Tydzień 22 - Fernandes Pedroso przeciwko Portugalii

Śledztwo w sprawie siatki pedofilskiej: naruszenie prawa do wolności I bezpieczeństwa osobistego tymczasowo aresztowanego byłego posła – wyrok ETPC z 12.6.2018 r. w sprawie Fernandes Pedroso przeciwko Portugalii (skarga nr 59133/11); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 5 ust. 1, 4 i 5 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego / gwarancje procesowe kontroli legalności aresztu / prawo do odszkodowania) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego w sprawie siatki pedofilów, a w szczególności tymczasowego aresztowania dawnego posła z Partii Socjalistycznej – pana Fernandesa Pedroso, który był podejrzany o utrzymywanie seksualnych kontaktów z małoletnimi zakwaterowanymi w instytucji Casa Pia – publicznej instytucji odpowiedzialnej za prowadzenie szkół, ośrodków szkoleniowych oraz liceów dla dzieci i nastolatków z rodzin patologicznych.

Trybunał uznał w szczególności, że:

- w czasie, gdy sedzia sledczy wydał decyzję co do przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania wobec skarżącego, nie istniało uzasadnione podejrzenie, że skarżący wykorzystywał seksualnie małoletnich; argumenty za zastosowaniem tymczasowego aresztowania nie były odpowiednie ani wystarczające; sądy nie wzięły pod uwagę możliwości zastosowania innego środka zapobiegawczego,

- skorzystanie z anonimowości (utajnienie danych ofiar) w stosunku do kluczowych materiałów dowodowych, do których odmówiono skarżącemu dostępu byłoby wystarczajace dla ochrony prywatności ofiar;

- oddalając wniosek o odszkodowanie za bezprawne aresztowanie, sądy krajowe nie zastosowały prawa krajowego zgodnie z duchem art. 5 ust. 1 i 4 Konwencji. Trybunał odnotował, że skarżący nie miał żadnego środka przewidzianego w prawie krajowym do żądania odszkodowania po wydaniu niniejszego wyroku.

Tydzień 22 - Beinarovič i Inni przeciwko Litwie

Naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1: odebranie prawa własności nieruchomości pokrytej lasem o narodowym znaczeniu – wyrok ETPC w sprawie Beinarovič i Inni przeciwko Litwie (skargi nr 70520/10, 21920/10 oraz 41876/11); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (prawo własności) Konwencji w stosunku do pierwszych trzech skarżących; brak naruszenia tego przepisu w stosunku do czwartego.

Sprawa dotyczyła odebrania praw własności działek nieruchomości na tej podstawie, że działki były porośnięte lasami o znaczeniu narodowym.

Trybunał uznał w szczególności, że odebranie samo w sobie nie stanowiło naruszenia praw skarżących pod Artykułem 1 Protokołu Nr 1 z uwagi na to, że władze krajowe były upoważnione do naprawienia swoich błędów. Mimo to, oczekiwanie od skarżących skorzystania z dodatkowego długotrwałego procesu restytucyjnego, bez odniesienia się do ich szczególnej sytuacji, było nieproporcjonalne.

Tydzień 21 - Toubache przeciwko Francji

Śmiertelny strzał oddany w uciekający pojazd: użycie siły nie było absolutnie konieczne – wyrok ETPC z 7.6.2018 r. w sprawie Toubache przeciwko Francji (skarga nr 19510/15); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia) Konwencji.

Sprawa dotyczyła konieczności i proporcjonalności użycia siły przez organy ścigania w kontekście śmierci syna skarżących, który został zastrzelony i zabity przez żandarma w czasie jazdy za uciekającym pojazdem.

Trybunał nie chciał nakładać niemożliwego do udźwignięcia ciężaru na władze. Odnotował, że żandarmi użyli wcześniej alternatywnych metod: próbowali zatrzymać samochód a śmierć syna skarżących wydarzyła się w toku nieplanowanej operacji, w czasie której żandarmi musieli zareagować bez uprzedniego przygotowania. Mimo to, mając na względzie fakt, że kierowca nie stanowił natychmiastowego zagrożenia, a zatrzymanie pojazdu nie było naglące, użycie broni palnej przez żandarma O.G. nie było absolutnie konieczne w celu dokonania zgodnego z prawem zatrzymania dla celów Artykułu 2 ust. 2 lit. b Konwencji.

