Tydzień 47 - Konstantinopoulos i Inni przeciwko Grecji (nr 2)

Jedenastu osadzonych w Zakładzie Karnym Grevena było źle traktowanych w czasie przeszukania ich cel w 2013 r. - wyrok ETPC z 22.11.2018 r. w sprawie Konstantinopoulos i Inni przeciwko Grecji (nr 2) (skarga nr 29543/15); jednomyślnie:

naruszenie materialnego i proceduralnego aspektu Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji w stosunku do 11 skarżących oraz brak takiego naruszenia w stosunku do 10 skarżących. 

Sprawa dotyczyła osadzonych w Zakładzie Karnym Grevena, którzy skarżyli się na złe traktowanie ze strony członków specjalnej policyjnej grupy antyterrorystycznej w czasie niespodziewanego przeszukania ich cel w kwietniu 2013 r. 

Trybunał uznał w szczególności, że rany odniesione przez 11 ze skarżących zostały doznane w czasie przeszukania w kwietniu 2013 r. oraz że osiągnęły wymagany prób dolegliwości, aby zostać uznane za naruszające Artykuł 3. Trybunał również orzekł, że przedmiotowe działania stanowiły raczej złe traktowanie niż tortury. 

Trybunał zauważył braki ze strony władz greckich w czasie śledztwa w przedmiocie zarzutów złego traktowania, uznając, że śledztwo nie było kompletne, sprawne ani niezależne. 

Tydzień 47 - Ognevenko przeciwko Rosji

Zwolnienie maszynisty, który strajkował stanowiło naruszenie jego prawa do stowarzyszeń - wyrok ETPC z 20.11.2018 r. w sprawie Ognevenko przeciwko Rosji (skarga nr 44873/09) ; 6 głosami do 1:

naruszenie Artykułu 11 (wolność stowarzyszeń) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła zwolnienia skarżącego - maszynisty za naruszenia dyscyplinarne, łącznie z udziałem w strajku. 

Trybunał zauważył, że maszyniści i inni pracownicy kolei zostali włączeni w zawody objęte zakazem strajku. To ograniczenie nie było wystarczająco uzasadnione przez rząd i stało w sprzeczności z uznanymi międzynarodowo prawami pracowniczymi. Sytuacja doprowadziła do tego, że tylko sądy mogły ocenić formalne wypełnienie przez skarżącego prawa bez dokonywania jakiegokolwiek wyważenia konkurujących interesów i praw. Pan Ognevenko został ukarany zwolnieniem, ponieważ poszedł strajkować, co stanowiło jego drugie wykroczenie dyscyplinarne. Tego typu sankcje mają w sposób nieunikniony „efekt mrożący” na innych, którzy mogliby rozważać strajk aby chronić swoje interesy. Konkludując, zwolnienie stanowiło nieproporcjonalne ograniczenie jego praw i naruszyło Artykuł 11. 

Tydzień 47 - Selahattin Demirtaş przeciwko Turcji (nr 2)

Trybunał stwierdza wiele naruszeń Konwencji i zarządza uchylenie tymczasowego aresztowania polityka opozycji Selahattina Demirtaşa - wyrok ETPC z 20.11.2018 r. w sprawie Selahattin Demirtaş przeciwko Turcji (nr 2) (skarga nr 14305/17); jednomyślnie:

brak naruszenia Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji;

naruszenie Artykułu 5 ust. 3 (prawo do niezwłocznego postawienia przed sędzią) Konwencji;

brak naruszenia Artykułu 5 ust. 4 (prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności) Konwencji;

naruszenie Artykułu 3 Protokołu nr 1 (prawo do wolnych wyborów) Konwencji;

oraz 6 głosami do 1: 

naruszenie Artykułu 18 (granice stosowania ograniczeń praw) w związku z Artykułem 5 ust. 3. 

Sprawa dotyczyła zatrzymania oraz tymczasowego aresztowania pana Selahattina Demirtaşa, który w czasie tamtych zdarzeń współprzewodniczył Demokratycznej Partii Ludowej (HDP), lewicowej prokurdyjskiej partii politycznej. 

