Zemmour przeciwko Francji

Brak naruszenia Artykułu 10 Konwencji w skazaniu pana Zemmoura za podżeganie do dyskryminacji i nienawiści religijnej wobec francuskiej społeczności muzułmańskiej – wyrok ETPC z 20.12.2022 r. w sprawie Zemmour przeciwko Francji (skarga nr 63539/19); jednogłośnie: nie doszło do naruszenia Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego za przestępstwo podżegania do dyskryminacji i nienawiści religijnej wobec francuskiej społeczności muzułmańskiej w związku z wypowiedziami wygłoszonymi w programie telewizyjnym w 2016 roku. Skarżący zarzucił naruszenie jego prawa do wolności wypowiedzi.

Trybunał oddalił zarzut wstępny Rządu na podstawie Artykułu 17 Konwencji (zakaz nadużycia praw), ale oparł się na tym przepisie jako pomoc w interpretacji Artykułu 10 dla celów oceny, czy zaskarżona ingerencja była konieczna. Podobnie jak sądy krajowe, Trybunał wskazał, że wypowiedzi skarżącego zawierały uwłaczające i dyskryminujące twierdzenia, które mogą pogłębić przepaść między Francuzami a społecznością muzułmańską jako całością. Uznał, że sporne wypowiedzi nie należały do kategorii wypowiedzi korzystających ze wzmocnionej ochrony na mocy art. 10 Konwencji i doszedł do wniosku, że władze francuskie miały zatem szeroki margines swobody w zakresie nakładania ograniczeń. Trybunał zauważył, że oświadczenia zostały wygłoszone w telewizji na żywo w czasie największej oglądalności a skarżący, który był dziennikarzem i ekspertem, nie był zwolniony, chociaż występował wówczas jako autor, z „obowiązków” dziennikarza. Trybunał był zdania, że jego uwagi nie ograniczały się do krytyki islamu, ale, w świetle kontekstu przemocy terrorystycznej, w której miały miejsce, zostały wygłoszone z zamiarem dyskryminacyjnym, takim jak wezwanie widzów do odrzucenia i wykluczenia społeczności muzułmańskiej. Trybunał stwierdził, że podstawy, na których sądy krajowe skazały skarżącego i wymierzyły mu grzywnę, której wysokość nie była nadmierna, były wystarczające i istotne. Konkludując, Trybunał stwierdził, że ingerencja w prawo skarżącego do wolności wyrażania opinii była konieczna w demokratycznym społeczeństwie w celu ochrony praw innych osób, które były przedmiotem sprawy, a zatem nie doszło do naruszenia art. 10 Konwencji.

RTBF przeciwko Belgii (nr 2)

Program RTBF dotyczący możliwego wykorzystywania seksualnego dzieci dotyczył spraw interesu publicznego i był chroniony wolnością wypowiedzi – wyrok ETPC z 13.12.2022 r. w sprawie RTBF przeciwko Belgii (nr 2) (skarga nr 417/15); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła cywilnego wyroku sądów belgijskich przeciwko Radio-télévision belge de la communauté française (RTBF) za naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego i prawa do domniemania niewinności, w następstwie reportażu – wyemitowanego podczas „Pytań audycji à la Une” w styczniu 2006 r. – o rzekomo podejrzanych czynach pary, polegających na możliwym wykorzystywaniu seksualnym dzieci. RTBF została zobowiązana do zapłaty każdemu z małżonków po jednym euro z tytułu szkody niemajątkowej.

Trybunał uznał, że przedmiotowy program bez wątpienia dotyczył spraw interesu publicznego i że jego celem było poinformowanie opinii publicznej o podejrzanym zachowaniu omawianej pary oraz o dochodzeniu prowadzonym przez organy sądowe w tym zakresie. Dotyczyło to nie tylko „ochrony dzieci” w sensie ogólnym, ale odnosiło się także do szczególnie poważnej formy przemocy wobec dzieci, a mianowicie wykorzystywania seksualnego i nadużyć. W związku z tym Trybunał stwierdził, że powody przedstawione przez sądy krajowe nie były wystarczające do ustalenia, że zaskarżona ingerencja była „niezbędna w demokratycznym społeczeństwie”.

Ze względu na znaczenie mediów w społeczeństwie demokratycznym oraz ograniczony margines uznania władz krajowych w odniesieniu do programu telewizyjnego na temat o dużym znaczeniu publicznym, Trybunał uznał, że potrzeba ograniczenia wolności wypowiedzi musi zostać przekonująco ustalona. Pomimo niewielkiej kary nałożonej na RTBF, Trybunał uznał, że nie istniał rozsądny stosunek proporcjonalności między, z jednej strony, ograniczeniami prawa skarżącej spółki do wolności wyrażania opinii wynikającymi ze środków zarządzonych przez sądy krajowe a , z drugiej strony, realizowanym zgodnym z prawem celem, a mianowicie ochroną dobrego imienia innych osób.

Rouillan przeciwko Francji

Trybunał stwierdza naruszenie Artykułu 10 ze względu na surowość kary pozbawienia wolności, jaką wymierzył Jean-Marc Rouillan za uwagi radiowe, nie kwestionując zasady kary nałożonej za współudział w publicznej obronie terroryzmu – wyrok ETPC z 23.6.2022 r. w sprawie Rouillan przeciwko Francji (wniosek nr 28000/19); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka ze względu na surowość wymierzonej kary.

