Altıntaş p. Turcji

Pochwalanie przemocy nie jest chronione wolnością wypowiedzi, ale postępowanie karne musi być rzetelne – wyrok ETPC z 10.3.2020 r. w sprawie Altıntaş p. Turcji (skarga nr 50495/08); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji oraz większością:

Brak naruszenia art. 10 (wolność wypowiedzi).

Sprawa dotyczyła grzywny sądowej nałożonej na pana Altıntaşa za artykuł opublikowany w 2007 r. w periodyku Tokat Demokrat, opisującym sprawców “zdarzeń w Kızıldere”, jako „idolów młodych”. Przedmiotowe zdarzenia miały miejsce w marcu 1972 r., kiedy trzech Brytyjczyków pracujących dla NATO zostało porwanych i zamordowanych przez ich porywaczy.

Pan Altıntaş został skazany w 2008 r. przez sąd karny, który uznał, że artykuł gloryfikował sprawców zaangażowanych w te zdarzenia.

Trybunał stwierdził, co następuje:

- Pan Altıntaş doznał nieproporcjonalnego ograniczenia jego prawa dostępu do sądu ponieważ nie mógł złożyć kasacji (wysokość grzywny była zbyt niska). Trybunał odwołał się w tym wypadku do swojego orzecznictwa.

- ingerencja w prawo skarżącego do wolności wypowiedzi nie była nieproporcjonalna w stosunku do poszukiwanego celu. Trybunał zajął stanowisko, że wyrażenia użyte w artykule o sprawcach „ zdarzeń w Kızıldere” i ich czynach, mogły być postrzegane jako gloryfikujące, a przynajmniej usprawiedliwiające przemoc. Wziął pod uwagę margines swobody oceny przyznanej władzom krajowym w tego typu sprawach oraz rozsądną wysokość grzywny nałożonej na pana Altıntaşa.

Dodatkowo, było ważne by nie umniejszać zagrożenia, że takie zagrożenia mogą zachęcić czy też motywować młodych ludzi, w szczególności członków czy sympatyków pewnych nielegalnych organizacji do popełniania podobnych czynów w celu stania się samymi „idolami młodych”. Wyrażenia użyte dawały takie wrażenie opinii publicznej, a w szczególności ludziom, którzy podzielali poglądy polityczne z tymi promowanymi przez sprawców przedmiotowych zdarzeń – że w przypadku wypełnienia celu, że jednostki mogły je postrzegać jako uprawnione w ramach ich ideologii, użycie przemocy mogło być uznane za konieczne i uzasadnione.

Peleki p. Grecji

Zawieszenie notariusza za przeniesienia własności Skarbu Państwa na zakon: brak naruszenia Konwencji – wyrok ETPC z 5.3.2020 r. w sprawie Peleki p. Grecji (skarga nr 69291/12); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania dyscyplinarnego przeciwko skarżącej – notariusz – po odegraniu kluczowej roli w przeniesieniu własności Skarbu Państwa na zakon.

Trybunał uznał, że wystarczająco pełna analiza sądowa została wykonana przez Sąd Apelacyjny, który naprawił zarzucone błędy we wcześniejszym postępowaniu przed notarialną komisją dyscyplinarną przy sądzie I instancji w Atenach. Skarżąca miała dostęp do kontradyktoryjnego postępowania a jej prawo do informacji o charakterze i przyczynie zarzutów przeciwko niej nie zostało naruszone. Miała odpowiedni czas i środki by przygotować swoją obronę. Rzetelność przedmiotowego postępowania nie mogła więc zostać zakwestionowana.

Convertito i Inni p. Rumunii

Unieważnienie Włochom stopni nadanych przez rumuńskie uniwersytety z uwagi na wady administracyjne było nieuzasadnione – wyrok ETPC z 3.3.2020 r. w sprawie Convertito i Inni p. Rumunii (skarga nr 30547/14) Konwencji; jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła unieważnienia, z uwagi na wady administracyjne, państwowych stopni naukowych w stomatologii uzyskanych przez skarżących w Rumunii.

