Z.A. i Inni przeciwko Rosji

Pozbawienie wolności osób wnioskujących o azyl w strefie tranzytowej na lotnisku przez długi czas w trudnych warunkach naruszyło ich prawa człowieka - wyrok ETPC z 21.11.2019 r. w sprawie Z.A. i Inni przeciwko Rosji (Wielka Izba) (skarga nr 61411/15) 

Sprawa dotyczyła czterech mężczyzn przetrzymywanych przez długi okres czasu w strefie tranzytowej lotniska Moskwa Szeremietiewo, podczas gdy władze rozpoznawały ich wnioski o azyl. Wszyscy ostatecznie opuścili Rosję po wyjściu ze strefy tranzytowej.

Jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 5 ust. 1 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji oraz

Naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji. 

Trybunał uznał w szczególności, że Artykuł 5 znalazł zastosowanie w sprawie skarżących, ponieważ ich obecność w strefie tranzytowej nie była dobrowolna; zostali pozostawieni sami sobie przez cały okres ich pobytu, który trwał od 5 miesięcy do 2 lat w zależności od skarżącego; nie było realnej możliwości opuszczenia strefy; władze nie odniosły się do prawa krajowego o przyjmowaniu osób wnioskujących o azyl. Biorąc pod uwagę brak podstawy prawnej dla ich pozbawienia wolności w strefie tranzytowej, pogorszenie ich sytuacji przy wstrzymaniu procedury azylowej, Trybunał uznał, że doszło do naruszenia ich praw pod Artykułem 5 ust. 1. 

Warunki w jakich skarżący żyli były również alarmujące: musieli spać w strefie tranzytowej, ciągle zatłoczonej i oświetlonej strefie bez dostępu do miejsc, gdzie mogliby się umyć czy gotować. Dlatego ich traktowanie było poniżające i stanowiło naruszenie Artykułu 3.

Papargyriou przeciwko Grecji

Brak środka odszkodowawczego za przewlekłe postępowanie przygotowawcze przed greckimi sądami - wyrok ETPC z 21.11.2019 r. w sprawie Papargyriou przeciwko Grecji (skarga nr 55846/15); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego w rozsądnym terminie) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła braku środka odszkodowawczego zgodnie prawem greckim na przewlekłość postępowania przygotowawczego przed sądami karnymi. 

Trybunał uznał, że postępowanie przygotowawcze (które trwało ponad 10 lat i 9 miesięcy) przed sądem było przewlekłe do tego stopnia, że niezgodne z wymogiem rozsądnego czasu pod Artykułem 6 Konwencji.

Trybunał zauważył, że mimo że ówczesne orzecznictwo sądowe, niezależnie od możliwej przyszłej wykładni prawa krajowego zapewniało środek odszkodowawczy za nieuzasadnioną długość postępowania przed sądami krajowymi - to nie istniało prawo przyznające odszkodowanie za przewlekłość w postępowaniu przygotowawczym. 

Sailing Club of Halkidiki ‘I Kelyfos’ przeciwko Grecji

Odroczenie przez grecki Naczelny Sąd Administracyjny postępowania w sprawie zażalenia na koszty cumowania na przystani było odpowiednio uzasadnione - wyrok ETPC z 21.11.2019 r. w sprawie Sailing Club of Halkidiki ‘I Kelyfos’ przeciwko Grecji (skargi nr 6978/18 oraz 8547/18); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 6 (prawo dostępu do sądu) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła postępowania wytoczonego przez skarżących, właścicieli łodzi korzystających z przystani przeciwko podwyżce opłat przybijania i cumowania, którymi zostali obciążenie przez spółkę odpowiedzialną za zarząd spółką Porto Carras Marina. 