Trybunał zaakceptował to, że skarżący został zatrzymany i aresztowany z uwagi na „uzasadnione podejrzenie” popełnienia czynu zabronionego. Mimo to, mając na względzie uzasadnienie podane przez sądy krajowe, Trybunał uznał, że władze sądowe przedłużały areszt skarżącego na podstawach, które nie mogły być postrzegane jako „wystarczające” aby uzasadnić utrzymanie aresztu. Mimo że skarżący utrzymywał swój status posła w toku kadencji, Trybunał uznał, że jego niezdolność do brania udziału w pracach Parlamentu była wynikiem tymczasowego aresztowania, co stanowiło nieuzasadnioną ingerencję w prawo do swobodnego wyrażania opinii ludzi oraz w jego prawo do bycia wybranym i zasiadania w Parlamencie. 

Trybunał stwierdził, że zostało bez wątpienia ustalone, że przedłużenie aresztowania skarżącego, w szczególności w toku dwóch kluczowych kampanii, a mianowicie referendum oraz wyborów prezydenckich, zmierzało do dominującego ukrytego celu dławienia pluralizmu i ograniczania wolność debaty politycznej, która leży u podstaw koncepcji demokratycznego społeczeństwa. 

W związku z powyższym Trybunał uznał, jednomyślnie, że pozwane państwo powinno podjąć wszelkie konieczne środki aby zakończyć areszt skarżącego. 

Tydzień 47 - Toranzo Gómez przeciwko Hiszpanii

Skazanie za zniesławienie za publiczne oskarżenie funkcjonariuszy policji o „tortury” naruszyło wolność słowa - wyrok ETPC z 20.11.2018 r. w sprawie Toranzo Gómez przeciwko Hiszpanii (skarga nr 26922/14); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skarżącego uznanego winnym zniesławienia w związku z oskarżeniem funkcjonariuszy policji o stosowanie tortur.

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący najprawdopodobniej odczuwał ból i cierpienie kiedy policja użyła liny starając się go wypchnąć z prowizorycznego tunelu w czasie siedzącego protestu w centrum społecznościowym. Opisał później to traktowanie jako tortury - na tym słowie sądy skupiły się uznając go winnym zniesławienia dwóch funkcjonariuszy policji. Mimo to, sądy  zastosowały nadmiernie wąską definicję prawną do jego oświadczenia o torturach, co oznaczało kolokwialnie rzecz biorąc użycie nadmiernej siły. Nałożono również na niego grzywnę pod rygorem zamiany na karę pozbawienia wolności, która była surową karą mogącą mieć efekt mrożący na wolność wypowiedzi. Doszło więc do naruszenia praw skarżącego pod Artykułem 10 Konwencji. 

Tydzień 46 - Navalnyy przeciwko Rosji

Wielka Izba stwierdza, że zatrzymania w 2012 i 2014 r. spowodowały wiele naruszeń praw Aleksieja Nawalnego - wyrok ETPC z 15.11.2018 r. w sprawie Navalnyy przeciwko Rosji (Wielka Izba) (skarga nr 29580/12).

Sprawa dotyczyła skargi Aleksieja Nawalnego na jego zatrzymanie, areszt oraz uznanie winnym siedmiu wykroczeń w 2012 i 2014 r. Skarżący utrzymywał, że naruszyły jego prawa i były motywowane politycznie. 

Wielka Izba jednomyślnie stwierdziła:

naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego / zgodność z prawem zatrzymania lub aresztowania) Konwencji;

naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) w odniesieniu do sześciu postępowań wykroczeniowych;

brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 w zakresie siódmego postępowania wykroczeniowego;

naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń i stowarzyszeń) Konwencji.

Jednocześnie 14 głosami do 3: naruszenie Artykułu 18 (granice stosowania ograniczeń praw) Konwencji. 

Wielka Izba aprobując uzasadnienie wyroku Izby w sprawie, stwierdziła naruszenie praw skarżącego pod Artykułem 5 z uwagi na jego siedem zatrzymań i dwukrotne aresztowania, oraz pod Artykułem 6 z uwagi na sześć z siedmiu postępowań po zatrzymaniach. 

Trybunał również stwierdził naruszenie Artykułu 11, utrzymując że dwa zatrzymania nie służyły uzasadnionemu celowi, podczas gdy pięć pozostałych nie było koniecznych w demokratycznym społeczeństwie. 

Wielka Izba znacząco rozszerzyła uzasadnienie Izby w tym zakresie. 