Trybunał zauważył, że decyzje o zapisaniu studentów na pierwszy rok studiów wyższych zostały wydane i podpisane przez rektora wydziału medycyny i farmacji, przed uzyskaniem listów akceptujących. Na podstawie tych decyzji skarżący byli upoważnieni do ukończenia 6-letnich studiów stomatologii. Senat uniwersytetu również potwierdził zgodność z prawem sytuacji administracyjnej skarżących i zalegalizował ich udział w egzaminach końcowych.

Trybunał stwierdził więc, że istniała rozbieżność pomiędzy poglądami administracji uniwersyteckiej oraz Ministrem Edukacji co do spóźnionego wydania listów akceptujących. Skutkująca tym niepewność i niezgodność nie powinna być rozstrzygana na niekorzyść skarżących.

Baş p. Turcji

Tymczasowy areszt sędziego Başa, po usiłowaniu zamachu stanu w Turcji w dniu 15 lipca 2016 r., naruszył Konwencję – wyrok ETPC z 3.3.2020 r. w sprawie

Baş p. Turcji (skarga nr 66448/17); 6 głosami do 1:

Naruszenie art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji w zakresie bezprawności początkowego etapu tymczasowego aresztowania skarżącego;

Jednomyślnie: naruszenie art. 5 ust. 1 z uwagi na brak uzasadnionego podejrzenia w toku początkowego tymczasowego aresztowania, że dokonał zarzucanego mu czynu oraz

Jednomyślnie: naruszenie art. 5 ust. 4 (prawo do bycia sądzony w rozsądnym terminie albo zwolnienia na czas postępowania) z uwagi na długość okresu, w jakim skarżący nie został postawiony osobiście przed sędzią).

Sprawa dotyczyła tymczasowego aresztowania pana Başa, sędziego w tym czasie, po usiłowaniu zamachu stanu w dniu 15 lipca 2016 r.

Trybunał stwierdził, że zgodnie orzecznictwem Sądu Kasacyjnego,  podejrzenie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej może być wystarczające do określenia elementu złapania na gorącym uczynku bez potrzeby ustalenia faktycznego elementu czy też innych wskazań czynu zabronionego. Dlatego, Trybunał stwierdził, że rozszerzenie przez sądy krajowe zakresu konceptu „in flagrante delicto” i jego zastosowanie w prawie krajowym (art. 94 ustawy nr 2802) nie było tylko problematyczne w zakresie pewności prawa, ale również okazało się oczywiście nieuzasadnione.

Trybunał stwierdził, że głównym odniesieniem sądu rejonowego w Kocaeli była decyzja podjęta przez Radę Sędziów i Prokuratów w dniu 16 lipca 2016 r. o zawieszeniu 2.735 sędziów i prokuratorów. A to było niewystarczające do uzasadnienia wniosku, że istniało uzasadnione podejrzenie pozwalające na zastosowanie tymczasowego aresztowania tego konkretnego sędziego. Materiał dowodowy przedstawiony przed Trybunałem nie prowadzi do wniosku, że istniało uzasadnione podejrzenie wobec skarżącego w czasie jego początkowego tymczasowego aresztowania.

Dlatego, uwzględniając ustalenia Trybunału Konstytucyjnego w odrębnym postępowaniu, że środki zastosowane w następstwie usiłowania zamachu stanu mogły być ściśle wymagane dla ochrony bezpieczeństwa publicznego, Trybunał zauważył, że w sprawie pan Baş nie stanął przed sędzią przez około rok i 2 miesiące, dużo dłuższy okres niż ten oceniany przez Trybunał Konstytucyjny.

Khadija Ismayilova p. Azerbejdżanowi (nr 2)

Zatrzymanie i areszt azerskiej dziennikarki miał na celu jej uciszenie i ukaranie – wyrok ETPC z 27.2.2020 r. w sprawie Khadija Ismayilova p. Azerbejdżanowi (nr 2) (skarga nr 30778/15); jednomyślnie:

Naruszenie art. 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji z uwagi na to, że skarżący został zatrzymany i aresztowany bez uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego oraz

Naruszenie art. 5 ust. 4 (kontrola zgodności z prawem aresztu) Konwencji

Naruszenie art. 6 ust. 2 (domniemanie niewinności)

Naruszenie art. 18 (granice stosowania ograniczeń praw) w związku z art. 5.