Trybunał zauważył, że niewątpliwie długotrwałe postępowanie mogło zostać wytłumaczone powtarzającymi się odroczeniami rozpraw. Podczas gdy pewna ich liczba została odroczona przez NSA z urzędu, niektóre z nich wynikały z działań prawników. Mimo to, Trybunał przyznał, że istniały ważne powody dla NSA do odroczenia oceny spraw aż do końca 2014 r. z uwagi na całkowitą zmianę prawa w ciągu roku, po wcześniejszej kontroli w 2013 r. w zakresie ustalenia opłat przybijania i cumowania do przystani będących własnością Grecji.

T.K. i S.R. przeciwko Rosji

ETPC zmienia swoje podejście do ekstradycji etnicznych Uzbeków do Kirgistanu - wyrok ETPC z 19.11.2019 r. w sprawie T.K. i S.R. przeciwko Rosji (skargi nr 28492/15 oraz 49975/15) 

Sprawa dotyczyła zarzutów skarżących złego traktowania w razie ekstradycji do Kirgistanu z uwagi na to, że należeli do etnicznej mniejszości uzbeckiej, która była prześladowana przez władze od czasu rozruchów międzyetnicznych w 2010 r. 

5 głosami do 2:

Brak naruszenia Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania) Konwencji w razie ekstradycji do Kirgistanu. 

Trybunał uznał, że rosyjskie sądy wzięły odpowiednio pod uwagę zarzuty skarżących a uzasadnienie oddalające je było rozsądne. W szczególności, sądy uwzględniły ogólną sytuację praw człowieka w Kirgistanie, okoliczności osobiste skarżących oraz zapewnienia władz kirgiskich. Te zapewnienia były wzmocnione mechanizmem monitorowania, a także wizytami rosyjskich dyplomatów w kirgiskich jednostkach penitencjarnych, w których przebywali ekstradowani. Dlatego Trybunał nie miał powodów, by wątpić w stanowisko rosyjskich sądów i stwierdził, że ani ogólna sytuacja w kraju ani fakt, że skarżący należeli do uzbeckiej mniejszości etnicznej nie narażała ich na realne niebezpieczeństwo traktowania niezgodnego z Artykułem 3 w razie ekstradycji do Kirgistanu. 

Wcześniej, tuż po wydarzeniach z 2010 r., Trybunał uznawał, że wydalenie etnicznych Uzbeków do Kirgistanu stanowiłoby naruszenie Artykułu 3. Mimo to, musiał ocenić aktualną sytuację skarżących i podkreślił, że w świetle ostatnich raportów międzynarodowych, nie stanowili już grupy narażonej na ryzyko złego traktowania tylko z uwagi na ich etniczne pochodzenie.

K.O. i V.M. przeciwko Norwegii

Norweska decyzja w sprawie opieki nad dzieckiem była uzasadniona ale ograniczenia kontaktów rodziców z dzieckiem były nadmierne - wyrok ETPC z 19.11.2019 r. w sprawie K.O. i V.M. przeciwko Norwegii (skarga nr 64808/16) 

Sprawa dotyczyła oficjalnych decyzji odebrania opieki nad córką pary kilka tygodni po jej narodzinach w 2015 r. i ograniczenia ich praw do kontaktu. Rodzina została ponownie połączona w 2018 r. 

Jednomyślnie: 

Brak naruszenia Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Konwencji w zakresie umieszczenia córki skarżących w opiece

Naruszenie Artykułu 8 Konwencji w zakresie ich kontaktu z ich córką, który został ograniczony do 4, a następnie 6 razy w roku. 

Trybunał uznał, że władze przeprowadziły dogłębną analizę sprawy w zakresie odebrania opieki a odpowiednia procedura zapewniała odpowiednią ochronę interesów skarżących. Przeciwnie, decyzje władz co do praw do kontaktu, na wstępnym etapie procedury, zostały oparte na przypuszczeniu, że nie dojdzie do zjednoczenia rodziny z uwagi na to, że rodzina zastępcza będzie długoterminowa. Dodatkowo, władze nie wyjaśniły dlaczego było sprzeczne z najlepszym interesem dziecka widzenie jego rodziców częściej, nawet posiadając pozytywną ocenę co do interakcji rodzinnej w czasie wizyt. 