Trybunał stwierdził, że skarga pana Nawalnego pod Artykułem 18, że jego zatrzymania były motywowane politycznie stanowiła „podstawowy aspekt” sprawy. Skupiając się na dwóch zatrzymaniach, Trybunał uznał, że ich właściwym celem było stłumienie politycznego pluralizmu, co stanowiło naruszenie Artykułu 18 w zw. z Artykułem 5 i 11 Konwencji.

Trybunał zalecił zgodnie z Artykułem 46 (moc wiążąca i wykonanie wyroków) Konwencji, by rząd podjął środki mające zapewnić prawo do pokojowych zgromadzeń w Rosji. 

Tydzień 46 - Togrul przeciwko Bułgarii

Konfiskata i zatrzymanie przez ponad 9 lat pieniędzy niezadeklarowanych bułgarskim celnikom: naruszenie własności 0 wyrok ETPC z 15.11.2018 r. w sprawie Togrul przeciwko Bułgarii (skarga nr 20611/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła konfiskaty przez bułgarskie władze kwoty w wysokości 199.400 euro, której skarżący nie zadeklarował bułgarskim celnikom oraz zatrzymania kwoty 9.100 euro.

Trybunał zauważył, że skarżący został ukarany w postępowaniu wykroczeniowym za niezadeklarowanie kwoty 199.400 euro, którą przewoził. Nie było podejrzeń w niniejszej sprawie co do zgodnego z prawem pochodzenia tych pieniędzy a postępowanie karne zostało umorzone.

Trybunał uznał w szczególności że konfiskata całej niezadeklarowanej kwoty służyła czysto ukaraniu skarżącego, jako że nie zmierzała do zrekompensowania żadnej szkody państwa. Konfiskata była więc nieproporcjonalna i stanowiła nadmierny ciężar dla skarżącego. Dodatkowo, zatrzymanie kwoty 9.100 euro przestało być proporcjonalne do poszukiwanego celu (zachowanie dowodów rzeczowych) jak tylko postępowanie karne zakończyło się w dniu 26 stycznia 2009 r. Po tej dacie nie było podstaw zatrzymania tych pieniędzy. 

Tydzień 46 - Zhang przeciwko Ukrainie

Skazanie chińskiego studenta za morderstwo na podstawie sprzecznych zeznań świadków naruszyło jego prawo do rzetelnego procesu sądowego - wyrok ETPC z 13.11.2018 r. w sprawie Zhang przeciwko Ukrainie (skarga nr 6970/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego za morderstwo.

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący został skazany na podstawie sprzecznych i niespójnych zeznań świadka oskarżenia, co wcześniej kilkakrotnie stanowiło podstawę przekazania sprawy do uzupełnienia śledztwa. Sądy w końcu uznały materiał dowodowy, jednocześnie odmawiając uwzględnienia zeznań świadka na korzyść skarżącego. Sądy cytowały przy tym nowe zasady procesowe wprowadzone w 2012 r. na uzasadnienie ich decyzji przeciwko uwzględnieniu materiałów na korzyść skarżącego, przy czym zasady te zostały wprowadzone w celu wzmocnienia praw oskarżonego. Mimo to, wykładnia sadów oraz zastosowanie przepisów była niezgodna z obowiązkami konwencyjnymi państwa i doprowadziła do wyłączenia dowodu z zeznań świadka obrony z akt sprawy. Żaden z sądów nie rozpoznał argumentów skarżącego o wadliwości dowodów przeciwko niemu ani nierzetelności czy arbitralności wyłączenia dowodu na jego korzyść. Cały proces w związku z tym doprowadził do naruszenia jego praw. 

Tydzień 45 - Beuze przeciwko Belgii

Ograniczenia w dostępie do adwokata w postępowaniu przygotowawczym naruszyły prawa skarżącego do rzetelnego procesu sądowego - wyrok ETPC z 9.11.2018 r. w sprawie Beuze przeciwko Belgii (Wielka Izba) (skarga nr 71409/10); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i ust. 3 lit. c (prawo do rzetelnego procesu sądowego / prawo do pomocy prawnej) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła odmowy przyznania adwokata w postępowaniu przygotowawczym. 