Trybunał również zauważył, że po zdarzeniu w tej sprawie, uchwalono prawo z 28 lutego 2017 r. wprowadzające zasady wyrażone w orzecznictwie ETPC, zgodnie z którymi organy ścigania mogą używać broni palnej tylko w sytuacjach absolutnej konieczności oraz w ściśle proporcjonalny sposób.

Tydzień 21 - Kartvelishvili przeciwko Gruzji

Odmowa sądów przesłuchania współosadzonych skarżącego w postępowaniu przeciwko niemu była nieusprawiedliwiona – wyrok ETPC z 7.6.2018 r w sprawie Kartvelishvili przeciwko Gruzji (skarga nr 17716/08); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. d (prawo do rzetelnego procesu sądowego oraz prawo do obecności i przesłuchania świadków) Konwencji.

Sprawa dotyczyła scyzoryka znalezionego w czasie przeszukania celi skarżącego, w czasie gdy odbywał karę 9 lat pozbawienia wolności za morderstwo. Został skazany za naruszenie reguł zakładu karnego i wymierzono mu dodatkowo karę 3 lat pozbawienia wolności, tylko i wyłącznie na podstawie zeznań funkcjonariuszy służby więziennej, którzy przeprowadzali przeszukanie celi. Sądy nie uwzględniły wniosku skarżącego o przesłuchanie współosadzonych, którzy byli obecni w czasie przeszukania, jako świadków w postępowaniu karnym.

Trybunał uznał w szczególności, że skarżący w doskonale uzasadniony sposób podważył jedyne założenie, że był w posiadaniu niedozwolonego przedmiotu w zakładzie karnym. Mimo to sądy odmówiły nawet rozważenia znaczenia zeznań współosadzonych, głównie dlatego, że uznali je za niewiarygodne. Trybunał stwierdził, że uzasadnienie było niespójne, a skazanie oparte zostało na niespójnych zeznaniach funkcjonariuszy służby więziennej i innych dowodach. Postępowanie karne zatem jako całe było nierzetelne.

Tydzień 21 - Dimitrov i Momin przeciwko Bułgarii

Brak naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego dwóch osób skazanych za zgwałcenie bez możliwości przesłuchania pokrzywdzonej – wyrok ETPC z 7.6.2018 r. w sprawie Dimitrov i Momin przeciwko Bułgarii (skarga nr 35132/08); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 6 ust. 1 i 3 lit. d (prawo do rzetelnego procesu sądowego / prawo do przesłuchania świadków) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego zakończonego skazania skarżących za zgwałcenie. Skarżący zarzucali dopuszczenie, jako głównego dowodu przeciwko nim, zeznań złożonych przez pokrzywdzoną, której nie mogli przesłuchać w czasie procesu czy też postępowania przygotowawczego, z uwagi na to, że zmarła na raka przed wszczęciem postępowania sądowego.

Trybunał uznał w szczególności, że śmierć pokrzywdzonej stanowiła bardzo mocną przyczynę przemawiającą za nie przesłuchaniem tego świadka w toku procesu oraz dopuszczeniu dowodu z jej zeznań złożonych w toku postępowania przygotowawczego. Trybunał również stwierdził, że skazanie skarżących zostało oparte na materiale dowodowym, w którym zeznania pokrzywdzonej nie były odosobnione, oraz że skarżący mieli odpowiednie gwarancje procesowe aby przeciwważyć ograniczenia wynikające z dopuszczenia dowodu z zeznań pokrzywdzonej oraz zapewnienia, że proces, jako cały, był rzetelny.