Razvozzhayev przeciwko Rosji i Ukrainie oraz Udaltsov przeciwko Rosji

Protestujący rosyjscy opozycjoniści zostali ofiarami wielu naruszeń po ich skazania za organizację działań masowego nieporządku w 2012 r. - wyrok ETPC z 19.11.2019 r. w sprawie Razvozzhayev przeciwko Rosji i Ukrainie oraz Udaltsov przeciwko Rosji (skarga nr 75734/12)

Skarga dotyczyła skazań dwóch mężczyzn za organizowanie „masowego nieporządku” z uwagi na ich udział w maju 2012 r. w protestach opozycji oraz wynikającymi z nich zakłóceniami w centrum Moskwy, incydentem, który leżał u podstaw wcześniejszych spraw, którymi zajmował się Europejski Trybunał Praw Człowieka. 

Jednomyślnie: kilka naruszeń praw obu skarżących, w tym:

naruszenie Artykułu 3 (zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania) i Artykułu 5 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) z uwagi na nieprzeprowadzenie śledztwa w sprawie podnoszonych zarzutów, że został uprowadzony przez rosyjskich agentów na Ukrainie i zabrany do Rosji oraz

naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń) z uwagi na jego skazanie za organizację masowego nieporządku. 

Trybunał odrzucił skargę pierwszego skarżącego pod Artykułem 11, stwierdzając że jego działania nie wypełniły znamienia „pokojowego zgromadzenia”. Trybunał zauważył, że sądy krajowe obwiniały protestujących o przemoc a drugiego skarżącego osobiście jako organizatora, mimo że nie oceniły odpowiedzialności władz za protest odchodzącego od swojej pokojowej wstępnej fazy. Wręcz przeciwnie, Trybunał uznał we wcześniejszej fazie sprawy napięcia urosły z uwagi na to, że władze nieoczekiwanie zmieniły miejsce protestu i nie komunikowały się w odpowiedni sposób z protestującymi. Dodatkowo, drugi skarżący nigdy nie ujawnił przemocowych zamiarów, a wręcz przeciwnie wzywał do zachowania spokoju. 

Trybunał również stwierdził wiele naruszeń praw chronionych Artykułem 5, Artykułem 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego), Artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego) oraz Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) Konwencji.

Obote przeciwko Rosji

Flash moby mogą korzystać z konwencyjnej ochrony - wyrok ETPC z 19.11.2019 r. w sprawie Obote przeciwko Rosji (skarga nr 58954/09); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 11 (wolność zgromadzeń) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła oskarżenia skarżącego za wzięcie udziału we flash mobie, który sąd postrzegały jako statyczna demonstracja wymagającego uprzedniego zawiadomienia. 

Trybunał uznał flash mob za „pokojowe zgromadzenie” oraz stwierdził, że przyczyny podane przez władze krajowe aby uzasadnić jego rozwiązanie oraz oskarżenie skarżącego nie były „odpowiednie i wystarczające”. 

Podkreślił, że organizowanie demonstracji bez uprzedniej zgody niekoniecznie uzasadnia ingerencję w prawo osoby do wolności zgromadzenia. W rzeczywistości, siedmioro ludzi stojących w ciszy i trzymając puste kartki papieru nie mogło być postrzeganych jako zagrożenie dla porządku publicznego.

N.A. przeciwko Finlandii

Fińska decyzja o deportowaniu Irakijczyka, który został zabity, kiedy wrócił do kraju pochodzenia, naruszyła Konwencję - wyrok ETPC z 14.11.2019 r. w sprawie N.A. przeciwko Finlandii (skarga nr 25244/18); jednomyślnie:

Naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia) i Artykułu 3 (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania) Konwencji z uwagi na decyzje o deportacji ojca skarżącego do jego kraju pochodzenia, Iraku, gdzie został następnie zabity. 

