Tydzień 48 - Cumhuriyet Halk Partisi przeciwko Turcji

Skarga tureckiej partii opozycyjnej na referendum z kwietnia 2017 r. dotyczącego władzy prezydenta uznana za niedopuszczalną – decyzja ETPC z 30.11.2017 r. w sprawie Cumhuriyet Halk Partisi przeciwko Turcji (skarga nr 48818/17); większością: skarga uznana za niedopuszczalną. Decyzja jest ostateczna.

Sprawa dotyczyła skargi tureckiej partii opozycyjnej na referendum z 16 kwietnia 2017 r. w sprawie zmian w ustroju Turcji, polegających na zastąpieniu parlamentarnego modelu sprawowania władzy systemem prezydenckim. Za propozycjami zgłoszonymi przez prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana i związane z nim ugrupowania polityczne według oficjalnych wyników opowiedziała się większość głosujących. Pod głosowanie obywateli poddany został pakiet 18 poprawek do konstytucji przedstawionych przez prezydenta i zatwierdzonych przez parlament głosami rządzącej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju oraz Partii Narodowego Działania. Zgodnie z nimi prezydent byłby jednocześnie szefem państwa i rządu, posiadałby prawo wydawania dekretów z mocą ustawy i prawo arbitralnego rozwiązywania parlamentu. Liczba deputowanych do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji została zwiększona z obecnych 550 do 600. Ustrój państwa opierałby się na prezydenckim systemie władzy. Wzrosnąć miałby także wpływ prezydenta na obsadę stanowisk sędziowskich.

Głównym argumentem partii było to, żę referendum powinno być rozpoznawane w ramach Artykułu 3 Protokołu nr 1 (prawo do wolnych wyborów) jako wynik dalekosiężnego charakteru zmian wprowadzonych do tureckiego systemu parlamentarnego oraz ich nierozłączny związek z koncepcją skutecznej demokracji politycznej w Turcji. Zdaniem skarżącej, rząd nie zapewnił społeczeństwu wolności wyrażania opinii co do wyboru ciała ustawodawczego, podziału włądz, niezależności sądownictwa oraz rządów prawa.

Trybunał zauważył, że przepisy Konwencji odnosiły się do „wolnych wyborów w rozsądnych odstępach czasu” oraz „wyboru ciała ustawodawczego”. Było więc jasne, że zwyczajne znaczenie słowa „wybory” nie odnosi się w rozumieniu przepisu do referendum, które jest ograniczone w czasie oraz co do objętych nim zagadnień. Odnosząc się do uznania referendum za „wolne wybory” w rozumieniu Artykułu 3 Protokołu 1 Trybunał podkreślił, że przepisy Konwencji nie pozwalają na rozszerzającą wykładnią przy stosowaniu prawa.