Sprawa dotyczyła skazania Jean-Marca Rouillana, byłego członka grupy terrorystycznej Action directe, na karę 18 miesięcy pozbawienia wolności z zawieszeniem na 10 miesięcy, po skazaniu go za współudział w przestępstwie publicznego obrony aktów terroryzmu za uwagi, które wygłosił w audycji radiowej w 2016 r. i które następnie zostały opublikowane na stronie internetowej mediów.

Trybunał uznał, że skazanie skarżącego jako dodatek do przestępstwa obrony aktów terroryzmu stanowiło ingerencję w jego prawo do wolności wypowiedzi. Uznał, że ingerencja była przewidziana przez prawo i służyła uzasadnionemu celowi zapobiegania nieporządkowi i przestępczości.

Odnosząc się do tego, czy ingerencja była konieczna w demokratycznym społeczeństwie w rozumieniu art. 10 ust. 2, Trybunał uznał, po pierwsze, że omawiane uwagi można uznać za pośrednie podżeganie do przemocy terrorystycznej i nie widział żadnych racjonalnych podstaw, na których można by odejść od znaczenia i zakresu nadanego im postanowieniem Sądu Karnego, którego należycie przygotowane uzasadnienie zostało przyjęte przez Sąd Apelacyjny i Sąd Kasacyjny.

Trybunał stwierdził dalej, że nie widział w tej sprawie rozsądnej podstawy, aby odejść od oceny sądów krajowych dotyczącej zasady stojącej za karą. Stwierdził w tym względzie, że ich rozumowanie, dlaczego kara nałożona na skarżącego była uzasadniona – w oparciu o potrzebę zwalczania obrony przed terroryzmem i biorąc pod uwagę cechy osobiste sprawcy – wydaje się zarówno „istotna”, jak i „wystarczająca”, aby uzasadnić sporną ingerencję, którą należy uznać za odpowiadającą co do zasady na pilną potrzebę społeczną.

Jednakże po powtórzeniu, że władze były zobowiązane, w sprawach wolności słowa, do zachowania powściągliwości w prowadzeniu postępowania karnego, a zwłaszcza w wymierzaniu kary pozbawienia wolności, Trybunał orzekł, że w szczególnych okolicznościach sprawy, powody, na których oparły się sądy krajowe w wyważaniu, które należały do ​​nich, nie były wystarczające, aby uznać wymierzoną skarżącemu karę 18 miesięcy pozbawienia wolności – pomimo zawieszenia – za proporcjonalną do uzasadnionego celu ścigany. Trybunał stwierdził zatem, że doszło do naruszenia Artykułu 10 Konwencji ze względu na surowość nałożonej na skarżącego kary.

Regional Air Services S.R.L. oraz Ivașcu przeciwko Rumunii

Odrzucenie pozwu o zniesławienie, wytoczonego przez akcjonariusza spółki zarządzającej Portem Lotniczym Tuzla, nie naruszyło Konwencji

Sprawa dotyczyła odrzucenia powództwa cywilnego, które skarżący wnieśli przeciwko wielu dziennikarzom w celu ochrony ich dobrego imienia, z powodu złożonych oświadczeń w 2014 roku podczas kilku programów telewizyjnych oraz w artykule prasowym. Pozwy zostały złożone przez spółkę Regional Air Services S.R.L, odpowiedzialną za zarządzanie lotniskiem Tuzla w Rumunii, oraz przez pana Ivaşcu, który za pośrednictwem innej spółki jest jednym z jej dwóch udziałowców.

Wyrok ETPC z 22.2.2022 r. w sprawie Regional Air Services S.R.L. oraz Ivașcu przeciwko Rumunii (skargi nr 76549/17 i 76756/17); jednogłośnie:

- brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Europejskiego Konwencja Praw Człowieka, w odniesieniu do skargi pana Ivaşcu.

Trybunał stwierdził, że sądy krajowe należycie rozważyły ​​równowagę między prawem Pana Ivaşcu do poszanowania życia prywatnego z jednej strony a prawem dziennikarzy do wolności wypowiedzi z drugiej strony, oceniając je w świetle kryteria opracowane przez orzecznictwo Trybunału.

- Uznał skargę skarżącej spółki za niedopuszczalną z uwagi na jej oczywistą bezzasadność.

Trybunał odnotował w szczególności ustalenie sądów krajowych, że skarżąca spółka nie poniosła żadnej szkody. Wobec braku wystarczających dowodów na bezpośredni wpływ oświadczeń o działalności spółki, które zostały złożone w trakcie programów lub w artykule, Sąd nie mógł spekulować co do istnienia takiej szkody.

İlker Deniz Yücel przeciwko Turcji

Trzy naruszenia Konwencji w zakresie tymczasowego aresztowania dziennikarza İlkera Deniz Yücela w latach 2017-2018

Sprawa dotyczyła tymczasowego aresztowania dziennikarza İlkera Deniz Yücela, rzekomo z powodu jego działalności dziennikarskiej. W tym czasie pan Yücel był tureckim korespondentem niemieckiego dziennika Die Welt. Zatrzymany od 14 lutego 2017 r. do 16 lutego 2018 r. Po zwolnieniu powrócił do Niemiec.

wyrok ETPC z 25.1.2022 r. w sprawie İlker Deniz Yücel przeciwko Turcji (skarga nr 27684/17)

Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że doszło do trzech naruszeń Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, łącznie z jednym stwierdzeniem braku naruszenia.

