Reyes Jimenez przeciwko Hiszpanii

Nie uzyskanie pisemnej zgody przed operacją chirurgiczną, jak wymaga tego hiszpańskie prawo, doprowadziło do naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 8.3.2022 r. w sprawie Reyes Jimenez przeciwko Hiszpanii (skarga nr 57020/18); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła poważnego pogorszenia się stanu zdrowia fizycznego i neurologicznego skarżącego, który był wówczas nieletni, a który był obecnie w stanie całkowitego uzależnienia i niepełnosprawności po trzech operacjach chirurgicznych, którym przeszedł w celu usunięcia guza mózgu. Przed Trybunałem skarżący, reprezentowany przez ojca, zarzucił uchybienia w związku z wymogiem pisemnej świadomej zgody w odniesieniu do jednej z operacji. Trybunał doszedł do wniosku, że sądy krajowe, od Wyższego Trybunału Sprawiedliwości w Murcji aż do hiszpańskiego Sądu Najwyższego, nie zareagowały odpowiednio na wymóg prawa hiszpańskiego uzyskania pisemnej zgody w takich przypadkach. Chociaż Konwencja w żaden sposób nie wymagała wyrażenia takiej świadomej zgody na piśmie, pod warunkiem, że była ona jednoznaczna, Trybunał zauważył, że hiszpańskie prawo rzeczywiście wymaga pisemnej zgody. Stwierdził, że sądy nie wyjaśniły odpowiednio, dlaczego uznały, że nie uzyskanie takiej pisemnej zgody nie naruszyło praw skarżącego.

Gawlik p. Liechtensteinowi

Zwolnienie lekarza na podstawie oskarżeń o eutanazję było uzasadnione – wyrok ETPC z 16.02.2021 r. w sprawie Gawlik p. Liechtensteinowi (skarga nr 23922/19); jednomyślnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wyrażania opinii ) Konwencji.

Sprawa dotyczyła doktora, który powziął podejrzenie, że w jego szpitalu dokonywano eutanazji. Tym samym wyszedł poza struktury szpitala i złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwo. Sprawa przyciągnęła znaczące zainteresowanie mediów. Trybunał uznał w szczególności, że mimo że skarżący nie miał niewłaściwych zamiarów, to jednak wykazał się niedbalstwem nie weryfikując informacji. Jego zwolnienie było więc uzasadnione, biorąc pod uwagę skutki dla reputacji szpitala i jego pracowników. Trybunał uznał, że ingerencja w prawa skarżącego była proporcjonalna.

Abdyusheva i Inni przeciwko Rosji

Rosja nie naruszyła Konwencji odmawiając narkomanom metadonowej terapii substytucyjnej - wyrok ETPC z 26.11.2019 r. w sprawie Abdyusheva i Inni przeciwko Rosji (skarga nr 58502/11); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji oraz

jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 34 (prawo do skargi indywidualnej) Konwencji. 

Trybunał uznał, większością głosów, że skarga złożona przez skarżącą była dopuszczalna w zakresie Artykułu 8 i niedopuszczalna w pozostałym zakresie, podobnie jak skargi dwóch pozostałych skarżących. 

Sprawa dotyczyła wniosków trzech skarżących o przepisanie im terapii substytucyjnej w związki z ich uzależnieniem od opium. Biorąc pod uwagę, po pierwsze zagrożenia substytucyjnej terapii dla zdrowia publicznego oraz, po drugie, indywidualnej sytuacji skarżącej, która otrzymała pomoc medyczną, Trybunał uznał, że władze rosyjskie nie naruszyły praw skarżącej do poszanowania jej życia prywatnego. 

Wymagane przez skarżących substancje jako substytuty produktów opioidalnych, a mianowicie metadon i buprenorfina są zakazane w Rosji dla wszystkich pacjentów do celów leczenia. 

Trybunał stwierdził, że nawet przyjmując, że choroby, na które powołują się skarżący (cukrzyca, astma i choroba serca) mogły być porównane z uzależnieniem od opium, nie było różnicy w traktowaniu między nimi a pacjentami wymienianymi w przykładach, biorąc pod uwagę, że przedmiotowe substancje były zakazane. 