Sprawa dotyczyła skargi na to, że skarżąca została zatrzymana i aresztowana bez uzasadnionego podejrzenia popełnienia zarzucanego jej czynu zabronionego oraz jej zarzutów, że te działania miały na celu ukaranie jej za jej pracę jako dziennikarki krytycznej wobec rządu.

Trybunał uznał, że jeden z zarzutów przeciwko niej – że nakłaniała dawnego kolegę do popełnienia samobójstwa – został oparty na fałszywym oskarżeniu złożonym pod przymusem a pozostałe zarzuty odnoszące się do jej pracy w radiu nie były poparte faktami.

Stwierdził, że działania władz przeciwko pani Ismayilovej, dziennikarki, która publikowała artykuły krytyczne wobec członków rządu i ich rodzin z uwagi na domniemaną korupcję i bezprawne działania biznesowe, były motywowane nieodpowiednimi przyczynami uciszenia jej oraz ukarania za działalność dziennikarską.

Paixão Moreira Sá Fernandes p. Portugalii

Skazany przez sąd II instancji za bezprawne nagrywanie rozmowy nie miał rzetelnego procesu sądowego – wyrok ETPC z 25.2.2020 r. w sprawie Paixão Moreira Sá Fernandes p. Portugalii (skarga nr 78108/14); jednomyślnie:

Naruszenie art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skazania skarżącego za nagrywanie rozmowy z biznesmenem, który proponował mu pieniądze aby zapewnić że jego brat, radny miejski w Lizbonie cofnie sprzeciw wobec kontraktu, który biznesmen chciał zawrzeć z radą miejską.

Trybunał uznał, że skarżący nie mógł korzystać z rzetelnego procesu, ponieważ sąd apelacyjny, który go skazał po raz pierwszy w II instancji, nie zapoznał się bezpośrednio z dowodami. Trybunał odnotował również pewne zaniedbania, co oznacza, że uzasadnienie sądu apelacyjnego było wadliwe. W końcu, odnotował brak bezstronności sądu apelacyjnego w zakresie orzekania grzywny wobec skarżącego.

Y.I. p. Rosji

Pozbawienie matki uzależnionej od narkotyków praw rodzicielskich bez wzięcia pod uwagę mniej drastycznych środków było nieproporcjonalne – wyrok ETPC z 25.2.2020 r. w sprawie Y.I. p. Rosji (skarga nr 68868/14); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła skargi na pozbawienie władzy rodzicielskiej wobec trójki dzieci z uwagi na uzależnienie matki od narkotyków. Uzależnienie od narkotyków było podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej zgodnie z rosyjskim kodeksem rodzinnym i wiązało się z utratą wszelkich praw do kontaktu.

Trybunał stwierdził, że sądy krajowe niewystarczająco uzasadniły tak drastyczny środek mimo że istniały mniej radykalne rozwiązania dostępne w prawie krajowym. Nie wzięły również pod uwagę, że nie zaniedbywała do tej pory dzieci, rozpoczęła odwyk oraz nie było żadnych objawów problemów z uzależnieniem.

Cînța p. Rumunii

Ojciec doznał dyskryminacji po tym jak jego prawo do kontaktów z jego córką zostało ograniczone z uwagi na zdrowie psychiczne – wyrok ETPC z 18.2.2020 r. w sprawie Cînța p. Rumunii (skarga nr 3891/19); jednomyślnie:

Naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji oraz

5 głosami do 2:

Naruszenie art. 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z art. 8 Konwencji.

Sprawa dotyczyła sądowego ograniczenia kontaktów skarżącego z córką.

Trybunał uznał, że orzeczenia sądów krajowych o ograniczeniu kontaktu skarżącego zostały oparte częściowo na fakcie jego choroby psychicznej. Sądy zarządziły, by miał kontakt dwa razy w tygodniu w obecności jego wrogo nastawionej żony, z którą mieszkało dziecko. Mimo to sądy nie dokonały odpowiedniej oceny by wyjaśnić dlaczego jego zdrowie psychiczne powinno być przyczyną do ograniczenia jego prawa do kontaktu, gdy nie było dowodów wskazujących, by nie był zdolny do opieki nad córką. Sądy nie dokonały również odpowiedniej oceny zarzutów, że dziecko nie było bezpieczne w jego obecności, nie pokazały w jaki sposób uwzględniły najlepszy interes dziecka ani nie wzięły pod uwagę alternatywnych form zorganizowania kontaktu.