Trybunał zauważył przede wszystkim, że w swoim wyroku z dnia 28 maja 2019 r. turecki Trybunał Konstytucyjny orzekł, że pan Yücel doznał naruszenia jego prawa do wolności i bezpieczeństwa oraz jego prawa do wolności wypowiedzi i prasy, i przyznał mu sumę odszkodowania za poniesioną szkodę niemajątkową, a także koszty i wydatki. Jednakże Trybunał uznał, że przyznanie to było w sposób oczywisty niewystarczające i że pan Yücel mógł nadal twierdzić, że jest ofiarą w rozumieniu Artykułu 34 Konwencji.

Następnie Trybunał orzekł, większością (5 głosów do 2), że doszło do: - naruszenia Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: Trybunał orzekł, że Pan Yücel został umieszczony i przetrzymywany w areszcie tymczasowym mimo braku wiarygodnych powodów, aby podejrzewać go o popełnienie przestępstwa;

- naruszenie Artykułu 5 ust. 5 (prawo do odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności): Trybunał uznał, że skarżącemu nie przyznano odpowiedniego i wystarczającego odszkodowania, ponieważ kwoty przyznane Panu Yücelowi przez Trybunał Konstytucyjny były w sposób oczywisty niewystarczające. Trybunał uznał zatem, że indywidualny środek odwoławczy przed Trybunałem Konstytucyjnym nie może w niniejszej sprawie stanowić skutecznego środka odwoławczego w rozumieniu Artykułu 5 ust. 5 Konwencji;

oraz - naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi): Trybunał uznał, że zatrzymanie Pana Yücela stanowiło „ingerencję” w korzystanie przez niego z prawa do wolności wypowiedzi. Ponadto zauważył, że ta ingerencja nie była przewidziana przez prawo, ponieważ nie istniały żadne wiarygodne powody, by podejrzewać go o popełnienie przestępstwa. Wskazał również, że przetrzymywanie w areszcie tymczasowym osób wyrażających krytyczne opinie miało wieloraki negatywny wpływ zarówno na zatrzymanego, jak i na całe społeczeństwo, ponieważ nałożenie środka skutkującego pozbawieniem wolności, jak w niniejszej sprawie, niezmiennie wpływało mrożąco na wolność wypowiedzi poprzez zastraszanie społeczeństwa obywatelskiego i sprowadzanie głosów dysydentów do milczenia.

Ostatecznie Trybunał orzekł, większością (4 głosy do 3), że nie doszło do naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo dostępu do akt śledztwa). Uznał, że chociaż pan Yücel nie korzystał z prawa nieograniczonego dostępu do dowodów, miał wystarczającą znajomość treści takich dowodów, co było niezbędne dla skutecznego zakwestionowania legalności jego tymczasowego aresztowania.

Banaszczyk przeciwko Polsce

Skazanie za krytykę szpitala stanowiło naruszenie wolności wypowiedzi dziennikarza - wyrok ETPC z 21.12.2021 r. w sprawie Banaszczyk przeciwko Polsce (skarga nr 66299/10); jednogłośnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wyrażania opinii) Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego za zniesławienie w napisanym przez niego artykule, który ukazał się w lokalnym darmowym dwutygodniku, którego skarżący był redaktorem naczelnym.

Stwierdzając naruszenie prawa do wolności wyrażania opinii, Trybunał wziął pod uwagę, że temat poruszony przez skarżącego był ważny dla społeczeństwa, krytyka dotyczyła lekarza, który jednocześnie pełnił funkcję publiczną (zastępca dyrektora ds. medycznych), co skutkowało tym, że dopuszczalne ograniczenie krytyki było szersze. Twierdzenia skarżącego nie były pozbawione podstawy faktycznej (lekarz został później skazany za narażenie życia pacjenta wymienionego w artykule, a szpital został zobowiązany do wypłacenia mu zadośćuczynienia w postępowaniu cywilnym), a skarżący podjął dostępne mu kroki celem weryfikacji historii (rozmowy z bliskimi pacjenta, członkami personelu szpitala, próba konfrontacji z władzami szpitala). Mimo że ton, w jakim skarżący się wypowiadał, był ostry, to język jakim się posługiwał nie był ani wulgarny, ani obraźliwy. W wyniku łącznego zastosowania wobec skarżącego kary grzywny w kwocie 6000 zł, obowiązku świadczenia pieniężnego w kwocie 1000 zł, publicznego przeproszenia pokrzywdzonego i obciążenia skarżącego kosztami postępowania, poniósł on karę, która może mieć hamujący wpływ na osobę taką jak on, która uczestniczyła w debacie na temat kwestii dotyczącej interesu ogólnego na szczeblu lokalnym. W związku z powyższym Trybunał stwierdził naruszenie art. 10 Konwencji.

Ilıcak przeciwko Turcji (nr 2)

Dwa naruszenia Konwencji z powodu tymczasowego aresztowania dziennikarki Nazlı Ilıcak – wyrok ETPC z 14.12.2021 r. w sprawie Ilıcak przeciwko Turcji (nr 2) (skarga nr 1210/17):

Sprawa dotyczyła zatrzymania i tymczasowego aresztowania Nazlı Ilıcak po próbie zamachu stanu z 15 lipca 2016 r. w Turcji. Pani Ilıcak jest znaną dziennikarką, znaną ze swoich krytycznych poglądów na politykę obecnego rządu.

Trybunał stwierdził, sześcioma głosami do jednego, że doszło do naruszenia Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji.