Trybunał uznał, że postępowanie karne postrzegane jako całe nie może zostać naprawione za proceduralne błędy powstałe w postępowaniu przygotowawczym. Ograniczenia prawa dostępu do adwokata były szczególnie szerokie i w tych okolicznościach, bez bycia dostatecznie poinformowanym o prawie do odmowy wyjaśnień, skarżący złożył szczegółowe wyjaśnienia w policyjnej izbie zatrzymań. Jego wyjaśnienia zostały włączone do materiału dowodowego przed sądem, który nie przeprowadził odpowiedniej oceny tego, w jaki sposób zostały uzyskane czy też stwierdzenia wpływu braku adwokata. 

Sąd kasacyjny skupił się na braku dostępu do pomocy prawnej w policyjnej izbie zatrzymań, ale nie ocenił jego skutków dla prawa skarżącego do obrony przy braku adwokata w czasie późniejszym przesłuchań przez policję, sędziego śledczego czy innych czynności w toku postępowania przygotowawczego. 

W ocenie Trybunału, wszystkie te czynniki łącznie skutkowały nierzetelnością całego postępowania karnego. 

Tydzień 45 - Narodni List D.D. przeciwko Chorwacji

Ukaranie wydawcy za artykuł krytykujący sędziego naruszyło wolność wypowiedzi - wyrok ETPC z 8.11.2018 r. w sprawie Narodni List D.D. przeciwko Chorwacji (skarga nr 2782/12); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 10 (wolność wypowiedzi) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła wolności prasy do krytykowania sędziów. Skarżący, wydawca tygodnika, zarzucał sądom krajowym wydanie orzeczenia stwierdzającego, że zniesławił sędziego, za co nakazano mu zapłatę odszkodowania w wysokości 6.000 euro. Orzeczenie odnosiło się do artykułu, który opublikował skarżący, krytykującego sędziego za pójście na przyjęcie pomimo potencjalnego konfliktu interesów oraz za wydanie nieuzasadnionego nakazu przeszukania siedziby redakcji. 

Trybunał stwierdził, że z wyjątkiem przypadków ciężkich szkód i bezpodstawnych ataków, nie można nikomu zakazać krytykowania systemu sądowego. Artykuł dotyczył kwestii objętej publicznym zainteresowaniem, a mianowicie funkcjonowania systemu sądowego i pomimo jego kazuistyki, nie był obraźliwy. Sposób, w jaki został napisany nie był więc niezgodny z prawem do wolności wypowiedzi zawartym w  Konwencji. Dodatkowo, wysokość szkody była nadmiernie wysoka, co w ocenie Trybunału, zniechęcało od otwartej dyskusji w sprawach o publicznym znaczeniu. 

Tydzień 45 - Ramos Nunes de Carvalho e Sá przeciwko Portugalii

Kary dyscyplinarne nałożone na sędziego - wyrok ETPC z 6.11.2018 r. w sprawie Ramos Nunes de Carvalho e Sá przeciwko Portugalii (Wielka Izba) (skargi nr 55391/13, 57728/13 oraz 74041/13); 

• 11 głosami do 6: brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji w zakresie skargi zarzucającej brak niezależności oraz bezstronności wydziału sądowego Sądu Najwyższego; 
• jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) odnośnie zarzutów dotyczących przebiegu postępowania przeciwko skarżącemu; 
• jednomyślnie: skarżący nie dochował 6-miesięcznego terminu co uniemożliwiło rozpoznanie skargi w zakresie zarzutu braku niezależności i bezstronności Krajowej Rady Sądownictwa;
• jednomyślnie: niedopuszczalności skargi pod Artykułem 6 ust. 3 lit. a i lit. b (prawo do niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji o przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia oraz do posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony) Konwencji. 

Trybunał wskazał, że nie udowodniono brak niezależności lub bezstronności wydziału sądowego SN. Trybunał następnie uznał, że w świetle m.in. ustaleń o specyficznym kontekście postępowania dyscyplinarnego przeprowadzonego przeciwko sędziemu, powagi kar, faktu, że gwarancje procesowe przed KRS zostały ograniczone oraz potrzeby oceny faktycznego materiału dowodowego w zakresie wiarygodności skarżącego a także świadków i ich decydującego wpływu w sprawie - łączny skutek dwóch elementów, a mianowicie: niedostateczności sądowej kontroli wykonywanej przez wydział sądowy SN oraz brak przesłuchania na etapie postępowania dyscyplinarnego czy też na etapie sądowym, oznaczał, że sprawa skarżącego nie została przeprowadzona zgodnie z wymogami art. 6 ust. 1 Konwencji.