W końcu, w świetle materiałów sprawy, Trybunał uznał, że władze państwowe nie przeszkodziły skarżącym w wykonywaniu ich prawa do skargi indywidualnej. 

Tydzień 38 - Annen przeciwko Niemcom

Wolność wypowiedzi nie daje prawa do określania aborcji wykonywanych przez wyznaczonych lekarzy jako „kwalifikowane morderstwo” - wyrok ETPC z 20.9.2018 r. w sprawie Annen przeciwko Niemcom (skargi nr 3682/10, 3687/10, 9765/10 oraz 70693/11); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 10 Konwencji. 

Sprawa dotyczyła serii skarg aktywisty antyaborcyjnego na nakazy wydawane w postępowaniu cywilnym w zakresie różnych akcji, które podejmował jako część antyaborcyjnej kampanii. Powodowie w postępowaniu cywilnym byli czterema lekarzami, którzy przeprowadzali aborcje. 

Trybunał uznał w szczególności, że te nakazy ingerowały w wolność skarżącego do wypowiedzi, ale były konieczne w demokratycznym społeczeństwie. Dokonując oceny, czy istniała potrzeba takich ingerencji w interesie „ochrony reputacji czy praw innych”, a mianowicie lekarzy, rolą Trybunału było jedynie ustalenie, czy sądy krajowe wyważyły w sposób rzetelny między ochroną wolności wypowiedzi zagwarantowanej Artykułem 10 oraz prawem do poszanowania życia prywatnego chronionego Artykułem 8 Konwencji. 

Podsumowując, Trybunał stwierdził, że nakazy nie były nieproporcjonalne do poszukiwanego celu a przyczyny podane przez sądy były odpowiednie i wystarczające. Podkreślił, że władze krajowe przeprowadziły szczegółową analizę ulotek oraz strony prowadzonej przez skarżącego, a oskarżenia skarżącego przeciwko różnym lekarzom aborcyjnym były nie tylko bardzo poważne, ale mogły nawoływać do nienawiści i agresji. W tym względzie, Trybunał podzielił zdanie sądów krajowych, że oświadczenia skarżącego, w szczególności użycie terminu „kwalifikowane morderstwo” mogło być rozumiane jako spersonalizowane oskarżenia przeciwko lekarzom dokonującym czynu zabronionego w postaci kwalifikowanego morderstwa. 

Tydzień 49 - Frisk i Jensen przeciwko Danii

Skazanie dziennikarzy telewizyjnych za zniesławienie w programie krytykującym leczenie chorych na raka pacjentów było uzasadnione – wyrok ETPC z 5.12.2017 r. w sprawie Frisk i  Jensen przeciwko Danii (skarga nr 19657/12); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji.

Sprawa dotyczyła dwóch duńskich dziennikarzy pracujących dla telewizji państwowej oraz ich skazania za zniesławienie w programie z 2008 r. krytykującym leczenie onkologiczne w Kopenhaskim Szpitalu Uniwersyteckim. Sądy duńskie uznały, że nie podlegało dyskusji, iż ich program telewizyjny oskarżał szpitalnego konsultanta onkologicznego o preferowanie chemioterapii, która była jedynie produktem testowym do promowania swojego prestiżu zawodowego oraz osobistych finansów; oraz że skutkował śmiercią albo skróceniem życia niektórych pacjentów.

Trybunał zgodził się z orzeczeniami duńskich sądów, uznając, że wyważyły w sposób odpowiedni między prawem dziennikarzy do wolności wyrażania opinii oraz prawem szpitala i konsultanta do ochrony ich reputacji. W szczególności Trybunał nie uznał za uzasadnione kwestionowanie wniosków sądów krajowych, że program był niezgodny z faktami. Zgodził się również, że bezpodstawne oskarżenia, rozpowszechnione w telewizji państwowej w czasie największej oglądalności, miały znacząco negatywne konsekwencje, a mianowicie publiczną nieufność do chemioterapii przeprowadzanej w szpitalu.