Trybunał uznał, że nie istniał żaden wiarygodny powód, by podejrzewać panią Ilıcak o popełnienie przestępstwa przynależności do organizacji terrorystycznej lub próby obalenia rządu lub utrudniania jego funkcjonowania. W szczególności Trybunał zauważył, że pisma, na których opierały się zarzuty wobec skarżącej i jej aresztowania, dotyczyły kwestii interesu publicznego, związanych z faktami i zdarzeniami, które były już znane, wchodziły w zakres wolności konwencyjnych i nie wspierały ani nie promowały stosowanie przemocy w sferze politycznej. Nie odzwierciedlały też żadnego możliwego zamiaru ze strony skarżącej, aby przyczynić się do nielegalnych celów organizacji terrorystycznych, a mianowicie użycia przemocy i terroru do celów politycznych, ani do obalenia rządu lub porządku konstytucyjnego. Nie można zatem uznać za dopuszczalne, aby władze w niniejszej sprawie oparły swoje oskarżenia o działalność terrorystyczną jedynie na pracy skarżącej jako dziennikarki w niektórych mediach, a w szczególności na jej tweetach wyrażających wątpliwości co do możliwych sprawców próby zamachu stanu .

Trybunał orzekł stosunkiem sześciu głosów do jednego, że doszło do naruszenia Artykułu 10 (wolność wypowiedzi).

Trybunał stwierdził, że tymczasowe aresztowanie nałożone na panią Ilıcak – w kontekście prowadzonego przeciwko niej postępowania karnego za przestępstwa, które zostały surowo ukarane i były bezpośrednio związane z jej pracą dziennikarską – stanowiło „ingerencję” w jej prawo do wolności ekspresji. W opinii Trybunału ta ingerencja nie była przewidziana przez prawo.

Trybunał orzekł jednogłośnie, że nie doszło do naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (długość postępowania przed tureckim Trybunałem Konstytucyjnym). Trybunał zauważył, że okres podlegający rozpatrzeniu trwał 15 miesięcy i dwa dni w stanie wyjątkowym. Jego ustalenia w sprawach Mehmet Hasan Altan, Şahin Alpay oraz Sabuncu i in. były również ważne w niniejszej sprawie, a zatem nie doszło do naruszenia art. 5 ust. 4 Konwencji

Standard Verlagsgesellschaft mbH przeciwko Austrii (nr 3)

Der Standard nie powinien być zmuszany do ujawniania danych osobowych komentatorów online – wyrok ETPC z 7.12.2021 r. w sprawie Standard Verlagsgesellschaft mbH przeciwko Austrii (nr 3) (skarga nr 39378/15); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Sprawa dotyczyła nakazów sądowych nakazujących skarżącej spółce medialnej ujawnienie danych rejestracyjnych zarejestrowanych użytkowników, którzy umieścili komentarze na jej stronie internetowej - derStandard.at (strona internetowa gazety Der Standard). Było to następstwem komentarzy rzekomo łączących polityków między innymi z korupcją lub neonazistami, które skarżąca spółka usunęła, aczkolwiek odmawiając ujawnienia informacji komentujących.

Trybunał stwierdził w szczególności, że dane użytkowników nie były objęte ochroną „źródeł dziennikarskich” i nie istniało absolutne prawo do anonimowości w Internecie. Jednakże sądy krajowe nie zrównoważyły ​​nawet interesów powodów z interesami skarżącej spółki w zakresie zachowania anonimowości jej użytkowników, aby pomóc w promowaniu swobodnej wymiany poglądów i informacji zgodnie z Artykułem 10. Nakazy sądowe nie były konieczne w demokratycznym społeczeństwie.

Daneş i inni przeciwko Rumunii

Artykuł krytykujący decyzje skarżących w zakresie obrotu antybiotykami weterynaryjnymi o szkodliwym wpływie na zdrowie ludzkie nie naruszył ich życia prywatnego – wyrok ETPC z 7.12.2021 r. w sprawie Daneş i inni przeciwko Rumunii (skargi nr 44332/16, 44829/16 , 44839/16); jednogłośnie:

Brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła oddalenia powództw cywilnych wniesionych przez skarżących, członków zarządu Krajowego Zakonu Lekarzy Weterynarii Rumunii (CMVR), przeciwko dziennikarzowi i lokalnemu tygodnikowi, w celu zapewnienia ochrony ich dobrego imienia po opublikowaniu artykułu zawierającego ich krytykę.

Trybunał zauważył, że celem spornego artykułu było określenie niebezpieczeństwa, jakie stanowi dla zdrowia konsumentów sprzedaż i stosowanie leków weterynaryjnych bez recepty, kroki podjęte przez skarżących w celu uchylenia dekretu mającego na celu wzmocnienie skuteczności odpowiednie normy oraz bezpośredni udział skarżących we wprowadzaniu do obrotu leków weterynaryjnych. Zauważył również, że sprzedaż mięsa nienadającego się do spożycia była już przedmiotem zainteresowania mediów, gdy artykuł został opublikowany i był omawiany w prasie krajowej. Uznał, że tematy poruszone w artykule były kwestiami interesu ogólnego, związanymi z ochroną zdrowia publicznego. Trybunał powtórzył, że zgodnie z pozytywnymi obowiązkami władz wynikającymi z art. 8 Konwencji, opinia publiczna musiała mieć dostęp do informacji umożliwiających im ocenę ryzyka, na jakie jest narażona. Trybunał nie widział zatem powodu, aby wątpić, że publikacja spornego artykułu mogła być rozumiana jako przyczynienie się do objęcia tematem interesu publicznego. W konsekwencji uznał, że sądy krajowe zachowały właściwą równowagę między prawem skarżących do poszanowania ich życia prywatnego a prawem autora artykułu do wolności wypowiedzi i oceniły te sprzeczne interesy w świetle kryteriów określonych w swoim orzecznictwie.

