NM i inni przeciwko Francji

Rekompensata kosztów opieki nad dzieckiem, którego niepełnosprawność nie została wykryta podczas badań prenatalnych: retrospektywne stosowanie prawa jest sprzeczne z Konwencją – wyrok ETPC z 3.2.2022 r. w sprawie NM i inni przeciwko Francji (skarga nr 66328/14); jednogłośnie:

naruszenie Artykułu 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczy oddalenia przez sądy administracyjne argumentów przedstawionych przez rodziców we wniosku o zadośćuczynienie za szczególne koszty wynikające z niepełnosprawności dziecka. Ta niepełnosprawność nie została wykryta w momencie diagnozy prenatalnej. Przepisy prawne wynikające z ustawy z dnia 4 marca 2002 r., skodyfikowane na podstawie art. L. 114-5 kodeksu ubezpieczeń społecznych i rodzinnych (CASF) – zakazujące uwzględniania tych kosztów przy obliczaniu szkody, za którą należne było odszkodowanie, i które weszły w życie po urodzeniu się dziecka, ale przed wniesieniem przez rodziców powództwa o odszkodowanie – zostały zastosowane do sporu.

Niniejsza sprawa jest kontynuacją spraw Maurice i Draon przeciwko Francji (Draon przeciwko Francji [GC], nr 1513/03 i Maurice przeciwko Francji [GC], nr 11810/03).

Trybunał uznał, po pierwsze, że skarżący mogli zgodnie z prawem oczekiwać, że będą mogli uzyskać zadośćuczynienie za poniesione szkody, odpowiadające kosztom opieki nad ich niepełnosprawnym dzieckiem, gdy tylko ta szkoda wystąpiła, a mianowicie od urodzenia dziecka, i że w związku z tym posiadali „mienie” w rozumieniu pierwszego zdania art. 1 Protokołu nr 1. Następnie zauważył, że zgodnie z decyzją Rady Konstytucyjnej nr 2010-2 QPC, wszystkie przepisy przejściowe wymagające retrospektywnego stosowania art. L. 114-5 CASF zostały uchylone. Chociaż zniesienie tych przepisów przejściowych natychmiast pozostawiło możliwość stosowania zasad prawa powszechnego regulujących stosowanie prawa w czasie, Trybunał stwierdził rozbieżność między interpretacją przyjętą przez Conseil d'État a interpretacją przyjętą przez Sąd Kasacyjny w zakresie możliwość zastosowania art. L. 114-5 CASF do zdarzeń, które miały miejsce przed wejściem w życie ustawy z dnia 4 marca 2002 r. (tj. 7 marca 2002 r.). Chociaż w swoim wyroku z dnia 15 grudnia 2011 r. Sąd Kasacyjny wykluczył zastosowanie art. L. 114-5 CASF do zdarzeń, które miały miejsce przed 7 marca 2002 r., niezależnie od daty wniesienia powództwa o odszkodowanie. Conseil d'Etat rozstrzygnęła spór zgodnie z decyzją z dnia 13 maja 2011 r., która ze swej strony zachowała pewien zakres retrospektywny tego przepisu. Trybunał stwierdził, że nie był w stanie stwierdzić, że legalność ingerencji wynikającej z zastosowania przez Conseil d'État art. prawo sądów krajowych. W opinii Trybunału retrospektywna ingerencja w mienie skarżących nie może być zatem uznana za „przewidzianą przez prawo” w rozumieniu art. 1 Protokołu nr 1.