Tydzień 21 - Rashad Hasanov i Inni przeciwko Azerbejdżanowi

Zatrzymanie i aresztowanie aktywistów pod zarzutem posiadania i dostarczania koktajlu Mołotowa naruszyło ich prawa – wyrok ETPC z 7.6.2018 r. w sprawie Rashad Hasanov i Inni przeciwko Azerbejdżanowi (skargi nr 48653/13, 52464/13, 65597/13 oraz 70019/13); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła aresztowania skarżących, którzy są aktywistami społeczeństwa obywatelskiego, pod zarzutem posiadania i dostarczania  koktajli Mołotowa.

Trybunał uznał w szczególności, że zarzuty przeciwko skarżącym, którzy są członkami organizacji pozarządowej NIDA, były niespójne i niejasne, bez dowodów na poparcie oskarżeń śledczych i prokuratorów.

Trybunał uznał, że skarżący zostali aresztowani bez uzasadnionego podejrzenia, że popełnili czyn zabroniony.

Trybunał również uznał, jednomyślnie, że doszło do naruszenia Artykułu 18 (granice stosowania ograniczeń praw) Konwencji, stwierdzając, ze działania podjęte przeciwko skarżących były motywowane ich przynależnością do NIDA i były częścią szerszych przedsięwzięć wymierzonych w społeczeństwo obywatelskie w Azerbejdżanie. Trybunał przyznał skarżącym 20.000 euro tytułem słusznego zadośćuczynienia.

Tydzień 21 - O’Sullivan McCarthy Mussel Development Ltd przeciwko Irlandii

Irlandzkie ograniczenia nałożone na spółkę małżową były sprawiedliwe i zgodne z Konwencją – wyrok ETPC z 7.6.2018 r. w sprawie O’Sullivan McCarthy Mussel Development Ltd przeciwko Irlandii (skarga nr 44460/16); jednomyślnie: brak naruszenia Artykułu 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) do Konwencji oraz brak naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi spółki, że irlandzki rząd spowodował straty finansowe z uwagi na sposób w jaki uzgodnił z prawem unijnym ustawodawstwo ochrony środowiska.

Spółka zajmuje się połowem niedojrzałych małż (ziaren małży), uprawia je i sprzedaje gdy dojrzeją, co zabiera dwa lata. Rząd czasowo zakazał połowów ziaren małży w 2008 r. w zatoce, gdzie pracowała spółka zgodnie z dwoma dyrektywami unijnymi dotyczącymi ochrony środowiska. Spółka nie miała więc żadnych dojrzałych małż do sprzedaży w 2010 r., co stanowiło utratę korzyści.

Trybunał zauważył, że ochrona środowiska oraz wykonanie zobowiązań państwa w zgodzie z prawem unijnym stanowiły uzasadnione cele. Jako podmiot gospodarczy, spółka powinna być świadoma że potrzeba wypełnienia obowiązków unijnych mogła mieć wpływ na jej biznes.

Biorąc to wszystko pod uwagę, Trybunał stwierdził, że spółka nie poniosła nieproporcjonalnego ciężaru w związku z działaniami rządu a Irlandia zapewniła należyte wyważenie między interesem ogólnym społeczności oraz ochroną indywidualnego prawa. Nie doszło więc do naruszenia prawa własności spółki.

Tydzień 20 - Pocasovschi i Mihaila przeciwko Mołdawii i Rosji

Ludzie osadzeni w zakładzie karnym bez wody, prądu oraz ogrzewania doznali nieludzkiego traktowania – wyrok ETPC z 29.5.2018 r. w sprawie Pocasovschi i Mihaila przeciwko Mołdawii i Rosji (skarga nr 1089/09); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji oraz naruszenie Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) Konwencji w stosunku do Mołdawii. Skarga została uznana za niedopuszczalną w odniesieniu do Rosji.

Sprawa dotyczyła skargi na osadzenie w nieodpowiednich warunkach w mołdawskim zakładzie karnym, gdzie elektryczność i woda zostały odcięte przez separatystów z Nadniestrzańskiej Republiki Mołdawi (NRM).