Țiriac przeciwko Rumunii

Artykuł prasowy na temat długów byłego tenisisty i multimilionera Țiriaca – wyrok ETPC z 30.11.2021 r. w sprawie Țiriac przeciwko Rumunii (skarga nr 51107/16) jednogłośnie:

brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Sprawa dotyczyła rzekomo zniesławiającego artykułu prasowego na temat pana Țiriaca oraz postępowania sądowego, które nastąpiło po nim.

Trybunał stwierdził w szczególności, że artykuł stanowił mieszankę sądu wartościującego i potwierdzał twierdzenia dotyczące faktów, nie miał dostrzegalnego negatywnego wpływu na życie skarżącego, a ponieważ nie został napisany w złej wierze, ustalenia sądów krajowych w sprawie przychylne dziennikarzowi i publikacja były zgodne z Konwencją.

Biancardi przeciwko Włochom

Brak naruszenia Konwencji w sprawie przeciwko redaktorowi o prawo do bycia zapomnianym – wyrok ETPC z 25.11.2021 r.  w sprawie Biancardi przeciwko Włochom (skarga nr 77419/16); jednogłośnie:

brak naruszenia Artykułu 10 (wolność słowa) Konwencji.

Sprawa dotyczyła „prawa do bycia zapomnianym”. Skarżący, były redaktor naczelny gazety internetowej, został uznany za odpowiedzialnego w postępowaniu cywilnym za utrzymywanie na stronie internetowej swojej gazety artykułu relacjonującego bójkę w restauracji, zawierającego szczegóły dotyczące powiązanego postępowania karnego. Sądy zauważyły ​​w szczególności, że skarżący nie zdeindeksował tagów artykułu, co oznacza, że ​​każdy mógł wpisać w wyszukiwarkę nazwę restauracji lub jej właściciela i uzyskać dostęp do wrażliwych informacji dotyczących postępowania karnego, pomimo prośba właściciela o usunięcie artykułu.

Trybunał podzielił punkt widzenia Rządu, że nie tylko dostawcy wyszukiwarek internetowych mogą być zobowiązani do deindeksowania materiałów, ale także administratorzy gazet lub archiwów dziennikarskich dostępnych przez Internet, tacy jak skarżący. Zgodził się również z orzeczeniami sądów krajowych, że przedłużający się i łatwy dostęp do informacji o postępowaniu karnym dotyczącym właściciela restauracji naruszył jego prawo do dobrego imienia. Prawo skarżącego do przekazania informacji wynikające z Konwencji nie zostało zatem naruszone, tym bardziej, że nie został on faktycznie zobowiązany do usunięcia artykułu z Internetu. Była to pierwsza sprawa, w której Trybunał zbadał, czy odpowiedzialność cywilna dziennikarza za nieodindeksowanie informacji publikowanych w Internecie była zgodna z art. 10 Konwencji. 

Văcean przeciwko Rumunii

Atak na reputację profesora muzyki przedstawianego w mediach jako sprawca kradzieży, bez jakichkolwiek podstaw faktycznych – wyrok ETPC z 16.11.2021 r. w sprawie Văcean przeciwko Rumunii (skarga nr 47695/14); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) Konwencji.

W tej sprawie skarżący, profesor muzyki, zarzucił naruszenie jego prawa do dobrego imienia w związku z opublikowaniem w 2011 r. na wielu stronach internetowych gazet wywiadu z wideo oraz kilku artykułów, w których zarzuca się mu, że dopuścił się kradzieży w 2008 r. Przedmiotowy materiał krążył w Internecie w czasie, gdy skarżący miał zostać mianowany dyrektorem Orkiestry Filharmonii, po uzyskaniu pierwszego miejsca w egzaminie konkursowym. Policja następnie potwierdziła władzom miejskim, że skarżący nie był przedmiotem dochodzenia w sprawie kradzieży i został mianowany dyrektorem orkiestry.

Trybunał stwierdził, że Sąd Okręgowy, który w całości oddalił powództwo skarżącego, nie zbadał odpowiednio, czy przesłuchanie i zaskarżone artykuły rzeczywiście przyczyniły się do debaty w interesie publicznym, ani też kwestii charakteru uwag wykonane podczas rozmowy kwalifikacyjnej. W opinii Trybunału Sąd Okręgowy nie dokonał porównania prawa dziennikarzy do wolności wypowiedzi z prawem skarżącego do poszanowania jego dobrego imienia zgodnie z kryteriami określonymi w orzecznictwie Trybunału. Zauważył, między innymi, że przedmiotowe artykuły miały na celu przekazanie opinii publicznej jednoznacznego komunikatu, a mianowicie, że skarżący, przyszły dyrektor instytucji publicznej, był lub powinien był być przedmiotem postępowania karnego w sprawie kradzieży. W takich okolicznościach Sąd Okręgowy powinien był starać się ustalić, czy artykuły miały obiektywną i wystarczającą podstawę faktyczną.