Trybunał uznał, że władze fińskie nie przeprowadziły pełnej wystarczającej oceny indywidualnych ryzyk na jakie był narażony ojciec skarżącego w Iraku pomimo że uznały jego zeznanie o dwóch prawie śmiertelnych atakach w kontekście napięć między szyitami i sunnitami (ojciec skarżącego należał do tych drugich). 

Władze fińskie zdecydowały się wydalić ojca skarżącego, który pozostawał w konflikcie z kolegą szyitą w miejscu pracy jako śledczy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, co skutkowały tym, że został zmuszony do dobrowolnego powrotu do Iraku, gdzie został zastrzelony i zabity po przyjeździe. 

S.A. Bio d’Ardennes przeciwko Belgii

Ubój chorych zwierząt: brak odszkodowania dla spółki, która nie wypełniła wymogów zdrowotnych nie naruszył jej prawa własności - wyrok ETPC z 12.11.2019 r. w sprawie S.A. Bio d’Ardennes przeciwko Belgii (skarga nr 44457/11); jednomyślnie:

Brak naruszenia Artykułu 1 Protokołu Nr 1 (ochrona własności) do Konwencji. 

Sprawa dotyczyła odmowy władz belgijskich wypłacenia odszkodowania skarżącej spółce za przymusowy ubój 253 sztuk bydła zainfekowanych brucelozą. 

Trybunał uznał, że skarżącej spółce odmówiono odszkodowania z uwagi na liczne naruszenia regulacji dotyczących zdrowia zwierząt wymaganych prawem krajowym. Trybunał zauważył, że władze krajowe miały pewien margines swobody w zakresie ochrony zdrowia publicznego oraz bezpieczeństwa żywności na swoim terytorium oraz ustalaniu kar za naruszenia regulacji zdrowotnych w zależności od ryzyk wynikających z nieprzestrzegania przepisów oraz charakteru chorób zwierząt, które miały być wyplenione na mocy przedmiotowych przepisów. Stąd, z uwagi na znaczenie zapobiegania przez państwo takim chorobom oraz zakres oceny pozostawiony mu w tym zakresie, Trybunał uznał, że skarżąca spółka nie poniosła indywidualnego i nadmiernego ciężaru jako wyniku odmowy zapewnienia jej odszkodowania za ubój jego bydła.

A przeciwko Rosji

Naruszenie praw dziewięciolatki, która była świadkiem pełnego przemocy zatrzymania jej ojca przez policję - wyrok ETPC z 12.11.2019 r. w sprawie A przeciwko Rosji (skarga nr 37735/09); jednomyślnie:

Dwa naruszenia Artykułu 3 (zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania / śledztwo) Konwencji. 

Sprawa dotyczyła zarzutów skarżącej, że została straumatyzowana poprzez gwałtowne zatrzymanie na jej oczach jej ojca przez policję podczas gdy miała 9 lat. 

Trybunał uznał, że zarzuty skarżącej były wiarygodne, zaś odpowiedzią władz  było przeprowadzenie śledztwa, które okazało się pozorne i nieskuteczne. 

Dodatkowo, funkcjonariusze władzy, którzy powinni być świadomi tego, że skarżąca mogła być na miejscu operacji, nie wzięli pod uwagę jej interesów planując przeprowadzenie operacji przeciwko jej ojcu, a tym samym narażając ją na scenę przemocy. To miało bardzo poważny wpływ na nią, ponieważ cierpiała w szczególności na zaburzenia nerwowe oraz zaburzenia stresu pourazowego przez wiele lat po tym zdarzeniu. 

W ocenie Trybunału, fakt że skarżąca była świadkiem tak gwałtownego incydentu doprowadził do złego traktowania, któremu władze nie zapobiegły z naruszeniem Artykułu 3.