Trybunał stwierdził, że pomimo że władze lokalne, które zarządziły odcięcie mediów, były kontrolowane przez NRM, zakład karny sam w sobie pozostawał pod pełną kontrolą mołdawskiego rządu. Trybunał zgodził się z ustaleniami sądów krajowych, że mężczyzna był osadzony w nieludzkich warunkach między wrześniem 2002 r. a kwietniem 2004 r. z uwagi na brak wody, elektryczności, pożywienia i ciepła. Sądy krajowe zarządziły odszkodowanie. Mimo to jego wysokość była poniżej normy zgodnie ze standardami strasburskimi. W związku z tym stwierdzono naruszenie art. 3 Konwencji, a Trybunał zasądził na rzecz każdego z nich odpowiednie słuszne zadośćuczynienie.

Tydzień 20 - Gülbahar Özer i Yusuf Özer przeciwko Turcji

Odebranie ciał dzieci skarżących było nieproporcjonalne i naruszyło Artykuł 8 Konwencji – wyrok ETPC z 29.5.2018 r. w sprawie Gülbahar Özer i Yusuf Özer przeciwko Turcji (skarga nr 64406/09); jednomyślnie: naruszenie Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła odmowy władz krajowych pochowania ciał dwójki dzieci skarżących, które zostały zabite przez żołnierzy w 2005 r. w południowowschodniej Turcji. Skarżącym uniemożliwiono zabranie ciał dzieci na cmentarz w mieście Siirt, ponieważ lokalny wojewoda zarządził, że ciała zostaną pogrzebane na innym cmentarzu w związku z obawami wiążącymi się z  zakazaną organizacją – PKK (Kurdyjska Partia Pracy) w miejscowości Siirt.

Ciała zostały odebrane przez żołnierzy i ostatecznie pochowane w innym mieście. Wysiłki skarżących zmierzające do przeniesienia ich na cmentarz w mieście, w którym mieszkają, okazały się bezskuteczne. Skarżący zarzucili naruszenie art. 8 Konwencji  w związku z odmową pochowania ciał ich dzieci w miejscu, w którym chcieli.

Trybunał uznał w szczególności, że odebranie ciał dzieci, łącznie z odmową władz wyrażenia zgody na pochowanie ciał dzieci skarżących zgodnie z ich wolą, stanowiło naruszenie art. 8 Konwencji. Środek ten nie został odpowiednio wyważony między prawem skarżących do poszanowania ich życia prywatnego i rodzinnego oraz uzasadnionym celem – bezpieczeństwa publicznego, zapobiegania nieporządkowi oraz ochrony praw i wolności innych.

Tydzień 20 - Bikić przeciwko Chorwacji

Odmowa chorwackich władz wyrażenia zgody na nabycie lokalu spółdzielczego nie naruszyła Konwencji – wyrok ETPC z 29.5.2018 r. w sprawie Bikić przeciwko Chorwacji (skarga nr 50101/12); 5 głosami do 2: brak naruszenia Artykułu 1 Protokół Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Sprawa dotyczyła  odmowy wyrażenia zgody przez władze na zakup lokalu spółdzielczego w Zagrzebiu przez skarżącą. W lokalu tym mieszkała od 30 lat. Wprowadziła się do niego jeszcze w czasach istnienia Jugosławii, kiedy pracownicy spółdzielni  byli wpisywani na listy oczekujących na mieszkania opłacone ze składek pracowniczych. Ci, którzy otrzymali mieszkanie, uzyskiwali tzw. „szczególnie chroniony najem”. Parlament zniósł wskazany rodzaj najmu w 1991 r. a nowe prawo regulowało zasady sprzedaży mieszkań wcześniej wynajmowanych w ranacg szczególnie chronionego najmu.

Trybunał wskazał, że sprawa nie dotyczyła prawa skarżącej do życia w mieszkaniu, ale jej prawa do nabycia mieszkania. Skarżąca nie mogła więc twierdzić, że posiada „mienie” w rozumieniu Konwencji, ponieważ nigdy nie zapadła ostateczna decyzja o zagwarantowaniu jej chronionego najmu. Zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem ci, którym zagwarantowane przedmiotowe najmy, byli uprawnieni do nabycia mieszkań spółdzielczych na korzystniejszych warunkach sprzedaży.