The Association of Investigative Reporters and Editorial Security of Moldova i Sanduța przeciwko Mołdawii

Postępowanie o zniesławienie w sprawie artykułu zarzucającego finansowanie offshore kampanii prezydenckiej partii socjalistycznej w Mołdawii w 2016 r. naruszyło Konwencję – wyrok ETPC z 12.10.2021 r. w sprawie The Association of Investigative Reporters and Editorial Security of Moldova i Sanduța przeciwko Mołdawii (skarga nr 4358/ 19); jednogłośnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania o zniesławienie wszczętego przeciwko skarżącym, organizacji pozarządowej i dziennikarzowi, za ich artykuł donoszący o rzekomym finansowaniu Socjalistycznej Partii Mołdawii przez spółkę offshore mającą powiązania z Rosją przed wyborami prezydenckimi w 2016 roku. W tych wyborach prezydentem Mołdawii został wybrany lider Partii Socjalistycznej Igor Dodon. Trybunał był przygotowany do przyjęcia na potrzeby niniejszej sprawy, że postępowanie rewizyjne, a następnie wznowienie postępowania co do meritum sprawy w 2020 roku, oddalające pozew o zniesławienie przeciwko skarżącym, sprowadziło się do uznania przez sądy krajowe naruszenia art. 10 Konwencji. Jednakże uznał, że skarżącym nie przyznano w tym postępowaniu wystarczającego zadośćuczynienia, ponieważ sądy krajowe nie przyznały żadnego odszkodowania. W związku z tym odmówił umorzenia sprawy z powodu braku statusu ofiary i przyznał skarżącym 3800 euro z tytułu szkody niemajątkowej oraz kosztów i wydatków.

Ringier Axel Springer Slovakia, a.s. p. Słowacji (nr 4)

Kara za wywiad w sprawie marihuany naruszyła Konwencję – wyrok ETPC z 23.9.2021 r. w sprawie Ringier Axel Springer Slovakia, a.s. p. Słowacji (nr 4) (skarga nr 26826/16); jednogłośnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła programu telewizyjnego, w którym słynny piosenkarz miał wyrazić poparcie dla legalizacji marihuany, a dziennikarz miał się z nim zgadzać, co doprowadziło do nałożenia na nadawcę grzywny.

Trybunał stwierdził w szczególności, że celem dziennikarza nie było wychwalanie marihuany ani nakłanianie do jej używania, a jedynie przedstawienie poglądów celebrytów na temat interesu publicznego. Nałożona grzywna była zatem nieproporcjonalna i niekonieczna w demokratycznym społeczeństwie.

Dareskizb Ltd p. Armenii

Rząd uniemożliwia publikację gazety Haykakan Zhamanak w czasie stanu wyjątkowego – wyrok ETPC z 21.9.2021 r. w sprawie Dareskizb Ltd p. Armenii (skarga nr 61737/08); jednogłośnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego).

Sprawa dotyczyła działań władz państwowych podczas stanu wyjątkowego po wyborach prezydenckich w 2008 roku, podczas których skarżącej spółce uniemożliwiono publikację swojej gazety Haykakan Zhamanak. Dotyczyło to również późniejszego postępowania sądowego.

Trybunał stwierdził w szczególności, że ograniczenie publikacji nie miało innego celu niż ograniczenie krytyki Rządu, a tym samym było sprzeczne z rdzeniem prawa do wolności wyrażania opinii chronionego na mocy Konwencji. Ponadto stwierdził, że odmowa przez Sąd Administracyjny rozpatrzenia sprawy skarżącej spółki, powołująca się na kwestie jurysdykcyjne w szczególności, odmówiła skarżącej spółce dostępu do sądu.

D przeciwko Bułgarii

 

Wydalenie tureckiego dziennikarza do Turcji bez rozpatrzenia jego wniosku o azyl i ryzyka złego traktowania stanowi naruszenie Konwencji – wyrok ETPC z 20.7.2021 r. w sprawie D przeciwko Bułgarii (skarga nr 29447/17); jednogłośnie:

Naruszenie art. 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania)

Naruszenie art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła aresztowania na granicy bułgarsko-rumuńskiej tureckiego dziennikarza, który twierdził, że ucieka przed ryzykiem prześladowań politycznych we własnym kraju i jego natychmiastowego wydalenia do Turcji. Wydarzenia miały miejsce trzy miesiące po próbie zamachu stanu w Turcji w 2016 roku. Przed Trybunałem skarżący zarzucił, że władze bułgarskie odmówiły wszczęcia postępowania azylowego i odesłały go do Turcji, narażając w ten sposób na realne ryzyko złego traktowania. Trybunał stwierdził w szczególności, że pomimo tego, że skarżący wyraził obawy, iż może spotkać się z złym traktowaniem w przypadku powrotu do Turcji, władze bułgarskie nie rozpatrzyły jego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Hurbain p. Belgii

 

