Danilevich przeciwko Rosji

Zakaz rozmów telefonicznych z więźniami skazanymi na dożywocie stanowi naruszenie ich praw – wyrok ETPC z 19.10.2021 r. w sprawie Danilevich przeciwko Rosji (skarga nr 31469/08); jednogłośnie:

naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła pozbawienia skarżącego kontaktu telefonicznego z bliskimi, w tym z małym synem, podczas odbywania kary dożywotniego pozbawienia wolności w ścisłym reżimie więziennym. Ten szczególny reżim więzienny obejmuje między innymi całkowity zakaz rozmów telefonicznych z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych przez co najmniej pierwsze dziesięć lat dożywocia. Trybunał stwierdził, że zakaz nałożony przez prawo krajowe na kontakt telefoniczny skazanych na dożywocie w ramach surowego reżimu był nieproporcjonalny. Pozbawienie wolności, jak każdy inny środek pozbawiający człowieka wolności, wiązał się z nieodłącznym ograniczeniem praw osadzonego. Jednak istotną częścią prawa do poszanowania życia rodzinnego było to, że władze więzienne pomagały osadzonym w utrzymywaniu kontaktu z bliską rodziną. - naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu) Konwencji. Sprawa dotyczyła również rozprawy w sprawie cywilnej skarżącego wniesionej w celu zakwestionowania zakazu rozmów telefonicznych z rodziną, które odbyły się pod jego nieobecność. Trybunał stwierdził naruszenie zgodnie ze swoim utrwalonym orzecznictwem. 

Tydzień 43 - Arrozpide Sarasola i Inni przeciwko Hiszpanii

Odmawiając wzięcia pod uwagę czasu odbytej we Francji kary pozbawienia wolności przez członków organizacji terrorystycznej ETA hiszpańskie władze nie naruszyły Konwencji obliczając karę pozbawienia wolności - wyrok ETPC z 23.10.2018 r. w sprawie Arrozpide Sarasola i Inni przeciwko Hiszpanii (skarga nr 65101/16); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji, brak naruszenia Artykułu 7 (zakaz karania bez podstawy prawnej) oraz brak naruszenia Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła obliczenia maksymalnej długości kary pozbawienia wolności do odbycia w Hiszpanii przez członków organizacji terrorystycznej ETA oraz kwestii, czy czas odbytej kary we Francji powinien zostać wzięty pod uwagę.  

Trybunał zauważył, że orzeczenia hiszpańskiego TK uznania za niedopuszczalne skarg konstytucyjnych złożonych od wyroków SN zostały oparte na niewyczerpaniu zwykłych środków krajowych. Jednakże, mając na względzie, że SN wcześniej uznał działania skarżących w tym zakresie za niedopuszczalne jako niemające związku i dodatkowo zawiadomił o swoich orzeczeniach po 30 dniach do ich zaskarżenia, odrzucenie sprawy przez TK należy uznać jako powodujące brak pewności prawa. 

Trybunał zauważył, mimo to, że orzeczenia SN nie zmieniły maksymalnej długości całkowitej kary pozbawienia wolności, który zawsze była określona na 30 lat. Rozbieżności między różnymi sądami dotyczące możliwości połączenia wyroków trwały tylko 10 miesięcy, do wydania przez SN uchwały negatywnie rozstrzygającej tę kwestię. Rozwiązania przyjęte w sprawach skarżących głównie opierały się na przedmiotowej uchwale. Dlatego nie doszło do naruszenia Artykułu 7. Wreszcie, biorąc pod uwagę, że przedmiotowe orzeczenia nie doprowadziły do zmiany kar, przedmiotowa długość kary pozbawienia wolności nie może być postrzegana jako niemożliwa do przewidzenia czy bezprawna w rozumieniu Artykułu 5 ust. 1 Konwencji. 

Tydzień 40 - Alexandru Enache przeciwko Rumunii

Brak możliwości odroczenia (zarządzenia przerwy) wykonania kary pozbawienia wolności ojca dziecka poniżej roku na tych samych zasadach co matki nie był dyskryminujący - wyrok ETPC z 3.10.2017 r. w sprawie Alexandru Enache przeciwko Rumunii (skarga nr 16986/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji w zakresie warunków osadzenia skarżącego; oraz 5 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z Artykułem 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) w zakresie skargi na dyskryminację płciową. 

Sprawa dotyczyła, z jednej strony, skargi na warunki osadzenia oraz, z drugiej strony, skargi na dyskryminację płciową wynikającą z faktu, że zgodnie z rumuńskim prawem jedynie skazane matki dzieci w wieku do 1 roku mogą uzyskać odroczenie (przerwę) wykonania kary pozbawienia wolności do chwili gdy dziecko osiągnie rok życia. 

Wniosek o odroczenie (zarządzenie przerwy) wykonania kary złożony przez skarżącego, ojca dziecka poniżej roku życia, został oddalony przez rumuńskie sądy na podstawie ścisłej wykładni przepisu. 

Trybunał uznał w szczególności, że wskazane wyłączenie nie stanowiło różnicy w traktowaniu oraz że zastosowane środki były proporcjonalne do poszukiwanego celu (najlepszy interes dziecka oraz szczególne więzi między matką oraz jej dzieckiem w czasie pierwszego roku życia tego ostatniego). Trybunał odnotował, że zapewniając osadzonym kobietom korzyść w postaci możliwości odroczenia wykonania kary nie był automatyczny oraz że obowiązujące w tym czasie rumuńskie prawo karne zapewniało wszystkim osadzonym, niezależnie od płci, możliwość składania powyższego wniosku również na innych podstawach. Trybunał zauważył, że celem przedmiotowych przepisów prawa było odpowiedzenie na wyjątkowe okoliczności, zwłaszcza dotyczące unikalnego związku między matką a dzieckiem w czasie ciąży oraz roku po urodzeniu dziecka. Trybunał stanął na stanowisku, że powyższy cel może być rozumiany jako uzasadniony w rozumieniu Artykułu 14 Konwencji a zarzuty rumuńskiego rządu nie były oczywiście bezpodstawne albo nieracjonalne. Trybunał uznał więc, że mając na uwadze sferę, do której odnosi się niniejsza sprawa, powyższe argumenty mogą stanowić podstawę usprawiedliwiającą różnicę w traktowaniu skarżącego. Macierzyństwo ma wyjątkowe cechy, które powinny być brane pod uwagę, między innymi, przy zastosowaniu środków chroniących.