Trybunał wziął pod uwagę fakt, że choroba psychiczna nie uzasadnia sama w sobie innego traktowania od rodzica poszukującego kontaktu ze swoimi dziećmi. Jego prawa do kontaktu zostały ograniczone po tym jak sądy dokonały rozróżnienia opartego na jego chorobie psychicznej, nie uzasadniając jednak tego odpowiednimi i wystarczającymi przyczynami. Był więc ofiarą dyskryminacji, której państwo-strona nie mogło uzasadnić – doszło zatem do naruszenia art. 14 w związku z art. 8 Konwencji.

Marilena-Carmen Popa p. Rumunii

Zmiana wyroku uniewinniającego przez sąd drugiej instancji nie naruszyła Konwencji – wyrok ETPC z 18.2.2020 r. w sprawie Marilena-Carmen Popa p. Rumunii (skarga nr 1814/11); 6 głosami do 1:

Brak naruszenia art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) Konwencji.

Sprawa dotyczyła postępowania karnego przeciwko skarżącej za fałszerstwo.

Trybunał uznał, że Sąd Kasacyjny, sąd ostatniej instancji w sprawie, uznał skarżącą winną popełnienia czynu fałszerstwa i zmienił wyrok sądu I instancji. Sąd Kasacyjny oparł się na opinii biegłych jako dowodzie w sprawie przeciwko niej, bez ponownego przesłuchania kluczowego świadka.

Trybunał stwierdził, że prawo skarżącej do rzetelnego procesu sądowego nie zostało naruszone: Sąd Kasacyjny był upoważniony do uznania opinii biegłych jako decydującej o jej winie. Nie było więc konieczne ponowne przesłuchanie kluczowego świadka, w szczególności z uwagi na to, że wiarygodność jej zeznań nie była przedmiotem sporu między dwoma sądami.

N.D. i N.T. p. Hiszpanii

Hiszpania nie naruszyła Konwencji zwracając do Maroka imigrantów, którzy usiłowali przekroczyć płot enklawy w Melilli – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 13.2.2020 r. w sprawie Hiszpania nie naruszyła Konwencji zwracając do Maroka imigrantów, którzy usiłowali przekroczyć płot enklawy w Melilli – wyrok ETPC (Wielka Izba) z 13.2.2020 r. w sprawie N.D. i N.T. p. Hiszpanii (skargi nr 8675/15 i 8697/15); jednomyślnie:

Brak naruszenia art. 4 Protokołu Nr 4 (zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców) Konwencji;

Brak naruszenia art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) w zw. z art. 4 Protokołu Nr 4.

Sprawa dotyczyła natychmiastowego powrotu do Maroka Malijczyka i Iworyjczyka, którzy w dniu 13 sierpnia 2014 r. usiłowali wkroczyć na terytorium Hiszpanii w sposób nieuprawniony poprzez wspięcie się na płot otaczający hiszpańską enklawę Melilli na wybrzeżu w Północnej Afryce.

Trybunał uznał, że skarżący faktycznie sami postawili się w bezprawnej sytuacji, kiedy umyślnie chcieli wkroczyć do Hiszpanii w dniu 13 sierpnia przez przekroczenie ogrodzenia na granicy w Melilli w większej grupie i w niezidentyfikowanym miejscu, korzystając z liczebności grupy i użycia siły. Sami więc nie skorzystali z prawnych procedur, które obowiązywały, celem zgodnego z prawem wejścia na terytorium Hiszpanii. W konsekwencji, Trybunał uznał, że brak indywidualnych orzeczeń o wydaleniu mógł wiązać się z faktem, że skarżący – uwzględniając, że mogli chcieć skorzystać z praw pod Konwencją – nie zastosowali istniejących procedur legalnego wejścia w tym celu i dlatego był skutkiem ich własnego zachowania.

Ponieważ ustalono, że brak zindywidualizowanej procedury wydalenia był skutkiem zachowania skarżących, dlatego Trybunał nie mógł pociągnąć do odpowiedzialności państwa za brak środków w Melilli pozwalających im zakwestionować wydalenie.