Gazeta Le Soir nakazała anonimizację tożsamości zrehabilitowanego przestępcy w celu poszanowania jego prawa do bycia zapomnianym: brak naruszenia wolności wypowiedzi – wyrok ETPC z 22.6.2021 r. w sprawie Hurbain p. Belgii (skarga nr 57292/16); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła wyroku cywilnego przeciwko panu Hurbainowi, jako wydawcy dziennika Le Soir, nakazującego mu anonimizację artykułu w jego elektronicznym archiwum, w którym wymieniono pełne imię i nazwisko kierowcy odpowiedzialnego za śmiertelny wypadek drogowy w 1994 r. Nakaz opierał się na prawie jednostki do bycia zapomnianym. Sąd zauważył w szczególności, że według Sądu Apelacyjnego, wyszukiwanie na stronie internetowej gazety lub w Google, poprzez samo wpisanie imienia i nazwiska zainteresowanego kierowcy, natychmiast wywołało kwestionowany artykuł. Sąd krajowy przyjął pogląd, że pozostawienie artykułu w Internecie może na czas nieokreślony i poważne zaszkodzić reputacji kierowcy, narażając go na „wirtualną przeszłość kryminalną”, podczas gdy nie tylko odbył on karę po prawomocnym wyroku skazującym, ale także został zrehabilitowany. Stwierdził zatem, że najskuteczniejszym sposobem zapewnienia poszanowania jego życia prywatnego, bez nieproporcjonalnego wpływu na wolność wypowiedzi pana Hurbaina, byłaby anonimizacja artykułu na stronie internetowej gazety poprzez zastąpienie jej pełnego imienia i nazwiska literą X. Sądy belgijskie wyważyła z jednej strony prawo kierowcy do poszanowania jego życia prywatnego, a z drugiej swobodę wypowiedzi pana Hurbaina, zgodnie z kryteriami określonymi w orzecznictwie Trybunału. Sąd Apelacyjny rozważył w szczególności szkodę poniesioną przez kierowcę w związku z udostępnieniem artykułu w sieci, mając na uwadze upływ czasu (około 20 lat) od jego pierwotnej publikacji oraz fakt, że jego anonimizacja na stronie internetowej Le Soir nie wpłynąłby na tekst oryginalnego artykułu i byłby najskuteczniejszym i najbardziej proporcjonalnym środkiem spośród różnych opcji. Powody podane przez sądy krajowe były zatem właściwe i wystarczające, a środek nałożony na pana Hurbaina mógł być proporcjonalny do realizowanego uzasadnionego celu (prawo do poszanowania życia prywatnego kierowcy) i zapewniać odpowiednią równowagę między konkurującymi ze sobą prawami . Trybunał wyjaśnił, że wniosek, do którego doszedł w niniejszej sprawie, nie nakładał na media obowiązku systematycznego i stałego sprawdzania swoich archiwów. Jeśli chodzi o archiwizację artykułów, nie będą musieli dokonywać takiej weryfikacji, a zatem rozważać różne prawa, o które chodzi, chyba że otrzymaliby wyraźną prośbę w tej sprawie.

Big Brother Watch i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu

Reżim kontroli operacyjnej w Zjednoczonym Królestwie: niektóre aspekty niezgodne z Konwencją – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 25.5.2021 r. w sprawie Big Brother Watch i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu (skargi nr 58170/13, 62322/14 i 24969/15); jednogłośnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego / komunikacje) w zakresie system masowego przechwytywania;

Naruszenie art. 8 w zakresie reżimu otrzymywania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych;

12 głosami do 5: brak naruszenia art. 8 w zakresie systemu żądania przechwyconego materiału od zagranicznych rządów i agencji wywiadu;

Jednogłośnie: naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) w zakresie zarówno systemu masowego przechwytywania i systemu uzyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych;

12 głosami do 5: brak naruszenia art. 10 w zakresie systemu żądania przechwyconego materiału od zagranicznych rządów i agencji wywiadu.

Sprawa dotyczyła skarg dziennikarzy i organizacji praw człowieka dotyczących trzech różnych systemów nadzoru: (1) masowego przechwytywania komunikacji; (2) otrzymywania przechwyconych materiałów od obcych rządów i agencji wywiadowczych; (3) pozyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych. W stosownym czasie system masowego przechwytywania i pozyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych miał podstawę ustawową w ustawie o uprawnieniach dochodzeniowych z 2000 r. Została ona zastąpiona ustawą o uprawnieniach dochodzeniowych z 2016 r. Ustalenia Wielkiej Izby dotyczą wyłącznie przepisów ustawy z 2000 r., które stanowiły ramy prawne obowiązujące w czasie, gdy miały miejsce zarzucane zdarzenia.

Trybunał uznał, że ze względu na wielość zagrożeń, przed jakimi stoją państwa we współczesnym społeczeństwie, działanie masowego systemu przechwytywania samo w sobie nie stanowi naruszenia Konwencji. Jednak taki system musiał podlegać „zabezpieczeniom end-to-end”, co oznacza, że ​​na poziomie krajowym należy dokonywać oceny na każdym etapie procesu konieczności i proporcjonalności podejmowanych środków; że przechwytywanie masowe powinno podlegać niezależnej autoryzacji na samym początku, gdy cel i zakres operacji były definiowane; oraz że operacja powinna podlegać nadzorowi i niezależnemu kontroli ex post facto.

Mając na uwadze system przechwytywania masowego stosowany w Wielkiej Brytanii, Trybunał stwierdził następujące uchybienia: przechwytywanie masowe zostało zatwierdzone przez Sekretarza Stanu, a nie przez organ niezależny od władzy wykonawczej; we wniosku o nakaz nie uwzględniono kategorii wyszukiwanych terminów określających rodzaje wiadomości podlegających zbadaniu; a wyszukiwane hasła powiązane z osobą (tj. konkretne identyfikatory, takie jak adres e-mail) nie podlegały uprzedniemu zezwoleniu wewnętrznemu.

Trybunał stwierdził również, że system masowego przechwytywania naruszył art. 10, ponieważ nie zapewniał wystarczającej ochrony dla poufnych materiałów dziennikarskich. Stwierdzono również, że system uzyskiwania danych komunikacyjnych od dostawców usług komunikacyjnych naruszył Artykuły 8 i 10, ponieważ nie był zgodny z prawem. Trybunał orzekł jednak, że system, za pomocą którego Wielka Brytania mogła żądać informacji od obcych rządów i/lub agencji wywiadowczych, posiadał wystarczające zabezpieczenia w celu ochrony przed nadużyciami i gwarancje, że ​​władze brytyjskie nie wykorzystywały takich żądań jako środka obchodzenia swoich obowiązków wynikających z prawa krajowego i Konwencji.

