w okresie 17-25 grudnia 2013 r. oraz sprzeciwu rządu wobec tych postępowań. Fakt, że sędzia podzielił się z kolegami pewnymi poglądami w prasie na temat niezależności wymiaru sprawiedliwości i pozwolił im na komentowanie w odpowiedzi, nieuchronnie mieścił się w jego swobodzie przekazywania lub otrzymywania informacji w obszarze kluczowym dla jego pracy zawodowej. życie. Trybunał zauważył również, że Rada Sędziów i Prokuratorów nie rozważyła odpowiednio równowagi między wolnością wypowiedzi skarżącego z jednej strony a jego obowiązkiem dyskrecji jako sędziego z drugiej. Następnie powtórzył, że Rada jest organem pozasądowym i że postępowanie przed jej Izbą i Zgromadzeniem Plenarnym nie zapewnia gwarancji kontroli sądowej. Co więcej, żaden sądowy środek odwoławczy nie był dostępny dla skarżącego w odniesieniu do kary wymierzonej mu przez Radę. Nałożona na niego kara dyscyplinarna nie zaspokoiła naglącej potrzeby społecznej, a co za tym idzie nie stanowiła środka „niezbędnego w społeczeństwie demokratycznym”.

Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce

Dysfunkcje ustrojowe w procedurze powoływania sędziów w Polsce: Izba Cywilna Sądu Najwyższego złożona z nowo powołanych sędziów nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” – wyrok ETPC z 3.2.2022 r. w sprawie Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce (skarga nr 1469/20); jednogłośnie:

naruszenia Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła skargi wniesionej przez skarżącą spółkę, że Izba Cywilna Sądu Najwyższego, która orzekała w sprawie jej dotyczącej, nie była „sądem ustanowionym ustawą” oraz brakowało jej bezstronności i niezawisłości. Zarzucił w szczególności, że Izba Cywilna Sądu Najwyższego składała się z sędziów powołanych przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa („KRS”), konstytucyjnego organu w Polsce, który stoi na straży niezawisłości sądów i sędziów, a która od wejścia w życie nowej ustawy jest przedmiotem kontrowersji, przewidujących m.in., że jej sędziowie nie są już wybierani przez sędziów, lecz przez Sejm (izbę niższą Parlamentu). Sprawa jest jednym z 94 obecnie zawisłych wniosków przeciwko Polsce, w większości złożonych w latach 2018-2022, dotyczących różnych aspektów reorganizacji polskiego sądownictwa zainicjowanej w 2017 r. Do chwili obecnej Trybunał wydał cztery wyroki, z których trzy są ostateczne.

Podobnie jak w poprzednich sprawach, Trybunał podkreślił, że jego zadaniem nie była ocena zasadności reorganizacji polskiego sądownictwa jako całości, ale ustalenie, czy, a jeśli tak, to w jaki sposób zmiany wpłynęły na prawa skarżącej spółki wynikające z art. 6 ust. 1 Konwencji. Trybunał uznał, że na procedurę powoływania sędziów do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego nadmiernie wpłynęła władza ustawodawcza i wykonawcza. Stanowiło to fundamentalną nieprawidłowość, która negatywnie wpłynęła na cały proces i podważyła legitymację Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, która rozpoznawała sprawę skarżącej spółki. Izba Cywilna nie była zatem „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” w rozumieniu Konwencji Europejskiej.

Wyrok bardzo przypomina wyrok Reczkowicz przeciwko Polsce (nr 43447/19) z dnia 22 lipca 2021 r. oraz Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce (nr 49868/19 i 57511/19) z dnia 8 listopada 2021 r. dotyczący pozostałych Izb Sąd Najwyższy. Podobnie jak w tej ostatniej sprawie, również w tym wyroku stwierdzono dodatkowe oczywiste naruszenie prawa krajowego, ponieważ Prezydent RP dokonał powołania sędziego mimo prawomocnego postanowienia sądu wstrzymującego wykonanie uchwał KRS rekomendujących sędziów Sądowi Najwyższemu. Trybunał uznał, że naruszenie praw skarżącej spółki miało swoje źródło w zmianie polskiej ustawy, która pozbawiła polski wymiar sprawiedliwości prawa wyboru sędziów KRS oraz umożliwiła władzy wykonawczej i ustawodawcy bezpośrednią lub pośrednią ingerencję w sprawy sądowe. Nieunikniony był wniosek, że dalsze funkcjonowanie KRS w formie ustawy zmieniającej z 2017 r. i jej zaangażowanie w procedurę powoływania sędziów utrwaliło ustaloną przez Trybunał dysfunkcję ustrojową i może prowadzić do dalszego zaostrzenia kryzysu praworządności w Polsce. Dlatego potrzebne są szybkie działania ze strony Państwa Polskiego, aby temu zaradzić. Do państwa polskiego należy wyciągnięcie niezbędnych wniosków z tego wyroku i podjęcie odpowiednich środków w celu rozwiązania problemów leżących u podstaw naruszeń stwierdzonych przez Trybunał oraz zapobieżenia występowaniu podobnych naruszeń w przyszłości.

Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce

Polska musi podjąć szybkie działania w celu rozwiązania problemu braku niezależności Krajowej Rady Sądownictwa. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” – wyrok ETPC z 8.11.2021 r. w sprawie Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce (skargi nr 49868/19 i 57511/19); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarg wniesionych przez dwóch sędziów, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która orzekała w sprawach ich dotyczących, nie była „sądem ustanowionym ustawą” oraz brakowało jej bezstronności i niezawisłości. Zarzucili w szczególności, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, jedna z dwóch nowo utworzonych izb Sądu Najwyższego, składała się z sędziów powołanych przez Prezydenta RP z rekomendacji KRS. KRS  - konstytucyjny organ w Polsce, który stoi na straży niezawisłości sądów i sędziów, jest przedmiotem kontrowersji od czasu wejścia w życie nowych przepisów przewidujących m.in., że jego sędziowie nie są już wybierani przez sędziów, ale przez Sejm (niższa izba parlamentu). Sprawa jest jedną z 57 skarg przeciwko Polsce, wniesionych w latach 2018-2021, dotyczących różnych aspektów reorganizacji polskiego sądownictwa zainicjowanej w 2017 r.

Trybunał podkreślił, że jego zadaniem nie była ocena zasadności reorganizacji polskiego sądownictwa jako całości, ale ustalenie, czy iw jaki sposób zmiany wpłynęły na prawa Pani Dolińskiej-Ficek i Pana Ozimka na podstawie art. 6 ust. 1 Konwencji. Trybunał stwierdził, że na procedurę powoływania sędziów nadmiernie wpłynęła władza ustawodawcza i wykonawcza. Stanowiło to zasadniczą nieprawidłowość, która negatywnie wpłynęła na cały proces i podważyła legitymację Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która rozpoznawała sprawy skarżących. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie była zatem „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą” w rozumieniu Konwencji.

Wyrok bardzo przypomina wyrok w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce (nr 43447/19) z lipca 2021 r. Jednakże w wyroku tym stwierdzono dodatkowe oczywiste naruszenie prawa krajowego, ponieważ „w rażącym naruszeniu praworządności” Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonał wyboru sędziów pomimo prawomocnego orzeczenia sądu wstrzymującego wykonanie uchwały KRS o rekomendacji sędziów Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Donev przeciwko Bułgarii

Postępowanie prowadzące do odwołania sędziego oskarżonego o przewinienia dyscyplinarne nie naruszające Konwencji – wyrok ETPC z 26.10.2021 r. w sprawie Donev przeciwko Bułgarii (skarga nr 72437/11); jednogłośnie:

brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania dyscyplinarnego w sprawie odwołania skarżącego, sędziego i prezesa sądu. Skarżył się w szczególności, że Najwyższa Rada Sądownictwa (NRS) i Naczelny Sąd Administracyjny nie spełniły wymogów niezawisłości i bezstronności określonych w art. 6 Konwencji.

Trybunał zauważył, że Naczelny Sąd Administracyjny posiadał wystarczająco szeroką jurysdykcję oraz że uchybienia w postępowaniu przed NRS zarzucane przez skarżącego mogły zostać odpowiednio skorygowane w ramach postępowania sądowego. Trybunał zauważył, że sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego korzystali z gwarancji instytucjonalnych zapewniających ich niezawisłość i bezstronność. Jeżeli chodzi o uprawnienia dyscyplinarne NRS wobec tych sędziów, wskazał, że uprawnienia te same w sobie były niewystarczające, aby podważyć ich niezawisłość i bezstronność. Trybunał zauważył, że w tej sprawie skarżący nie powołał się w swoim pierwotnym wniosku na żadne braki strukturalne w składzie NRS i nie zauważył żadnych oczywistych osobistych uprzedzeń ze strony jakichkolwiek konkretnych członków NRS, którzy mogliby kwestionować niezawisłość i bezstronność Naczelnego Sądu Administracyjnego, który był odpowiedzialny za kontrolę decyzji tego organu. Tym samym ani uprawnienia NRS w sprawach budżetowych i karier sędziowskich, ani uprawnienia dyscyplinarne Prezesa NSA nie mogły sugerować, że obawy skarżącego były obiektywnie uzasadnione wobec braku istotne dowody wskazujące na stronniczość sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W konsekwencji Trybunał nie stwierdził braku niezależności i bezstronności w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Nie zauważył też naruszenia jakichkolwiek innych aspektów rzetelności postępowania. Wreszcie Trybunał uznał, że skarżący korzystał z odpowiednich gwarancji proceduralnych oraz że nałożona na niego kara dyscyplinarna była uzasadniona odpowiednimi i wystarczającymi podstawami proporcjonalnymi do stwierdzonych naruszeń obowiązków zawodowych. Dlatego sankcja nie stanowiła nieproporcjonalnej ingerencji w jego prawo do poszanowania życia prywatnego.