Amaghlobeli i Inni przeciwko Gruzji

Dziennikarze nie są zwolnienie z obowiązku przestrzegania prawa w toku śledztwa dziennikarskiego – wyrok ETPC z 20.5.2021 r. w sprawie Amaghlobeli i Inni p. Gruzji (skarga nr 41192/11); jednomyślnie:

Naruszenie art. 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła zakresu swobody dziennikarskiej w podejmowaniu działań informacyjnych w strefie kontroli celnej przejścia granicznego. Dwóch ze skarżących weszło do takiej strefy, przeprowadziło wywiady z podróżnymi i zrobiło zdjęcia, i odmówiło opuszczenia, gdy zażądali tego urzędnicy celni. Skarżący podnieśli zarzut, że nałożenie grzywny za prowadzenie takiej działalności w ograniczonej strefie kontrolowanej przez państwo stanowiło ingerencję w ich prawa wynikające z art. 10 Konwencji.

Trybunał rozpatrzył okoliczności sprawy przeciwko dwóm zagadnieniom nieodłącznie związanym z jego orzecznictwem na podstawie Artykułu 10 Konwencji: wartością działań związanych ze zbieraniem informacji oraz koncepcją „odpowiedzialnego” dziennikarstwa. Niezależnie od kluczowej roli, jaką odgrywają media w społeczeństwie demokratycznym, dziennikarze zasadniczo nie mogą zostać zwolnieni z obowiązku przestrzegania prawa karnego wyłącznie na podstawie tego, że są dziennikarzami. Trybunał zauważył, że sądy krajowe należycie rozważyły ​​prawo skarżących do wolności wypowiedzi, uznały ich status dziennikarzy i podały solidne uzasadnienie ich decyzji. W rezultacie Trybunał stwierdził, że sądy krajowe zbadały tę kwestię z należytą starannością i zgodnie z orzecznictwem Trybunału oraz że nie doszło do naruszenia Artykułu 10.

Öğreten i Kanaat p. Turcji

Tymczasowe aresztowanie dwóch dziennikarzy, którzy opublikowali e-maile od ministra, początkowo ujawnione na Wikileaks: kilka naruszeń - wyrok ETPC z 18.5.2021 r. w sprawie Öğreten i Kanaat p. Turcji (skargi nr 42201/17 oraz 42212/17);

Sprawa dotyczyła zatrzymania (od grudnia 2016 r. do grudnia 2017 r.) dwóch dziennikarzy z uwagi na ich rzekome członkostwo w organizacjach terrorystycznych. Obaj dziennikarze publikowali w prasie e-maile z konta ówczesnego ministra energetyki Turcji (Berata Albayraka, zięcia prezydenta republiki), które zostało zhakowane i opublikowane na stronie Wikileaks w grudniu 2016 r.

Władze oskarżyły dwóch skarżących, którzy zostali tymczasowo aresztowani pod zarzutem członkostwa w zbrojnej organizacji terrorystycznej, o pobranie e-maili od wspomnianego ministra, a także oskarżyły pana Kanaata o posiadanie raportów z dochodzenia w sprawie „17- 25 grudnia”.

jednogłośnie: naruszenie sztuki. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa) Konwencji: Trybunał orzekł, że zarzucane skarżącym przestępstwa były powiązane z korzystaniem z ich praw wynikających z Konwencji, w szczególności z wolnością wypowiedzi. Ich zatrzymanie nie było oparte na uzasadnionym podejrzeniu, że popełnili przestępstwo. Ponadto interpretacja i stosowanie przepisów prawa, na których oparły się władze krajowe, były nieuzasadnione do tego stopnia, że ​​pozbawienie wolności skarżących było niezgodne z prawem i arbitralne. W ocenie Trybunału nie było wątpliwości, że pobieranie przedmiotowych e-maili i opublikowanie artykułu na ich temat było chronione wolnością prasy.

naruszenie art. 5 § 4 (odmowa dostępu do akt sprawy): Trybunał uznał, że ani skarżący, ani ich prawnicy, którzy zostali pozbawieni dostępu do akt sprawy bez ważnego powodu, nie mieli możliwości należytego zakwestionowania podanych powodów uzasadniających tymczasowe aresztowanie skarżących. Do czasu wniesienia aktu oskarżenia nie mieli dostępu do istotnych dowodów, a mianowicie raportów na temat zawartości sprzętu informatycznego, który został wykorzystany do uzasadnienia umieszczenia ich w areszcie tymczasowym.

naruszenie Artykułu 10 (wolność słowa): Trybunał uznał, że skarżący zostali zatrzymani z powodu ich działalności dziennikarskiej oraz że ingerencja w ich prawo do wolności wypowiedzi nie była przewidziana przez prawo, ponieważ nie było podstawy do podejrzenia o popełnienie przestępstwa.

Trybunał zauważył również, że tymczasowe aresztowanie każdego, kto wyraża krytyczne poglądy, wywołało szereg negatywnych skutków, zarówno dla samych osadzonych, jak i dla całego społeczeństwa, ponieważ nałożenie środka pociągającego za sobą pozbawienie wolności, jak w niniejszej sprawie, nieuchronnie wywrze mrożący wpływ na wolność słowa, zastraszając społeczeństwo obywatelskie i uciszając głosy sprzeciwu.